EiiAriDEn niEuws Raadslid P. Grinwis richt zicli met bezwaren tegen fluoridering tot de Koningin Ealerie „De Welle", Sommelsdijk, heeft talrijke plannen op stapel pasfoto's mm HET DUMPPALEIS vitrage BUIJSSE Overweel en Struyk De kamer der Rethorijken „Hoe langer hoe liever" De kamer der Schutterij „Getrouw tot der doot" in den Doele, binnen Sommelsdijck door a. j. kruider C KiËVIT Zn. KEUVELAAR Middelharnis 3e blad Vrijdag 26 maart 1971 No. 3973 ie Zaterdagmiddag opening nieuwe tentoonstelling Ook voor Complete Woninginrichting Melissant - Tel. 01877-1502 of 01879 - 721 FOTOGRAFIE ZA NOSTRA SOMMELSDIJK INGEZONDEN Centrale Verwarming KOLFF - Middelharnis MEDDELHARNIS Middelharnis ZierUizee Stellendam - Zandpad 116 Appelmarkt 30 Oranjeplein voor vakmanschsp en service &<s pe heer P* Grinwis te Sommelsdijk (lic zich al jarenlang doet kennen als „en fervent tegenstander tegen de fluo- rklering van het drinkwater heeft zich kortgeleden in een brief tot H.M. de lioaingin gericht en Haar daarin s van ïijn bezwaren op de hoog'te gebracht. In middels heeft dhr. Grinwis bericht te rugontvangen dat zijn schrijven in han- jen is gesteld van de Minister van So ciale Zaken en Volksgezondheid. In het schrijven heeft dhr. Grinwis melding gemaakt van een toenemend onbehagen onder de bevolking t.o.v. het «elluorideerde water en ook heeft hij flM. onder de aandacht gebracht dat het Algemeen Bestuur van de Drink waterleiding nog geen practische uit voering heeft gegeven aan het verzoelc van de Staatssecretaris aan de bezwaar den tegemoet te komen, waarbij dhr. Grinwis heeft gewezen op het door B. en W. van Goedereede en door de raad gesteunde voorstel onder de be volking een enquête te houden over de wenselijkheid van het laten voortbe staan van de fluoridering. De ontfluori- aingsfilter zoals die lijkt te zullen i worden gebruikt is door dhr. Grinwis niet onbesproken gelaten: „Eerst wordt het drinkwater bedorven door het gif tige fluor en daarna weer door de gif tige fluor eruit te halen, zo ontstaat er dood water en zij moet. voor waterlei dingdirecteur gaan spelen", luidt de klacht van dhr.i Grinwis. Hij wijst H.M. er vervolgens op dat de Raad van Volks gezondheid over alle bezwaren heen stapt zonder nauwkeurig onderzoek ter wijl landen als Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Denemarken, Noorwegen en Zweden de fluoridering hebben af gewezen. Na nog meer dergelijke voorbeelden te hebben aangehaald concludeert dhr. Grinwis in zijn schrijven dat het licht op rood staat: „Mij zijn in Nederland vier gevallen bekend waarin de fluori dering de veroorzaker van de ziektege vallen is geweest" laat hij H.M. de Ko ningin vervolgens weten. Hij verzoekt H.M. thans te bevorderen dat het refe rendum onder de bevolking gehouden kan worden en dat aan bezwaarden on gefluorideerd water verstrekt zal wor den in overeenstemming met de Wa terleidingwet. De aktieve groep rond Galerie de Ifelle heeft voor de maand april weer een nieuwe en zeer bizondere kunste naar aangetrokken. Deze keer zal van 26 maart tot en met 8 april in de Ga lerie werk te zien zijn van Tineke Hees- tetnians. Zij exposeert schilderijen, gra fiek en objecten van perspex met een zeer persoonlijk thema. De groep geïnteresseerden rond het pottenbakkersechtpaar Jan en An Schoonbeek heeft, zoals vaak in deze Itolommen te lezen was, vele plannen ontwikkeld die nu vaste vorm hebben gekregen. Tot op heden waren in da Galerie, die Jan Schoonbeek en zijn vrouw als pioniers „te midden van sui- Iterbieten en uien" opbouwden, tentoon stellingen en artistieke gebeurtenissen van verschillend karakter te zien. Sinds vorig jaar bestaat er nu een Stichting De Welle die