ËllAilDEII - flIEUWS
Bezoek aan zendings
ziekenhuis Piato
[Brunott
Aciiter
de grenspaal
p Huidverzorging-
ORQelS m öe ,,QOuóen öelta"
Nieuws uit Zeeland
Ooor de bril van Han en Rien Boomsnna
Bouw müioentons mam-
moetdok opgedragen
Dreischor, Ned. Herv. kerk
Vrijdag 25 oktober 1968
No. 3732
^Bre
Voor gashaarden
fa. P. KIEVIT Zn.
ORV GZI^
zacht-zuiver-gezond
PUROL en PUROL-poeder
zware massief GOUDEN RING
met cultivé parel og 75
jblad
Het is alweer twintig jaar gelegen
bt ik 1* maanden door Indonesië reis-
He. Per vliegtuig ging ik eens terug van
Timor naar Borneo, teen naast me een
bude pater kwam zitten, die voor de
Berde maal een zware operatie moest
pndergaan in het ziekenhuis on Makas-
par. Hij vertelde me over het missiewerk
De missie is katholiek, de zending is
Srotestant. Ze doen in wezen beiden het
lelfde. Zendelingen en missionarissen
|aan de niet-christelijke bevolking op-
weken en bestrijden het vaak zo bar-
(taarse heidendom.
Dan het cardinale van wat deze mis-
lionaris me zei: als na vijftig jaren
erken tussen al die heidenen, er een
et overtuiging overgaat tot onze kerk,
an hebben we het bewijs dat we goed
erk hebben gedaan. Maar dat werk
rijg je niet door prediken. Je bent geen
larlstkoopman, die de mensen zegt:
lullie geloof is niet goed. Wij tasten
aar in wezen hun eeuwenoude ge-
'oonten aan. Wij vestigen dan een
lost, en het eerste waar we mee be
nnen is medische hulp verlenen. Door
lensten aan zieken, aan kraamvrouwen
,an kinderen begint men vertrouwen
krijgen in ons.
Wij hebben als grootste tegenstanders
's medicijnmannen, de tovenaars, die
•ver de mensen heersen. Die hen ver
teken, hen dood bidden. De bevolking
'eft altijd in angst voor hun heidense
joden.
Ik heb aan deze oude pater moeten
lenken, toen we op Plato waren. Mevr.
'igchelaar had ons er heen gebracht, we
erden door een der Hollandse zusters
intvangen. De .dokteres, mej. dr. Bout
lad het nog druk en zou ons zelf laten
iien, wat er nu zoal gebeurt op Plato.
lerst even een kopje thee, dan even
;ennis maken met ds. Bouw, die, als ik
iet wel heb in Melissant is geboren, of
ieder geval in Melissant heeft ge-
'oond, waar zijn vader predikant is
jeweest.
Plato ligt vrij hoog, zeker een vier en
intighonderd meter boven de zeespie-
[el. Men moet> echt wel aan de ijlere
cht daar wennen. In het gedenkboekje
|an de Zuid-Afrikaanse kerk staat een
ito van de laatste olifant, die er een
'intig jaren geleden werd doodgescho-
n. Het is een ruim terrein, met kleine
Serk, prettige woningen voor dokteres
zusters en zoals al die ziekenhuizen
'an het gouvernement Kenya, barakken
[oor zieken.
Men heeft enkele Kenianen opgeleid
medisch analystenwerk te doen. Zo-
s te verwachten was is het overal
aakhelder. We hadden al een paar
lalen in Keniaanse ziekenhuizen geke-
[en, maar het is daar een toer die echt
llandse en vooral medisch zo nodige
tóerheid te verkrijgen als nodig is.
aar op Plato was het- Het is vooral
k een post, waar aanstaande moeders
'aag naar toe gaan. Dokteres en zus-
'S hebben wel erg moeten wennen aan
gewoonte, dat de aanstaande kraam-
'ouw zonder baby-pakket komt en
ich zo voor behandeling aanmeldt. Ze
iBten het nu. Er heerst het bijgeloof,
it boze geesten altijd uitkijken naar
kraamvrouwen die Meertjes gereed
aken voor de te geborenen.
t is het bijgeloof, dat het kindje het
n niet lang zal maken, als de boze
«sten het merken. Daarom is er op
'ato een grote voorraad van eerste
loy-uitzetten. Elke baby krijgt een
'ler, een jurkje, een mutsje en een
■Mdje. Voor deze uitzetten zorgen in
■derland verschillende organisaties,
[ischoon de kast momenteel goed ge-
'id was, blijft altijd aanvulling nood-
'ehjk. Dit als hint voor naai- en brei-
^nsjes die de zending willen helpen.
