EIIAriDEII - niEUWS
Naar wie wordt de baby genoemd?
Overdenking
Van broedscbotel tot Barceiona
Zeeuwse wandelingen
1 L.P.G. I
Grootvader vertelt
uit de
Heilige Schrift
2e blad
Vrijdag 27 februaxi 1976
No. 44671
KVENSTER
HET
MOGEN WIJ
Speciaal inbouwstaüon voor
L.P.G.
gasinstallaties t
X in elk merk automobiel.
I Garage Nijsse B.V.
Oostdijk 15 -
Tel. 01874-235-385
Oude-Tonge
n
I altijd voor
I iedereen
i ruim en overzichtelijk
s in onze speciale 1
showroom. 1
I A. Vroegindeweij
g Westdijk 46 - Middelharnis i
Winkeislyiting op
zaterdagmiddag
NET DAT TIKKELTJE
VERVOLGVERHAAL.
ir
it
blik op kerk
en samenleving
Feministische theologie
De bijbel herschrijven
De dwaasheid gekroond
Nooit hebben de verschillende „theo-
logieën" elkaar zo anel opgevolgd als
tegenwoordig. Het lijkt wel alsof de
,^onlngin der wetenschappen", zoals de
theologie vaak wordt genoemd, onder
hevig is aan de mode, precies als de
kleding en de haardracht. De eiiie theo-
lO'gische mode is nog niet over haar
hoogtepimt heen of de aodere heeft zich
-alweer aangediend-
De laatste jaren hebben we al een
„God-is-dood"-theologie igehad. Daarna
een theologie van de revolutie. Op de
zendingsvelden krijigt men te maken
met de „iblack theoloigy" (de theologie
van de zwiarten) en nu wordt allerwege
de roep gehoord om een „ïeministische
theologie". Ik aal er nog wel een paar
vergeten! zijn, maar het is ook niet bij
te houden
Een feministische theologie mioet er
komen, zegt men. Wlat is dat? Feminis
me is afgeleid van „femina", dat
„vrouw" betekent, en feminisme wil
letterlijk zeggen: vrouwenbeweging.
M«n verstaat eronder het streven van
de vrouw naar gelijkwaardigheid met de
man, het aanspraak willen maken op
dezelfde rechten die de man heeft. Wel-
hu, het feminisme is ook dooirgeidron-
gen in de giodigeleeirdheid! „Trouw"
zekere Drs. Catharina HaUces, weten-
zekere Drs. Catharina Halkus, weten
schappelijk medewerkster van de Nij
meegse Universiteit, die een lans brak
voor de vrouwelijke theologie. Letterlijk
schreef zij: „.Het wondt tijd dat we als
vrouwen) eerst om ons heen gaan kijken
naar onze eigen ervaringen am op 'grond
daarvan tot een. nieuwe theologie pro
beren te komen: eentheologie die niet
van achter het studeeifcamerbureau is
(geschreven, maar die geibaseerd is op
ervaringen van vrouwen en reflecties
over deze ervaringen. Eigenlijk zou
die bijbel herschreven moeten worden".
Prol. Dr. G. P. van Itterzon, die hier
over schrijft in het Hervormd Week
blad, merkt op dat het al dadelijk fout
zit, wanneer de openbaring van God,
van bovenlaf gageven, vervangen m:oet
worden door onze ervaiinigen, waarop
dan een nieuw soort (vrouwen)theolo-
gie zou moeten worden gebouwd. Hij
venvolgt dan:
„Voorts: moét de bijbel eigenlijk
herschreven worden? Betekent idit dat
de bijtoelschrijvers, idie mannen wa
ren, het niet goed hebben gedaan en
dat nu de vrouwen het beter en an
ders moeten doen? Met belangstel
ling zie ik er nu naar uit of vrouwen
bijbelboeken gaan schrijven. Zou Drs.
Halkes de eerste hiervan zijn?"
Nadat Prof. Van Itterzon dan heeft
gewezen op het heidense trekje in dit
feministische gedoe (de heidense goden
hadden O'ok vrouwen) stelt hij de Maria
verering aan 'de orde. We luisteren nog
even naar hem:
„Drs. Halkes heeft over haar eigen
kerk zeker niet te klagen, of het moest
zijn dat in haar kerk de vrome aan
dacht voor Maria aan het verflauwen
is. Daar zou het R.K. feminisime dan
wat aan moeten doen. Iemand .die be
weerde dat hij het pertinent wist ver
telde mij dat er in de kamer van de
theologische faculteit van de R.K.
