'II' Wordt voormalig iemeentehuis van St. flnnaland streekmuseum? Na boeiend schippersbestaan naar de wal %mdeAho-ê>kfB^ Boekbespreking MIDDELHARNIS 'Spsii^ifc BI il' Overweel en Struyk Complete Woninginrichting Melissant - Tel. 01877 - 1502 of 01879 - 721 KOLFF K O L FF Middelharnis rv,!>(h -> J" ri; A N D B N - N E t5 Vrijdag 6 oktober 1972, Simon Polak, laatste beurtschipper in Z.-W. Nederland, stopt ermee Simoni Polak te Middelharnis heeft van de vele beurtschippers die Goeree- Overflakkee gekend heeft de str^d om het bestaan het langst volgehouden, maar ook voor hem de laatste „beurt" in de verre omgeving is thans de tijd gekomen zijn 123 ton metende „Maria" voorgoed af te meren. Na een boeiend schippersbestaan waarin „tot verzuipen» toe" werd gevaren gaat de 59 jarige Po lak het aan de wal proberen, „Maria" gaat spoedig haar laats'te trieste gang naar de sloper en dhr. Polak, zijn echt genote en de meevarende zoon Leen ma ken er geen geheim van dat hen dat verdriet doet. „Vóór- en tegenslag, we hebben het altijd samen verwerkt", peinst dhr. Polak als hy aan de voorböc jaren terugdenkt: „We moeten het maar nuchter bekijken, er is hier op aarde toch niets dat blijft bestaan?" En dan te bedenken dat dhr. Polak tijden heeft gekend dat hij bang wa.s dat de telefoon nóg meer vracht aan zou dienen die hij echt niet meer hebben kon maar die, desnoods op de roef ge stouwd, toch nog mee ging naar een van de Rotterdamse havens. Het is niet zon der trots dat hij terugziet op de jaren waarin hij in z'n eentje 60 a SOVo van het vrachtaanbod van en naar Middel harnis voor zijn rekening nam: „met al het goed dat ik vervoerd heb zou je ge makkelijk het Haringvliet kunnen dem pen", zegt dhr. Polak en dat lijkt wanneer hij gaat vertellen nauwe lijks overdreven. i': De „Maria" verlaat op een van haar laatste reizen de haven van Middelharnis. Grote vloot. Goeree-Overflakkee was tot aan het begin van de zestiger jaren (in 1964 werd de Haringvlietbrug geopend) een geïsoleerd eiland dat voor vrijwel alle vervoer gebruik maakte van de beurt- schepen waarvan dhr. Polak er maar liefst 24 gekend heeft in de periode 1925- 1960. Elk dorp dat een haven bezat had ook een of meerdere beurtschepen. Middelharnis had er drie, evenals Oud- dorp, de overige dorpen behalve Her kingen en Stad aan 't Haringvliet die er elk één hadden, kenden twee beurt schepen en samen vormden ze een vloot waarmee vrijwel alle levensbehoeften van het eiland werden aangevoerd en voornamelijk landbouwproducten en ander vrachtgoed werden afgevoerd. Het waren voornamelijk schepen van 70 a 80 ton maar de schuit van dhr. Po lak ging dat met haar 123 ton ver te boven.. Zijn vader had eerder ook al durf getoond door in de twintiger jaren een nieuw schip te laten bouwen en te exploiteren totdat zoon Simon het be drijf in 1947 overnam en al vanaf de schoolbanken aan boord te zijn geweest. Vader Polak (Sr.) was, gekomen uit het Brabantse, in 1920 met de beurtvaart begonnen toen hij het bedrijf van Roel Smith uit Middelharnis over kon ne men, maar het is ooik hem, vooral in de barre crisisjaren lang niet altijd voor de wind gegaan. Veelsoortige vracht. De vracht die dhr. Polak door de ja ren heeft vervoerd is haast te veelsoor tig om op te noemen. Hij voorzag het eiland van cement, steen, stro-matras- sen hoef ijzers, de eerste benzine voor de weinige auto's die er rondreden, le vensmiddelen, vensterglas, flessen voor de melkfabriek, drank voor de slijterij en, tractoren ,en in kratten verpakte comtoines engedurende dertig jaar voerde hij elke korrel keukenzout aan die op Flakkee werd gebruikt en er was nog zoveel meer zoals b.v. meubelen die zelfs zonder beschermende verpakking zonder het geringste krasje werden af geleverd. „En dat vertelt dhr. Polak terwijl er soms zeeën als kerken ston den". Omdat hij wind en stroming zo goed de baas was had hij ook veel werk op Tiengemeten dat door andere schip pers