als doel heeft alle culturele activiteiten op het eiland Goeree-Overflakkee te stimuleren en zoveel mogelijk met fondsen te steunen. Deze Stichting, waarvan dokter J. Wie- ringa voorzitter is, fungeert dus aller eerst als de degelijke bron waar de overheid, gemeente, provincie en rijk, hun culturele subsidies aan kwijt kun nen. De Vereniging Vrienden van De Welle, die nu een kleine tachtig leden telt, organiseert het programma en steunt de galeriehouder. In de aanlooptijd die deze zaak na tuurlijk nodig had om te kunnen groei en, is het programma voor 1971 voorna melijk door de Stichting, in open ver gadering met alle aktieve belangstellen den vastgelegd.. Hierbij heeft de archi tect Willem Brinkman een voorname rol gespeeld door zijn relaties met vooraan staande nederlandse beeldende kunste naars. Want Ciano Siewert en Willem Hussem zijn voor binnen- en buiten landse musea en galeries bekende na men. De Vereniging Vrienden van De Wel le heeft sinds kort ook een bestuur, dat bestaat uit T. Segaar, voorzitter; R. Keuker, secretaris; R. Stekelenburg, penningmeester; J. Kramer; T. Ketel- lapper; Marlies Jongejan en Winnie de Jager. Zij zullen dus in open overleg met andere belangstellenden en de ga leriehouder de lopende zaken in de Ga lerie regelen. En dat zijn er vele! In de maand mei zal in de Galerie een verzameling werken van vrijetijdsschil- tós uit de streek te zien zijn. Velen hebben zich al gemeld, maar wil de ten toonstelling weergeven wat er op Flak- kee op dit gebied gebeurt, dan zal iede re amateurschilder zich moeten melden. De Galeriehouder J. Schoonbeek (01870- 3211) bellen is voldoende. Nu is er dus vanaf 26 maart het werk van Tineke Heestermans, die tot haar vertrek naar Rotterdam woonde in Oude; Tonge. Zij volgde de afgelopen jaren de lessen aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Rotterdam en exposeert nu werk uit de laatste twee jaar. De schilderijen grafiek en ruimte lijke objecten zijn zonder uitzondering varianten op een bepaalde ongewone visie op de mens, namelijk van onderop. In het werk van Tineke Heestermans lijkt men de mens te zien alsof men de tegenvoeter is en de wereld in al zijn dikte een glasplaat,/ Een nieuw en eigen aardig gegeven, technisch perfect uit gewerkt en daardoor nieuwe associaties wekkend. Burgemeester W. M. van der Harst van Oostflakkee zal de tentoonstelling van Tineke Heestermans aanstaande zaterdagmiddag openen. De opening vindt plaats om 4 uur. NOGMAALS CANADA Mijnheer de redacteur. Gisteren kreeg ik het Eilanden-nieuws van 15 januari toegestuurd waarin ik met belangstelling gelezen heb het arti kel van de heer Peeman. De eerste fout die hij maakte was om in Regina te gaan beginnen maar waar hij ook neer gestreken was het had niet veel ver schil gemaakt, want met zijn uitkijk op het leven was hij toch als een mislukte emigrant naar Nederland teruggekeerd. Het is hier een land waar nog nooit iemand geslaagd is die niet bereid was om alles aan te pakken en dat betekent beginnen met het minst betaalde baan tje maar het baantje van opperman was voor mr., Peeman niet goed genoeg. Enkele maanden geleden had ik nog een gesprek met een Duitse vrouwelijke arts die in het begin op een tandpasta- fabriek gewerkt had daarna als een zus terhulp in een ziekenhuis en daarna pas een kans had om als een dokter te gaan werken. Ze zei, het heeft me goed ge daan en ik heb er niets geen spijt van. Ik heb de krant aan verschillende Hol landers laten lezen en ze moesten er al lemaal hartelijk om lachen dat deze jon geman medelijden met ons had. Wat betreft het geld lenen om een trip naar Holland te maken, er is er hier niet een die geld uitleent als ze niet