EILAriDEn - niEUWS
Wasmiddelen en reclame
Wasmiddelen en milieu
Wasmiddelen en de kosten
Verslag Suikerbieten
teelt 1971
I bruidsfoto's
Wendelmoet
Beverius
NIEUWS
t t
2e blad
Dinsdag 21 december 1971
No. 4048
Toen onlangs aan een aantal personen gevraagd werd wat hen het meest
irriteerde, was het antwoord: De T.V. reclame voor wasmiddelen. Voor
de kritische luisterende kijkers en voor de enigszins deskmidigen is het
duidelijk dat deze reclame niets met voorlichting te maken heeft. Het
resultaat met dit soort aanbevelingen is dat daardoor de ene huisvrouw
om ongefundeerde reden het merk A prefereert en de andere huis
vrouw om even ongefimdeerde reden de voorkeur geeft aan het merk B.
De waarheid is, dat de leugen: „Witter dan wit", en „Weg met die grauw
sluier", niets te maken hebben met schoon. Iets kan schoon zijn en toch
maar gewoon wit. Wat doet de wasmiddelen fabrikant in zqn product
om het witgoed zo bijzonder, ja zelfs dubbel wit te maken. Dat zijn:
INGEZONDEN
X Ook voor t
FOTOGRAFIE
t J. ZANDSTRA
t SOMMELSDUK
UIT »f Kenneit
Vergadering Veren,
voor Bedrijfsvoor
lichting
Huishoudelijke
Voorlichting
„De Vraagbaak''
Openstelling
Postkantoren
24 en 31 december
Kerstmiddag in de
„Plantage"
te Den Briel
Vakantiespreiding
aanstaande zomer
OOK VOOR i
t GRAIVilVIOFOON-
I PLATEN I
J. ZANDSTRA
SOMMELSDUK f
De basisbemesting op
grasland nu
Vragen over de
K.I.P.O N.V.
xxn
ifSt^'
A. Een bleekmiddel, d.i. een oxydatie
middel zoals chloor of perboraten.
3, Een „Optische" witmaker, d.i. een'
stof die opvallend licht zodanig te
rug kaatst, dat het oog de indruk
krijgt van w^t.
In huishoudelijke termen noemen v/ij
dat gezichtsbedrog. De eerstgenoemde
middelen kunt u slecht missen, het
laatstgenoemde is onnodig. Nu weet u,
dat de reclame van 2 witmakers geen
valse voorstelling van zaken is, maar
wel een nogal matige aanbeveling. Ver
tier wordt er in de reclame vaak ge
sproken over de overwinning van de ge
volgen van hard water. Het water dat
Goeree en Overflakkee door de
waterleiding wordt geleverd heeft een
hardheid van 16 a 17 D. Dit betekent
dat er in 1 liter water ong. 300 milli
gram calcium en magnesium zouten
zitten' en deze kunnen 1720 miligram
„ouderwetse" vetzure zepen binden,
Kunstzepen worden door de hardheid
van het water niet gebonden. Fosfaat-
zouten verhinderen het neerslaan (on
oplosbaar worden) van calcium en mag
nesium zouten, zodat deze zich niet op
een of andere manier op het wasgoed
en op het verwarmingselement van de
wasautomaat kunnen afzetten. In de
meeste wasmiddelen voor de automaat
bedraagt het fosfaatgehalte 30 a 40»/o,
deze middelen voor de afwasmachine
zelfs wel 60»/o, doch in vloeibare afwas-
middelen komen geen fosfaten voor.
Tenslotte in dit eerste overzicht iets
over de zeep en soda actie.
Het is mogelijk om het water op ons
eiland te ontharden door een afgestre-
ken eetlepel (12 gr.) soda per 10 liter
toe te voegen, vervolgens 20 a 30 min.
te wachten en het heldere water af te
schenken. Vervolgens kan men' het wa
ter gaan verwarmen en gaan wassen
met voldoende zachte zeep. Voor een
wasautomaat is deze werkwijze bijna
ondoenlijk en is alleen bruikbaar voor
kleine wasjes, welke gewoonlijk met
de hand geschieden. In een volgend
artikel moeten wij een handleiding ge
ven hoe te wassen zonder het milieu
ernstig te vervullen.
ffosmtddeïen en het milieu.
