iiAnoEn - niEuws
pasfoto's
I
vooEipinksterweekencl
44.000 auto's over de
Haringvlietbrug
Raad Goedereede moest op eigen
besluitvaardigheid gewezen worden
Heetvandenaaid
ORQelS in öe „qouóen öelta"
Plaatselijk nieuws
File van brug tot brug....
ydjes en Daijes
Al een kast vol rapporten
Examens muziekschool
Zwembad-actie
te Dirksland
Goes, Groie Kerk
Vrijdag 7 juni 1968
No. 3692
;eur en
AcciJH'
Iers op
L
g over
m van
janU'
orheen
tiandel,
tie zul-
waren
^scad^
oor de
me be-
bijeen^
zijnde
en. die
ne ge-
tiandel,
kosten
ni a.s.,
giro-
ibijeen-
;t naar
habnis
Ook voor
FOTOGRAFIE
J. ZANDSTRA
SOMMELSDIJE
Boekbespreking
randerei
Bedieningsgebouw Haringvlietbrug
laandagavond 10.30 uur. De telefoon
inkelt. „Hoe is de stand van zaken
10 het ogenblik," vraagt de directeur
ijn hoofdbrugwachter KI. van Ree.
;Ve verkopen geen kaartje meer" is
jjn antwoord. „Wat?, hoe is dat mo-
jlijk", klinkt het aan de andere kant
OT dé lijn. De heer Van Ree had ge-
Ijlt. Er werd op dat moment geen
aartje meer verkocht. Niet omdat er
auto's meer waren. Nee, dat niet,
luto's drie rijen dik, stonden er ach-
jf het bedieningsgebouw, waarvan de
ihaufteurs al met een knaak f 2,50)
hun handen gereed zaten om het in
wisselen voor het zeer begeerde be-
alingsbewijs. Er had zich op dat mo-
nent zo'n file gevormd dat de wagens
de tol niet meer door konden rij-
Icn, Het was één rij van de Haring-
flietbrug tot aan de Barendrechts-
irug. Het verkeer zat finaal vast en
fan brug tot brug is een afstand van
ingeveer 20 km. De Barendrechtsebrug
rooide vanzelf weer roet in het toch al
Insmakelijke eten.
De eindeloze stroom van auto's en
lussen werden door het regelmatig op-
raan van de brug nog meer opgehou-
Op een gegeven moment stond dus
jles stil en konden de brugwachters
iven adem halen. Ze verkochten van
naandagmiddag 3 uur tot 's nachts 12
lur 10.400 kaartjes en van dit aantal
[ingen er maar 1000 auto's richting
hakkee, de 9.400 kwamen van de eilan-
len en zochten ergens in Nederland
li daar buiten hun woonplaats weer
Nog nooit gebeurd
„Dit is nog nooit gebeurt" zegt ons
ie heer Van Ree. Zolang de brug be
taal heeft men een dergelijke stroom
m auto's en bussen niet verwerkt.
iehalve de opstopping om 10.30 uur
;on het brugpersoneel het verkeer
loed aan. Er is onnoemelijk gewerkt
ioor deze mensen en ook door de poli-
ie. Vier banen werden er bij de tol-
luisjes benut om het verkeer af te
weren van de eilanden en 1 baan werd
T gebruikt voor het verkeer naar de
lilanden. De automobilisten werkten
)verigens aardig mee, door met gepast
[eld te betalen. Maandagmiddag om 2
lur begon de uittocht en 12 uur 's
Bchts was de stroom verwerkt. Nog
inkele cijfers kregen we te horen: van-
if vrijdagmiddag 3 uur tot aan maan-
lagnacht 12 uur (het totale Pinkster-
(eekend dus) passeerden 44.000 voer-
nijen de Haringvlietbrug. Hierbij zijn
liet de brommers en fietsen gerekend,
ïant dit vervoer is vrij en wordt dus
liet geteld. Van deze 44.000 voertuigen
lingen er 24.000 richting Flakkee en
RIJMEN VAN TIJMEN
Op de eerste juni,
Mocht er weer gevist.
En dat was voor velen,
Toch wel leuk beslist!
Want een echte visser,
Voelt zich erg onthand,
Als hij niet mag toeven,
Aan de waterkant.
Als hij niet mag spreken,
't Hengelaarslatijn,
Heel erg overdrijven.
Ligt dan in hun lijn!
Maar nu mag gelukkig
Weer de hengel uit.
