pasfoto's
Garage PESCN
L J. DE GAS
Nieuwe stijl in de
populaire middenklas.
Herfst bracht de eerste
dichte mistdagen
WEERPRAATJE
5
I Ook voor
FOTOGRAFIE
J. ZANDSTRA
SOMMELSDIJK
RENAULT-DEALER
voor Goeree-Overflakkee:
OUDDORP - TEL. (01878) 29S
Vraagt ons nadere informatie
Bas Wijnands geeft
cursus over orgels en
orgelbouw
Dijkveriioging
Uw leverancier
(Gediplomeerd gasfitter)
Stationsweg 12 - Dirkslai
Telefoon 228
Plaatselijk Nieuvf
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Vrijdag 1 november]
Suiker
Velen in Middelhamis zullen Wim
Kamerbeek die op deze foto staat
herkennen, zyn vroegere mede-leerUn-
gen v,an de chr. Uloschool, zijn klasge
noten van de H.B.S., waar hij na het
eindexamen eerst de diploma's haalde
voor onderwijzer en de hoofdacte.
Toen er een oproep kwam voor vrij
willigers voor Kenya meldde hij zich
aan, werd opgeleid voor suikerspecia
list en zal over een paar weken in
november terugkeren naar Neder
land, niaar Amersfoort, waar zjyn moe
der, na het overlijden van zijn vader is
gaan wonen. Wat hij dan gaat doen
wist hij nog niet, toen we bij hem wa
ren, hij voelde voor doorstuderen op
een universiteit, doch mogeiyk zou hy
weer een baan zoeken by het onderwas.
Met Wim Kamerbeek zijn we een
paar dagen op stap geweest in het sui
kerdistrict, een 60 kilometer van Kisu-
mu, dat aan het Victoriameer ligt. Ze
wonen met hun zessen bij elkander,
iedere suiker-vrijwilliger heeft een
eigen woning, die opgetrokken is in de
stijl van de gebruikelijke woningen in
Kenya, een rond huis, met daarbinnen
een bed, een kast, een schrijfbureau en
aan de wanden wat herinneringen van
thuis.
„Reuze leuke woningen om in Neder
land na te bouwen op een kampeer-
centrum en die in de zomer te verhu
ren aan kampeergasten", dachten de
suiker-vrijwilligers.
In dat suikerproject, waar Wim werk
zaam was, heeft Wim nogal wat be
zwaren. We zullen ze eens uit elkander
rafelen.
Suikerriet is een product, dat veel
water nodig heeft om te groeien. Er
zijn landen, waar suikerriet een beter
leefklimaat heeft dan hier in Kenya
we denken aan Cuba b.v. en aan Indo
nesië. Maar hier in Kenya is de reden,
waarom men begonnen is met aanplant
van suikerriet, dat in deze streek veel
werkloosheid heerst. Ik heb het al meer
opgemerkt, Kenya is een land met ver
schillende volkeren, en de regering
moet nu zien al die volkeren rustig te
houden, dat de mensen voldoende geld
verdienen om de stijgende levensbe
hoeften te kunnen opvangen. Nu woont
hier een volksstam, die het niet al te
breed heeft en de regering gevraagd
heeft te zorgen, dat ze naast hun tuin
tjes nog wat extra's kunnen verdienen.
In dit district is men overgegaan het
beschikbare land te herverdelen. De
nieuwe boeren die uit de bergen kwa
men verkregen 5 accres land en daarop
moet suikerriet verbouwd worden en 2
accres waarop ze hun eigen levensmid
delen moeten verbouwen. Je ziet dan
ook overal in het land kleine woningen
met tuintjes dat zijn die 2 accres
land. Maar ze moeten meehelpen, om
die 5 andere accres te bebouwen met
suikerriet.
Het slagen van het suikerriet-plan is
afhankelijk van regen. Regen wordt
aangevoerd met wolken, die helemaal
uit de Indische oceaan aan komen drij
ven. Vlak bij het suikerriet-project lig
gen de bergen, die tamelijk hoog oprij
zen uit dit vlakke land. Bij omhoog-
stijgen van de wolken komen deze in
de koudere bovenlucht, dan ontstaat de
regen.
