Die lange,
lange oorlogsmaanden
van 1944 en 1945
SALARIS
NUTSSPaflRBnNK
bruidsfoto's j
Door de bril van Han en Rien Boonnsma
NUTSSPAARBAMK
ONTVANG
UW
De toekomst van d
boeren en tuinders
De verhoging van de
electriciteits tarieven
Een mooi gazon is een
sieraad van de tuin
I
via
de
Hoofdkantoor
Voorstraat 36 Middelharnis
Bijkantoor Langeweg 15
Ooltgensplaat
INGEZONDEN
Drie gelukkige winnaars
in de grote l\/lobil Altijd Prijs Aktie
Nog tien-duizenden guldens te winnen
Ook voor t
FOTOGRAFIE
I J. ZANDSTRA X
SOMMELSDUE
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Vrijdag 10 mei i
II
Het burgemeestersambt was in die
maanden van 1944 en 1945 niet gemak
kelijk. De bevolking van Nederland
verwachtte van hun burgemeesters, dat
zij de Duitse bezetters naar hun ge
wenst handje konden zetten; dat zij, de
Duitsers konden vertellen, hoe zij de
Nederlanders nu het beste verder
konden leven.
Wij waren na 14 mei 1940 geworden,
wat zo kernachtig gezegd wordt als we
op school leren over de veroveringen
van de Romeinen van andere gebieden,
in Europa, Afrika of het Heilige Land;
wingewest, met vooral de nadruk op
dat naargeestige eerste lid van dat
woord win, in de betekenis van uit
winnen, uitbuiten, enz. enz.
De burgemeesters, de overheid ston
den voor de problemen te trachten af
en toe soulaas te verkrijgen. Men heeft,
vooral na de oorlog, vele biorgemees-
ters te veel toegeeflijkheid verweten.
Mogen we het anders zeggen: de druk
van, vooral de fanatieke nazi's was zo
sterk op de wijze, waarop ons land ge
regeerd moest worden door de Duitse
bezetters, dat tegen nazi's niet op te
tornen was. Alleen, wanneer er een
Duitse commandant was met meer men
selijkheid, konden nederlandse autori
teiten iets en soms zelfs veel bereiken.
Dit alles kwam naar voren, toen ik
met de waarnemend burgemeester van
Hellevoetsluis Van Kralingen, een oude
vriend uit de sport het probleem be
sprak om de zieke patient naar Maas-
oord te brengen. „Ik zou je graag hel
pen" zei Van Kralingen, „maar ik heb
niets hier. Geen auto. Hellevoetsluis is
klein, berooid. Er zijn veel Duitsers, zij
hebben auto's, vrij kapotte schoenen.
Weet jij een oplossing".
Een oplossing! Je staat er opeens voor
welke oplossing. „Kijk eens. Van Kra
lingen, uit Zeeland hebben ze deze mein
naar Dirksland gebracht en gevraagd,
zorgen jullie voor doortransport naar
Maasoord. Uit Dirksland hebben ze hem
naar Middelharnis doorgestuurd en ge
zegd, zie verder met de patient te ko
men. Nu zouden wij kunnen zeggen,
a.u.b. Hellevoetsluis, Middelharnis geeft
de patient over aan Hellevoetsluis, zor
gen jullie nu voor doortransport naar
Maasoord. Wees zorgzaam voor hem.
Het is een goede Nederlander. Ik zal
mijn vriend Marinus vertellen hoe de
zaken er voor staan, we brengen hem
bij de luchtverdedigingspost. En dan het
beste".
Dat was net niet de oplossing, die Van
Kralingen zich dacht. Wij hoorden
vliegtuigen boven Hellevoetsluis brom
men, ze kwamen lager vliegen, dan twee
zware klappen, blijkbaar inslagen van
gevallen bommen. Er kwam geen lucht
alarm, Hellevoetsluis was dus niet ge
troffen.
Van Kralingen vond opeens een mo
gelijke oplossing. „Ik zal mijn jas even
aanschieten zei hij hoopvol, „er is hier
een man, die nog een koetsje heeft. En
een paard. Als we die eens opzochten
en vroegen jullie naar Maasoord te
brengen. Wat denk je hiervan".
Dat was helemaal niet zo gek. We
gingen vriendschappelijk pratend naar
die man toe, die direct bereid was het
paard in te spannen en de nachtelijke
tocht naar Maasoord te ondernemen.