't Geen voor menig visje.
Niet veel goeds beduidt.
Want ze gaan om beurten,
Allen aan de haak.
't Wordt in '68,
Stellig weer wel raak.
Schone pinksterdagen.
Drukte van belang.
Lange rijen auto's;
't Kwam maar niet op gang.
Wegen zijn nog heel niet
Grondig aangepast.
Vele buitenlanders.
Zijn weer onze gast.
Pleinen, viaducten,
Klaverbladen, ach
Alles onvoldoende
pat blijkt dag aan dag.
't Is niet bij te houden,
Al dat snelverkeer,
Ook al is men daaglijks.
Hiervoor in de weer.
Hoe al die problemen.
Kenen opgelost,
Is iets wat zeer velen,
I'agelijks moeite kost.
wie had kunnen dromen,
Dat het zó zou gaan?
Holland heeft nog nodig,
Menig autobaan.
Fransen aan 't kalmeren.
Nu, het werd ook tijd.
™t men daar „presteerde",
™as geen kleinigheid.
Ja, die Franse furie,
Ze v.-as heus niet mis,
^raag niet, wat ze hierdoor,
Nu gewonnen is!
Er is véél ontredderd,
nog bleef de Gaulle,
Zal men veel hervormen,
Op de hogeschool?
*^ranse revolutie,
"T Maar in het klein.
^la zo bleek het toch wel,
'1 Parijs te zijn.
«hter kwam de valbijl,
Ktmaal niet van pas,
,Jfaag niet wie z'n hoofd dan,
Éérst gevallen was!
TIJMEN
Zeeland en 20.000 van Zeeland en Flak
kee naar richting Rotterdam, etc. Het
verschil van 4000 moet mogelijk gezocht
worden in het feit, dat bij de terug
tocht vanuit Zeeland een gedeelte de
weg Goes-Bergen op Zoom heeft ge
nomen, of het veer Zijpe-Anna Jacoba-
polder (waar met twee veerboten werd
gevaren) heeft gebruikt, terwijl het niet
is uitgesloten dat een gedeelte pas op
dinsdagmorgen naar huis is gegaan.
Want bij de brug was het veel druk
ker dan normaal op dinsdagen.
Langzaam verkeersweg
Bij de kruising Schaapsweg werd als
overal op de route het verkeer door
de politie geregeld. Bij de Schaapsweg
was het hoofdzakelijk wachtmeester Van
Damme uit Den Bommel die hier de
stroom in „goede banen" leidde. Het
liep gesnieerd en het was een impo
nerend gezicht om vanaf de vluchtheu-
vels of langs de weg het gekrioel in
ogenschouw te nemen. Veel auto's maak
ten gebruik van de langzaamverkeers
weg, hetzij vanaf Achthuizen of vanaf
de Schaapsweg. Via de Plaatse-Lange-
weg (die nog altijd veel te smal is)
reed men dan richting Haringvliet
brug en de chauffeurs die deze route
volgend hadden veel voor op hun col
lega's die de hoofdweg bleven volgen.
Ook de bussen van de R.T.M, volg
den deze route en op het tijdschema,
dat vanzelf niet kon worden aange
houden, verleende de chauffeurs hun
passagiers nog een service door deze
weg te kiezen, waardoor het tijdverlies
toch nog kon worden beperkt. De
R.T.M, heeft het dit weekend ook druk
gehad. Een dienst van maandagavond
werd met zeven volle volgbussen naar
Rotterdam gereden.
Geen ongelukken
Zover we weten zijn er op het hier
boven genoemde traject geen ongeluk
ken gebeurd, wat zeer zeker als een
unicum kan worden aangemerkt. Hard
kon er vanzelf niet worden gereden,
behalve door die ambulance-wagen uit
Middelburg, die met z'n blauw-zwaai-
licht met een behoorlijke gang zich
over de linkerweghelft een weg baan
de naar Rotterdam. Deze noodzakelij
ke rij-route vergde voor de chauffeur
wel de nodige oplettendheid en in
spanning. Daar er geen ongelukken zijn
gebeurt mogen we aannemen dat het
echtpaar op een brommer, die bij de
kruising Schaapsweg verkeerd reed en
inplaats van links het fietspad te ne
men rechtsaf sloeg de verkeersweg op,
het er goed heeft afgebracht. Ze reden
tegen het verkeer in en het is ons
nog een raadsel hoe het is terecht ge
komen. Zoals gezegd stonden er overal
langs de weg veel kijkers, die, toen het
donker werd bovendien nog konden ge
nieten van de lichtbundels die als één
streep de weg tot een sprookje maakte.