Er is dus een betrekkelijk nauwe
strook land daar, dat geschikt is voor
suikerriet-exploitatie. En dan de be
zorgdheid van Wim Kamerbeek is, zal
er altijd voldoende water vallen, om
een goed gewas te verkrijgen.
Suikerriet wordt niet gezaaid als tar
we of gerst, maar gepoot. We waren
uitgegaan en Wim zat te zoeken naar
een plaats waar men nog bezig was om
suikerriet uit te poten. Het pootseizoen
was achter de rug en Wim zag een heel
jong veld, waar voor veertien dagen
suikerriet uitgezet was. Hij groef een
uitgezette plant uit en zei: Daar heb je
het, als we er even niet bij zijn doen ze
het verkeerd. Wij hebben zo nadrukke
lijk gezegd, je moet suikerrietstengels
nemen met 3 internodien en hier heb je
er een met zes internodien. Om duide
lijk te zijn, een intemodie is een stukje
stengel van stengelknoop tot stengel-
knoop. Telt U even op de foto de sten
gel na, dan ziet u zes maal dat uit een
knoop een plant is ontsproten. Hier
hebben we zes internodien. Als suiker
riet gepoot wordt, doet men dat net als
aardappelen planten, er worden lange
greppels geploegd, en in die greppels
poot men dan de stengels met 3 inter
nodien. Uit de knopen groeit het riet
suiker op. Op de foto ziet U dus een
jonge plant en daaronder de wortels.
Het heeft helemaal geen zin om 6
internodien te poten, 3 planten zijn be
ter, want suikerriet is altijd een bos bij
elkander. Als er 3 planten ontkiemen,
kunnen de rietsuikerstengels dikker en
langer worden, dan als er zes bij elkan
der staan. Zo redeneren wij logischer
wijze. De Nederlanders hebben boven
dien uitgedokterd, dat men de greppels
waarin de stengels uitgepoot worden,
beter op 1,50 van elkander kan trekken
dan zoals vroeger op 1.80 meter. De op
brengst is dan groter en dus beter.
Wat de Keniaan moet doen is, uitpo-
ten en na het uitpoten de stengels met
grond bedekken en later de akkers
schoonhouden en vaak grond op de wor
tels bijbrengen als de plant groot wordt.
Net zoals in Nederland de aardappelen.
Nu hangt het verder af, of er vol
doende regen valt. Valt er veel regen,
dan kan de plant groeien, valt er weinig
regen, dan zijn de internodien in het
opkomende suikerriet klein en dus is er
weinig suiker in de plant. Wat er ge
daan moet worden is, dat voortdurend
de plant verzorgd wordt, dat de akkers
schoongemaakt worden. En, waar men
niets aan doen kan, dat er voldoende
water komt. En net zoals in Nederland,
het kan zijn dat het op de ene plaats
hard regent, en op de andere plaats de
zegenbrengende regen weg blijft.
Als de plant 20 maanden oud is, wordt
ze gekapt. Ze heeft dan een hoogte van
een meter of drie vier. Een zwaar
werk. Op lorries van 5 a 6 ton gaan ze
naar de nieuwe suikerfabriek die daar
in aanbouw is, en nog maar voor een
derde van zijn capaciteit werkt.
Wim nam ons mee, na tekst en uitleg
van de groei van suikerriet naar de
nieuwe fabriek die door de Duitsers
wordt gemaakt. Een geweldige fabriek.
De gang is als volgt. Met grote grijpers
wordt met één slag die 5 of 6 ton sui
kerriet van de lorrie genomen, op een
band zonder eind de fabriek ingewerkt.