Waardoor is die anti-fosfaten actie
eigenlijk in het leven geroepen? De fos
faten in het oppervlakte water d.i.
het water in sloten, wateringen, rivie
ren, en zeeën zijn bijzonder goede
voedingstoffen voor algen, wieren,
diatomeeën en andere kleine planten'
en dieren. Het leidt daarom, vooral
bi] warm weer, tot een geweld'ge op-
Moei van die organismen. Gelijktijdig is
het zuurstofgehalte van de openbare
wateren sterk verlaagd, waardoor da
gelijks een groot deel van die algen e.d.
weer afsterft. Het gevolg is: vissterfte
en stank.
Om enkele cijfers te noemen; jaar
lijks komen bij Lobith 80.000 ton fos
faten ons land binnen, en' wij doen daar
g eens 50.000 ton bij, afkomstig uit de
landbouw, de hioindustrieën (varkens en
kalveren mesterijen, kippen en eenden
fokkers) en de wasmiddelen. Voor ons
ïiland zijn de gevolgen van het voedsel-
lijke rioolwater het best merkbaar in
lange havens van Dirksland en Mid-
delharnis. Hoe kunnen wij milieu-vrien
delijk handelen?
Door fosfaatarm of fosfaatvrij te was
sen is het probleem van de stinkende
havens en grachten niet geheel op te los
sen, doch daarmee kan wel een be
langrijke bijdrage tot die oplossing ge
leverd worden. Hieronder volgen enige
adviezen, welke uitsluitend geldig zijn
voor het water der waterleiding van
Goeree-Overflakkee, met een hardheid
16 a 17 D (is 6 meq. 1.).
A. De wïtte en de bonte was.
1. Het wassen met de hand.
Voor een' sopje van 5 liter water lost
men in een pannetje 6 gr. soda in het
water op. Deze oplossing schenkt u bij
de 5 liter warm waswater. Er ontstaat
een witte troebeling. Na 20 min. kan
men dit ontharde water met elk was
middel zonder fosfaten wassen. Beter
is het, het heldere water af te schenken
in het wastobbetje en het witte be
zinksel weg te spoelen. Het eerste spoel
water moet eigenlijk ook onthard water
zijn, opdat de zeepresten in de textiel
zich niet met de calcium zouten uit
het spoelwater zullen verbinden. Als
men' toch met hard water wil spoelen
kan men 1 theelepel synthetisch vloei
baar afwasmiddel aan het eerste spoel
water toevoegen.
2. Het wassen :n de kuipwasmachine.
Het waswater voor deze machines
moet men op dezelfde wijze geschikt
maken als onder A 1 genoemd.
3. Wast men met een automaat dan
mogen wij u aanraden beslist niet meer
wasmiddel te gebruiken dan op de ge
bruiksaanwijzing staat. De hoeveelheid
fosfaat daarin is afgesteld op ruim 208D,
zodat het zeer waarschijnlijk is, dat u
ook met 'A van de voorgeschreven hoe
veelheid een schone was kunt krijgen.
Enige experimenten met de hoeveel
heid is gewen'st, immers de vuilheids
graad van het wasgoed speelt ook een'
rol. Men kiest als wasmiddel b.v. Rhe-
nomatic, Dobbelman, Albimatic, Witte
iReus, welke een matige hoeveelheid fos
faat bevatten.
B. Wollen- en synthetische materialen
1. Met de hand wassen.
Hard water zacht maken volgens de
onder Al vermelde methode, doch met
de halve dosis soda, dus 3 gr. per 5 li
ter water. Nu in ieder geval volgens de
afschenk methode. Daarna kan men
met een zeepwasmiddel wassen, zoals
Luxvlokken, Drietex. Wol die niet al te
vuil is, kan men ook wassen' in vloei
baar afwasmiddel. Synthetische truien
kunnen gewassen worden in (ged.) ont
hard water met Radil, Persilgroen, Klok
sneeuwwit, ook Drietex of geschaafde
blokken Klok, Sunlight, of Hema.
2. In de wasautomaat als beschreven
onder de bonte- en witte was, doch met
de aangepaste temperatuur.