Keuze uit het werk van een man
in verzet, Henk van Randwykf,
Uitgave Het Wereldvenster,
Baam.
Na het geweldige boek „In de scha
duw van gisteren" geeft „Heet van de
naald" weer een voortreffelijk beeld
van de kordate mens Henk van Rand
wijk en zijn visie op de oorlog, de be
zetting en zijn verzet en een bijzonder
instructieve visie op de problemen die
Nederland in 1945 in Indonesië kreeg.
Het boek bevat een aantal artikelen die
van Randwijk bij de mijlpalen van de
geschiedenis, de vaderlandse en de in
ternationale heeft geschreven.
Van Randwijk noemt de dingen bij
hun naam. Schrijvend over de Indone
sische kwestie wil hij niet weten van
„politionele akties". Hij spreekt over
„de oorlog" die Nederland tegen de vol
ken van Java en Sumatra begon. Bij
zonder instructief schrijft hij over het
accoord van Linggadjati; over de kwes
tie Nieuw Guinea, over Sjahrir en Su-
bandrio.
De samenstellers beëindigen het boek
met het hoofdstuk „Tweemaal oorlog,
niets geleerd" waarin van Randwijk be-
treuii; dat het na twee wereldoorlogen
niet is gelukt een menselijker, vreed
zamer en zindelijker wereld te maken.
Hij stierf op 13 mei 1966. „Heet van
de naald een bundeling van artike
len die hij voor verschillende bladen
schreef geeft een eerlijk getuigenis
in die zaken die zijn leven hebben be
heerst. Een leerzaam boek voor hen die
zich uitgebreid wensen te oriënteren
omtrent de gebeurtenissen vanaf 1945
tot 1966.
„Het duurt zo lang voor je die plan
nen gerealiseerd ziet!" Kort en goed was
dat gisteravond het repliek van Goerees
gemeenteraad op de door Stad- en
Landschap opgestelde structurele stu
die m.b.t. het toerisme. De voorzitter,
burg. Smith had weinig moeite de aan
vankelijk wat gereserveerde raad van
de waarde van de studie te overtui
gen. Zo ook van de snelle besluitvaar
digheid van de raad aan wie een e.v.
minder snelle gang van zaken zeker
niet te wijten is
Na de „volledige instemming" van
dhr. D. Sandifort volgde een critische
beschouwing door dhr. G. Tanis. „Ik
vrees dat het nog lang plannen zullen
blijven" gaf hij te kennen. „We hebben
als raad steeds onze goedkeuring aan
diverse plannen gehecht maar uitvoe
ring daarvan duurt zo lang, ik vind het
maar bedenkelijk dat zoveel instanties
een vinger in de pap hebben," ver
klaarde dhr. Tanis. Met het vooruit
zicht op over twee jaar 20.000
vaste bezoekers en evenzovele dagjes
mensen wilde hij de meeste spoed be
trachten. Als voorbeeld van de trage
gang van zaken noemde hij de nieuw
aan te leggen weg door het Oude-
Nieuwland.
's Is te merken
Voor mevr. Grinwis was het interes
sant te weten welke voorzieningen het
college meent te moeten treffen om de
duizenden gasten bij slecht weer ont
spanning te bieden. „We kunnen in het
dorp de rust wel wUlen handhaven
m.aar we zullen zeker merken dat ze er
zijn!"
Ook dhr. J. Santifort uitte zijn be
zorgdheid over het z.i. niet tijdig ge
reed zijn van de wegen en dhr. Visser
vond dat de nota maar w^einig nieuw^s
biedt. „We hebben al een kast vol rap
porten maar we moeten het van de
daden hebben" vond hij.
Dat de recreatie aan de middenstand
ten goede zal komen geloofde ook dhr.
Kr. Grinwis wel, voor de landbouwers
vreesde hij nadelen en het was voor
hem nog de vröag of er geen bedrijven
zullen moeten worden ontruimd. Hij
vroeg de voorz. te waken tegen een
verdergaande ontheiliging van de zon
dag.
Niet erg overtuigd bleek dhr. Komte-
bedde van de bewering dat in Zeeland
binnen vier weken na een genomen
besluit met de bouw werd begonnen.
