iiAnoEn niEuws Dampo ^pd^ Wie is dit ventje? HET WILHELMUS ORQelS m óe „Qouóen öelta" Dicliter bij huis.... IGBSVERWURMING F^C.KORTEHEIiiiZOON Zeeuv^se wandelingen Ooiigensplaai, Ned. Herv. kerk Aan de top Leest de advertenties! IT HE f VOOR VADER. UOBDER EN KIND ir Olympische snufjes X Fa. A. Vijfhuizen I blad Vrijdag 11 oktober 1968 No. 3728 350 jaar Dordt Waardering Herdenkingen, Herdenkingen zijn in de mode. Op lerlei terrein worden daden, gebeur- nissen, personen herdacht. Steden en orpen herdenken hun 1000, 1100, of 200-jarig bestaan. Van schrijvers, 'chters, schilders en andere kunste aars worden de geboorte- en sterfdata erdacht. Ook op nationaal gebied heb- -n we onze gedenkdagen: 5 mei en 1 bruari. Zo zouden we nog wel even unnen doorgaan. Tegenwoordig hebben we ook nogal -ns een gedenkdag op kerkelijk terrein 1961 hebben we herdacht hoe 400 ar tevoren de Nederlandse Geloofs- elijdenis is ontslaan. Twee jaar later, 1 1963, herdachten we het 400-jarig -staan van de Heidelbergse Catechis- us. Vorig jaar was het precies 450 jaar eleden dat Maarten Luther zijn 95 ellingen aanplakte aan de deur van de lotkapel in Wittenberg, daarmee de toot gevend tot de Kerkhervorming. I^BIJ VERKOUDHEDEN n thans staan we aan de vooravond an de herdenking van de Nationale ynode van Dordrecht, 350 jaar geleden. Iemand vroeg mij of ik daar in deze briek aandacht aan wilde besteden, -raag wil ik proberen aan dat verzoek e voldoen. Men denke overigens niet at dit een kleinigheid is. Wat is er al- emaal aan de Synode voorafgegaan....? at is er op deze Synode behandeld...? at waren de gevolgen van deze Sy- ode...? En vooral: Hoe moeten wij, oe moet het nageslacht deze Synode eoordelen...? Op al deze vragen zullen e moeten ingaan. Maar het zal voor eder duidelijk zijn, dat dit slechts in ogelvlucht kan gebeuren. Over de ordtse Synode en alles wat ermee amenhangt zijn zulke dikke boeken eschreven, dat we die stof niet in een aar krantenartikelen kunnen verwer- Om maar met het laatste punt te be- innen: de waardering. Niemand zal ntkennen dat de Dordtse Synode van oot belang is geweest voor de voort ang van de Reformatie, in ons eigen and, maar ook in het buitenland. Al as het alleen maar dat deze synode de toot heeft gegeven tot een nieuwe ver- aling van de Bijbel, die bij ons nog Itijd in gebruik is en die de eeuwen oor een stempel heeft gedrukt op het odsdienstige leven, en ook zijn in- loed heeft gehad op de vorming van nze taal. Om dan maar niet te spreken ver liturgiek en kerkrecht. Maar de elangrijkste zaak waarom de synode 'teindelijk ook is bijeengeroepen, is ch wel het dogmatische geschil met de emonstranten. Maar al is vriend en vijand ervan vertuigd dat de Synode van Dord- echt van grote betekenis is geweest oor het kerkelijk leven in ons land, dat wil nog niet zeggen dat de waarde ring bij iedereen even groot is. De standpunten ten aanzien van „Dordt" lopen zelfs zéér ver uiteen. Voor de éne partij was het een hoogtepunt, voor de andere een dieptepunt in de vaderland se kerkgeschiedenis. Dat verschil in waardering is er natuurlijk van het be gin af geweest. Om maar even enkele hoofdlijnen te trekken: Een hoogtepunt was de Synode uiteraard voor de Kerk der Reformatie hier te lande in de 17de en 18de eeuw, met uitzondering dan van de opkomende tolerantenVerder ook voor de orthodox-Hervormden in de vorige en in onze eeuw, èn voor de gescheiden kerken, voor zover ze be horen tot de Gereformeerde