Universiteit van Nijmegen portretten
hangen! van Marx en Lenin. Ik kan
dat werkelijk niet geloven. Er wordt
zoveel gezegd! In elk igeval zou^Drs.
Halkes ernaar m:oeten streven dat in
de faculteitskamer nu 'Op haar beurt
Maria tot hoge eer zou m.oeten ko
men
De lezers zullen wel meuken dat Prof.
Van Itterzon niet veel meer dan spot
'Over heeft voor deze nieuwe theologi
sche modegril. Toch stelt hij daarna fun
damentele vragen aan de feministen, die
imimers zouden willen dat voortaan over
God gesproken wordt als 'Over „Zij" in-
plaatst van „Hij".
„Als we de bijbel gaan herschrij
ven, waar komen we dan terecht?
Moeten daar alle mtspraken over God,
de Vilder, en Jezus CJhristus,, de Zoon,
worden! vervrouwelijkt? Wie over God
als over „Zij" spreekt komt bij een
'Godinnemoeder terecht. Moeten alle
woorden van Jezus over Zijn Vader
(endat zijn er niet weinige!) dan door
Moeder worden vervangen? Moeten
we, als we de bijbel in feministische
igeest gaan herschrijven, ook het On
ze Vad.er gaan corrigeren? En de
woorden vsn de Heiland aan het
kruis? Em. de woorden van de trinita-
rische doopformule? Ik hoop edit dat
we voor zulke dwaasheden bewaard
blijven, maar wie avei God als „Zij"
spreekt heeft al -één stap op de
dwaalweg igezet".
Het is inderdaad allemaal de dwaas
heid gekroond. Z^gt de Schrift het niet:
Zich uitgevende voor wijzen zijn ze
dwazen geworden?
Waarnemer.
In het vorige artikel hebben we her
innerd aan de Bungerlijke stand en In
verband hiermee aan diverse namen.
Had iemand een rare naam opgegeven,
dan bleven hij en zijn nageslacht daar
mee voor altijd zitten. Verandering is
wel mogelijk, maar kost enkele hon
derden guldens. Zo weet ik van iemand
die zijn naam Uil (komt nog veel voor
in .Zeeland) niet mooi vond en deze liet
veranderen in De Graaf (zo heette zijn
moeder). Volgens de wet krijgt tegen
woordig een kind de -naam van zijn
wettige vader. Vroeger werd het ook
wel eens naar de moeder genoemd, als
haar familie b.v. voornamer was of
reeds een bekende achternaam had.
Zo trouwde' omstreeks het jaar 1600
te Zierifczee Cornells de Keyser met
Neeltje Mulock. De oudste zoon heette
Willem de Keyser, de jongere werd
Comelis Mulock genoemd. Beide kin
deren zijn de stamvaders geworden van
bekende regentenfamilies. In dezelfde
tijd trouwden evenieens te Zierikzee Jo
ris Pieterse en Maria van Rijswijk. Al
hun 11 kinderen werden naar de moe
der geiioemd. Er zijn ook voorbeelden
mt de geschiedenis bekend, dat een kind
naar zijn grootmoeder werd genoemd.
Het zal nu wel eens opgevallen zijn,
dat er vooral in Zeeland veel namen
eindigen op se of sen. Deze uit
gang betekent: zoonvan. De zoon van
Pieter werd genoemd Pietersesoon, ver
kort tot Pieterse. De zoon van Jakob
heette Jakobszoon (Jafcobse). Zo heette
de grote Vlissdngse zeeheld Michiel
Adriaanszoon, de naam De Ruyter is er
eerst later bijgevoegd. De kinderen wer
den (dus door middel van zoon (se, ^sen)
naar hun vader genoemd. Deze namen
heten patronymica of patroniemen. In
Zeeland zijn er veel zulke namen', de
meeste komen voor op Walcheren, de
minste in Zeeuws-Vlaanderen. Het zal
wel niet nodig zijn, dat ik er een rij
neerschrijf, ieder kan er in eigen om
geving vinden.
N<Mr beroep
Ook naar het beroep dat ze uitoefen
den werden veel personen genoemd:
Smid (Smit), Bakker, Visser, Timmer-
mand', de Boer, Slager, Kuiper, Pries
ter, Koster, de Jaiger ,spreken voor zich
zelf.