Het koetsje reed voor. Zo'n heerlijk,
ouderwets dokterskoetsje waarmee in
vroegere jaren de arts langs zijn pa-
tienten reed. We vertelden Jan, dat we
per paard-en-wagen verder zouden rij
den. De brancard, waarop hij lag, kon
niet in het wagentje. We zouden hem
gewoon als lopende patient willen be
handelen. We kenden elkander nu. Dan
de vraag, die van het meeste belang was
„Jan, zou je zó mee kunnen gaan, of
moeten we je boeien
Jan gaf het enige juiste antwoord.
„Je -kunt me niet vertrouwen, wanneer
ik een aanval krijg, dan houden jullie
me niet in bedwang. Je kunt me beter
boeien".
Hij stak bereidwillig zijn armen naar
ons uit, om zijn polsen te laten boeien.
Dat is voor een mens een heel moei
lijk moment, in vrede een ander mens
dat te moeten doen, daarom zochten we
een andere oplossing. „Jan, we ziülen
het zo doen, we binden touwen om je
polsen, krijg je een aanval, dan trekken
we de touwen aan. Je bent nu vrijer in
je bewegingen, in je zitten. Zullen we
dit doen".
Hij liet zijn polsen zo boeien, dat met
een lus de boei aangetrokken kon wor
den. Hij kwam van de brancard, liep
als vrij man mee naaf het dokterskoets
je. We legden een lus om de benen, al
lemaal in zijn, en in onze veiligheid.
In het dokterskoetsje zat hij naast
Marinus. Tegenover hem zat ik. De tou
wen lagen losjes naast me, doch zo, dat
ik direct kon aantrekken.
In de nacht reden we langs het kanaal
Een goed paard, een goede koetsier. We
passeerden de Duitse posten bij Nieu-
wersluis, reden naar Spijkenisse. Jan's
gedachten gingen naar Schouwen terug,
hij vertelde over zijn werk, zijn familie.
Na een poosje zei hij opeens tot Marinus
„Dominee, wat heb je zondag slecht
gepreekt".
„Zo, wat was er niet naar je zin",
vroeg Marinus.
Jan vertelde, welke tekst behandeld
was en waarmede hij het niet eens was.
Marinus ging er op door. Het theolo
gisch debat was verward en ik ver
trouwde de toestand van Jan niet erg.
Zei daarom: „Jan, je moet je niet zo
inspannen, je moet rustig zijn. Zou je
niet willen proberen wat te rusten".
„Ja dokter", was zijn antwoord, „U
hebt gelijk".
We kwamen bij de Spijkenisse brug.
Een berucht verkeerspunt. Men kon die
niet passeren zonder een speciale Aus-
weis - paspoort. Mensen, die uit Rot
terdam kwamen moesten een paspoor
tje voor de brug hebben, zij, die naar
Rotterdam wilden gaan, hadden even
eens een brug-paspoortje nodig. Men
sen uit de stad gingen familieleden op
zoeken om hen te vragen om levens
middelen voor henzelf, hun kinderen.
De nood in de steden was groot. Men
liep vanuit de steden met kinderwa
gens, waarin ruilobjecten waren naar
de plattelandsmensen, om stadse kost
baarheden te ruilen voor tarwe, vlees,
bonen.
Doch de brug van Spijkenisse was be
rucht. Daar nam men alles af, wie met
levensmiddelen naar Rotterdam wilde
gaan.
De Duitse wacht zag ons met het
koetsje aankomen. Ik deed de Rode
Kruis band om mijn arm, meldde me
bij de post met de papieren, een patient
voor Maasoord. We mochten doorgaan.
Doch de soldaat op de brug wilde
controle. Hij rukte het deurtje van het
koetsje open, greep meteen naar het
koffertje van Jan. Deze zag, wat er ge
beurde, vloog overeind en riep ziedend
van woede: „Wou jij nog het koffertje
stelen van een arme zieke, rotmof".
De soldaat schrok, liet het koffertje
staan, „Durchfahren" zei hij. Zo, op het
eerste gezicht lijkt het of Jan gelijk
heeft. Ik wil dat niet overnemen. De
soldaat had de plicht om koffertjes te
controleren en of hij het koffertje had
willen stelen is nog een tweede vraag.
Maar de wacht van Spijkenisse was be
rucht
Tegen zes uur in de morgen kwamen
we met ochtendgloren in Maasoord. We
meldden ons bij de administratie. Jan
ging met een zuster mee. Een handdruk,
een wens uit het hart, Beterschap.