gezindte. Een dieptepunt was de Synode voor de Remonstranten in de 17e eeuw, voor al le dwaalgeesten, die de vaderlandse kerk hebben beroerd, voor de vrijzin nigheid, zoals die zich in de 19de en 20ste eeuw in en buiten de vaderlandse kerk manifesteerde. En dat behoeft nauwelijks te worden gezegd ook in de ogen van Rome heeft de Synode van Dordt nimmer genade kunnen vinden. Joost van den Vondel, de grootste onzer dichters, van huis uit Doopsgezind, maar later Rooms geworden, heeft alles gedaan wat hij kon om deze grote ge beurtenis in het leven van de Kerk der Reformatie zo zwart mogelijk af te schilderen. En helaas is dat negatieve oordeel van Vondel vaak klakkeloos overgenomen, tot zelfs in schoolboek jes toe Maar we zullen niet op de zaak voor uitlopen en ons oordeel nog wat op schorten. We zullen hopelijk nog tijd genoeg krijgen om tussen de regels door of aan het slot van onze artikelenreeks wat commentaar te geven op deze grote kerkvergadering. Nu we in 1968 de Synode gaan her denken (of dat op grote schaal gebeuren zal, is mij nog niet bekend...) komt vanzelf de vraag op: Zijn er voorheen wel meer herdenkingen van deze Syno de geweest? Dat is geen eenvoudige vraag. Voor zover bekend, is de 100ste verjaardag van „Dordt" in 1718 vrijwel ongemerkt voorbijgegaan. In 1818 is er méér leven in de brouwerij geweest. Toen publi ceerde de Leidse predikant Nicolaas Schotsman een boek, getiteld „Erezuil ter nagedachtenis van de Dordtse Syno de". Dat bracht vele pennen in beroe ring, voornamelijk van de zijde der vrijzinnigenMen noemde het boek zelfs een schandzuil, inplaats van een erezuil! Het strookte uiteraard niet met de denkbeelden van de verlichte theo logen van die dagen... Ook in 1918 zijn er diverse herdenkingen geweest, voor al van de zijde van de gescheiden ker ken. Het is de vraag of „Dordt" in deze kringen, met name in de kringen van de Doleantie, nog zo hoog genoteerd staat als toen in de dagen van Abra ham Kuyper. Maar dat is een hoofd stuk apart, waarop we misschien later nog eens terugkomen. Volgende maal hopen we een begin te maken met de aanleiding tot het bij eenroepen van de grote kerkvergade ring. WAARNEMER VOOR BETER NAAR DE MIDDELHflRNIS-TEL:Z32S .De lezers hadden het ventje van vo- ge week gauw opgespoord. Zaterdag- orgen al kregen we een berichtje van enna Joppe uit Sommelsdijk met de ededeling dat het ventje Petertje v. Boogert is. Hij woont Marktveld 6 öommelsdijk. Ook Alie Vroeginde- eij uit de Wilgenlaan in Middelharnis pemde ons die naam. Vervolgens ont- iigen we een kaart van Peter Meyer t de St. Joris Doelstraat. Petertje (of amma?) schreef: Hij is mijn vriendje, 6 kunnen het samen nogal vinden en an zo af en toe op verkenning uit. «PPa komt ons dan met de auto zoe- ^n- „Petertjes vader is collectant in de ed. Herv. Kerk", schrijft mevr. C. M. T^ Alphen-van Driel. „Petertje is een nattig kereltje, als de kerk uit is gaat hij aan het werk n.l. de deurtjes van de banken die nog open staan gaat hij sluiten. Hij zag onlangs in een van de banken nog een mijnheer die zijn bandrecorder verzorgde. Hij vroeg hem: „koster kan je niet wat opschieten, dan kan ik het deurtje toe doen". Mevr. V. Alphen-v. Driel bewonderd Petertjes ijver en denkt dat het veel beloofd voor de toekomstimmers... zegt ze: „Jong gewend, oud gedaan!" Hartelijk dank voor de reacties. Graag zullen we weer van u horen wie het ventje is dat we deze week fotogra feerden. Al kregen we duizend