zeker weten dat je het terug kunt betalen, en geld lenen om met vakantie te gaan daar zijn we hier te nuchter voor. Een werkman kan het geld voor een trip naar Holland 300 in twee weken makkelijk verdienen en iedere emigrant die terug wil naar Holland kan dit doen want er zijn bijna geen emi granten die geen eigen huis hebben dat ze kunnen verkopen. Het valt natuur lijk niet mee om als een mislukte emi grant met hangende pootjes naar Hol land terug te moeten maar om dan je gezicht te redden kun je altijd een fan tastisch verhaal opdissen, bij de krant aankloppen en klaar ben je. Vertrouwende dat ook dit epistle een plaatsje in Eilanden-nieuws waardig is verblijf ik, J. den Engelsman, 2609 ware rt abbatsford BC, Canada. CANADA II Heren Redactie, Gaarne een plaatsje in uw blad voor het onderstaande; wat betreft een in gezonden stuk uit Canada. Wanneer P.i v. Dijk in Eilanden- nieuws met enkele feiten over Canada komt, om het goede leven daar te sta ven, kan ik het niet nalaten hierover te schrijven, omdat dat feiten zijn waarop je toch niet de emigratieplannen kunt verwezenlijken. Daarvoor is de stap te groot. Het eerste feit wat genoemd wordt is natuurlijk de auto. Dit is en blijft in Canada een absoluut noodza- III De zaak wordt in beraad gehouden tot de volgende vergadering. Die wordt 1 jaar later gehouden. Aan het slot vraagt de Vries om een uitspraak over deze kwestie, waarop men besluit „hier op niet meer terug te komen of daar over te spreken". Groot is de toeloop nooit geworden van personen buiten Sommelsdijk woonachtig. In 1851 worden 2 inwoners uit Middelharnis en in 1852 iemand uit Rotterdam lid. Plotseling wordt in 1841 geen huur- ontvangst meer gemeld, (om onbekende reden) van de sociëteit. Om te trachten toch nog iets te redden werd de zaal aan de bode verhuurd a 20,per jaar. Het beding werd gemaakt dat hij 20 cent per fles aan de sociëteitsleden extra zou berekenen ter afbetaling van de huurschuld. Het volgend jaar wordt hiervan 2,60 ontvangen, er zijn dus 13 flessen „ge knipt". In de volgende jaren wordt nog 1 maal melding gemaakt van 20, huurontvangst. In de vergadering van 1844 wordt alarm geslagen door de se cretaris-penningmeester (nog steeds de zelfde heer de Vries), hem is ter ore gekomen dat het bestuur der Domeinen pogingen doet om zich de goederen van den Doele namens het Rijk toe te eige nen. Rustig afwachten, en er geen rucht baarheid aan geven is het advies; men heeft er ook nooit meer van gehoord.! Wegens de grote armoede wordt, naast de zak tarwe die al gegeven werd in 1826 ook het halve mud dat voor de le den bestemd was, gebakken en uitge deeld op Flora maandag en in 1850 le zen we dat nog mud extra aange kocht werd voor een 2e uitdeling „in verband met de grote behoefte welke thans heerscht". Het jaar daarop werd zelfs extra brood bij gekocht. De kas liet geen verdere uitgaven toe, en opnieuw besluit men tot verkoop, nu van de bij „de Doel" liggende bleekvel- den, welke verkoop 100,opbracht. De pachter van het land is echter al 2 jaar landpacht achter en in 1851 is er opnieuw een tekort, nu van ruim 100,-. In de vergadering van 6 sept. 1851 van de sociëteit „de Harmonie" men had blijkbaar de naam veranderd, daar ze in 1827 „hoe langer hoe liever" heette, wordt dQ wens uitgesproken de boven zaal groter te maken en een oud biljart te kopen. Geld voor verbouwing is niet beschikbaar, voor de bUjart evenmin maar dit laatste zal door de heer de Vries voorgeschoten worden. Dit geld zal men terug betalen van de opbrengst der partijgelden, overdag een kwartje, indien de kachel aangemaakt moet worden 2 kwartjes en 's avonds het zelfde tarief. Men hoopte zodanige opbrengst te