Er zijn echter ook, waarbij men het
beroep niet direct uit de naam afleest.
Van enkele dezer in Zeeland voorko
mende namen wil ik trachten een nade
re verklaring te geven.
Bosselaar is iemand die bosseleert,
d.i. gedreven figuren' in goud of zilver
werkt.
Cooman (Kooman) is feoojMnan. Corré
is cure, het Franse woord voor pastoor.
Cremer is kramer, koopiman. Deurwaar
der is iemand die oorspronkelijk de
wacht hield bij de deur. Kruger is-
kroeighouder. Meyer is opziohter, (de)
Nooyër is naaier, kleeronaker. Tadema-
ker is wagenmaker, Scholte is schulte,
sch'out.' Sto'fkoper is verkoper van stof,
textiel, kleding. Tavenier is iemand die
onze abonnees, die gewend zijn
per giro of bank te betalen en dit
tot op' heden nog niet hebben ge
daan, daaraan beleefd herinneren?
Zoals U weet, dient de betaling
van het abonnementsgeld vooruit
te geschieden.
Het abonnementsgeld bedraagt
voor 1976 30,~ (of wel 15,—
per halfjaar en 7,50 per kwar
taal). De incassokosten zijn ge
makkelijk verdiend én het be
spaart U bovendien geloop aan
uw deur.
Ons postrekening nr. is 16 79 30
en onae bankrek. bij de Rabo te
Middelhamis 3420.01.108.
Voor uw medewerking zeggen wij
u hartelijk dank.
EILANDEN-NIEUWS B.V.
afd. Abonnementen. i
een taveerne (herberg) houdt. Tichel-
man is tegelbakker. Wagenaar is vracht
rijder.
Kaasschieter heeft niets met kaas en
schieten te maiken, maar is een verbas
tering ,van kaarsgieter, iemand die kaar
sen igiet (maakt).
Poerstamped stampte de meekrap-
wortel'S tot poeder, waaruit in de vori
ge eeuw een rode verfstof werd bereid.
Een sitamper hielp ook bij de meeikrap-
teelt, met een zwaar ijzer stampte hij
de wortels fijn. Toen een zekere Stam
per voor predikant ging studeren,
noemde hij zich met de Latijnse vorm
Stamperiius, waarvan ook de bekende
schrijver uit Wilhelminadorp afkomstig
is.
Houtman, Houterman zorgde vroeger
bij de edelen voor het hout.
Schietekatte was in de middeleeuwen
een kanonnier, die uit een kat (klein
gebouwtje op wieleri) stenen fcO'gels op
een belegerde stad of kasteel schoot.
Walrave (Walgrave) is een walgraver.
Spijkerboer is een boer die in de spi-
ker (Spelcher ih het Duits) woont, d.i.
op de zolder of in de schuur. Wielema-
ker is wagenmaker, Meuhneester Is mo
lenaar.
Naar geboorteplaats
Er bestaan heel wat personen, die ge
noemd zijn naar de plaats Waar zij of
hun voorouders geboren zijn of waar ze
vroeger gewoond hebben. Meestal heb
ben !ze „van" voor hun naam staan. Van
Antwerpen, van Alphen, van Vlanade
ren, van Leerdam, van Driel, van Keu
len, van Aken, van Kampen (Campen),
van Amstel, van Luik (Luyk), van Zwe
den, van der Goes, van Doom, van
Leersum, van Waarde zijn duidelijk ge
noeg.
Minder begrijpelijk wordt het wan
neer ze genoemd zijn naar een onbe
kend plaatsje of naar een plaats of ri
vier die niet meer bestaat. ZO' zijn Mtn-
deiih'Out en! Kesteloo heel kleine dorpjes
in Vlaanderen.
Hildemisse lag in West-Brabant bij
Woensdreoht, maar er is in 16e eeuw
overstroomd.
West(t) dorp was een vroeger dorp
op Tholen. Van Strien is genoemd naar
de Striene, een watertje eveneens op
het eiland Tholen.
Van MetUe naar eöi dorpje teij. Zui
den van Gent, van Deinse naar een
dorpje aan de Leye, eveneens in Vlaan
deren.
Maldegem is een flinke plaats even!
over de Belgische grens, maar vroeger
bestond er ook een gehucht van die
naam onder Vlissingen.