maar liever Averd gemeden omdat er door de stroming moeilijk binnen te komen was. Het was overigens niet altijd „stuk goed" dat dhr. Polak te vervoeren kreeg Meermalen heeft hij ook mensen ver voerd die bij gebrek aan een zieken huis op Flakkee met spoed naar Rot terdam nvoesten worden gebracht. Dat gebeurde dan 's avonds en 's nachts maar het is de fam. Polak nooit teveel geweest, temeer omdat alle patiënten het er goed hebben afgebracht! Concurrentie. Eigenlijk heeft dhr. Polak het al vanaf 1935 mis zien gaan toen het uitoefenen van de beurtvaart aan een vergunning gebonden werd waardoor hij en ande ren slechts in een beperkt gebied moch ten opereren. Voor hem werd het Rot terdam en Dordrecht en hij voelde het als een beknotting omdat de „wilde vaart" die tevoren vrijelijk beoefend was meer perspectieven bood. Niette min volgde er ondanks de concurren tie van de tram, de veerboot en het op komende vervoer per as, goede en zelfs vette jaren waarin zelfs de Beurtschip- persverj „Goeree-Overflakkee" w^erd opgericht die aan de Rotterdamse Cool- haven een „walhuisje" had waar vracht voor het eiland kon ■worden aangeboden. Vorig jaar werd het opgeheven. Naar mate de vrachtauto het ging winnen van het beurtschip liep het aanbod te rug en dat werd voor dhr. Polak heel goed merkbaar toen Goeree-Overflak kee de beschikking kreeg over de veer pont „Haringvliet" waardoor groot ge rij Goeree-Overflakkee kon bereiken. Moeilijk te vervoeren stukken als lange ijzeren -balken die tot dusver alleen nog maar per schip waren vervoerd kwamen nu per as. Grote commissio nairs van de overkant" stuurden hun eigen vrachtwagens naar het eiland en langzaam maar zeker werd voor de beurtvaart de laatste ronde ingeluid Dhr. Polak is zeker nog niet „knock out" geraakt waarom hij zegt het nog wel enkele jaren vol te kunnen houden. Vader en zoon Polak die er niet langer brood in zagen. Het besluit om te stoppen heeft hij ge nomen i.v.m. de toekomst van zoon Leen (30) die nu nog wel meevaart maar die straks het bedrijf toch niet voort zou kunnen zetten als er met personeel ge varen zou moeten worden. Hoe eerder zoon Leen in een andere baan terecht komt hoe liever het vader Polak zal zijn. Teleurgesteld. Dhr, Polak bekijkt het laatste hoofd stuk weliswaar nuchter maar het heeft hem toch ook teleurgesteld. Hoe goed was het immers dagelijks de vrijheid en het avontuur te mogen genieten. In de oorlog, bij de inname van Rotterdam en het ontzettende bombardement vlo gen de kogels door de stuurhut en moest' er gevochten worden om het schip van inbeslagname te redden. Direct na de watersnoodramp in 1953 was hij met een Een tafereel dat voorgoed verdwenen is, het laden van een beurtschip. schuit vol droge levensmiddelen in Middelharnis. Dagen en nachten is er hard gewerkt maar het gaf voldoening, Soms ging het boven de lichamelijke vermogens maar de dokter kwam wei eens aan een leeg bed want er moesi gevaren worden! En gevaren werd er, bij mist en ontij, bij mooi weer en bij „zee ën als kerken". De „Maria", het dappere beurtschip dat het altijd zo voor'treffelyk heeft go daan gaat na een leven van bijna een halve eeuw waarvan ze ruim twintig jaar bezit was van dhr* Polak naar de sloper. Jarenlang is ze in de haven van Middelharnis de laatste vertegenwoor digster van de eens zo bloeiende be roepsvaart geweest. Nu liggen er vele tientallen plezierjachten die uitzwerven over het Haringvliet waar de Deltawer ken de getijbewegingen hebben gestopt, De vaart is dood, leve de vaart de „Maria" gaat eervol af Beste meisjes en jongens! Er is weer een nieuwe maand aange broken, en zoals het vanzelf spreekt, komt er weer een stelletje raadsels in deze maand. In oktober zullen dat er vier zijn, dus niet vijf zoals in septem ber. Deze week komt het eerste OKTOBERRAADSEL 1 1. XXXXXXXX 2. X 3. X 4. X 5. X 6. X 7. X 8. X 1. Tijd waarin we nu leven. 2. Plaats aan de Noordzee met grote vissershaven. 