C. Afwassen (van de vaat).
1. Wassen met de hand: gebruik de
fosfaatloze vloeibare afwasmiddelen.
2. De vaatwasmiddelen voor de vaat-
fosfaat. Bovendien zijn de meeste ma
chines uitgerust met een' onthardings
apparaat. Het is niet nodig om de
sterk houdende middelen te gebruiken
in het reeds ontharde water van de ma
chine. In onthard water kunt u ge-
ken, in niet onthard water uitproberen
met hoe weinig vaatafwasm'ddel u toe
komt. Zelfs is het mogelijk dat een ge
woon wasmiddel in de vaat afwasma
chine met succes gebruikt kan worden.
Wie nog geen vaatwasmachine heeft,
bezinne zich nog eens alvorens tot ïian-
koop over te gaan. Afwassen met de
hand onder stromend heet water gaat
In verband met de vele vragen welke
mij bereikten wil ik hierbij een over
zicht verstrekken van mijn ervaringen
over de zeer ruwe teelt van suikerbieten
in het afgelopen jaar.
Dit is thans het 5e jaar van experi
menteren met de teelt van suikerbieten
via pillenzaad, éénkiemig afstand en
zonder verdere bewerkingen.
Op 23 maart werd het Solorave pillen
zaad gezaaid op een afstand van 24 cm,
zo op het geploegde veld, waar geen
sporen opstonden van de kunstmest-
strooier daar dit met vriezend weer was
gebeurd. Totaal werd op de 1470 roeden
gezaaid SVs ons pillenzaad per H.A.
Wild west zo op 't gezicht, toen ver
streken er vele weken voordat er bie-
tenplanten te zien waren, intussen werd
er gesproeid voor onkruid, daardoor
kon men zien dat er bieten gezaaid wa
ren.
Maar langzaamaan zag men toch bie
ten komen, een schrille tegenstelling, er
naast werden bieten gezaaid een week
later, deze stonden op tijd op de rij, ter
wijl men hier bij mij nog steeds niets
zag, omdat het perceel langs de dijk lag
had het veel bekijks en zeer veel kri
tiek, maar later toen deze bieten een
maal aan de groei kwamen veranderden
velerlei gedachten.
Ik moest wel eens met de lange hak
erdoor want het sproeien tegen onkruid
op de ploegvoren had 80»/o effect door de
ongelijke ligging van het land.
Het aantal planten per H.A. was rond
de 45.000 per H.A. wel erg ruim, zij
werden dan ook zeer groot, er waren
bieten bij van 5 tot 6V2 kg. per stuk,
met het rooien waren er geen proble
men. Nu ben ik zover dat het gewicht
en het suikerpercentage binnen zijn.i
Van de 1470 roeden is geleverd 113.770
kg. hetgeen neerkomt op 46440 kg. per
H.A. met een gemiddeld suikergehalte
van 16,23»/o.
Voor het jaar 1972 zal het bietenland
eenmaal gelijk gemaakt worden, want
op ongelijk land geeft het sproeien geen
lOO'/o rendement, de afstand zal worden
geen 24 cm. maar 20 cm. dan staan er
per meter 5' en per H.A. zullen er dan
100.000 pillen rollen maar daarvan
zullen er 25.000 nooit kiemen zodat er
dan ongeveer 75.000 planten per H.A.
overblijven, ruim voldoende en dan
geeft het ook niet al blijven er dan nog
een 10.000 weg, want een dun gezaaid
bietenveld is nog nooit tegengevallen,
dat hebben we dit jaar heel goed kunnen
zien en een volveld geeft dikwijls te-
even snel en kost weinig, (afdrogen is
bijna niet nodig).
Wasmiddelen en de kosten.
Nog een slotopmerking.
Het is bijzonder gewenst, dat de che
mici ons uit de fosfaat misère helpen
en een andere stof vinden om de hard
heid van het water te onderdrukken.
Bovendien heeft de Vereniging van wa
terexploitanten in Nederland de water-
le'dingbedrijven, die water distribue
ren, met een grotere hardheid dan lOOD
aangeraden, het water centraal te ont
harden. Het water zou dan 0,05 per
m3 duurder worden (zeg per woning
5,per jaar duurder), doch een be
sparing aan wasmiddelen opleveren van
21,per woning per jaar. Dit zou de
verkoop van mismiddelen met minder
fosfaten mogelijk maken. Het ontharden
van water in de woning is veel duurder
dan 5,per jaar en kan slechts in
uitzonderingsgevalen aangeraden wor
den.