Dat iemand de Zeeuw, de Hollander
of de Vries heet, spreekt voor zichzelf.
Naar eigenschappen
De Lange, de Korte, .de Oude, de Jon
ge, de Ronde, de Groot, Klein, de Brui
ne, de Witte, Rood, Groen, Zwart, Oran-
ie. Blauw zijn ook in Zeeland veel voor
komende namen, waar .geen woord
Frans bij is. En Goedhart, Goedbloed,
Rijkaard en Bruynoge foeigrijpt ook
iedereem
De Notod komt hier veel voor, dat
was oorspronkelijk iemand .die nood
had, die arm, behoeftig was (nu kun
nen er best kapitalisten onder zitten!).
EEN WEG: JEZUS CHRISTUS!
ALLEEN VOOR ZONDAARS.
Gal. 1 4 A
Hoe toomt het dat wij ons geen zon
daar voelen, of zo weinig? Hoe komt
het idat we deze hst van de duivel niet
doorzien?
Luther maakt dat duidelijk met het
beeld van de zwarte duivel en de wite
duivel. De zwarte duivel doorzien we
wel. Die komt op klompen. Hij probeert
ons te verleiden tot het kwaad, dat
iedereen in zijn geweten als kwaad
erkent: liegen, stelen, -doden, enz. Daar
trappen we zo. gaiuw.niet in. Maar de
witte duivel doet het anders. Die zegt:
Je doet het aardig .goed, je geeft ieder
het zijne, je bent goed voor je mede-'
mens. Hü overtuigt een! mens ervan dat
hij nog zo slecht niet is. En daarmee
stelt hij hem gerust. En tegelijk sluit
hij zijn ogen voor wat die mens aan God
onthoudt! God liefhebben boven alles.
Dat is het eerste en het grote .gebod
van Gods wet. Maar zo'n mens lis zich
zelf een god. Hij leeft niet dicht bij God,
maar bij zichzelf. Hij heeft zichzelf lief
en zijn .goede hoe.danigheden. En hij ont
eert God docxc gewoon langs Heim heen
te leven. Jawel, hij .bidt en dankt, maar
verder mist hij God niet in zijn leven,
in zijn denken, in zijn doen.
Wat een verblinding! Waar loopt die
dwaalweg op uit? Op de eeuwige dood.
Galaten!, mensen van nu, dat komt al
leen .goed als uw ogen .open gaan. Zie!
U bent op .de verkeerde weg. U keert u
van Jezus af naar u zelf toe. U bestrijdt
en onteert Hem op die manier. Dat is
wat Pavilus deed: Jezus vervolgen, Je
zus wegdringen uit uw leven en uw
eigen goed op de voorgrond brengen.
Mo'ge u zo sichri.kken zoals Paulus op
weg naar Damascus. Drie dagen en
drie nachten worstelde hij of er nog wel
.genade voor hem was. Toen kwam Ana
nias hem. vertellen dat de Heere Jezus
Zich .gaf voor zijn zonden!.
En deze zelfde boodschap klinkt ook
vandaag: Jezus Christus gaf Zioh vo'or
zondaars, voor u zo slecht als u bent,
zo hardnekking als u bent, zo afkerig,
zo dwaalziek, zo telkens weer geneigd
tot dwaalwegen. Hij gaf Zich voor uw
zonden, opdat Hij u zou trekken uit de
ze tegenwoordige boze wereld. Hij gaf
Zich niet in de daad aan het kruis,
omdat u zich naar God toekeerde, om
dat u zo goed uw best deed de wet van
God te volbrengen, omdat u zo goed
voior uiw medemens proibee.rt te zijn.
Jezus Christus gaf Zich voor uw zon
den die vanuit uzelf onoveiwinbaar zijn,
opdat Hij ze verzoenen zou.
Dat is de enige weig .o-m ervan bevrijd
te worden. De enige weg tot God loopt
over Zijn Zoon. En deze weg staat open,
wagenwijd alleen voor zon.daars. De
anderenl lopen niet een omiweg om Hem
heen naar hun eeu'wlge dood. Want je
krijigt alleen .o-o.g vo.or de Heere Jezus,
als je oog krijgt voor je zonden. En
dat doet .de Heilige Geest (Joh. 16 8).