gulden, wij weten niet wie hij is. Mogen we het van u horen? In augustus heeft de P.T.T. Wilhel- mus-postzegels uitgegeven als herinne ring aan ons volkslied, dat 400 jaar ge leden is gedicht. Het is wel zo goed als zeker dat dit lied eind 1568 of mis schien begin 1569 is vervaardigd. Als dichter wordt meestal Marnix van St. Aldegonde genoemd, een goede vriend van Prins Willem, die ook een psalm berijming heeft gemaakt. Zeker is dit echter niet, want er staat geen naam onder het dichtwerk. Er worden ook andere namen genoemd: Coomhert, Houwaert, Saravia (de veldprediker van de Prins). Het is een naamdicht: elk van de 15 coupletten (120 regels) begint met een letter van de naam Wülem van Nassou en dan werd voor de laatste u een v gebruikt: „Voor Godt wil ick belijden..." Dat gebeurde vroeger wel meer, u moet maar eens kijken wat op oude stenen is gebeiteld, waar de u dikwijls door een v is weergegeven. Om het gedicht goed te kunnen be grijpen moeten we onze geschiedenis van vier eeuwen geleden kennen. Donkere tijden Het waren toen droeve tijden. Onze landsheer (graaf of hertog) was FUips II, 'die ook koning van Spanje was. „Den koninck van Hispanje heb ik altijd ge ëerd. Wij hadden eigenlijk met Spanje niets te maken. Wel met zijn koning, die onze heer, onze graaf was. Maar hij hield niet altijd rekening met onze van ouds verkregen rechten en vrij heden (privilegiën). Wat erger was: hij wilde ons dwingen God te dienen op' zijn manier, naar zijn bevel. Hij eiste absolute gehoorzaainheid over ziel en lichaam. Deze willekeur, deze dictatuur namen de Nederlanders niet. Een mas saal verzet ontstond in 1567 toen Alva, de verschrikkelijke, kwam. „die krijgs man hard als staal en bitterder dan roet." Als leider van het getergde volk trad Prins Willem van Oranje op. Toen ontstond het lied waarin de Prins zelf aan het woord is. Niet alleen een lied van vertroosting en bemoediging, maar vooral een verdediging van zijn daden, die de dichter de Prins zelf in de mond legt. Hij stelt zich voor als „Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed." Dat woord „Duits" wordt wel eens verkeerd begrepen, heeft niets met Duitsland te maken. Het betekent „diets" van het eigen volk, van het Nederlandse volk dus. We moeten niet vergeten dat zijn voorouders hier al een paar eeuwen bezittingen hadden, o.a. Breda. Vroeger sprak men ook van de Nederduits Hervormde kerk en er zou den nog meer voorbeelden aan te halen zijn, waarin Duits gewoon Nederlands betekent. Een van zijn voorvaderen, Adolf van Nassau, was -in 1292 tot keizer van Duitsland gekozen. Vandaar dat hij zich noemt „Edel en hoog geboren. Van keizerlijke stam Enkele gebeurtenissen uit de in 1568 begonnen 80-jarige oorlog worden ge memoreerd. Graaf Adolf is gebleven in Vriesland in de slag Dat was in de slag bij Heiligerlee (23 mei), waarmee deze oorlog is be gonnen. Deze plaats ligt wel in Gro ningen, maar toen noemde men alles (behalve de stad) Friesland. De Prins zelf viel in het zuiden aan. Hij trok tot grote verwondering van Alva over de Maas en wilde slag leveren. Maar Alva ontweek hem tel kens en tenslotte moest hij wegens geldgebrek zijn soldaten afdanken. Juist wat Alva verwacht en gehoopt had. Dat staat in dit couplet: Als een Prins opgezeten Met mijner heires kracht. Van den tiran vermeten Heb ik den slag verwacht. Die bij Maastricht begraven verschanst) Bevreesde mijn geweld, Mijn ruiters zag men draven Zeer moedig door het veld." Dat