Enige gegevens in deze plubikatie zijn
ontleend aan een' publikatie van de
Ned. Ver. v. Huisvrouwen, en een pu
blikatie van de VEWIN.
Stichting de Drinkwaterleiding
Goeree- Overflakkee.
genvallers, vooral wat de tarra aangaat.
Wat de zaaitijd aangaat geef ik de
voorkeur aan maart-april zaaien daar
met later zaaien dikwijls droge perioden
optreden en dan zit je in de boot.
En tenslotte het zaaien zelf, bij velen
gebeurt dat veel te licht, daar de schoen
tjes aan de pijpen dikwijls stomp zijn
gaan die vanzelf niet door de grond, be
steed daar goede aandacht aan bieten
telers, want overzaaien komt altijd
slecht uit dat weten we. Ik hoop dat
vele bietentelers hiermede tevreden zijn
en de toekomst voor de bieten goed heb
weergegeven, want we willen allemaal
nog lang en vele bieten verbouwen^
Hoogachtend, W. Lokker
Heerendijk 33, Oude-Tonge.
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar: Veenendaal J. Ver-
welius te Schoonhoven. Woudenberg A.
den Hartogh te Ede.
Bedankt voor Ede A. Timmer te
Woudenberg. Houten G. Veldjesgraaf te
Wouterswoude. Bameveld J. Stelwagen
te Delft. Hoevelaken B. Haverkamp te
Nij kerkerveen. Neerlangbroek J. Ver-
welius te Schoonhoven'. Dordrecht I.
Kok te Baam.
Wilsum: Wegens vertrek naar Mid-
delhamis, nam ds. J. Maasland afscheid
van deze gemeente met Handelingen 21
13-14.
Cotitio predikanten: Op D.V. 5 en 6
januari zal een contio van Herv. Geref.
predikanten worden gehouden op Woud-
sohoute te Zeist. Op de eerste dag zul
len ds. J. Vos van IJsselstein en ds. B.
Wlegeraad, pred. v. d. Inw. Zending
spreken. Op de tweede dag zal er een
discussie zijn over „Het Getuigenis".
Jubileum. Ds. J. v. Wier te Kampen
staat 25 jaar in het ambt. Hij begon zijn
loopbaan in Kesteren (1946-1950). Ver
volgens stond hij te Putten (1950-1966);
Nieuwerkerk aan de IJssel (1966-1971)
en Kampen.
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Rotterdam-C. J. Rebel te
Hilversum en H. v. d. Schaaf te Dord
recht.
Bedankt voor Utrecht P. op den Velde
te Zierikzee. Assen J. de Jong te Em-
meloord.
Dracfiten; Gekomen van Zuidland-
Spijkenisse, deed ds. C. Bos intrede met
Romeinen 1 16, na bevestigd te zijn
door ds. G. Buys van Vlaardingen met
Joh. 3 29.
GEiElEF. GEMEENTEN
Bedankt voor Amsterdam-N. en Clif
ton P. Honkoop te Kampen. Co.rsica
A. den Boer te Ridderkerk,
Beroepen te 's-Gravenzande A. Hof
man te Scheveningen. Rotterdam-W. A.
Hoogerland te Werkendam.
Genemuiden.; Wegens vertrek naar
Terwolde, nam ds. H. Ligtenberg af
scheid van deze gemeente met Ezra
8 22.
Uitgaande van de Vereniging voor
Bedrijfsvoorlichting „Goeree-Overflak
kee" zal op donderdag 23 december a.s.
des nam. 7.30 uur in Hotel „De Gouden
Leeuw" te Goedereede een vergadering
worden gehouden, waarin de heer P.
van Nes, medewerker van het Consu-
lentsohap voor de Akkerbouw en Rimd-
veehouderlj te Barendrecht zal spreken
over „Voeding in verband met de Voe
derwinning".
De voederwinning vormde in het ver
leden een belangrijke factor voor de te
behalen financiële resultaten, Vandaag
aan de dag heeft dit nog niets aan
waarde ingeboet, doch eerder aan be
tekenis gewonnen door o.a. de voor-
droog-rij kuil.