Als het wel waar zou zijn wilde hij
het graag ten voorbeeld stellen.
Eensgezindheid
„Het duizelt je van de cijfers" gaf
dhr. Snijder te kennen. Hij begreep
dat er veel werk verzfet zal moeten
worden om de vreemdelingenstroom
in een goede bedding te leiden, eens
gezindheid en doortastendheid vond hij
derhalve een eerste vereiste.
De voorz. de vragen beantwoordend
kon best begrijpen dat de nota voor
dhr. Visser, als voorz. van de Streek
VW, weinig nieuws biedt, ze is echter
nodig om voor het gemeentebestuur het
inzicht te verscherpen en ter verkrij
ging van steun en hulp bij de uitvoering
van de noodzakelijke werken. „Mis
schien zijn deze zaken wat laat aange
pakt maar dat geldt zeker niet voor de
raad van Goedereede nieuwe stijl" ver
zekerde de voorz. Hij hoefde ten be
wijze de raad slechts te herinneren aan
de votering van een crediet van bijna
een miljoen voor de aanleg van een
weg van de Prov. weg naar het strand.
Echter is de gemeente steeds gebonden
aan een toewijzing door de Overheid
van contingenten leningen. Waar daar
op niet behoeft te worden gesteund
worden de besluiten sneller gereali
seerd, o.a. het parkeerterrein en de
containers op de recreatieterreinen"
wees de voorz. aan.
Wegen
De voorz. maakte het voornemen van
RWS bekend vanaf „De Druif" tot aan
„de Punt" in Ouddorp de parallelweg
van de Dammenweg aan te leggen, voor
namelijk aanvankelijk voor aanvoer
van eigen materialen, later voor alge
meen gebruik. M.b.t. de nieuwe weg
door het Oude-Nieuwland lichtte de
voorz. de raad in over de enorme stu
dies die RWS maakt over mogelijke
zandverplaatsingen waarom zij met de
aanleg van een nieuwe weg nabij de
duinen alle voorzichtigheid in acht
nemen.
„Als we die weg nu aanleggen en er
moet over tien jaar een kunstmatig
duin overheen dan hoeft u als gemeen
te niet om vergoeding aan te kloppen"
wordt door RWS verklaard.
De vraag van mevr. Grinwis beant
woordend verklaarde de voorz. dat het
een moeilijke zaak is te constateren
waar de belangstelling naar uitgaat.
Overigens heeft de WV recreatiecom
missie een veelzijdig programma opge
steld.
Dhr. Grinwis gaf hij toe dat mis
schien de landbouw wat gronden moet
afstaan. Daarentegen benutten anderen
de recreatie om het inkomen te ver
sterken.
Dhr. Komtebedde gaf daarop te ken
nen eraan mee te vnllen werken dat
de landbouwers inderdaad die gelegen
heid krijgen!
„De bevolking kent haar belangen
en weet zich voortreffelijk aan te pas
sen!" zo besloot de voorz. de discussie.
De nota werd met alg. stemmen aan
vaard.
MIDDELHARNIS
Uitslag P.V. de Reisduif vanuit Pnt.
St. Maxence. Aankomst eerste duif
11.11.21 uur. Laatste duif 11.44 uur.
C. Polder 1, 24, 28. H. de Vos 2, 5, 6,
22. W. de Vos 3, 9, 12, 14, 15, 17, 34, 35.
B. Schellevis 4, 27, 31. P. J. v. d. Slik 7,
25, 26. H. Bienefelt 8, 19, 36. C. Vroeg-
indeweij 10, 11, 16, 21, 23, 30. A. Schuur
man 13. M. de Blok 18, 20. J. Vis van
Heemst 29, 32, 33, 37.
SOMMELSDIJK-MIDDELHANIS
Zaterdag 1 juni werden in het Sibe
lius huis "weer de examens afgenomen
voor de landelijke amateurdiploma's,
gitaar, banjo, accordeon en melodica.
Het was de vierde keer dat de mu
ziekschool Goeree-Overflakkee deze
examens organiseerde en ook deze keer
slaagden weer alle deelnemers.
De leerlingen werden geëxamineerd
op gehoor, toonladders en drieklanken,
muziektheorei en prima vista spel. Te
vens hadden zij een aantal etuden en
voordracht stukken moeten instuderen
waaruit door de examinatoren de he
ren de Ruiter uit Kaatsheuvel en An
gelier uit Den Haag een keus werd ge
maakt.