Dan volgt het procédé van breken van
de suikerrietstengels. En bovenal, het
grondig wassen van al die binnenge
komen stukken riet. Na breken en goed
wassen gaan ze over de band zonder
einde naar de grote in dit geval drie
walsen. Hier wordt alle sap uit het
suikerriet geperst. Dat sap wordt afge
voerd, en dan, dan krijgen we hetzelfde
procédé als bij de bietwortel-suikerfa-
brieken, het sap wordt gekookt, gerei
nigd en op deze zeer moderne fabriek,
na indikking, na droging, volgt het pro
cédé van inpakken in suikerbalen. Al
lemaal betrekkelijk eenvoudig, alleen
zijn de ketels geweldig groot en zal men
nu moeten afwachten, of men in Kenya
voldoende suikerriet zal aanplanten om
deze fabriek voortdurend van voldoende
suikerriet te voorzien. Dat ligt allemaal
nog een beetje in de problematiek de
plannen zijn gemaakt, de theorie ,is er,
het kan, nu de praktijk: zal de afrikaan
voldoende grondstof verbouwen, zal er
voldoende regen zijn. Voor de afzet van
het product heeft men voorlopig geen
zorg Kenya is nog altijd een suiker
importerend land en men hoopt eens
een suiker exporterend land te worden!
Daarmede komen we op een ander
probleem. Er is een groep jongeren in
Nederland die propaganda maakt voor:
gebruik meer suikerriet. Mogen we er
deze opmerking bij maken. De bietsui
ker-cultuur in Nederland is ontstaan in
de franse tijd, toen we in Nederland
geen rietsuiker konden verkrijgen uit
de tropen. Het zou uitermate dom zijn
om de Nederlandse bietsuiker-cultuur
te verwaarlozen om rietsuiker te gaan
gebruiken. Ten eerste is bietsuiker in
Nederland een belangrijke bron van be
staan voor vele landbouwers en ten
tweede, we maken ons, bij verwaarlo
zing van de eigen suikercultuur geheel
afhankelijk van rietsuiker, van de tro
pen. Wie de oorlog 1914-1918 en 1940-'45
meegemaakt heeft weet hoe pijnlijk het
is als men sommige producten niet kan
verkrijgen. Daarom alleen is al het ver
loren laten gaan van bietsuiker-cultuur
niet aan te bevelen. Het verhaal, dat
men doet dat rietsuiker beter is voor de
tanden dan bietsuiker we vroegen
het Wim Kamerbeek, die op de suiker
cursus is geweest, moet eveneens ver
wezen worden naar het land van de
sprookjes. Wel is waar is de kleur van
rietsuiker iets grauwer, dan bietsuiker
en mogelijk is het dus, dat het minder
goed is gezuiverd, en zou er een bijpro
duct in de rietsuiker kunnen zijn. Maar
daarop is geen antwoord te geven.
Waarom men vermoed dat het „goed"
voor de tanden is! Wij vonden het riet
suiker minder zoet dan bietsuiker.
We zouden al die jongelui, die zo
heftig voorstander zijn om de Neder
landse bietsuiker de nek te willen om
draaien de raad willen geven: heel ple
zierig, dat ge de onderontwikkelde lan
den wilt helpen met betere prijs voor
hun producten. Maar met de suiker is
het nog zo gesteld, dat verhoging van
de productie eerst in die landen
waar veel te weinig suiker wordt ver
bruikt daar opgevangen kan worden.
We gaan accoord met het verlangen die
landen te helpen. Gelijk ik al eerder in
deze artikelenserie opgemerkt heb, la
ten we een hogere prijs gaan betalen
voor b.v. koffie, een dubbeltje per kilo
is niet veel, maar voor de ontwikkelings
-landen heel wat. En wat meer voor
hun katoen enz. enz.
Doch economisch gezien is het een
kapitale fout om, zoals zij willen een
bepaalde en heel grote tak van nijver
heid als de Nederlandse suiker-indu
strie op te offeren voor een mogelijke
markt-verbetering van een ontwikke
lingsland. Wij zouden niet weten wat de
economische en rampzalige gevolgen
zouden zijn als de bietsuikercultuur op
geofferd zou moeten worden in ons
eigen land.
Laten we eerst eens afwachten of In
derdaad al die ontwikkelingslanden de
heel goede raad opvolgen van al die
Nederlandse, Engelse, Duitse en Ame
rikaanse vrywilligers om een betere
eigen maatschappij te vormen. Dan zyn
we heel wat jaren verder en hebben de
grote economen heus wel him verdere
plannen gereed en behoeven jongeren
hun wat onbekookte plannen niet zo als
ver-vooruitziende indringend voor te
dragen.