Het bezoeken van deze vergadering is
daarom belangrijk om van deze materie
kennis te nemen.
Zandpad 126, te Middelharnis
Op woensdag 29 december a.s. is het
voorlichtingscentrum „De Vraagbaak"
niet geopend.
Zoals reeds eerder is 'bekend ge
maakt zal er op woensdagochtend 22
december 1971 en op woensdagaochtend
26 januari 1972 geen spreekuur zijn
voor pas- en naaiadviezen.
Op 24 december als volgt:
MiddeUiamis tot 17.00 uur.
Overige postinrichtlngen tot 15.00 uur.
De gebruikelijke avondopenstelling te
Middelharnis komt op beide dagen te
vervallen.
Buslichting vindt plaats op 24/12 te
Middelharnis:
bijbussen 16.00 uur.
Kantoorijus 17.00 uur.
Overige kantoren om 15.00 uur.
Op 31 december:
Middelharnis bijbussen 15.00 uur.
Kantoorbus 16.00 uur.
Overige kantoren 15.00 uur.
De directeur.
Op zaterdag 18 dec. werd een Kerst
middag gegeven in het verpleegtehuis
„De Plantage" te Den Briel. Hier werd
uitgevoerd een declamatorium, getiteld
„Uw Koning komt". Medewerking ver
leenden: hierbij de Muziekvereniging „De
Hoop" o.l.v. dirigent H. L. W^llemsen,
de Ohr. Gem. Zangvereniging „Soli
Deo Gloria", beiden te Stellendam. Als
solist trad op Bert van Sefers, jongens
sopraan, 'die aan het electr. orgel bege
leid werd door mevr. van 't Leven. De
Schriftlezing en de declamatie werden
verzorgd door dhr. A. Dekker, voor
zitter van de Muziekvereniging. Dat een
en ander door de patiënten gewaardeerd
werd bleek wel uit de stille aandacht,
waarmede zang en muziek werden be
luisterd.
De Ministerraad heeft zich verenigd
met het volgende door de Stichting van
de Arbeid voorgestelde schema voor de
spreiding van de vakanties voor het be
drijfsleven in het jaar 1972j
Ie periode: 1 juli t.in. 15 juli
het oosten en noorden van Nederland,
plus de bouw- en nevenbedrijven en de
textielindustrie
2e periode: 15 juli t.m. 29 juli
het gedeelte van Nederland bezuiden de
grote rivieren (Noord-Brabant, Limburg
en Zeeland);
3e periode: 29 juli t.m. 12 aug.
het westen van Nederland (Noord- en
Zuid-Holland, Utrecht, alsmede Gelder
land ten noorden en westen van de ri
vieren) plus de metaalindustrie.
De Minister van Binnenlandse Zaken
heeft de Gemeentebesturen verzocht zo
veel mogelijk steun te verlenen aan de
verwezenlijking van dit schema. Hij
heeft tevens een beroep op de medewer
king van zijn ambtgenoten en van de
gemeentebesturen gedaan om te bevor
deren, dat aan het overheidspersoneel,
dat niet is gebonden aan de schoolva
kanties, zoveel mogelijk vakantie wordt
verleend buiten het tijdvak van 1 juli
t.m. 12 augustus 1972, uiteraard met in
achtneming van de wensen van betrok
kenen.
LAND- EN TUINBOUW
In de afgelopen maanden zijn er gro
te hoeveelheden fosfaat en kalimest
stoffen uitgestrooid. Het gunstige na
jaarsweer was hiervoor wel bijzonder
geschikt.
Terwijl het bouwland deze basisbe
mesting reeds grotendeels heeft ontvan
gen, moet er op grasland nog heel wat
worden uitgestrooid.
Het weer blijft intussen erg goed en
ook het land is in prima conditie, zodat
niets een bemesting op dit openblik in
de weg staat.
Een tijdige uitstrooi van de basis
meststoffen op grasland bevordert de
wortelontwikkeling, alsmede de zode
vorming en vergroot de weerstand te
gen vorst. In het voorjaar herkrijgt het
grasland dan veel eerder zijn produkti-
viteit.