De Kon. Nederl. Toonkunstenaars
Vereniging overweegd het organiseren
van examens voor pianisten; wanneer
dit gerealiseerd zal worden, zal de Mu
ziekschool ook deze tak van musiceren
in het examenprogramma opnemen zo
dat alle piano-leerlingen van Flakkee
die hiervoor belangstelling hebben dicht
bij huis examen kunnen doen, na door
hun leraar of lerares hiervoor te zijn
opgeleid.
Geslaagden:
Gitaar elementair: Nella de Vlugt, en
Magda Nipius, Sommelsdijk. Mar-
tien Sevenhuizen, Middelharnis,
Magda de Boer, Den Bommel.
Gitaar A: Adri Troost, Sommelsdijk,
Maaike Hartman en Beb Vroegin-
deweij, Middelharnis.
Accordeon Elementair: Sjef Schille-
mans, Den Bommel.
Accordeon A: Mieke v. d. Berge, Mid
delharnis, Bram Munters, Den
Bommel, Jaap Mackloet, Stad aan
't Haringvliet, Atie Breur, Sommels
dijk.
Accordeon B: Lenie Vijfhuizen en
Marjo Buscop, Sommelsdijk, Lia de
Bakker, Den Bommel.
Accordeon C: Joke Höhle, Nieuwe
Tonge, Lia van Zoest en Jan Ni
pius, Sommelsdijk.
Accordeon D: Joke van Rosum, Oolt-
gensplaat, Lia de Lignie, Sommels
dijk.
Accordeon E: Lia de Lignie, Sommels
dijk.
Banjo Elementair: Marga Smit, Me
lissant.
Melodica A: EUe van Nieuwenhuizen
Stad aan 't Haringvliet, Addy Me
lissant, Den Bommel.
OUDDORP
Kerkdienst. A.s. dinsdagavond half
8 hoopt voor de Ger. Gem. alhier voor
te gaan ds. J. van Vliet van Aagte
kerke.
Aan de inwoners van Dirksland
<en omgeving.
Zoals u allen bekend is wordt er een
grote bazar gehouden voor het te bou
wen zwembad op 13, 14, 15 juni a.s.
We zijn er van overtuigd dat dit een
algemeen belang is. Het bazar-comité
is nu in volle actie en we hopen op de
medewerking van heel de bevolking.
Het comité heeft reeds 2 avonden
een ophaaldienst gehouden om goede
ren af te halen voor dit doel. Er wa
ren verschillende mensen afwezig en
ook zijn er nog enkele vergeten.
Willen deze zo goed zijn, als ze nog
wat kunnen of willen missen, dit aan
een van onderstaande adressen op te
geven of af te geven. Het bazar-comité
met hun medewerksters en -werkers
zullen er dan zorg voor dragen dat
alles een goede bestemming krijgt. Bij
voorbaat onze hartelijke dank. Ook
hebben we toezegging gehad waar een
cake kan worden afgehaald. Mogen wij
nog een beroep doen op de dames, die
ons de vorige bazar van cake voorzagen,
zodat we weer een stukje cake bij de
koffie in de consumptietent kunnen ser
veren. Ook daarvoor bij voorbaat onze
hartelijke dank.
Laten we allen onze volle mede
werking geven om de bazar goed te
doen slagen, het is voor een algemeen
belang. De middenstand van Dirksland
nam het initiatief en met het bazar-
comité, met hun werksters en werkers
hopen wij het samen tot een goed ein
de te brengen.
Met dank voor de plaatsing.
Het bazar-comité,
M. Goudzwaard, voorz., Pr. B.laan 39
A. Stolk, secr.. Wilhelminalaan 12.
H. Braber, penningm., Winterstr. 5.
Mevr. J. Hagens-Knops, Straatdljk.
Mevr. R. Poortvliet-Witvliet, Kaai 23.
OUDE TONGE
Muziekvereniging Vooruit. Als voor
zitter van de muziekvereniging is be
noemd de heer Wijnhoff te Oude Tonge.
Er is een comité opgericht uit de ge
meente met het doel de muziekver
eniging uit te breiden o.a. door werving
leden, vergroting van de drumband en
door oprichting van een majoretten-
korps. Het comité bestaat uit de he
ren P. Brinkman, C. de Koning, J.
Buscop, M. A. Kortijn, mevr. Wijn
hoff en mevr. de Korte.