3. Stad die in één adem genoemd wordt met Jona. 4. Openingen in de netten. 5. De eerste mens. 6. Zangstem. 7. Heden, op het ogenblik. 8.i Letter. De kruisjeslijn, schuin naar 'beneden, laat het woord zien, dat gevraagd wordt bij nummer 1. Jullie hebben al lang gemerkt, dat het eerste raadsel van oktober niet moeilijk is. Dus aan de slag allemaal! OPLOSSINGEN I Eva Ismaël Silo Thummim Nebukadnezar Immanuël Edomieten Tabor Maria Eli Elisa Rafidim Duisternis Abiram Nazireër Hofni Elimelech Titus Gerizim Elia Ela Nehemia Uz Gad Egypte Zedekia Ezau Terah Izebel Sem Eis(t niet meer dan hetgeen u gezet is. II Wierook Iddo Ezeohiël Zil- pa Amazia Aaron Izak Tubal Zippora Achan Lystre Obadja Othniël Gethiet Syrië Thisbiet Elon Nicode- mus. Wie zaait zal oogsten. III Scherpenisse Ierland Nijmegen Tien-Gemeenten Amsterdam Noordoostpolder Noord-Bra- bant Alkmaar Peel Arnhem Rotterdam Overflakkee Colijnsplaat Haamstede Italië Eendracht. Sint - Annaparochie IV H s E m s a R o n s a f F i r a hoeksteen HERFSTMAAND tromMelen a b s A 1 o m d i A n a o N s D V Issaschar misschien luisteren kluisters vergissen organiste gevonnist zomerhuis Dat zijn dan de oplossingen van de raadsels van september. Op het ogenblik als ik dit schrijf, zijn de brieven nog niet in mijn bezit. Ik moest door omstandigheden een beetje vóór werken. Ik geef dan nu nog een zogenaamde bladvulling. In het boek „Uit de mond der kinde ren" van Willem Enzinck las ik het volgende: UITNODIGING TOT KRAAMVISITE Lea uit de derde klas lagere school heeft een zusje gekregen en vertelt de andere morgen opgewonden het grote nieuws aan haar ondeiTvijzer, die op het platteland waar ze woont geen onper soonlijke „meneer" is zoals in de grote stad, maar nog met „meester" wordt aangesproken. En is het een lief zusje? vraagt mees ter belangstellend. Ja, het heeft een heel groot rond bol- letje. Haar gezichtje is helemaal vuur rood en ze heeft al een boel haar op het hoofd! En waar is je zusje nu? In het ziekenhuis met moeder. We zijn er gisteravond naar toe geweest en u moet ook gauw eens komen kijken, meester! Daar kun je van op aan, hoor, dat zal ik zeker doen, want ik wil dat zusje van jeu wel eens met mijn eigen ogen zien. Wanneer komt u dan, meester? Morgen? Nou, dat lijkt me nog een beetje te vroeg, Lea,i Als je zusje en je moeder weer thuis zijn uit het ziekenhuis, dan kom ik eens kijken. Maar u kunt gerust naar het zieken huis komen, morgen! Nee, nee. Lea. Laat ik dat nou niet doen, dat is heus te druk voor moeder. Maar moeder is zo gezond als een vis, meester! Nee, Lea, we wachten tot je zusje en je moeder weer bij jullie thuis zijn. Lea's door peenhaarslierten omlijste gezichtje vertoont even een duidelijke pruilmond. Dan spant het zich opeens door een vastberadenheid, waarmee ze alle aarzeling van meester en zijn mo gelijke verborgen motieven uit de weg meent te kunnen ruimen: Nou, u kunt anders gerust komen, morgen. Het is heus écht niet besmette lijk! En dat is dan genoeg voor deze week. De volgende week hoop ik aan jullie brieven te beginnen. Allemaal de hartelijke groeten van OOM KO. De plannen om in het voormalige ge meentehuis aan de Bierenstraat in St. Annaland een Thools streekmuseum te vestigen, nemen steeds vastere vormen aan. Op 1 september j.l. is een werk groep opgericht onder voorzitterschap van wethouder Abr. J. Scherpenisse (wethouder van culturele zaken) die de plannen nader gaat uitwerken^ Het doel, van deze werkgroep is voorwerpen, die op het streekgebied en het streekeigene betrekking hebben, die aangeven hoe het vroeger op Tholen toeging, te red den, opdat niet alles verdwijnt in het niet of in handen van opkopers komt. Op een bijeenkomst van de werkgroeii in de burgemeesterskamer van het voor malige raadhuis werd besloten op 22 november a.s. een bespreking te houden met de directeur van het Zeeuws Mu seum uit Middelburg, dr. Van Dalen, en één van zijn medewerksters. Tot