krijgen dat de kas er na aflossing schuld beter op zou worden, maar de nadelige saldo's bleven. In 1851 meldt zich de heer Messema kers V. d. Graaff welke in het gebouw les wil geven in de zangkunst aan „Meisjes of jonge Juffrouwen" op woensdagmiddag en donderdagavond. Dit werd toegestaan voor 8,per jaar, begin 1852 volgt dezelfde aanvraag om „De Jonge Heeren" te leren zingen, maar eind van het jaar is hij alweer vertrokken. Het wilde blijkbaar niet lukken, even min als de opbrengst van het biljart. Bracht deze in het Ie jaar 40,op, dit zakte in het 2e jaar tot 10,hel: 3e jaar tot ƒ9,en het 4e jaar tot V, en daar blijft het volgende jaren om schommelen, dus ook al geen winstob ject. In 1858 wordt voor de laatste maal de rente der Tontine van 2000,zijn de 60,betaald. De 75,rente der Ie Tontine was enkele jaren vroeger ge ëindigd, 88 jaar na het aangaan van deze verbintenis.) Ter aanmoediging om leden te krijgen mogen gasten worden meegebracht en wel 3 X per jaar uit Sommelsdijk en Middelharnis. Ook wijzigt men het rege- lement van bollotage; dat inplaats van om de 3 jaar, men ieder jaar .voorge hangen" kon worden. Hei heeft geholpen, daar in 1860 het nadelig saldo maar 1.835 meer is. Er kunnen nu weer enige dringende vernieuwingen aangebracht worden: Het „secreet" wordt afgebroken en een nieuwe waterbak gemaakt. Het portaal- SOMMELSDIJK Telefoon (01870) 2609 keiijk vervoermiddel. Want geen auto, is in Canada een ramp, vooral voor emi granten en daar gaat het toch over. In de zeer korte tijd dat wij daar vertoef den, hebben we dit goed gezien en on dervonden. Hoe zal men b.v. zondags op moeten gaan naar de Kerk zonder auto? Soms mijlen ja uren lang te rijden. Een auto in Canada is een bromfiets in Hol land dus heus geen luxe. Hier kunnen we toch ook een autootje kopen? Dan de CV., ook niet te vergelijken, ja zelfs geen vergelijkbaar feit. Ook al omdat het in Canada 5 maanden winter is, te gen hoeveel hier? Hoevelen hebben hier al een CV. of prima aardgasver warming? Dan de lonen waarmee we toch echt geen spaarpot kunnen vullen. Hoevele dingen we hier in Holland graag anders zoud enzien, geven wij aan Holland toch de voorkeur om te leven., Nee, mijnheer v. Dijk, dan moet U echt met betere vergelijkbare feiten komen. Hoe denkt U b.v. over de dokterskosten? Tenslotte plannen makende, aanstaande emigranten, bezint eer ge daar aan be gint. Een abbonnee, J. Glas, te Halfweg. tje boven aan de trap afgebroken en van een balustrade voorzien (is nog aanwezig). Daar inmiddels het gas zijn intrede, gedaan had wordt dit ook aan gelegd. Enige jaren later wordt het besluit genomen leden van buiten Sommelsdijk aan te nemen, mits ze 18 jaar of ouder zijn. De bode, welke er iets bij wilde verdienen, heeft een verzoek ingediend om tijdens de kermis „de Doele" open te mogen stellen om drank te verkopen. Die vergunning werd verleend, maar al spoedig weer ingetrokken wegens de vernielingen welke aangericht werden. Voortaan mogen tijdens de kermis al leen de leden toegelaten worden met hun introducee's, welke 1,entree moeten betalen. Dit was niet goedkoop, daar men voor ƒ1,kon kopen: 5 gla zen cognac of 5 rum of Vk fles wijn. Dit werd dan ook terug gebracht op 50 et. Als huurders voor de benedenkamer bleven gegadigden komen. In 1866 werd het verhuurd aan de commissie voor het schoolonderwijs, tevens kwamen 2 lees gezelschappen zich melden n.l. „Onder linge Vriendschap" en „Onderling ge noegen".] Voor 1,50 per avond wordt de bovenzaal verhuurd tot het geven van danslessen. Plannen in 1868 om het gebouw te vergroten worden met 10 tegen 4 stem men verworpen daar hiermee een be drag van 6.000,gemoeid is. In 1872 vermelden de