Renault 6:
Op de Parijse Autotentoonstelling
heeft Renault de nieuwe RENAULT 6
gelanceerd, een model in de populaire
middenklasse, dat is gebaseerd op de
succesformule van de Renault 4 en de
Renault 16.
Vooral qua uiterlijk en wat uitvoe
ringsdetails betreft vertoont deze RE
NAULT 6 verwantschap met de grotere
Renault 16.
Dit komt niet alleen tot uiting in de
karakteristieke semi-fastback stijl,
maar eveneens in het front en de af
werking van de carosserie.
De nieuwe RENAULT 6 is 3.85 m lang
heeft 6 zijruiten en evenals de Renault
4 en Renault 16 modellen 5 deuren.
Een 38 pk 4-cylinder motor met een
inhoud van 845 cc drijft via een 4 ver
snellingsbak de voorwielen aan en geeft
de 750 kg wegende wagen een topsnel
heid van ruim 120 km/uur.
Deze krachtbron is afgeleid van die
van de Dauphine Gordini. Van dit mo
tortype zijn reeds meer dan 4 miljoen
exemplaren gebouwd en deze pittige
kopklepmachine heeft een voortreffelij
ke reputatie op het gebied van zuinig
heid, prestaties en levensduur.
De RENAULT 6 onderscheidt zich
van de Dauphine Gordini krachtbron
doordat de nokkenas wordt aangedre
ven d.m.v. een ketting, een oplossing
welke geruislozer functioneert dan de
tandwielaandrij ving. Voorts wordt ge
bruik gemaakt van een andere nokken
as, welke een gewijzigde kleptiming
Wat de eerste helft van oktober bij
zonder nat en zacht, de laatste week
kenmerkte zich weliswaar door rustig
herfstweer met als gevolg door de af
koeling van de vochtige lucht de eerste
herfstdagen met plaatselijk zeer dichte
mist. Deze mistsituaties, indien ze meer
dan een of twee dagen aanhouden, zijn
zeer onaangenaam voor de volksgezond
heid.
De intrede van aardgas, waardoor
minder luchtverontreiniging door vette
roetdelen, mag een kleine verbetering
zijn, hier staat weer tegenover, dat het
aantal fabrieken en vooral ook auto's
met veel giftige uitlaatgassen nog dage
lijks groter wordt.
Tijdens mist kan deze afgewerkte gif
tige lucht en rook niet voldoende op
stijgen maar slaat neer. Zo eiste een
hardnekkige mistsituatie in januari 1952
in Londen 4000 slachtoffers, voorname
lijk oude mensen en baby's waaronder
veel hart- en bronchitispatiënten.
ONDERSTE 20 METER.
In Engeland wordt dit verschijnsel
„smog" genoemd, een samentrekken van
de woorden rook (smook) en mist (fog).
Proeven in het Ruhrgebied toonden aan,
dat daar per jaar 1 miljoen ton indu
strievuil uit de lucht valt, hetgeen aan
de vuile woningen enz. ook duidelijk is
te zien. In de industriestad Manchester
schijnt de zon per jaar in de stad 130
uren minder, dan enkele tientallen ki
lometers buiten de stad.
Tijdens dichte mist bleken de uitlaat
gassen van de auto's niet hoger dan 4
meter te komen, van schoorstenen niet
hoger dan 20 meter en van fabrieken
niet hoger dan 60 meter.
Op drukke kruispunten in steden be
vat de lucht soms O-OSVo koolmonoxyde,
I bij 0.05''/o is er al levensgevaar. Het
I sterk toenemen van longkanker sinds
1950 schrijft prof. Siegmund (Munster)
toe aan de luchtverontreiniging, een
prijs, die de mens voor het voortschrij
den van de beschaving moet betalen. In
Engeland blijkt het aantal sterfgevallen
als gevolg van longziekten in de steden
tweemaal zo groot te zijn als op het
platteland. In 1930 stierven in het Maas
dal bij Luik 63 personen als gevolg van
een luchtbesmetting tijdens mist.