(Twintig kraambedden staan er altijd
■reed, Dr. Bout nam ons mee naar de
'aamzaal. Op dat moment was er één
l^ge moeder. We mochten een foto ne-
[en. De baby is twee uren oud. Over
"ee dagen zal zij het ziekenhuis ver-
«n. In dat land geneest men erg vlug.
Pe moeder is nog erg jong in dit
°nya is een vrouw pas werkelijk
'Ouw als men een kind het leven heeft
«chonken. Het is niet eens nodig, dat
Pn getrouwd is. Ongehuwde moeder-
mappen komen heel veel voor. In het
«ekf-nhuis te Kitu-ji vertelde ons zus-
"ke, dat een van haar verpleeg-
rs niet getrouwd was, doch vijf kin-
'ren had. Dat was nu eenmaal 's lands
■^'oonte.
P-- Bout vertelde, dat hier in Plato
aders hun vrouwen met zorg om-
!1- Ze had'een keer een zieke vrouw
"sen ter behandeling in de zieken-
Die man woonde heel wat kilo-
^ters van het ziekenhuis vandaan,
aar trouw kwam hij zijn vrouw op-
ter
D-
de
rint
al.
zoeken, zo lang zij in het ziekenhuis
was.
Buiten het ziekenzaaltje lagen een
aantal vrouwen in het gras te wachten,
tot zij geholpen moesten worden. We
krijgen grote uitbreiding hier op Plato
zei de dokteres, we zijn te klein gewor
den. Er komt een operatie-zaal bij. Als
er chirurgisch ingegrepen moet worden
bij een bevalling dan kan het hier niet.
Als wij dit venvachten, moeten we de
patiënt naar het gouvernementszieken
huis in Eldoret brengen. Als we zelf een
operatiezaal hebben kunnen wij het zelf
doen.
Is er veel belangstelling bij de bevol
king voor Plato, was onze vraag. Het
antwoord was: in het gouvemements-
ziekenhuis krijgt men gratis hulp, wij
kunnen dat niet doen. Er moet een klei
ne vergoeding gegeven worden voor de
hulp bij een bevalling. Maar men heeft
hier zoveel vertrouwen in ons, dat als
het maar enigszins mogelijk is, de a.s.
moeder zich hier voor die gebeurtenis
vroegtijdig aanmeldt.
We werden gestoord. Er was een
vrouw binnengebracht, die door een gif
tige slang was gebeten. Ze lag buiten
de ziekenzaal met haar begeleiders in
het gras. Men had haar voet afgebon
den. Met dr. Bouw keken we naar de
voet. Ze deed direct het verband van de
voet af. Of het lang geleden was dat
de slang gebeten had. Een uur of drie.
Tegen een der verplegers van het lab.
uw adres
ZANDPAD 4-6 - Middelhamis
tegenover De Gruyter
direct voet goed wassen, en tegen ons:
de slangenbeet zal nog wel meevallen,
maar een voet drie uren afgebonden
houden, dat kan erger zijn.
Dr. had geen tijd meer voor ons
wat te begrijpen was.
We gingen naar de zusters in hun
aardige woningen, dronken thee, maar
van verder ziekenhuisbezoek kwam niet
veel. We hadden het voornaamste ge
zien, dr. Bout had ons de grote voorra
den verbandmiddelen, levensmiddelen
en vooral dan melkpoeder, dat zo
nodig is om het altijd in Kenya afwe
zige dierlijk eiwit-tekort aan te vullen
bij de patiënten de zorgvuldigheid
van het lab-onderzoek laten zien.