was een grote teleurstelling. Hij trok naar Frankrijk om te trachten daar hulp te verkrijgen. Hij vergelijkt zich met David, die het eveneens moei lijk had op zijn vlucht voor Saul. „Als David moeste vluchten Voor Saul den tiran. Zo heb ik moeten zuchten Met menig edelman." Maar tenslotte is David toch koning geworden: „Maar God heeft hem verheven. Verlost uit aller nood, Een koninkrijk gegeven, In Israël zeer groot." Hierop vertrouwt de Prins. „Na 't zuur zal ik ontvangen Van God mijn Heer het zoet." Het is uitgekomen. Als een vrije staat is Nederland uit deze oorlog opge staan. Het lied „Daar komen ze die het Wilhelmus blazen," -was voor de Spanjaarden al bij voorbaat een slecht voorteken. Maar gespeeld in de oorlog gaf het de onzen „grote courage." Zo'n beroemd lied werd meermalen nagedicht met andere tekst. Later begreep men deze oude woor den niet goed meer en werd de oude tekst vervangen. Toch voelde men: het moderniseren ervan was niet echt, het was het oude Wilhelmus niet meer. Toen de Patriotten hier de baas wa ren werd het verboden en ook in de Franse tijd hoorde men het niet, ten minste niet in het openbaar. Daarna kregen we naast het Wilhelimus zelfs een tweede volkslied: „Wien Neerlands bloedgedicht door Tollens. In 1932 is aan dit dubbelgebruik een einde gekomen. Toen heeft de regering bepaald dat het Wilhelmus het volks lied zou zijn, het enige. Van de ver schillende melodiën waarop het ge zongen en gespeeld werd, koos men de zetting van Valerius uit 1626. Er zijn ook verschillende spellingen van ge weest. In de meeste boeken is het nu afgedrukt in de spelling van 1581, toen het voor het eerst in het Geuzenlied boek werd opgenomen. Dat wil niet zeg gen dat het in dat jaar voor het eerst gedrukt werd. Zoals met zoveel liede ren zal 'dit wel het geval geweest zijn op losse blaadjes, die her en der door het land en onder de soldaten verspreid werden. De erikele regels die ik heb aangehaald, heb ik in hedendaagse spelling overgebracht. We kennen (en zingen) meestal maar twee of drie van de 15 coupletten. Lees het eens aandachtig over en u zult bemerken, dat het een wonderbaarlijk Nederlands lied is, geboren en gegroeid uit het leven van ons volk. Een door bloed 'gedoopte lijdenspsalm, een diep aangrijpende klacht uit de dagen der verdrukking. Een meesterstuk van een volkslied, zonder twijfel het schoonste van alle volksliederen. Middelburg. L, van Wallenburg. Als je 'n krant opslaat is het, min of meer dagelijks, aan alle kanten van de wereld narigheid: vulkaanuitbarsting in Sicilië, hongersnood in Biafra, aard beving in Zuid-Amerika. En ga zo maar door. Als je naar de televisie kijkt of naar de radio luistert, is er om de zoveel tijd wel een actie om gelden voor deze rampen in te zamelen. En telkens blijkt weer, dat het Nederlandse volk begaan is met het lot van slachtoffers van dergelijke rampen. Er wordt ge geven en er wordt gul gegeven. Maar dichter bij huis? In Nederland zelf? ook hier is er nog steeds heel wat nood te lenigen. Ook hier zijn er gehandicapten, die een arm of been moeten missen en het daardoor moei lijk hebben in de maatschappij. Het Prinses Beatrix Fonds tracht niet alleen polio-patiënten te helpen, maar ook spatici, ook lijders aan mul tiple sclerose, spina bifida en progres sieve spierdystrofie. Er is telkens steun nodig voor individuele aanvragers, voor verbetering van de outillage van inrichtingen voor revalidatie, voor we tenschappelijk onderzoek