Door deze meststoffen nu uit te strooi
en, wordt een prettige arbeidsverdeling
verkregen. In het toch al zo drukke
voorjaar behoeft men zich hierover dan
geen zorgen meer te maken^
Bovendien zijn de meststoffen nu
goedkoper dan in het voorjaar en dat is
ook een belangrijke reden om de be
mesting zo vroegtijdig mogelijk toe te
passen.
Een basisbemesting in de vorm van
slakkenmeel en kalizout is zeer voorde
lig en bovendien veelzijdig, want naast
fosforzuur en kali wordt een ruime hoe
veelheid gratis kalk en verder nog mag
nesium en sporenelementen gegeven.
Ook kan men gebruik maken van de
mengmeststof gekorreld Thomasmeel-
kali, die dezelfde bestanddelen in de
grond brengt.
Het lid van de Tweede Kamer de heer
De Jong heeft aan de minister en de
staatssecretaris van Economische Za
ken op 25 november 1971 de volgende
schriftelijke vragen gesteld.
1. Hebben de bewindslieden kennis ge
nomen van een grootscheepse adverten
tie-campagne van de in- en verkoop
combinatie KIPO, gevestigd te Rotter
dam, waarin onder meer een reductie
op de benzineprijs wordt aangeboden
van 0,05 per liter indien men lid wordt
van de betreffende combinatie?
2. Zijn de bewindslieden niet van me
ning, dat hier sprake is van misleidende
reclame, waardoor een oneerlijke con
currentie wordt bedreven en het pu
bliek op onjuiste wijze wordt voorge
licht, nu bij nadere persoonlijke infor
matie bij de betreffende organisatie
blijkt, dat deze reductie niet alleen zou
samenhangen met het lidmaatschap van
de betreffende organisatie ad 10,
doch dat daarnaast een verplicht jaar
lijks aankoopbedrag zou worden geëist
van minimum 1500,terwijl in de
advertentie van deze additionele voor
waarde geen melding werd gemaakt?
3. Indien de bewindslieden op vraag 2
bevestigend kunnen antwoorden, zijn zij
dan bereid hierin ordenend op te tre
den?'
4. Kunnen de bewindslieden medede
len, in hoeverre ambtenarenorganisaties
aan de hierboven bedoelde verkoopme
thoden medewerking verlenen?
De minister van Economische Zaken
heeft mede namens de staatssecretaris
van Economische Zaken deze vragen op
15 december 1971 als volgt beantwoord.
1. Deze vraag wordt bevestigend be
antwoord.
2. De ondergetekende is van mening,
dat in de in de eerste vraag bedoelde
advertenties inderdaad is nagelaten
enige essentiële voorwaarden om voor
uitbetaling van de reductie in aanmer
king te komen te vermelden, n.I. dat een
eenmalig bedrag, dat thans op 7,98 is
gesteld, voor administratiekosten moet
worden betaald en dat het aantal ge
tankte liters benzine parallel moet lopen
met het aantal guldens dat bij of via
KIPO wordt besteed. Een verplicht jaar
lijks aankoopbedrag van minimum
1500,is volgens mededeling van KIPO
echter niet vereist,
3. Nu inmiddels aan deze omissie veel
publiciteit is gegeven en de KIPO N.V.
zich bereid heeft verklaard de gestorte
bedragen van 10,terug te betalen
aan hen, die zich bij nadere kennisne
ming van de voorwaarden teleurge
steld voelen, alsmede ook het bedrag ad
7,98 indien men achteraf in 1972 geen
benzine mocht hebben getankt via de
KIPO-aktie, meent de ondergetekende,
dat er thans geen aanleiding is op te
treden.
4. Bij activiteiten van de KIPO N.V.
zijn, naar ons door KIPO is medegedeeld
geen ambtenarenorganisaties betrokken.
VERVOLGVERHAAL
DOOR HERMAN HAGE
18
Wéér diezelfde pedanterie, die zelfver
zekerdheid: ik, Johan van Zuilenstein,
°eshs en jij, Wendelmoet Beverius, hebt
^'«•en „ja" te zeggen!
Ik haalde diep adem.
