Benaming „schurvelingen" voor
de Ouddorpse hoogten
is verlceerd
A
'9
schurveiingen
Bladramenas
l,w
als kweekbestrijder
groenbemester
Zuinig doen mot
voedsel
Dinsdag 31 juli 1973
No. 4208
CHR. STREEÏKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG
VOOR DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Verachifnt tweemaal per week: dinsdag- en vrijdagavond
ir Schurveiingen zijn minder hoog
en steiceiiger
liiiiiiiiiiiiiiii
11
EXTRA KERKDIENSTEN
GEREF. GEMEENTEN
J. KEUVELAAR
speedboot was
vijf uur zoek
Veilingbericiiten
Op iieterdaad
betrapt
Kaat SViossel
neemt deel aan
Moientociit
inbraak in
;,de Branding'^
Oefening brandweer
Auto's opengebroken
Land- en Tuinbouw
sommelsdijk:
POSTBOX 8 - MIDDESLJIAHNIS
Redactie en advertenties: Kantoor langeweg 13, Sommelsdijk
Tel. (01870) 26 2B i— Na 5.30 uur (01870) 33 92 Giro 167030
ABONNEaiffiNTSPRIJS 4,99 PER KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 22 cent per mm.
Bij contract speciaal tarief.
PI
2328
Dhr. C. V. d. Bok te Ouddorp
reageerde vorige week op ons ar
tikeltje over het ontstaan van de
schurveiingen in Ouddorp. On
derstaand een weergave van liet
gesprek dat we met liem liadden
over het zogeheten „mijnen"
waarbij de vrijkomende grond op
grote hoogten werd gereden.
Volgens dhr. v. d. Bok is het mijnen
omstreeks 1885 a 1890 begonnen. Aan
vankelijk met kleine stukjes grond bij
de toen al bestaande oude woningen
Daarna ging men dat al groter uit
breiden' omdat behoefte bestond aan
meer landbouwgrond t.b.v. de mee-
krapteelt en de daarop volgende cicho
rei teelt in plm. 1905. Toen begon men
in grote mate de grond te ontginnen.
Het was in hoofdzaak oneffen terrein,
dat met houtgewas en brem begroeid
was. De bedoeling van het mijnen was
dichterbij het waterpeil te komen.
In die tijd werd er al een „deskundi
ge" bijgeroepen, dat was iemand .die in
die tijd al zover ontwikkeld was dat
hij tevoren kon berekenen hoeveel grond
er uit het terrein zou komen. Die we
tenschap was nodig i.v.m. het aanleggen'
van de hoogte die van begin tot eind
even breed en hoog diende te zijn.
Wanneer een hoogte te breed was aan
gelegd was je aldus dhr. v. d. Bok
méér (onderliggende) grond kwijt en
het was een verschrikkelijk gezicht als
je op de helft van het terrein kwam en
je moest je hoogte kleiner gaan maken.
„Je ging meter voor meter de grond
afsteken waarbij je een bepaalde breed
te van ongeveer 25 meter tegelijk mee
nam al naar gelang het aantal mensen
dat er aan het werk was. De krui
wagens die je zelf moest laden ver
trokken tegelijk naar boven en kwa
men na lossing tegelijk weer naar be
neden.
Over het systeem dat werd gevolgd
weet dhr. v. d. Bok ook alles te ver
tellen:
„Je moest eerst de erflaag er af
scheppen, dat was een soort graszode
met daaronder iets zwartere grond dan
de ondergrond. De afgegraven grond
werd precies zo diep gegraven als het
steekje „erve" van de volgende „bank"
waardoor weer een gelijke grond ont
stond. Het afgraven van de erve was
even belangrijk; je kon er geen druppel
van missen want anders werd het wit-
stuifzand.
Soms kwam men plaatsen tegen met
20 a 30 cm. „erve", b.v. waar houtkan-
ten hadden gestaan, die erve werd dan
in voorraad gehouden en over het hele
perceel uitgespreid, zodat de erflaag daar
dikker werd.
Dhr. V. d. Bok maakt duidelijk ver
schil tussen het mijnen" en het om
zetten van de grond. „Ze kwamen wel
eens op een harde bruine ijzerlaag in de
ondergrond. Dan zetten ze zo'n bank tot
50 a 60 cm. diep om om die roodbruine
onderlaag te breken zodat het vocht er
door kon.