Na een poosje kwam dr. terug, en hoe
het was met de vrouw, die door een
slang was gebeten, informerend. Zal
wel meevallen. Maar veronderstel eens,
dat de vrouw nog zo'n twintig of dertig
kilometer verder gebracht had moeten
worden naar Eldoret, om daar behan
deld te worden. Hier op Plato had men
anti-gif-slangen-serum. Het komt her
haaldelijk voor, dat dit gegeven moet
worden!
Een middag gaat gauw voorbij ook
op Plato. Een der zusters bracht ons
terug naar Eldoret. We gingen even op
bezoek bij de heer Lindeboom, de bouw
kundige van de zending, die bouwkun
dige is geweest op Nuraansdorp en
wiens vrouw uit Strijen komt.
Dhr. Lindeboom is enorm actief, hij
moet een vormingscentrum bouwen
voor de zendingspost, dan het zieken
huis uitbreiden en huizen voor evange
listen bouwen. Allemaal werk voor hem.
Hij heeft 35 mensen in dienst om al die
plannen zien te verwezenlijken. Naast
het maken van de bouwtekeningen,
moet hij ook het materiaal bestellen en
daartoe gaat hij af en toe met de
vrachtauto even naar Nairobi, een vijf
honderd kilometer van Eldoret, om de
boel op te halen. Want anders duurt het
allemaal veel te lang voor het er is!
Zo kregen we nog meer inzicht, hoe
groot de uitbreiding zal zijn van de
zendingspost. Daarom misschien een
wat indiscrete vraag aan de heer Lin
deboom, hoe komt men aan geld? col
lectes en van de aktie: kom over de
brugwas het antwoord.
Zo, onze lezers weten het nu precies,
hoe nuttig het geld dat in Nederland
geschonken wordt voor zending en ak
tie Kom over de brug in Kenya ge
bruikt zal worden.
Scheepsbouwer Verolme heeft woens
dag de gehele bouw van het mammoet
dok, dat de naam Prins Willem-Alexan-
der zal dragen en waarin schepen tot
een miljoen ton gebouwd en gerepa
reerd kunnen worden, opgedragen aan
Aanneming Mij. Dirk Verstoep Neder
land N.V., 's Gravenhage, die ook de
andere dokken en hellingen op de werf
op het eiland Rozenburg heeft ge
maakt.
Het gecombineerde dok voor repara
tie- en nieuwbouw heeft een lengte van
60 meter, een diepte van 12 meter en
een breedte van 80 meter.
Een nieuw snufje is de bew^eegbare
reusachtige tussendeur die een afschei
ding zal vormen tussen een schip dat
gerepareerd en een mammoetschip dat
gebouwd wordt.
Verolme, die -geen dag wil verliezen,
ook al omdat over de gehele wereld al
meer dan 260 mammoettankers in aan
bouw zijn, wil eind volgend jaar de
eerste mammoet laten dokken.
Hoe snel er wordt gebouwd bewijst
wel het feit, dat de .helling voor sche
pen tot 400.000 ton dw. lengte 360
meter, breedte 80 meter, waarvoor op 5
december vorig jaar de eerste paal
werd geslagen, vandaag reeds gereed
is gekomen. Er moesten 5500 palen voor
worden geheid.
Op het 2 meter 50 dikke betondek
is een 255.000 tons tanker in aanbouw
ruim drie domtorens lang die in
april a.s. al te water moet gaan! Een
nieuwe bokkraan met een hefvermogen
van 750/800 ton en 90 meter hoog is
reeds in volle werking.
Nog volgend jaar zal de Botlekwerf
behoren tot één der grootste en mo
dernste werven ter wereld.
Grotere dokken en hellingen zijn nog
nergens gebouwd.
„Als volgend jaar de stroom van
mammoets gereed zal zijn en Europoort
aandoet, ben ik tijdig gereed", zei de
heer Verolme.