Hij leidt een aan zijn zonden ontdekt
mensenkind naar Jezus. Bent u zo zon-
idaar .geworden? En bent u bevreesd om
als zo'n zwarte zondaar tot Jezus te
komen, omdat Hij u dan t.o.ch wel ver
oordelen zal? Wees niet banig!
Op die weg waarover alleen zondaars
gaan, ontm-oet je 'geen Rechter. Maar de
Verlosser Die Idkt en nodigt: Komt tot
Mij allen die vermoeid en beladen bent,
en Ik zal u rust geven. Ik heb Me gege
ven voor Uw zonden. Zo verschrikt Hij
zondaars niet en veroorzaakt Hij geen
angst voor straf. Hij vero'ordeelt niet.
Hij vraagt geen rekenschap van een in
zonde en boosheid dooTigeforacht leven.
Dat vraaigt Hij wel aan wie om He'm
heen gaan, met him eigen werken naar
de Vader. Dwaze mens! Wie dat doet
ontmoet Jezus als Rechter, Die tot een
versohrikkelijke .dood veroordelen zal.
Dan is Hij een verterend vuur. Hoe erg
lezen we in Openb. 6 15-17.
Zondaars worden behouden. Hoe
wordt u zondaar? Dat wordt u bij Je
zus. Hij geeft Zijn Geest Die een mens
waar maakt voor Gods aangezicht, zo
dat hij zich niet verbergt achter het
goede dat hij heeft gedaan, maar beUjdt
heel zijn zondig leven. Jezus alleen!
Niet aUeen geeft Hij Zichzelf voor on
ze zonden, maar Hij bewerkt ook dat
zondaars ontvangen het heil dat Hij
heeft verdiend op Golgotha.
Hij heeft het verdiend opdat Hij nu
zondaars zal kunnen trekken uit deze
tegenwoordige boze wereld. Hebt u, le-
zer(es) daar wel eens iets van gemerkt?
Van die trekkende kracht? Dat is een
heel werk, 'dat losmaken van de wereld!
Maar het is geen hopeloos werk voor
Hem, want Hij heeft alle macht in he
mel en 'op aarde. Wat een blijde bood
schap!
Meerkerk, J. van Oostende
iiii«iieiiffi!iiiflfM[iiin!lK!n!K!nifinif!i!Hn^^
Of de Vroe tegenwoordig altijd wijs
is, weet ik niet) -maar de naam. .betekent
de wijze (de Franse vertaling ervan de
Sage komt ook vo.or). Vroe, werd
wijs, denk maar aan «de vroedschap, de
oude naam voor -gemeenteraad, die na
tuurlijk enkel uit wijze mannen bestond.
Omstreeks 1400 was er een burge
meester in Middelburg, die Hendrik
Haveloos heette.
Hoe zoveel mensen aan de naam van
een dier gekomen zijn, is niet altijd
na te gaan. Misschien wel ontstaan uit
een seheldnaam in verband met be
paalde „beestachtige" eigenschappen. U
kent wel een de Hond, de Kat, de Koe,
de Beer, de Leeuw of van Leeuwen, Mol,
Arend, de Zwaan, Wolf, Kalf, de Vos,
Musch, Vink of Nachtegaal.
Middelburg. L. van Walleniburg.
Stel nu voor de amibtenaar tweede
klas Drooglever. Hij werkt dagelijks
met tientallen mappen en moeilijke cij
fers. Zijn leven is, vijf dagen per week,
eigenlijk ook als een map: O'penen.en
sluiten!, hier en daar een cijfertje maar
met dezelfde ui'tJkO'mst.
Alleen op zaterdag veert de heer
Drooglever o.p. Dan loopt hij in zijn
rihbelbroek en blokhemd. Hy snoeit
een boompje in zijn tuin en na het
middaguur rijdt hij gezellig naar stads-
of .dorpscentrum, voor het wekelijkse
gezellige middagje winkelen. Hij houdt
van de drukte, van kijken, slenteren,
soms wat kopen. Hij -wil kunnen m.ee-
praten over alles wat .duurder is .ge-
vrorden .of over nieu'wigheden.
En als de vakbond zijn zin zou krij
gen?
Drooglever raast dan op een doorde
weeks uur met vrouw en kroost naar de
stad. Hij trekt nummertjes in overvol
le winkels, .gehaast en .gespannen!. Veel
te vroeg hoort hij: „Meneer, we gaan
sluiten". De 'kinderen jengelen om een
ijsje', moeder vergeet in de consterna
tie melk vo.Qr het weekend en zelf koopt
hij op 'de valreep een veel te krap
colbertje.