Er is van de zijde van de Rijks-
larLdbouwinstanties wel eens paal en
perk gesteld aan het mijnen om
dat men steeds dieper ging zodat som
mige percelen in de winter blank ston
den; waarbij ze de polder lastig gingen
vallen, maar ze zaten dan soms zo diep
dat ze onder het niveau van .de afvoer
kanalen zaten.
De hoofdzaak van het mijnen is ge
weest om de cichoreiteelt uit te breiden.
De nationale produktie werd voor 80 "/o
in Ouddorp verbouwd, 20 "/o daarvan op
Flakkee, Zeeland en Friesland. Na de
oorlog is de cichoreiteelt verdwenen om
dat Polen op de wereldmarkt kwam
voor een prijs waarvoor Flakkee het
niet kon doen. Van de cichorei werden
de gewone blauwe zakjes pee-koffie ge
maakt die vooral in België veel werden
gebruikt.
Over het loon van de werkers: „Het
loon was zo'n 4,75 per week maar
regen verlet werd niet betaald. Je moest
dan wel zo'n drie keer per dag pols
hoogte komen nemen maar wanneer
het die dag geen werken werd werd er
ook niet betaald.
Een geloofwaardige verklaring heeft
dhr. V. d. Bok voor de benaming „schur-
veling". „Door het mijnen ontstonden,
uit de overgeschoten grond, .de hoogten.
Een hoogte vormt de afscheiding tus
sen de percelen. Toen mensen van bui
ten Ouddorp er zich in gingen verdie
pen en het als Natuurmonument gingen
onderzoeken en bestemmen zochten die
naar een naam. Ze hadden op Oud
dorp de naam „schurveiingen" gehoord
en die ook maar op de hoogten toege
past. Een schurveling is echter iets heel
anders dan een hoogte. Wat bij een
Ouddorper als een schurveling bekend
is is een afrastering van een wild ter
rein, hier een hameete genoemd, dat
door koeien en geiten benut werd. Op
de erfscheiding werd aan beide kan
ten een greppel gegraven waaruit de
grond op het midden van de erfschei
ding werd gelegd. Tussen die grond wer
den aan beide zijden gehakte duindoorns
gelegd, de graszoden kwamen daarop
en zo ging dat elk daarop volgende
jaar waardoor na verloop van jaren een
kleine hoogte werd gevormd, een dui
delijke schurveling. De scherpe duin
doorns aan weerszijden' hielden de
koeien tegen. Een schurveling was van
1 tot 1,50 meter hoog.
Hoe is de naam „schurveling" ont
staan?
Koeien zijn meestal erg schuurachtig,"
aldus dhr. v. d. Bok.
Die koeien werden dan „ellen
delingen" genoemd en die ellendelingen
hadden niet het lef om te schurften
(te sohuren) langs een schurveling om
dat dat alles doorns was. Wanneer
in Ouddorp een koe ergens langs staat
te schuren wordt gezegd dat hij staat
te schurften. Ze durfden wel langs de
hoogten te schurften en zo lijkt het
mij aldus dhr. v. d. Bok dat de
benaming schurveiingen is ontstaan.
„Bent u er gelukkig mee dat de hoog
ten zijn beschermd?" vroegen we dhr.
V. d. Bok:
„Buitengewoon mooi", antwoordt hij
promt, „maar het is alleen jammer dat
een hoogte altijd het eigendom van een
bepaalde eigenaar blijft en dat van
Rijkswege niet de grootste moeite gedaan
wordt om over bepaalde, mooi begroei
de hoogten een mooi smal wandelpad
te leggen zodat iedereen ervan kan
genieten. Er komen nog steeds dui
zenden mensen op Ouddorp die nog nooit
het prachtige gebied „de Kriekel" van
bovenaf hebben gezien. Vooral in het
voorjaar is dat prachtig wanneer de
brem in volle bloei staat en er zou nog
meer aan beplanting op kunnen worden
aangebracht.
Pleit dhr. v. d. Bok voor een wan
delroute?