Zal er nog voor de presidentsverkie
zingen in de Ver. Staten op 5 november
a.s. een belangrijk keerpunt komen bij
de „vredesbesprekingen" in Parijs? En
kele maanden lang zitten Amerika en
Noord-Vietnam nu rondom de tafel om
te trachten tot werkelijke vredesonder
handelingen te geraken, doch tot nu toe
zonder resultaat. De gesprekken, die
worden gevoerd zijn nog maar inleiden
de onderhandelingen, want voor het
werkelijk vrede is in Vietnam, zal er
nog veel water door de Maas stromen.
Vredeshand.
Zoals men weet, heeft president John
son bij herhaling de vredeshand aan
Noord-Vietnam toegestoken. Was het
aanbod van vredesbesprekingen zonder
enige voorwaarden al niet een duide
lijke aanwijzing, dat Johnson tot wer
kelijke vrede bereid is? Het heeft lang
geduurd eer beide partijen zich aan de
Parijse conferentietafel hebben ge
schaard, alleen reeds door het getreuzel
van Noord-Vietnam, dat tot geen enkele
concessie bereid bleek. China heeft lan
ge tijd grote druk op Hanoi uitgeoefend
om niet naar Parijs te gaan. Amerika,
zo werd aanvankelijk ook de Noord-
Vietnamezen gesteld, moest eerst op
houden met de bombardementen alvo
rens men zich aan de tafel zou scharen.
President Johnson heeft toen opdracht
gegeven tot een beperking van de bom
bardementen, hetgeen uiteindelijk tot
gevolg heeft gehad, dat Hanoi tenslotte
onderhandelaars naar Parijs heeft ge
stuurd.
De vredesbesprekingen verliepen (en
verlopen nog) echter traag. Toen men
de besprekingen begon, zette de Viet-
cong juist een hevig offensief in, o.m.
rondom en zelfs tot in Saigon. John
son's afgezant Harriman, liet zich echter
niet uit het veld slaan en hield vol in
Parijs, al werd er op de wekelijkse bij
eenkomsten in het geheel geen vooruit
gang geboekt. Zo sleepten de onderhan
delingen zich voort.
Toenadering!
De nadering van de presidentsverkie
zingen (5 november) schijnt echter „be
weging" te hebben gebracht op het Pa
rijse „front". Dat denkten hoopt
men tenminste. Vice president Hum
phrey, die voor de Democraten kandi
daat is voor het presidentschap, heeft
zich al meermalen over Vietnam uitge
laten in zijn redevoeringen. Hij stelt
zich wat onafhankelijker op dan John
son, al wil hij deze nog niet direct af
vallen ter zake van de Vietnam-politiek.
Hij toonde zich een voorstander van het
stopzetten van de bombardementen op
Noord-Vietnam, ook al zouden de Viet-
namezen zelf nog niet tot daadwerkelij
ke concessies bereid zijn. Wel legde hij
er steeds de nadruk op, dat van de zijde
van de Vietcong dan toch ook iets
mocht worden verwacht.
Nixon en Humphrey.
Presidentskandidaat Nixon, die zich
weinig over Vietnam uitlaat om daar
mede het president Johnson niet moei
lijk te maken, heeft destijds laten door
schemeren, dat hij een harde lijn te
genover Noord-Vietnam zou wensen te
volgen. Nadien zwijgt hij zoveel moge
lijk over Vietnam om straks, wanneer
hij tot president zou worden gekozen,
zelf zijn lijn te bepalen. Dat komt ons
verstandiger voor dan hetgeen Hum
phrey doet. Deze kan natuurlijk gemak
kelijker over Vietnam praten, omdat hij
als vice-president bij de huidige politie
ke beleidslijn ten nauwste is betrokken.
Nu de Vietnamezen schijnbaar tot
concessies bereid zijn (zij hebben een
aantal devisies van de Vietcong terug
getrokken in Laos en Cambodja en de
militaire druk op Saigon en bij de ge
demilitariseerde zone tussen Zuid- en
Noord-Vietnam zou verdwenen zijn) be
staat de kans, dat Johnson de concessie
doet om de bombardementen stop te
zetten. Hij heeft al geruime tijd geleden
beloofd tot deze stap bereid te zijn, in
dien de Vietcong op haar beurt een daad
zou doen, die wijst op de positieve wil
om vrede te bereiken. Wanneer het
Hanoi inderdaad ernst is, zal dat ook
uit verdere stopzetting van de militaire
activiteiten moeten blijken.