Thuis gekoimen hult hij zioh onmid
dellijk in rihbelbroek en verdwijnt
zwijgend in de tuin, afge-mat van dë
ochtendslag. Zijn leven is ook op za
terdag een map geworden. Openen en'
sluiten maar. (DIA)
Geplaagd door een slijtage minisous
'en daardO'DT heel lang aan de olympi
sche beeldbuis gekluisterd heeft uw
scribent bemerkt dat 'het net .dat tikke-
tje is waardoor de overwinnaars ■wor
den 'gekenmerkt.
Tikkeltje is flakkees, in het wo'orden-
boak spreekt men slechts van een tikje
of een klein beetje, maar flakkeënaars
zullen me verstaan.
Onze taal is rijk aan verklein woor-
.den, een gebrek bij andere talen hetgeen
dr. Zamenh'Of ook ontde'kte toen hij 'het
esperanto, ont'wierp en een voorvoegsel
gebruikte 'Om bij elk zelfstandig naam
woord de verkleining aan te ge'ven.
Dat tikkeltje kan zijn 'geluk, condi
tie, blijheid, eenvoud, plezier enz. en
het 'kan ontbreken bij verdriet, ziek
te, angst, 'misnoegen, ouderdom enz.
Dat tikkeltje kan mentaal zijn of li-
dh'amelijk.
Nu de Olympische 'goden huiswaarts
zijn 'gekeerd en! velen hebben la'ten zien
dat niets menselijks hen vreemd is, o.a.
mevr. Kilian, echtgenote van de voior-
zitter van het Olympisch Comité, die
vanwege haar allergie verbood dat in de
loge voor de .hoge gasten, de voor
75.000,btoemen .gratis aangeboden
door de nederlandse 'bloemisten wer
den aangebradfit. Nu de 47-jarige Zwit
serse Frans Krienbuhl opnieuw al zijn
eigen records heeft verbeterd en laten
zien dat 'de mens veel meer vermaig dan
htj vdenkt als hij net dat tikkeltje aan
wendt, nu wordt het tijd om vooral bij
de kopipeling net met dat „little bit" re
kening te houden.
Dat geliefde hoekje, maar ook de ge
wenste partner of het uitwijkplankje üi
de buurt, kunnen uw duif de kick ge
ven' om de nestliefde, hokliefde of ge
zindheid te demonstreren op .de haar
toegemeten vluchten.
Net 'dat tikkeltje kan 'gaan ontbreken
bij duiven die wat ouder worden. Als
onze koppel vliegt laten doorgaans in
opvolging de acht, zeven .en zesjarige
het .afweten.
Het is nodig bij de verzorging, 'bij de
aandacht, .bij de huisvesting allemaal
aangenomen dat er kwaliteit voldoende
is. Ik keurde dit jaar een tiental hok
ken in het sterke duivenoentrum Yer-
seke, veelal hokken 'met .grote klasse,
afstammelingeni van eenzelfde al jaren
hard vliegende stam ter plaatse. Toch is
de «en kampioen en 'de ander fcom.t
slechts met pijn op de uitslaglljst.
Net dat tikkeltje ontbreeW om de
zelfde prestaties te halen, die kleine
ikunst om .de goede kweekkotpipels te
vormen, om de duiven klaar te hebben
op de voor 'htin specifieke afstand. Het
is net 'kenmerk van 'de kampio'enen en
'daaroim zijn het jaar voor jaar dezelf
de liefhebbers die op het erepodium
staan. Probeer eens in 1976 net dat tik
keltje tóe te .passen bij de kweek. De
duiven die herhaaldelijk uit de nestbak
vluchten als U aankomt, de koppels die
elkaar nauwelijks aanzien en die een
week later met eieren komen als de
overi'gen, verwacht er niet te veel van
tenzij ze vanwege hun jeugd nog niet
rijp zijn voor kweekproducten.
In een reportage van de generaal
kampioen M. C. v. d. Borst te Etten-
Le^l^ (300 leden) vroeg men -de man
die nooit te verslaan blijkt naar zijn ge
heim. Marinus repliceerde eenvoudig
„Ik .doe cilles voor mijn duiven." Net
dat tikkeltje ei1>ij dus!.