die datum wordt geprobeerd alvast zoveel mogelijk materiaal in Sint-Annaland te krijgen. Behalve de verschillende ver trekken, heeft het gemeentebestuur ook de zolder ter beschikking gekregen. De voorwerpen, die dhr. P. Jasperse uit St. Maartensdijk momenteel in het voor malige raadhuis van Scherpenisse en op de secretariekamer van het gemeen tehuis in St. Maartensdijk heeft onder gebracht, worden naar St. Annaland vervoerd. De werkgroep bestaat uit mevrouw M. J. Renes-van Geer en mej. M. W. Blaes en dhr. Bern. van Gils uit Tholen, ir.. M. A. Geuze uit Poortvliet, de heren P. Jasperse en A. Kloet uit St. Maar tensdijk, de heren A. J. Smits en C. van Beveren uit Stavenisse, mevr. M. Mol- Geluk en dhr. J. T. Dekker uit St. An naland en dhr. J. J. van Beveren uit Oud-Vossemeer. Genoemde werkgroep hoopt dat de Thoolse bevolking haar medewerking zal verlenen door voorwerpen ter be schikking te stellen aan het streekmu seum. Men denkt aan oude gebruiks voorwerpen uit de landbouw en visserij, oud aardewerk, klederdrachten, oud ge reedschap, haakmutsjes, oude prenten en schilderijen enz. De werkgroep wil voor komen, dat b.v. een oude vlag van een muziekgezelschap tussen de rollen raakt, zoals onlangs gebeurde. Als er goede steun komt, dan kan straks met des te meer genoegen aan de eigen be volking en aan de toeristen worden ge toond, hoe het vroeger op het eiland Tholen toeging. Ook denkt deze werk groep aan de mogelijkheid van wisse lende tentoonstellingen in het streek museum, b.v. van de schedelverzame ling van oud-burgemeester W. Baas, schilderijen enz. De gedachten gaan ook uit naar een rechtsvorm voor het streek museum, waarbij de Stichting mogelijk het beste zal zijn om te zorgen dat de voorwerpen eigendom van de Thoolse gemeenschap blijven. Particulieren kunnen eventuele voorwerpen aan de Stichting schenken of in bruikleen af geven. Ook verzamelaars zouden hier een goede mogelijkheid geboden worden, om b.v. één en ander op een te houden tentoonstelling te presenteren. Hier schuilen vele en velerlei mogelijkheden! Scheurkalender „Honingdroppels 1973". Uitgeverij J. J. Groen Zoon N.V. te Leiden. De „Honingdroppel - dagkalender" is in duizenden christelijke gezinnen een begrip geworden. Het is reeds de 90ste jaargang, dus dat zegt wel wat! De voorkant biedt goede kost, voor elke dag een tekst met korte verklaring en de achterzijde kortere en langere verha len. Het schild van de kalender geeft een beeld van het „Groene kerkje" te voor veilige verzekeringen en lage premies. Bijzonder snelle schade afwikkeling. Zeer scherpe tarieven voor autoverzekeringen en na 1 jaar schadevrij rijden reeds 20»/o korting. Financieringen. VOORSTRAAT 36 TELEFOON (01870) 2012 Bijna een eeuw assurantie- agenten. Oegstgeest., De prijs is 5,50. Bestel tij dig bij uw boekhandelaar. De kalender is ook in boekvorm verkrijgbaar en kost dan 5,90. Gemakkelijk voor da gelijks gebruik en mooi om te bewaren. Van dezelfde uitgeefster verscheen weer het Bijbels dagboek 1973 „VOOB HART EN HUIS" (6e jaargang) voor iedere dag een stukje met een verlila- ring van de betreffende tekst. De schrij vers zijn van verschillende kerkelijk richting n.l. predikanten van de Gerei- Bond, Chr. Geref. en Geref. Gemeenten. Het is fraai uitgevoerd, geïllustreerd en kost slechts 4,65. Mooi voor een ge schenk aan zieken en bejaarden! Verder is van dezelfde uitgeefster verschenen: DE KORENBLOEM door W. Schippers. Het verhaal speelt zich ai rondom een Korenmolen. Er is ook liö' de in het spel en misgunning. Zeer boei end. Fraai gebonden 4,25. BOER ZONDER LAND is een "ooA van de bekende schrijver Hugo Kn|S^ mans, van wie thans ook een vervolo verhaal in ons blad loopt. Eeri aanoe- van onze lezers weet welk een fijne ver veling is hiervoor overbodig, want leae haaltrant de schrijver heeft. Boeken me- een goede moraal, voor jong en cud.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1972 | | pagina 6