notulen iets bij zonders, wat ik nergens anders tegen kwam: er zijn 2 leden welke hun con tributie niet betalen. Het entree geld bedroeg 10,het lidmaatschap van de Sociëteit 2,50. De één zegt het ver geten te zijn en betaalt, de ander be looft schriftelijk te betalen. Maar wanneer de bode bij hem aan de deur komt om het geld op te halen wordt de ze afgescheept, en hij wordt dan ook als lid geroyeerd. Enkele jaren later wil hij zonder bal lotage weer toegelaten worden, waar mee men niet accoord gaat, en zijn naam komt niet meer op de lijst voor. In 1875 wordt de zaal verhuurd aan de Mij. V. Landbouw a 8,per jaar, maar 10 jaar later wordt dit bedrag verlaagd tot 5,wegens de slechte tijden. Tot nu toe was het gebouw gebruikt voor het houden van publieke verko pingen, maar in 1880 worden deze niet meer toegestaan. Hotel Spee werd ge bouwd, men wilde de hotelier geen con- curentie aandoen, de verkopingen wer den voortaan in het hotel gehouden. Er korht een verzoek binnen van Prof. Mullens om een voorstelling te geven in de goochelkunst. Hem werden hiervoor 50,betaald, de entree bracht 36,50 op, maar men had een genoegelijke avond gehad. Bode van der Salm wordt benoemd tot cipier van de gevangenis maar wil toch graag „achter de tapkast blijven,staan" vanwege de verdiensten. Gezien zijn Rijksbetrekking mag hij dit echter niet voortzetten en vrordt als nieuwe bode voorgesteld Jan Schelle- vis. Toch schijnt v. d. Salm in dienst te zijn gebleven, en van de 100,'s jaars voor de bode zijn er 60,voor hem en 40,voor de nieuwe bode. Beiden maken een contract op, wat zo eenzijdig ten voordelen van v. d. Salm was dat het bestuur een nieuwe in structie opsteld. De wijn zal geleverd worden op hal ve flesjes gebotteld van niet minder dan 30,het Anker, Finch en Rum 1,40 per fles en cognac niet minder dan 1,65 per fles, te verkopen voor 20 et. per glas; met bijvoeging van een schijf je citroen in de grog. Heinekens bier 15 cent per halve fles. En men sluit het jaar 1881 af met een batig saldo van 6 centen! Het bodeschap en de wijnleve- rantie door 2 personen geeft aanleiding tot klachten, waarop v. d. Salm zich te rugtrekt. In 1890 brengt één van de leden het voorstel ter tafel het bovenlicht boven de voordeur te schilderen, zodat duide lijk wordt waartoe het gebouw dient. Door de schilder wordt een ontwerp gemaakt, bijzonder mooi van uitvoering hetwelk nu nog aanwezig is, zij het in erg verbleekte uitvoering.i Gelukkig heeft een schilder zich bereid verklaard het opnieuw te schilderen. Ondanks de lege kas blijft men praten over uitbrei ding en in 1892 wordt hierover lang durig gewikt en gewogen. Er zijn 2 mogelijkheden, het naast gelegen gebouw kopen en er bij trek ken, of de bovenzaal verlengen naar achteren, welke vloer dan op pilaren zou moeten rusten. De uitbouv/ wordt begroot op 1700,aankoop plus ver bouwing van het huis naast de Doele op 3700,—. Met de eigenaar hiervan wordt uit voerig gemarchandeerd, men blijft 150,verschil houden tussen vraag en aanbod, gevolg: de koop gaat niet door, evenmin de geplande uitbouw. In de loop der volgende jaren wordt het ge bouw gebruikt voor poldervergaderin gen en sociëteit, maar na de 2e Wereld oorlog stond het leeg. Een zéér mooi exterieur, maar met een verwaarloosd interieur, voor verga deringen te klein en als sociëteit met te weinig leden in onbruik geraakt. Het bestuur van de Doele verhuurde het ge bouw voor een zeer lage prijs aan de Vereniging Streekmuseum voor Goeree en Overflakkee. Dank zij een royale gift van Lions International was het moge lijk het pand van binnen te restaureren. De beneden kamer wordt thans gebruikt als bestuurskamer van het Museum, de bovenzaal als expositieruimte voor wis selende tentoonstellingen. In de mooie schouw in de bestuurs kamer zijn aan weerszijden in blauwe tegels afgebeeld (van boven naar be neden) de wapens van: 1. de Ambachts heren, van Aerssen van Sommelsdijk; 2. Van de schutterij - met onderschrift „Vive la Busse"; 3. Van de plaats Som melsdijk - met onderschrift „Vive Som melsdijk"; 4. Een afbeelding van 2 in eengestrengelde handen met onder schrift „Getrouw tot den dood". 