en wat niet al. Mogen wij u eens een aantal aan vragen noemen, gelicht uit de post van één dag? Een revalidatie-arts schrijft: „De rol stoel van Jantje B. is nu volkomen versleten. Ik zou U willen adviseren hem een nieuwe te verstrekken „Vorig jaar hebt U ons aan een extra-toelage voor slijtage geholpen", schrijft een huismoeder. „Mag ik dit jaar weer voor een bijdrage in aan merking komen, want tengevolge van haar prothese slijt Marietje nog steeds drie maal zo veel ondergoed als m'n andere kinderen „Ik zou een betrekking kunnen krij gen, maar hoe kom ik over de afstand van huis tot fabriek van 2 km. als ik geen vervoermiddel heb, want een bus rijdt er niet?" vraagt een jonge werk- lustige zich af, die ongeacht het missen van een been tengevolge van poUo aan de slag wil gaan. „Prof. X", zo luidt de aanvrage van een der Universitaire Instituten, is be zig met een onderzoek naar de oorza ken van spasticiteit. Is het mogelijk, dat het Prinses Beatrixfonds hieraan financiële steun verleent?". Het zal U duidelijk zijn, dat voor deze en soortgelijke aanvragen véél geld nodig is. Het Prinses Beatrix Fonds heeft per dag rond f 3000,no dig om deze vele aanvragen op rede lijke wijze te kunnen voldoen. Vandaar de collecte, dit jaar in de week van 1419 oktober. Vandaar de vraag van de collectant, die bij U aan huis komt of U op straat om een bij drage vraagt. Dichter bij huisis ook veel te doen He aantal naar de Olympische Spe len afgevaardigde jongelui loopt na tuurlijk naar gelang van de grootte van het deelnemende land, sterk uit een. De kleinste delegatie is die van Togo in Afrika: zij bestaat uit één man, een athleet. Er is nog een delegatie, die maar één athleet telt. Dat is die van Libië. Maar deze is vergezeld van een entourage van zes man, begeleiders en trainers. Hij behoeft zich dus niet al leen te voelen, zoals de man uit Togo. Of zijn begeleiders allemaal een wezen lijke functie hebben bij het lanceren van die ene athleet lijkt de vraag, maar in ieder geval blijkt er in Libië een groot aantal lieden te zijn die bijzonder graag kennis zullen maken met Mexico. De Duitse afvaardiging naar Mexico bracht een aantal kisten mee, die door hun omvang aanstonds de aandacht trokken. Zij bevattenkoekoeksklok ken uit het Schwartzwald, bestemd om ten geschenke te worden aangebo den aan de Mexicaanse autoriteiten en andere relaties. (DIA) hy dient voor de Broederen der Classis te verschynen, die opdat here beroepinge by den Kerckeraat ende Magistraat gedaan, nae voor- gaende examinatie ende ondesoek harer gaven, so van lesen als van singen, van de Classe zoude mogen geapprobeert". Zo luidt een bepaling uit 1622, inzake de benoeming van de „schoolmees ter en voorzanger" voor Ooltgensplaat. Thans bezit deze Kerk een electro pneumatisch orgel, oorspronkelijk door Dekker uit Goes gebouwd en in 1954 door Leeflang verbouwd en uitge breid. De dispositie is: Manuaal 1.: Bourdon 16. - Prestant 8. - Holpijp 8. - Viola 8. - Octaaf 4. - Roerfluit 4. - Octaaf 2. - Quint 2 2/3. - Cornet 3 sterk. - Mixtuur 2-3 sterk. - Trompet 8. Manuaal 2.: Quintadeen 8. - Prestant 4. - Nachthoorn 2. - Scherp 2-3 sterk. - Dulciaan 8. Pedaal.: Prestant 16. - Subbas 16. - Openbas 8. - Gedekt 3. - Octaafbas 4. - Octaaf 2. - Bazuin 16. Koppelingen: Manuaal 2-1.; Manuaal 1-Pedaal.; Manuaal 2 - Pedaal. Vaste combinatie. Tremulant op manuaal 2. Losse speeltafel, omvang manuaal: C - g 3. Omvang pedaal: C - f 1. HET KERKGEBOUW. „De