MET ANDERE VROUW
Wanneer er in ons land een mist
hangt met een zicht van 20 a 30 meter,
dan is dit al bijzonder dicht. In Lon
den zijn gevallen, dat het zicht niet
meer dan enkele meters bedraagt. Blin
den treden als gidsen op, er lopen men
sen voor de brandweerauto's uit om de
weg te zoeken en de havenpolitie heeft
handen vol werk mensen uit de Theems
te redden.
Armand Pien, de weerman van de
Belgische televisie, weet zelfs te vertel
len, dat het voorkomt, dat de man met
een andere vrouw aan de arm thms
komt, maar, zo merkt hij met wat
Vlaamse humor op, dit komt ook voor
zonder dat er van mist sprake is.
Een gebied, dat tijdens hardnekkige
mist in ons land het meeste gevaar voor
luchtbesmetting oploopt is de omgeving
Hoek van Holland Den Haag Rot
terdam. Twee grote steden vlak bij el
kaar, veel fabrieken en olieraffinade
rijen en door de ligging aan het water
veel vochtige lucht waarbij de mist, in
dien de wind lang zwak blijft, zeer dicht
kan zijn met als gevolg geen afvoer van
roet en afvalgassen naar de hogere
luchtlagen.
(Nadruk verboden.)
SCHAAKVER. „DE ZWARTE PION"
TE MIDDELHARNIS
Uitslagen van maandag 28 oktober.
Ie Afdeling:
W. Peeman A. v. d. Waal 1O
M. v. d. Waal P. Lesuis 0—1
R. Wolters H. de Zout 0—1
C. Vis J. Boeter 0—1
2e Afdeling:
W. Markwat Ant. Visser O1
A. Baas C. Littel 0—1
C. V. d. Groef Addy Visser O^^l
N. V. Bracht J. Noordijk 0—1
J. Robijn J. Keuvelaar 1O
geeft en zwaardere klepveren, beide
laatste voorzieningen in verband met
hogere motortoerentallen.
Het spreekt vanzelf dat de RENAULT
6 is uitgerust met het gesloten koelsy
steem dat Renault in 1961 voor het eerst
introduceerde op de toen nieuwe Re
nault 4.
De koelvloeistof in het hermetisch ge
sloten koelsysteem biedt bescherming
tot temperaturen van 30° C.
Het gesloten koelsysteem is uitgerust
met een doorzichtig expansievat, waar
door controle op het goed functioneren
zeer eenvoudig is.
Dubbelwandige carrosserie.
De RENAULT 6 heeft een semi-dra-
gende carrosserie welke met bouten is
gemonteerd op een stevig platvorm-
chassis.
Dit platformchassis, opgebouwd met
doosprofielen, heeft voldoende stijfheid
om ook zonder carrosserie gebruikt te
kunnen worden. Evenals bij de Renault
16 is de zijkant van de carrosserie dub
belwandig uitgevoerd en vormt daar
door een zeer solide en dus veilig geheel.
Gedurende de fabricage ondergaan
carrosserie en chassisplatvorm onafhan
kelijk van elkaar een dompelbehande
ling met anti-corrosieve grondverf. In
totaal krijgt de carrosserie zeven lak-
behandelingen.
Ruim en comfortabel interieur.
De RENAULT 6 bezit twee aparte
voorzittingen van het Pullman type,
welke over een afstand van 14V2 cm te
verschuiven zijn op rails met kogellage-
ring. De stand van de kuipvormige rug
leuningen is verstelbaar met
van een grote draaiknop. De achter
kan geheel naar voren worden g^
ter vergroting van de bagageruimt
hoedenplank is scharnierend bev
aan de bovenzijde van de rugleunii
kan gemakkelijk naar beneden w;
weggevouwen.
Veel zorg is besteed aan de gei
isolatie. De afscheiding tussen n
en passagierscompartiment is be;
met een dikke laag geluiddempend
teriaal. De vloerbedekking rust oi
schuimplastic en de dakbedekkï
gevoerd met geluiddempend vilt.
MINIMAAL ONDERHOUD.
De constructie van het wielop
gingssysteem en de stuurinrichti
zodanig, dat deze in het geheel
onderhoud behoeven. Alle schi'
punten zijn voor het leven gesmee
van een zodanige constructie, d;
geen smering behoeven. De moti
behoeft slechts om de 5000 km te
den ververst.