Meer voorwaarden.
Maar er is meer. Noord-Vietnam blijft
de eis handhaven, dat de Vietcong
het Nationale Bevrijdingsfront in Zuid-
Vietnam aan de onderhandelings
tafel als partner wordt erkend. Johnson
zou ook dit nog wel willen doen, maar
hij stuit dan op verzet van Zuid-Viet
nam. President Thieu van Zuid-Viet-
-nam weigert de Vietcong te erkennen
(van zijn kant bezien wel begrijpelijk)
en stelt ook nog andere voorwaarden
wat betreft het geheel stopzetten van de
bombardementen.
Zo zit president Johnson nu in moei
lijkheden. Onder druk van Humphrey
zal hij misschien Hanoi willen tegemoet
komen. Humphrey zou dan sterker
staan tegenover Nixon en kunnen zeg
gen; Zie je nu wel, dat hebben Johnson
en ik bereikt. Zij zouden dan het Ame
rikaanse volk kunnen voorhouden, dat
zij een werkelijke vredespolitiek hebben
gevoerd, welke lijn dan door Humphrey
als president zou moeten worden voort
gezet.
Nog geen „vredesduiven".
Het staat nog te bezien wat er gaat
gebeuren. Want welke bedoelingen
schuilen er achter de tactiek van Hanoi?
Dat blijft een vraag, die niet op stel en
sprong kan worden beantwoord. De
heerser in Hanoi is even ondoorgronde
lijk als de machthebbers in het Krem
lin, die zich in Tsjecho-Slowakije ook
zulke „prachtige vredesstichters" heb
ben getoond. Wij moeten ons geen zand
in de ogen laten strooien. Dat is een ge
vaar, dat vandaag aan de dag zeer acuut
is, menen wij.
De „vredesduiven" in Moskou en in
Hanoi zijn nog altijd „vogels" op wier
vleugels het woord „geweld" geschreven
staat. En vrede en geweld zijn tegen
strijdige grootheden.
Oorspronkelijk bestond het Kerkgebouw van de Ned. Herv. Gemeente te
Dreischor, uit een Kerkschip met een uit het eind van de veertiende eeuw
daterende Koorruimte. In de vijftiende eeuw werd de toren gebouwd en
de Kerk vergroot met een Zuidbeuk. Zo ontstond een in Gotische stijl ge
bouwde Hallekerk. Het Zuidkoor, waarin twee grafmonumenten aanwezig
zijn, heeft een houten gewelf dat met symbolische voorstellingen van de
„Dood", beschilderd is, (Schilderingen uit het begin van de achttiende
eeuw.). Voor de Reformatie was de Kerk een Parochiekerk, waarin een
Vikatie was aan St. Barbaraas Altaar. (St. Barbara: Patrones van de
„Goede Dood".)
Jan Willemsen, Pastoor deezes Dorps, stelde er, in 't jaar 1487 eerst het
zingen der Getyden in. Kort daarna werd hij te Noordgouwe in de Vier
schaar doodgestoken. De Moordenaar door het Geregt gevat, werd naar
verdiensten gestraft. Verder blijkt uit de geschiedenis dat het onderhoud
van Kerk en Toren voor rekening van de Polder kwam: „...zelfs de wijn
voor het Naghtmaal wordt van 's Polderswege bekostigd". Bij de restau
ratie van het Kerkgebouw, die in 1964 voltooid werd, vond men 16e eeuw-
se grafschriften, geschilderd op de muren van het Kerkinterieur.
Het orgel in deze Kerk werd door de Fa. Vierdag, uit Enschede gebouwd,
en heeft als dispositie:
Hoofdwerk (C - f 3)
Prestant 8.
Roerfluit 8.
Octaaf 4.
Octaaf 2.
Blokfluit 2.
Mixtuur (1^/3 vt) IV
Trompet 8.
Vist.
Borstwerk.
Holpijp 8.
Roerfluit 4.
Prestant 2.
Woudfluit 2.
Nazard l^/s.