Inleveren vakantiebonnen. Vrijdag
7 juni van 7 tot 9 uur inleveren vakan
tiebonnen bij de heer J. Both Emma-
straat 37 Oude Tonge. Voor de bouw
vakken eveneens van 7 tot 9 uur bij de
heer P. J. PoUemans Bernhardstraat
5 Oude Tonge.
Ongeluk. J.l. vrijdagavond kwam de
heer D. de Berg op de Solex van zijn
werk. Bij het oversteken van de weg
Oudelandsedij k-Provinciale weg kwam
hij in botsing met een personenauto. De
heer de Berg moest met een gebroken
been en inwendige bloedingen naar het
ziekenhuis te Dirksland worden ver
voerd. De Solex werd zwaar bescha
digd en van^ de personenauto is de
voorruit vermeld.
„De Groote of de Maria-Magdalena Kerk, staat aan de Zuidzijde van
de Stad. Het is een overheerlijk Gebouw, een Kruiskerk, welker gelyke
in Zeeland niet gevonden wordt."
Zo schreef „Zyner Excellenties (is Jan van Borssele) zeer onderdaanigen
en zeer verpligten dienaar": Isaak Tirion, in de „Beschrijving van Zee
land, deel 17." (Oorspronkelijke uitgave: 1753 en heruitgave: Europese
Bibliotheek Zaltbommel).
In 1505 was deze indrukwekkende Kerk, die als Kruisbasiliek in laat
gotische stijl gebouwd is, voltooid.
Dat in 1529 door „Mr. Coenraat uit Antwerpen" het orgel verplaatst en
hersteld werd, bewijst wel dat de Magdalena-Kerk reeds vroeg in het
bezit van een orgel was. Later schijnt dit instrument verkeerd behandeld
te zijn want, omstreeks 1600 verhelpt „Mr. Nicolaas" de door een weinig
bonafide orgelmaker toegebrachte schade.
„Maar, wanneer in den jaare 1618, in 't Dak brand ontstaan zijnde, dat
van het Choor en de Wandelkerk verteerd, en de Preekkerk alleen, door
de wakkerheid der Burgeren, behouden werdt, heeft men, bij de verbou
wing, op die plaats een fraai Toorentje gemaakt. Dit heeft een schoon
Uurwerk en een Klokkespel, en van boven eene langwerpige spits."
Bij deze brand ging ook het orgel verloren.
Het Kerkgebouw werd van 16191621 hersteld en de orgelbouwer Willem
Diaken, uit Haarlem, kreeg in 1641 opdracht voor de bouw van een nieuw
orgel en een orgelgalerij.
Deze orgelmaker voltooide zijn opdracht binnen twee jaar (16411643.)
De luiken die hij aan weerszijde van de kassen voor het Hoofdwerk
en het Rugwerk bevestigde, werden door de kunstschilder Bisschop uit
Dordrecht, beschilderd.
Mogelijk heeft dit orgel de volgende dispositie gehad:
Hoofdwerk: Prestant (Als blokwerk met Bourdon 16-Prestant 8-Octaaf
4-Mixtuur-en scherp.) verder: Holpijp B-Octaaf 4-Fluit 4-Quint 3-Octaaf
2-Sexquialter-Trompet 8- en Vox Humana 8.
Rugwerk: Prestant 8- Quintadeen 8-Holpijp 8-Octaaf 4-Fluit 4-Quint
3-Octaaf 2-Fluit 2-Sexquialter-Mixtuur-Scherp-en Tolkaan 4.
In 1711 bouwde de Goese orgelmaker Jacob Cool het instrument rigourous
om en in 1736 werd boven de orgelkas, die vrijwel ongewijzigd bleef,
een barokke overhuiving gemaakt: de zo bekende „Turkse Kap."
Het Zeeuws Genootschap Der Wetenschappen te Middelburg, bezit een
uit de tweede helft van de 18e eeuw daterende tekening, door een
onbekend meester gemaakt van het Kerkinterieur te Goes, waarop het
orgel duidelijk is afgebeeld.
De dispositie van het orgel, zoals die geworden was na ombouw door
Jacob Cool (1711) vinden we onder andere vermeld in „Disposities der
merkwenz." van Joachim Hess: (geschreven in 1774).
„Het orgel in de Groote Kerk (te Goes) met twee handklavieren en een
Vrij Pedaal, heeft 28 stemmen.