IN HET VOORJAAR '69
IN NEDERLAND.
Evenals bij de introdufctie van 4
nault 16 heeft de Directie van
besloten, dat dit nieuwe type eers
durende enige maanden in Frai
moet lopen en dat dan pas de ei
landen zullen worden bevoorraad
betekent dat de RENAULT 6 pas i;
voorjaar '69 in Nederland leverbaa
zijn.
De officiële presentatie zal naat
wacht op de R.A.I.-tentoonstellii
Februari a.s. plaatsvinden.
Gedurende de afgelopen 5 jaar leidde de
organist Bas Wijnands in verschillende
plaatsen van Nederland een cursus
„over orgels en orgelbouw".
Deze cursus bestaat uit 6 maandelijkse
lessen (november t.m. april) over aller
lei interessante onderwerpen uit de or
gelwereld. De verschillende orgelsyste
men, de gehele bouw van het instru
ment, waarbij o.a. het gieten van pijp
werk, worden met bouwtekeningen,
dia's en op excursies toegelicht.
Tijdens enkele praktische lessen leert
de cursist hoe een tongwerk gestemd
moet worden en eenvoudige reparaties
worden verricht.
In het komende winterseizoen zal ook
te Oude Tonge een dergelijke cursus
worden gehouden.
Geïnteresseerden kunnen zich vóór 6
november a.s. opgeven bij Bas Wijnands
Kerkring 24 te Oude Tonge, waar ook
nadere inlichtingen worden verstrekt.
RIJMEN VAN TIJMEN.
Het is echt wel menens,
Daar bij Ooltgensplaat.
En het hele eiland,
Is er mee gebaat.
Aan de dijkverhoging,
Heeft men ook gedacht.
Tot op heden heeft men,
't Aardig ver gebracht.
Nu, dat is hard nodig,
't Was een zorgenpak,
Alles door de dichting.
Van het Volkerak.
Nog een jaartje wachten.
En dan zal 't zo zijn.
Er zit in dit alles.
Ook een zekere lijn.
't Water zal dan stijgen.
Hoger dan voorheen.
Dus die dijk moet hoger.
Dat snapt iedereen.
Voor ruim drie miljoentjes,
Is men kant en klaar,
't Rijk zal het betalen
Kosten geen bezwaar.
Duitse kopermijnen,
Leveren heel wat.
Men gaat voor die spullen,
Niet vergeefs op pad!
Veen (in 't schone Brabant).
Levert prima klei.
En zo is men spoedig,
Van de zorgen vrij.
Deze dijkverhoging.
Toont wel duidelijk aan:
't Deltaplan het vordert.
Ieder is voldaan.
TIJMEN.
SOMMELSDIJK
Najaarsmarkt. De marktmeestei
Middelharnis maakt bekend dat de
ste najaarsmarkt zal worden geho
op woensdag 6 november a.s.
OUDDORP
Uitslagen jeugddammen en -sclü
28 oktober 1968.
Wim Breen Willy Koole
Piet van Wijk Maart van Wijk
Tim Grinwis Kees Grinwis
Peter Grinwis Arjan Bezuijen
Tim Grinwis Marjo Bezuijen
Atie Hameeteman Tim Grinwis
Wim Breen Atie Hameeteman
Kees Tanis Marjo Bezuijen
Willy Koole Arjan Bezuijen
Piet van Wijk Kees Grinwis
Tim Grinwis Peter Grinwis
Hans Santifort Maart van Wijt
Kees Tanis Hans Santifort
Schaken:
M. van Splunder A. J. Nederveli
C. van Koppen L. van Koppen
P. van Koppen M. van Splundei
STAD AAN 'T HARINGVLIEI
Geslaagd. Tijdens de zaterdag
Bilt gehouden K.L.V. Muziekex»
slaagde Mej. Gera Ottevanger
voor de middelbare graad (c) Ace
on. Mej. Ottevanger is leerlinge v;
Muziekschool Goeree-Overflakkee
werd opgeleid door dhr. J. C. Ver