„Van harte", zegt dhr. v. d. Bok al
ziet hij de moeilijkheid dat men komt
op andermans eigendom. Desnoods zou
er onder geleide kunnen' worden ge
wandeld, of het rijk zou bepaalde ge
deelten moeten overnemen en vrijstel
len.
Een hoe grote oppervlakte nemen de
hoogten in beslag?
„Gemeten en gemeten die voor de
eigenaar altijd onrendabel zullen zijn.
Er zijn zat hoogten die 10 en 15 meter
breed zijn. Er is aldus dhr. v. d. Bok
een kaart waarop te zien is hoeveel
kilometers hoogten er in Ouddorp lig
gen.
We hebben het geprobeerd maar we
zijn er niet helemaal uitgekomen. Het
lijkt juist om de totale lengte op zo'n
150 kilometer te schatten!
INGEZONDEN
Jiülie willen het een en ander weten
omtrent onze schurveiingen.
Iif
K zal het maar wat beknopt weerge-
>^en anders zou ik heel wat kolommen
"odig hebben.
Zo u schreef, in de jaren 14-18 is er
^eet (uute miend), zgn., maar in de 19e
eeuw is er ook al aan begonnen. De
«m. de Jong van de (Oude Stee) heeft
^en al heel wat (schurveiingen) ge
laakt, de broers met de kruiwagen en
il ™eteen emmer. Zelf heb
Var, r^ ook ontgonnen. Ik had IV2 ha.
wr f ^gn. (Hagemeete) zo noemden
dat, dat deden wij dan banks ge-
2fe, een meter breed en lang, naar
at met hoeveel mensen je was, ieder
o twee a drie meter lengte, en dan
die zgn. erve werd iedere bank op de
uitgemiende bank gekipt. Wij deden
het eerst met de kruiwagen over een
zgn. rigter van de pee-kaai, later de
den wij het met kar en paard. Ook al
niet zo handig, want dan moest je nog
al een lange oprit hebben op de (schur-
velink).
En zo U ook schreef ging het later
met de kipper, en nog later met een
soort kabelbaan. Zo zijn dan onze schur
veiingen ont.staan, maar 'het is wel be
loond, er groeien nu goede sjalotten op
die uitgemijndi' grond en vroege aardap
pelen enz. Er wi:rd orjk nog omgezet, de
zgn. blauwe kl<;i vun under het zand
gehaald en boven K'-l'facht. Er is veld
van 1 meter zand, rria;ir ook van 4
meter zand eer je di': hlmiWf kkii had.
Maar het ergste is dat nox vxuirdelooN
is ook. Vorige eeuw K'ihniikU- de met
selaar die klei om t(^ rt\i:\.iifAirri. Kr <i\,!.\iin
nog heel wal van die ouwi: hiii;ij'';! dn
de blauwe klei gezet;. Mijn luin (jchtor
is ook van die omgezette klei. 50 a.
waardeloos.
Heren ik stop er mee, al zou ik nog
veel verder kunnen gaan.
Ik hoop dan dat ik U enigszins wat
heb voor gelicht al is het maar een
klein gedeelte. Hoogachtend,
P. Meijer.
OUDDORP woensdagavond 7.30 uur ds.
P. Blok.
MELISSANT woensdagavond 7.30 uur
ds. H. Hofman van Goudswaard.
NIEUWE TONGE woensdagavond 7.30
uur ds. Chr. v. d. Poel van Yerseke.
HERKINGEN donderdagavond 7.30 uur
student J. Karels van Rotterdam.
OOLTGENSPLAAT woensdag 1 aug.
des nam. 7.30 uur ds. G. Schipaan-
büord van Rotterdam.
OPTICIEN
Zandpad 32 - Middelhamia
Tel. (01870) 2157
Ziekenfondsleden op vertoon
van recept 20"/» korting
op montuur.
MIDDELHARNIS
Een gloednieuwe speedboot met 6 in
zittenden is zondagavond, op weg van
Middelharnis naar Hellevoetsluis uren
lang zoek geweest. Vanuit Hellevoet
sluis werd door een aantal bootjes naar
de vermisten uitgekeken terwijl ook de
R.P. 9 van de politie te water uit Wil
lemstad aan de zoekaktie deel ging ne
men. Vanaf de Flakkeese wal speurden
politiemannen van de groepen Goede-
reede en Middelharnis het water en de
wal af. Bij pech zou de boot i.v.m. de
windrichting die kant zijn uitgedreven.