5. het provincie wapen van Zeeland - met on derschrift „Luctor et emergo",i In de gang, boven de deur een inge metselde steen, waarin gebeiteld „Niet sonder reden" 1 D.G. 1732. Boven de deur naar de bovenverdieping een in hout uitgevoerd ornament met lofwerk waarin 2 gekruiste geweren, daaronder: Vive la Busse. In de bovenzaal 2 stenen met het op schrift „Hoe langer hoe liever" en „Met harten minnende", welke volgens de notulen van 1885 op de zolder lagen (wellicht afkomstig uit het oude gebouw) en in dat jaar ingemetseld werden. Zéér mooi is de voorgevel. Als om lijsting van het middenraam der bo venverdieping een hardstenen lofwerk waarop eertijds de uitgehakte wapen schilden van: H. de Kruger - Collonel, S. Beket - Luitenant; I. v. Bosheijde - secretaris; S. Kruijslander - kapitein; C Armstrong - vaandrig, en het wapen der schutterij - Getrouw tot der dood 1786. Jammer genoeg zijn deze schilden tij dens de Franse bezetting weggehakt. Boven de voordeur op het glas van het bovenlicht is geschilderd: Sociëteit Doele, Rrethorica, Anno 1786, met de wapens van Sommelsdijk en Zeeland, daaronder de 2 ineengestrengelde han den. Het gebouw bevindt zich in zéér goe den staat en is gelukkig in gebruik waardoor het onderhoud verzekerd is. Er komen geen Rederijkers meer sa men om hun gedichten voor te ragen.i De schutters zijn er niet meer, het ge luid van schoten van den busch" is voorbij. Maar door dit gebouw blijft de histo rie levend als herinnering aan Rederij kers en schutters, welke, zoals men in de notulen schreef „hunne vergaderinge houden in den Doele, binnen Sommels dijck, geleeghen onder Zeelandt". EINDE. voor veilige verzekeringen en lage premies. Bijzonder snelle schade afwikkeling. Zeer scherpe tarieven voor autoverzekeringen en na 1 jaar schadevrij rijden reeds 20Vo korting. Financieringen. VOORSTRAAT 36 TELEFOON (01870) 20 12 Bijna een eeuw assurantie- agenten. HERKINGEN De Gymnastiekvereniging hoopt op donderdag 1 april a.s. des avonds ona acht uur in het verenigingsgebouw „Ons Huis" haar algemene ledenvergadering te.houden. Zie advertentie in dit blad. COLIJNSPLAAT Kerkdienst. Dinsdag 30 maart om 7 uur hoopt voor de Oud Geref. Kerk al hier voor ons voor te gaan Ds. Jongejan. TIJDELIJK nu nog maar Één brok boorkracfit Mat uniek tandwielsysteem voor 2% x méér krachL DNJ74 tweetoerige kiopboor 10 mm 370 watt TIJDELIJK nu nog maar De stier van Biack&Decker.Nergens bang voor. Vliegt door keihard beton I jBa dank zij ingebouwde kiopboor. Nu met vier tientjes voordeelt Ongeloofiijk wat een keus u nü zult vinden in onze afdeling vitrages. Het nieuwste van het nieuwste is zojuist gearriveerd. Enorm groot is alleen al de variatie in stroken. Van eenvoudig gedessineerd tot njk geborduurd. Misschien valt uw keus op lange gordijnen, voila ook dan is een juiste keuze geen probleem. Een prachtsortering in héél modern en „zuiver klassiek" (met exclusief ingeweven dessin) ligt nü voor u klaar. Kom snel uw juiste keuze maken, want alle kwaliteiten zijn gemaakt van zorgeloze „niet strijken" terlenka. Uw adviseur voor verantwoorde woninginrichting staat graag voor u klaar met gedegen advies. es2y

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1971 | | pagina 11