Johan, heb ik jou in al die tijd, en
flan doel ik op de laatste jaren, want de
«ndertijd geldt in dit geval niet, ooit
«ten blijken, dat ik je vrouw wilde
Worden?
- Neen, natuurlijk niet. Want dat
^Prak toch vanzelf, Wendelmoet? Dat
'™er, die onze families kent en ons heeft
.adegeslagen.
-•Zo, zo. Nu, dan vergis je je deerlijk,
«njeur Van Zuilenstein. Voor een goed
v^jy^yk is liefde nodig. Jij mag mij
'ethebben, wat ik betwijfel, maar ik heb
öu niet lief, nooit lief gehad. Ik word
JOU vrouw niet, dat staat vast.
Wad ik verwacht, dat hij een verbaasd
«^leurgesteld gezicht zou zetten? Ik weet
niet. Ik merkte alleen op, dat zijn
gelaatsuitdrukking niet veranderde.
Zo, dus je hebt al die tijd harteloos
met mij gespeeld. Het staat je fraai!
Ik heb in het geheel niet met je
gespeeld. Er was niets tussen ons beiden.
Ik denk er geen moment aan met jou te
huwen. Het spijt mij, dat ik het zeggen
moet, spijten voor jou natuurlijk, voegde
ik er haastig aan toe, want ik zag, dat
zijn gelaat veranderde en er een lachje
op kwam.
Ik zou er nog eens rustig over na
denken. Wendel. Ik heb de tijd. Je weet
niet, wat je weggooit. Een aloude, adel
lijke naam, die klinkt als een klok. Van
Zuilenstein. En geldelijk een onbekom
merd bestaan. Je weet wel, dat mijn
vader er warmpjes in zit en ik ben de
enige zoon, enig kind zelf
Het gaat mij niet om de naam en
om geld, Johan. Ik wil alleen geluk. En
met jou kan ik niet gelukkig worden,
want ik heb je niet lief. Het zoi.i een on
gelukkig huwelijk worden, ock al om
dat je mij niet trouw zou blijven.,
Wie zegt dat? vroeg hij scherp. Is
Maarten soms aan het stoken geweest?
Maarten stookt helemaal niet. Hij
zegt alleen wat waar is en wat velen in
Zierikzee weten. Je vader ook. Je leidt
in Leiden en Den Haag een losbandig
leven, zó is het, Johan. Het spijt mij
voor je. Met een losbol trouw ik niet.
Het lijkt wel, of dominee Siderius
je vader is, spotte hij. Je lijkt wel een
non! Die Siderius, dat is een kwezel. Ik
wed, dat Marijke ook gestookt heeft en
je heeft afgeraden met mij te trouwen.
Je kunt van dominee Siderius den
ken en zeggen wat je wilt, maar hij is
een fijne man. En je behoeft hem niet
tegen papa uit te spelen, want papa
denkt over jouw levenswijze precies zo
als dominee Siderius en als je eigen va
der. En je kunt Marijke er ook buiten
laten, want zij heeft evenmin gestookt
als Maarten dat gedaan heeft. Dat is de
waarheid, Johan, of je het gelooft of
niet.
Ik begrijp niet, hoe je tot mij spre
ken durft zoals je hebt gedaan, maar
dat wil ik je vergeven, als je mij belooft
nog eens rustig na te denken. Je gooit
je toekomst weg, meisje. Als je blijft
weigeren zul je er later spijt van heb
ben.
Ik zal er geen greintje spijt van
hebben, Johan, geen greintje. En ga nu
heen. Al dat praten verandert niets aan
de zaakj
Is dit je laatste woord?
Ja, ik heb niets meer te zeggen.
Toen sprong hij op. Zijn onverschil
ligheid week. Hij werd boos en voelde
zich blijkbaar in zijn ijdelheid gekrenkt.
Ik had geen gelegenheid de maerte order
te geven hem uit te laten. Hij liep snel
weg. Ik hoorde de zware huisdeur met
geweld dichtslaan. Met een zucht van
verlichting, maar moe, viel ik in een
leunstoel.
Het is nu zes weken nadat ik het bo
venstaande schreef. Ik ben al veel ver
der met mijn verhaal. Maar ik wil toch
nog even inlassen wat Maarten schreef,
namelijk, dat Johan van Zuilenstein ver
loofd is met een dochter van de Maire
van LeidenEn dan wil ik ook nog
opmerken, dat de ■vrees van papa vol
komen misplaats is geweest. Onze Maire
is nog steeds even vriendschappelijk.