Kerk was bij de opbouw tot een Kruiskerk aangelegd: doch dezelve is in die order niet voltooid, het gebouw der Kerk is groot, ruim en luchtig: en van een schoone hoogte, zynde tegens het Dak met Planken beschooten die met een Hemelsblaauwe couleur geverfd zyn, voorts is het gebouw van zeer goede ordonnantie, zynde in het zelve een zeer fraai en ruim Doophek, van eiken Hout, het welk aan de buiten kant, met konstig Beeldhouw en Snywerk is vercierd; den Predikstoel is insgelyks van Gebruineerd eikenhout, tegen over dezelve is een ruim Choor; de Coupel op welke den Tooren rust, is mede met zeer schoon Snywerk, hetwelk fraai verguld is, vercierd. De Kerken-Raadskamer, of Consistorie het welk een goed ruim vertrek is, is voor 3 Jaaren eerst nieuw opgebouwd, en in het Kerkruim hangen drie Kopere Kaarskroonen welke des avonds by de Godsdienstplechtig- heden, werden verlicht. Op een der steenen, in deeze Kerk leggende, leest men het volgende: „Het Fundament van dit Werk is begonnen 1527 ende voleindigt 1558", uit het welke men den ouderdom van dit gebouw kan opmaaken. Tot in den Jaare 1647 was er in geheel St. Adolphs Land niet meer dan deeze Kerk, hebbende het Dorp den Bommel niet dan voor het boven gemelde Jaar een eigen Kerk en Precidant bekomen." (Beschrijving uit het eind van de 18e eeuw.) Helaas is het oorspronkelijke Kerkinterieur later drastisch veranderd. OOLTGENSPLAAT, GEREF. KERK. Galery-orgel, in 1964 door Leeflang gebouwd. Dispositie: Manuaal: Prestant 8. - Holpijp 8. - Octaaf 4. - Roerfluit 4. - Octaaf 2. - Gemshoorn 2. - Mixtuur 4-6 sterk. Pedaal: Bourdon 16. Koppeling: Manuaal-Pedaal. Systeem: mechanisch. Speeltafel aan de achterzijde van de kas. Omvang manuaal: C-g 3. Pedaal: C-f 1. GEREF. GEMEENTE: Geen pijporgel. Bas Wijnands. RIJMEN VAN TIJMEN. Stellendam spant zeker, Weer maar eens de kroon. Maar men doet er alles, Zonder véél vertoon. Want daar hebben dieren. Het bijzonder goed. Men weet toch tenslotte. Reuze hoe het moet. Hier is Zr. Wilhelm, Grootste dierenvriend. En daar zijn die beesten. Reuze mee gediend! Er wordt niets vergeten, Daar in Stellendam. En men doet het alles, Zonder veel tam tam. Ganslijk geen reclame, Denkt die zuster daar. Maar voor alle dieren, Sta ik gaarne klaar. Al die nare zwervers. Vinden onderdak. Dat geeft zulk een zuster. Menig zorgenpak. Maar, we lazen toch ook Andere namen hoor. En daar zijn veel dieren. Reuze dankbaar voor. Laten we maar hopen, Dat het nog zo blijft. Dat men in de toekomst. Nog meer namen schrijft. TIJMEN SCHAKEL over op J -^ Keuze uit 20 modellen. J iV In diverse kleuren. J -^ Hoge inruilwaarde. ■5V Zeer voordelige aanleg. (Erkend gasfitter) VOORSTRAAT 37 TELEF. 579 DIRKSLAND OOSTERLAND Door de vele en zware regenval der laatste tijden worden de werkzaamhe den op het land ernstig belemmerd, ook in onze polder, waar nog verschil lende percelen aardappelen staan te wachten op rooiing. En niet alleen dit maar de grote nattigheid maakt dat op uitgebreide schaal zomerrot ontstaat, omdat de percelen lange tijd in het wa ter stonden. Ook het rooien van suiker bieten geeft moeilijkheden omdat er met de zware machines niet op het land kan worden gerooid en er geen vol doende mankracht aanwezig is om op de traditionele manier te gaan rooien. Al met al voor onze landbouwers een moeilijk en schadelijk geval, waarvoor niet gemakkelijk een oplossing te vin den is.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1968 | | pagina 9