I MIDDELHARNIS (naast Ford)
i TeL (01870) 39 75 i
M Reparatie en Inruü van
alle merken.
door Jan Knape lVI.zn.
21
EEN HOOFDSTUK UIT DE
GESCHIEDENIS VAN DE ARIOEN-
ZORG OP HET EILAND.
(Zijnde een voor velen mis
schien wat saaie inleiding
op een volgend verhaal).
In de kasboeken komen herhaaldelijk
vrijwillige giften voor van ƒ1,tot
10,vermoedelijk afkomstig van Dor
cas' 'vrienden.
Tot de nagelaten papieren van Dorcas
behoort ook een brief van de Burge
meester van Middelhamis, d.d. 15 mei
1917, gericht aan het Bestuur der Ver
eniging. Deze brief luidt:
„Ter voldoening aan het bepaalde bij
artikel 23, Ie lid, Ie gedeelte, der Kies
wet, heb ik de eer U toe te zenden een
afdruk der op den 15-den Mei 1.1. van
kracht geworden kiezerslijst voor deze
gemeente, benevens eene afzonderlijke
lijst, gemerkt A, van de namen der per
sonen, die voor plaatsing op de kiezers
lijst in aanmerking kwamen, doch we
gens het genieten van onderstand van
eene instelling van weldadigheid of van
een gemeentebestuur niet op die lijst
voorkomen.
Tevens herinner ik U aan Uwe ver
plichting om mij, né den 1-sten Januari
en vóór den 15-den Februari a.s. te doen
toekomen eene gewaarmerkte opgave
van de namen van alle, op bijgaande
lijsten voorkomende personen, die in het
laatstverloopen burgerlijk jaar van
Uwentwege onderstand, rechtstreeks of
middeUtjk, hebben genoten.
Aan de binnenzijde dezes is een for
mulier afgedrukt, hetwelk voor bedoel
de opgave kan worden gebezigd. De
Burgemeester van Middelhamis, (get.)
Ulbo J. Mijs".
Het is goed dit nog eens in herinne
ring te brengen: de Kieswet van toen
sloot ieder, die op enigerlei wijze onder
stand genoot van een instelling van
weldadigheid, van het kiesrecht uit!
Oude mensen hebben mij verzekerd,
dat de notabelen op deze -wijze hen on
welgevallige kiezers uit het kiezerskorps
wisten te weren. Het aanvaarden van
een enkel hemd van Dorcas versperde
de weg naar de stembus. Het behoeft
niet te bevreemden, dat bij de heersende
armoede sommigen de voorkeur gaven
aan een hemd dan aan het stemrecht.
Het Streekmuseum is ook nog in het
bezit van enkele voorwerpen, welke af
komstig zijn van een Soepkokerij, zoals
de volksmond zo'n inrichting noemde.
De Soepkokerij was ook een instelling,
die in z'n tijd veel goed werk gedaan
heeft onder de armen. Zij werd beheerd
door een Commissie van notabele inge
zetenen, die beoogde om de armen met
goederen, tn casu soep, te bedelen.
De officiële naam der commissie was:
Commissie voor warme spijsuitdeling.
Haar bemoeiingen liepen min of meer
paralel met de werkzaamheden van een
andere commissie, genaamd de Coi^"
missie van weldadigheid. Deze bedeelde
met brood en turf. Omtrent de ouder
dom der commissiën is mij niets bekend,
vermoedelijk verliest het ontstaan zich
in het grijs verleden.
Datgene, wat ik hierna ga vertellen, is
gebaseerd op de toestanden in de ge
meente Sommelsdijk. Het is mij echter
bekend, dat ook in andere dorpen van
de Delta-eUanden dergelijke commis
siën werkzaam zijn geweest.
Door de Commissie voor warme spijs
uitdeling werd driemaal per week war
me spijs uitgedeeld, te weten des Dins
dags en 's zaterdags erwtensoep, des
Donderdags gortepap.
De Commissie van weldadigheid ver
strekte één keer per week brood en één
keer per week turf. De broodverstrek-
king vond plaats aan de Dorpsweg,
waar de bakker het brood afleverde.
Men kreeg gewoonlijk een half of een
heel brood al naar de grote van het ge
zin. Het brood was gebakken van meel,
waaruit de grofste zemels waren ver
wijderd. De uitdeling vond alleen plaats
aan de allerarmsten tot een getal van
25 a 30.