Om kwart voor een 's nachts kon vanuit
het restaurant van jachthaven Arie de
Boom in Hellevoetsluis worden gemeld
dat de vermisten veilig waren aangeko
men, waarmee aan het bange avontuur
een einde was gekomen. Zelfs was er
contact geweest met het vliegveld Val
kenburg om in uiterste nood de beschik
king over een helicopter te krijgen. De
politie was om half elf door ongerust
geworden familieleden gealarmeerd.
De onfortuinlijke watersporters, het
gezin de Lange uit Rockanje met twee
kinderen, oma de Lange en een kennis
waren bijzonder opgelucht toen ze weer
met beide benen stevig op de grond
stonden. Hun boot, aangedreven door
een 130 pk buitenboordmotor was op
een zandplaat nabij Scheelhoek vast
gelopen. Toen ze kans hadden gezien
weer vlot te komen voeren ze tenge
volge van de onbekendheid en de duis
ternis opnieuw vast waarna het uren
duurde voordat de reis kon worden
voortgezet.
STELLEND AM
Gym. Ver. „Sparta".
Het bestuur van de gym. ver. „Sparta"
maakt bekend dat, tegelijk met de^cho-
len de clubs weer op 13 aug. gaan be
ginnen. Er wordt van de leden weer
een trouwe opkomst verwacht.
OUDE TONGE
Spreekuur burgemeester. Het spreek
uur van burgemeester W. M. v. d. Harst
zal aanstaande vrijdag op de gewone
tijden op het Raadhuis te Ooltgensplaat
worden gehouden, daar het kantoor te
Oude Tonge hier mornenteel niet ge
schikt voor (is.
DIRKSLAND
Oer. Gemeente. Ds. P. Blek heeft
voor het beroep van de gemeente Zeist
bedankt.
Op de maandagavond gehouden le
denvergadering is tot ouderling gekozen
dhr. A. H. ten Hove, die deze benoeming
heeft aangenomen.
Coöperotiewe Tuinbouwveiling
„Barendrecht en Omstreken" G.A.
Veiling 30 juli 1973
Doré: 30—34 aanvoer 48.000 kg.
Andijvie: 61—92 aanvoer 27.000 kg.
Bloemkool: 6 st.: 121—146, 8 st: 108—
142, 10 st. 88—114 aanvoer 21.000 st.
Gele kool: 3449 aanvoer 6. 000 kg.
Komkommers: 76—90: 52—53, 61—75:
41—43, 51—60: 32—34, 41—50: 22—25,
35—40: 17 aanvoer 80.000 st.
Komkommers krom: 15^18 aanvoer
,2.000 kg.
Kroten: AI: 12—18, Hl: 23 aanvoer
11.000 kg.
Meloenen: 110—220 aanvoer 2.000 st.
Peterselie: 513 aanvoer 4.000 bs.
Postelein: 68—80 aanvoer 2.000 kg.
Prinsessebonen: 88109 aanvoer
18.000 kg.
Rode kool: 18—29 aanvoer 12.000 kg.
Selderij: 518 aanvoer 8.000 bs.
Sla natuur: 11—18 aanvoer 82.000 st.
Snijbonen: 180—200 aanvoer 3.000 kg.
Spinazie: 7286 aanvoer 8.000 kg.
Spitskool: '59^72 aanvoer 10.000 kg.
Tomaten: A: 350—380, B: 370—390, C:
330, CC: 270 aanvoer 2900 bakjes.
Uien: 38—46 aanvoer 20.000 kg.
Fruit:
Yellow Transparant: A: 88—99, B:
57—61 aanvoer 8.000 kg.
'Golden Delicious: A: 53—69, B: 28—
33, C: 19—21 aanvoer 10.000 kg.
Donderdagavond bemerkte een jongen
die nog laat op de Bruinisser haven
was, dat een motorbootje afmeerde, ach
ter .de loods van de firma Maaskant.
De opvarende van het bootje, stapte
aan land en begon broodjes ballastijzer
die tegen de loods van de firma van
Duivendijk lagen in te laden. Via de
eigenaar van de loods, werd de politie
gewaarschuwd.