Scherp II sterk (1 vt.)
Regaal 8.
Pedaal (C - t 1).
Bourdon 16
Prestant 8.
Fagot 16.
Schalmey 4.
Koppelingen: HW - BW; Ped. - HW; Ped. - BW.
Systeem: mechanische sleeplade.
De Prestant 8 van het pedaal is een transmissie van de Prestant 8 van het
Hoofdwerk. Het pijpwerk v.h. Hoofdwerk en het pedaal staat op een lade.
Het orgel is op de galery achter in de kerk geplaatst. De speeltafel, met
aan weerszijde de registertrekkers, bevindt zich aan de frontzij de v. d.
orgelkas. De manualen hebben donkere onder en lichte boventoetsen.
De orgelkas werd van blank eiken gemaakt.
Het hoge percentage luchtvochtigheid van de kerkruimte, maakte een
speciale behandeling van de orgelkas noodzakelijk. Deze kas werd d.m.v.
een ammonia behandeling gekleurd en daarna gelakt.
Het vlakke front bestaat uit drie torens en twee velden.
Boven voor de frontpijpen, met verguld labium, is versierend zaagwerk
aangebracht met voorstellingen van dierfiguren (zijtorens) en voor de
velden gevleugelde zeemeerminnen die het wapen van Zeeland en het
gemeentewapen van Dreischor dragen (drie schapen op „schorren").
Deze wapens zijn in kleur uitgevoerd. De deuren v. h. Borstwerk hebben
opengewerkte panelen, die eveneens, in sierzaagwerk, bloemmotieven
tonen. Het orgel werd donderdag 24 oktober 1968 in gebruik genomen.
Bas Wijnands.
THOLEN
Been gebroken. Tijdens een compe
titiewedstrijd te Klundert heeft de voet
baller G. M. van As zijn been gebro
ken. Na eerste hulpverlening werd hij
overgebracht naar het ziekenhuis te
Bergen op Zoom. Het ongeval is niet
te wijten aan ruw spel.
Concert. Zaterdagavond gaf de Kon.
Muziekvereniging Concordia haar laat
ste concert van dit seizoen, dat vorige
week had moeten plaats vinden. Door
slechte weersomstandigheden werd het
toen uitgesteld.
SCHERPENISSE
Kerknieuws. Ds. P. Kolijn, Ned.
Herv. predikant, ontving dezer dagen
een toezegging van beroep naar Som-
melsdijk.
Verkoping. De Vrouwenvereniging
„Wees een zegen" hield vorige week
haar verkoopavonden van eigen ge
maakte en ingebrachte goederen. De
opbrengst hiervan bedroeg f 2310,
waarvan f 1850 werd afgedragen aan
de kerkvoogdij.
BERGEN OP ZOOM
Recreatiecentrimi „Vrederust" Door
de 'directie van de Stichting „Vrederust"
is de bouw van een recreatiecentrum
op het terrein van de Stichting te Hal
steren onderhands opgedragen aan
Aann. Bedrijf I.G.B. te Breda voor ruim
twee miljoen gulden.
ARNEMUIDEN
Beroepen. De Herv. Gemeente al
hier heeft een beroep uitgebracht op
ds. A. J. Wijnmalen uit Maartensdijk.
BINNENWEG 45
TEL. 11.66.15
ROTTERDAM
SCHAAKVERENIGING
„DE ZWARTE PION"
TE MIDDELHARNIS
Uitslagen van maandag 21 oktober
Ie afdeUng:
C. Vis P. Lesuis 0—1
2e afdeling:
W. Markwat A. C. Baas Vs—V2
N. V. Bracht K. Bakelaar 1 0
J. Keuvelaar J. Noordijk O 1
F. Koese C. v. d. Groef 1-0
Ant. Visser C. Littel 1—0
Rotterdamse Schaakbond (R.S.B.)
De Zwarte Pion 1Europoort 3 4V25V2
GOES
Diefstal van brommer. Maandag
werd de 18-jarige H. B. uit Zierikzee
door de gemeentepolitie aangehouden
in verband met een diefstal van een
brommer. B. werd in het politiebureau
ingesloten.