De verstrekking van warme spijs vond
op iets ruimer schaal plaats, ongeveer
70 a 80 gezinnen kwamen voor deze
hulp in aanmerking.
Zowel de ene als de andere commis
sie verkregen hun middelen door het
houden van collecten langs de huizen
van de ingezetenen. Soms deden de
commissieleden dat zelf. En dat wel in
een open schaal!
De Commissie voor warme spijsuit
deling verkocht bovendien „soepkaar-
ten". Deze kaarten, die 2,50 (later
5,per stuk kostten, werden geplaatst
bij de boeren en burgers. Deze deelden
de kaarten uit aan de armen en behoef-
tigen, die zij wilden begunstigen. Het
kwam vaak voor, dat de arbeider van
zijn baas een of meer soepkaarten ten
geschenke kreeg.
De Commissie voor warme spijsuitde
ling had een pakhuisje van de gemeente
gehuurd, dat als soepkokerij dienst deed.
Men had een soepkoker in vaste dienst.
Die was 's morgens al vroeg in de weer
om de maaltijd voor te bereiden.
Een van de commissie leden kwam
zelf om de hoeveelheid spek af te we
gen, dat in de soep verwerkt zou Wor
den! Er werd door de leden regelmatig
toezicht gehouden op de kwaliteit van
het product. Oude mensen hebben mij
vaak verteld, dat de soep altijd zeer
lekker en voedzaam was.
De uitdeling vond plaats van half
twaalf tot kwart voor twaalf. Tegen die
tijd kwamen de bedeelden van her en
der om hun rantsoen af te halen, oude
mannen en vrouwen, ook veel kinderen.
De schoolkinderen mochten een half uur
vroeger van school om de soep voor het
eigen gezin" of voor opa of opoe te halen.
Jong en oud stond daar op een hoop in
de felle kou of in de regen met emmers
en pannetjes te wachten. Het wachten
duurde nooit lang, want de soepkoker
was een man van de klok. En de uitde
ling duurde ook niet lang, want ér was
een „opbouwer". Dat was een vrouw,
die de potjes en pannetjes aangaf aan
de soepkoker om gevuld te worden.
De verstrekking geschiedde op ver
toon van de soepkaart. Voor de controle
was er een bord met nummers; bij elk
nummer stak een houten pen. Als soep-
kaart nummer één bediend was werd
pen nummer één verwijderd. Fraude
was dus uitgesloten. Dit controle-bord
is voor het Streekmuseum bewaard ge
bleven.
Elke soepkaart gaf recht op één rant
soen. Een rantsoen was één schep met
de „jjollepel". De pollepel had een in
houd van ongeveer twee borden.
De Commissie voor warme spijsuitde
ling en de Commissie van weldadigheid
hielden hun uitdelingen alleen in de
wintermaanden. In de crisisjaren heeft
him arbeid nog gebloeid; onder de werk
loze arbeiders was toen nog veel be
langstelling voor de soepkokerij.
Beide commissiën waren erkende in
stellingen van armenzorg. Onder de
oude Kieswet sloot het aanvaarden van
een soepkaart van het stemrecht uit!
Met deze instellingen van armenzorg
is een stuk romantiek uit onze samen
leving verdwenen, voor altijd.
Een stuk romantiek, dat we intussen
niet terugwensen. De patriarchale ver
houdingen van vroeger hadden ogen
schijnlijk iets moois, maar wie even
dieper graaft stuit al dadelijk op ge
stempelde hemden en kiesrecht-uitslui
ting. Hij ziet mensen staan in de felle
vrieskou, wachtend of de soepkoker
soms geen overschotje uitdeelt. Want een
bord erwtensoep is niet veel voor een
hongerige maag, al is die soep nog zo
voedzaam.
De scheiding der klassen behoort tot
het verleden. Boeren, burgers en arbei
ders zitten nu gezamenlijk aan de groe
ne tafels van de Dorpshuizen en in de
Concistoriën der kerken. En voor zover
er nog armenzorg nodig is helpt de „min
dere man" zelf mee om die zorg te be
drijven. En over zijn loon onderhandelt
hij met zijn baas. En tegen ziekte en
werkloosheid is hij verzekerd. En als hij
oud is krijgt hij pensioen.
(Wordt vervolgd)