Met geen enkel woord heeft hij er over
gesproken. En zijn vrouw ook niet.
Wij gaan geloven, dat Johan er niets
van verteld heeft, dat hij mij ten huwe
lijk heeft gevraagd en dat hij een wei
gerend antwoord heeft gekregen.
Nee, nu wacht ik niet twee of drie
weken met het schrijven van de aante
keningen, die nu volgen. Want dit is zo
prettig in ons gezin van zeven personen,
papa, mama en vijf kinderen, de laatste,
Aagje is in 1804 geboren, dat mama
tranen stortte van blijdschap, heus waar,
dat moet vrijwel direct aan het papier
worden toevertrouwd.
't Is nu veertien dagen na die onaan
gename geschiedenis met Johan van
Zuilenstein, die ik sindsdien niet meer
gezien heb, ook niet in de kerk, want
daar komt hij niet. Kerstmis is reeds
voorbij.
Toevallig was ik gistermorgen in de
gang, vlakbij de huisdeur, toen de klop
per ^nel^ Op de hardstenen stoep stond
de beurtschipper Goossen, die voor het
eerst na de vroeg ingevallen vorst weer
naar Rotterdam had kunnen varen (er
zal nog wel een wintert je volgen!) met
een brief in de hand.
Graag zeven stuivers port, mejoffer.
Ik nam de brief aan. Die was geadres
seerd aan Maarten engeschreven
door een vrouwenhand, dat was zo dui
delijk als wat.
Ik holde naar de studeerkamer, waar,
dat wist ik. Maarten alleen zat, want pa
pa was op ziekenbezoek.
Hier is een epistel voorjouw. Maar
ten. Zeven stuivers alsjeblieft. Je mag
de brief uit Leiden, vermoed ik, lezen,
maar straks kom ik terug. Dan moet je
je belofte van deze zomer inlossen.
Een brief voor mij? Hij rukte die
haast uit mijn hand. Ja, uit Leiden, riep
hij uit.
Geef mij eerst zeven stuivers alsje
blieft. Goossen kan niet blijven wachten.
Die brief kun je straks wel lezen, die
heeft toch geen betekenis, plaagde ik.
Je bent een kreng, Wendel! Hier
zeven stuivers.
Ik had de kamer nog niet verlaten
of ik hoorde hem het couvert scheuren.
Zo, makker, dacht ik, straks kom ik
terug. En dan zul je praten. Want ik
was er zeker van: dit was een brief van
dat meisje uit Leiden, van wie Maarten
mij de afgelopen zomer had kond ge
daan met de belofte, dat hij later van
haar zou vertellen. Er was nog niets van
gekomen. Dat moest nu eens gebeuren,
al zou ik het verhaal ook uit hem moe
ten trekken!
MJaar dat was niet nodig. Toen ik een
klein kwartiertje later naar boven ging
gebeurde het. iHij zat de brief te lezen,
natuurlijk voor de derde of vierde keer,
want zo lang was het schrijven niet.
Ken je de brief al uit je hoofd,
plaagde ikj
Nogmaals, Wendel, je bent een
krengetje. Had Johan van Zuilenstein je
„ja-woord" maar gegeven, dan liet je
mij tenminste met rust. Natuurlijk zit
de stakkerd om jou te treuren.
Natuurlijk had ik hem op de hoogte
gesteld van het gebeurde met Van Zui
lenstein. Hij had er niet veel op gezegd,
alleen: Ziezo, dat is gelukkig van de
baan. Weet je wat ik denk, Wendel? Dat
mama hierin een groot aandeel heeft
gehad.
Met dat treuren zal het wel loslo
pen, antwoordde ik op zijn laatste op
merking. Maar kom op. Maarten! Je
hebt me deze zomer beloofd, dat ik na
der over haar zou horen. Ik weet alleen,
dat zij, zoals je hebt gezegd, een lief
meisje is. Hoe heet zij?
Aleida, zei Maarten prompt.
Hoe nog meer? Zij heeft toch wel
een achternaam?
CWordt vervolgd.)