De zeven broo.djes ballastijzer, die 25
küo per stuk wogen, waren- eigendom
van de firma L. Padmos en Zoon. De
heer B. M. K. uit 's Hertogenbosch,
die zich nogal gebelgd toonde, over het
optreden van de burgers, die hem vroe
gen wat 'hij eigenlijk deed, verklaarde
tegenover de politie, dat hij varende
op de Zuid iGrevelingen samen met zijn
verloofde, in de harde wind moest
constateren, dat zijn bootje eigenlijk
te rank was en te licht op het water
lag, zodat het noodzakelijk was het te
hallasten.
Hij was bij de haven van Bruinisse
(niet in de haven) aan land gegaan en
beschouwde het als een buitenkansje,
dat hij juist vond wat hij zocht, toen
hij een tiental imeters had gelopen. Een
mooi verhaal, maar toch ongeloofwaar
dig genoeg om de marechaussee te
waarschuwen, die de zaak nu verder
onderzoekt.
Deze historische Rotterdamse figuur
uit de tijd van de Keezen en Patriotten,
stak haar gezindheid voor het Oran
jehuis niet onder stoelen en banken met
alle gevolgen van dien.
De kordate vrouw komt naar Ouddorp
om deel te nemen aan de Molenrit voor
auo's op zaterdag 1 sept. a.s.
Ook stellen verschillende verenigin
gen en bedrijven op ons eiland en daar
buiten pogingen in het werk om in
groepsverband aan de Molenrit deel te
nemen.
Voor de grootste groepen zijn extra
prijzen beschikbaar en bovendien ont-
vant iedere deelnemer afzonderlijk een
fraaie door de Koninklijke Begeer ont
worpen legpenning.
Meerdere informatie hierover is te
verkrijgen bij de VVV-Ouddorp, telef.
01878 - 789 of 733.
Waarschijnlijk gisteravond is ingebro
ken in het koffiehuis „de Branding",
geëxploiteerd door dhr. de Boed te
Achthuizen, staand aan de Galatheese
haven. Er wordt een stereo casettere-
corder ter waarde van ongeveer duizend
gulden vermist.
MIDDELHARNIS
Gisteravond is de brandweer van Mid
delharnis uitgerukt voor een gefingeer
de brand op „Hernesseroord". De be
doeling daarvan was om te zien welke
tijd het corps nodig heeft om vanaf het
moment van melding bij de brand te
zijn. Er bleken 6 minuten voor nodig, 1
minuut later waren ook twee mannen
van een persluchtmasker voorzien.
Voor commandant en ondercomman
dant die de oefening in stilte hadden
voorbereid was het een zeer acceptabe
le tijd.
OUDE TONGE
In de nacht van vrijdag op zaterdag zijn
twee auto's, die met pech langs de weg
stonden opengebroken. Uit /beide auto's
werd de radio meegenomen. De wagens
stonden bij Oude Tonge en een op de
Grevelingendam.
staatssecretaris Pronk (ontwikkelings
samenwerking) meent dat het zoveel
mogelijk beperken van voedselverspil-
ling voor een ieder een algemene plicht
is. Hij zegt dit in antwoord op vragen
van de CH-kamerleden van der Mei,
Kruisinga en Tolman, die vragen had
den gesteld over het weggooien van 140
miljoen broden per jaar.
De minister distancieert zich van
dit aantal en becijfert, dat per jaar
in ons land een hoeveelheid forood in
het huisvuil terecht komt dat overeen
komt met 50 miljoen broden.
Overigens wijst hij er nog op, ook
dit cijfer nog geen enkel inzicht geeft
in de mate waarin nog voor consumptie
geschikt brood wordt weggegooid. Er
wordt „gelukkig" ook veel overgescho
ten brood voor kleine huisdieren en vee
bestemd.
Bladramenas is het aangewezen stop
pelgewas voor gronden, die midden
augustus vrijkomen. Dit geldt zowel
voor de zandgronden als voor de klei-
gronden. De snelle jeugdgroei, ook in
een vaak droge stoppel, voorkomt dat
onlcruid kans krijgt zich te ontwikkelen.
Tevens is Bladramenas een zeer goe
de groenbemester omdat 'het een grote
massa organische stof produceert en
een diepe beworteling bezit.