Manuaal 13 stemmen. (Hoofdwerk.): Quintadeen 16-Prestant 8-Quinta-
deen 8-Holpijp 8-Octaav 4-Holfluit 4-Octaav 2-Quintfluit 3-Nazat 3-Mix-
tuur-Comet-Trompet 8-Vox Humana 8.
Rugpositief 9 stemmen. Holpijp 8-Prestant 4-Holfluit 4-Octaav 2-Gems-
hoorn 2-Quint 1 1/3-Mixtuur-Sexquialtera-en Cromhoorn 8.
Pedaal 6 stemmen. Bourdon 16-Prestant 8-Holpijp 8-Quintfluit 3-Trompet
8-Tolkaan 4. Verder tremulant - Nagtegaal en Lier.
Als bouwjaar noemt Hess: Ao. 1710 den 5 september.
Verder noemt Hess de Tolkaan 4 als tongwerk, wat blijkt uit de plaats
in de dispositie-opgave en verder uit paragraaf 58 van „Luister v/h. Or
gel" door hem geschreven in 1772.
Ter vergelijking met het vorige, volgt nu een dispositeopgave van ruim
100 jaar later. (Deze is overgenomen uit de „Verzameling van disposities
der verschillende orgels in Nederland" door M. H. van 't Kruijs, uitge
geven in 1885).
„Het orgel in de Hervormde Kerk te Goes is in 1770 door J. Cool, uit
Goes, geleverd en heeft 28 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij
pedaal.
Hoofdmanuaal. Prestant 8. - Bourdon 16 (disc.) - Holpijp 8 - Quintadena
8 - Octaaf 4 - Fluit 4 - Quint 3 - Octaaf 2 - Mixtuur 3, 6 st. - Cornet
5 st. - Sexquialter 2 st. - Trompet 8 - Vox Humana 8.
Rugwerk: Prestant 4 - Holpijp 8 - Viola dl Gamba 8 - Fluit 4 - Octaaf 2 -
Woudfluit 2 - Mixtuur 3, 5 st. - Sexquialter 3 st. - en Dulciaan 8.
Pedaal. Prestant 8 - Bourdon 16 - Holpijp 8 - Octaaf 4 - Octaaf 2 -
Trompet 8.
Stomme registers: Twee koppelingen, Ventiel, Tremulant.
Opvallend is ook de vergissing betreffend het bouwjaar.
Van 1898 - 1903 werd de Maria-Magdalena Kerk gedeeltelijk gerestau
reerd, terwijl van 1922 - 1931 de restauratie grondig herhaald werd.
Na de werkzaamheden aan het Kerkgebouw, werd het orgel onder han
den genomen door A. J. S. Dekker te Goes. De tractuur werd pneu
matisch, waarbij de volgende registers werden gedisponeerd:
Manuaal 1. (C - f3).
Prestant 16 - Bourdon 16 - Prestant 8 - Bourdon 8 - Octaaf 4 - Fluit 4 -
Harm. Fluit 4 - Octaaf 2 - Cornet - Mixtuur - Trompet 8 - Clarion 4.
Manuaal 2. (in zwelkast)
Bourdon 16 - Vioolprestant 8 - Holpijp 8 - Echofluit 8 - Gamba 8 - Ce-
leaste 8 - Octaaffluit 4 - Aeoline 4 - Hobo 8.
Pedaal. C - dl.
Contrabas 16 - Subbas 16 - Octaafbas 8 - Cello 8 - Octaaf 4 - Bazuin 16 -
Tuba 8.
Kopelingen: 2-1. P-1. P-2. Super 1. Super 2-1. Sub. 2-1.
Tremulant. Zweitrede, Crescendotrede, Trede, „Tongwerken af". Vrije en
vaste combinatie.
Er bleef weinig „Orgel" over. Het enige wat nog aan het instrument dat
in 1643 door Willem Diaken opgeleverd werd herinnert, is een schamel
beetje pijpwerk en de kassen (met de luiken) van het Hoofdwerk en het
Rugwerk.
Gelukkig zal de Maria-Magdalena Kerk van Goes over niet al te lange
tijd, weer een goed orgel bezitten: in de loop van 1969 wordt een nieuw
twee klaviers orgel met vrij pedaal in de historische kas gebouwd. Dit
instrument wordt door de Deense orgelbouwer Marcussen geleverd.
Bas Wijnands.