SILETTA en TCA als
kweekbestrijder.
Bladramenas blijkt een goede on
kruidbestrijder te zijn en is in kom-
binatie met een bespuiting van de stop
pel met TCA, zeer in het bijzonder
geschikt voor de kweekbestrijding.
BewerkingfS'm.eth.ode.
Na de oogst van het graangewas
wordt de stoppel bespoten met TCA. De
hiervoor benodigde hoeveelheid Is af
hankelijk van grondsoort en kweekbe-
zetting, 40 tot 50 kg. TCA per ha.
Na de 'bespuiting licht infrezen en zo
spoedig mogelijk SILETTA inzaaien'. De
verzwakte kweekplant wordt voor zo
ver er nog groei inzit, overvleugeld
door het massale Bladramenas gewas en
krijgt daardoor geen kans zich te her
stellen of verder te ontwikkelen.
Zoaiew.
Bladramenas kan tot begin septem
ber gezaaid worden. De zaaizaadhoeveel-
heid bedraagt ca. 20 kg. per ha, deze
dient wat ruim genoemd te worden om
dat in de meeste gevallen het zaaibed
niet optimaal zal zijn.
Zaaiwijze.
Bladramenas kan breedwerpig gezaaid
en ingeëgd worden, maar beter is rijen-
inzaai. De opkomst zal hierdoor regel
matiger zijn. De rijafstand bedraagt on
geveer 20 cm.
Bemesting.
Voor de ontwikkeling van een ge
weldige massaprodukt in een korte pe
riode is een hoeveelheid zuivere stik
stof van 75 tot 100 kg. per ha gewenst.
Verspreid 'U 25 ton drijfmest per ha
over de stoppel dan komt dit overeen'
met 75 kg. zuivere stikstof, (afhanke
lijk van het type drijfmest).
Bladramenas had bij een driejarig
onderzoek gemiddeld geen vermeerde
ring van het bietencystenaaltje tot ge
volg.
VOORLOPIGE UITKOMSTEN
LANDBOUWTELLING 1973
Arealen granen en peulvruchten
verminderd, maar uitbreiding van de
oppervlakten handelsgewassen,
aardappelen, suikerbieten, snijmais
en zaai-uien.
Het Centraal Bureau voor de Statis
tiek heeft de voorlopige uitkomsten ge
publiceerd van de in mei j.l. gehouden
Landbouwtelling, voor zover betreft de
akkerbouwgewassen en de zaal-uien.
Granen.
De oppervlakte tarwe is t.o.v. 1972
met 12«/o gedaald tot 137.900 ha. Het
gerstareaal is daarentegen met gVo ge
stegen tot 90.300 ha. De overige graan
gewassen vertonen alle een aanzienlij
ke teruggang. De oppervlakte rogge
bedraagt thans 30.900 ha. 45»/o), ha
ver 30.300 ha. g'/o), korrelmais 2.800
had. 26%) en 'mengsels van granen
600 ha. 50»/o).
Peulvruchten
Het areaal droog te oogsten peul
vruchten blijkt in 1973 verder te zijn
ingekrompen. Groene erwten komt
thans op 2.300 ha. voor B'/o), schok
kers op 700 ha. 3e"/o) en kapucijners
en grauwe erwten op 900 ha. IS'/o).
Slechts de oppervlakte bruine en witte
bonen is t.o.v, 1972 met 2"/o toegenomen
tot 4800 ha.
Handelsgewassen
In vergelijking met verleden jaar is
het koolzaad-areaal slechts met 1% uit
gebreid tot 15.200 ha. De oppervlakte
karwijzaad is aanzienlijk vergroot tot
2.900 ha. 26»/o) en die van blauw-
maanzaad tot 2.100 ha. 75''/o). Het
vlasareaal is daarentegen met IS'/o inge
krompen tot 5.000 ha.
Landbouwzaden
De oppervlakte graszaad omvat in
1973: 13.700 ha. iVo t.o.v. 1972).
Geslaagd. Onze vroegere dorpsge
noot F. Hartensveld te Wageningen be
haalde onlangs de akte M.O.-B. Peda
gogiek. De heer Hartensveld studeer
de in Utrecht en is thans docent aan de
ieraressenopleidlng te Zetten.