Beterschap is niet gekomen. Na de
oorlog heeft de familie van Jan me op
gezocht, vroeg, hoe de reis was geweest
en vertelde, dat een maand na zijn aan
komst patiënten van Maasoord door
Duitsers afgevoerd zijn. Ze hadden be
richt gekregen dat Jan gestorven was.
Wisten niets verder. Vroegen nadrukke
lijk, of hij ziek was binnengebracht,
ziek in de betekenis van een andere
menselijke kwaal, dan waarvoor wij
hem wegbrachten. Noch Marinus, noch
ik hadden iets wat zou duiden op licha
melijke kwaal kunnen ontdekken. Ma
rinus was direct om zes uur met het
wagentje terug gereden.
Tegen zeven uur waren we met alle
formaliteiten en gesprekken klaar. Ik
vroeg, of ik ergens wat kon slapen. Ik
was nu 24 uur in touw geweest en ik
moest door naar Rotterdam. Slaap
plaats was er. Boven op zolder lagen
matrassen op de grond. Er werd nog al
eens gebruik gemaakt om er de nacht
door te brengen. Een kwartier later
sliep ik als een roos.
Tegen negen uur werd ik opeens
wakker, hoorde roepen in de gang: „Wie
mee wil naar Rotterdam moet zich op
de binnenplaats melden, over een kwar
tier gaan we weg".
Dat was een meevaller. Ik stond di
rect op. Ik weet niet meer of ik van de
zusters een boterham verkreeg of wat
afnam van mijn eigen voorraadje droog
brood. Maar een kwartier later stond
ik in de bagageruimte van de vracht
auto en was kwart voor tien in Rotter
dam. Over de rivier stapte ik uit en liep
naar Brocades en Stheeman. Ik had al
vast uren wandelen gewonnen met die
autotocht. Het zal tegen half elf zijn
geweest dat ik me daar meldde. Legde
mijn Rode Kruis-legitimatie over, gaf
de brieven van de doktoren.
Er ontspon zich het volgende gesprek:
Ze hadden begrepen, dat Flakkee ge
neesmiddelen nodig had. Dr. Arends
had al in een hele tijd niets gekregen.
Dat kwam ook, omdat de mogelijkheden
voor verzending en dan betrouwbare
verzending niet zo groot waren. Maar
ze wilden gaarne voldoen aan die vraag.
Maar of de mensen op Flakkee dachten,
dat ook zij „geneesmiddelen" nodig had
den, als aardappelen en tarwe en olie.
Of hieraan iets te doen was!
Ik luisterde, toen kwam een gedachte
bij me op en stelde ik voor:
„De doktoren zijn veel te bescheiden
geweest met hun aanvragen. Het is he
lemaal niet zeker, of ik in de eerstko
mende maanden nog een keer hier kan
komen. Als jullie nu eens driemaal zo
veel geven, als de doktoren vragen en
nog meer, wat nodig zou kunnen zijn.
Dr. Arends heeft me een keer als
vriend in vertrouwen gezegd, als hier
een epidemie uitbreekt dan weten wij
niet, hoe we dit moeten bestrijden.
Maak daarom een groot pakket klaar
voor de doktoren. Wat de rekening be
treft. Geven jullie een vooroorlogse
prijzen-factuur. Ik zal de doktoren vra
gen om jullie aardappelen en tarwe en
wat ook terug te zenden. Alles dan te
gen vooroorlogse prijzen. De doktoren
moeten hun patiënten zeggen: we heb
ben dat van Brocades en Stheeman los-
gekregen, omdat wij hun personeel van
aardappelen zullen voorzien. Dus:
„aardappelen voor die mensen".
Op dat voorstel werd ingegaan. Ik'
zou nu, van Brocades en Stheeman bij
de Oostzeedijk vandaan, de tocht gaan
maken door de stad met de flessen
koolzaadolie, brieven en pakketjes langs
de onbekende familieleden van hen, die
het zo dringend gevraagd hadden. Ik
liep eerst in de richting Schiedam, toen
kris-kras door de stad. Op een bankje
in het park at ik om half één een paar
sneden droog brood van mijn voorraad,
ging toen naar de Oostzeedijk terug. De
pakketjes lagen netjes klaar, met de
brieven. Men had getelefoneerd met de
artsen. Het was allemaal voor elkander.
De doktoren hebben zich royaal aan
deze afspraak gehouden. Zo, het was nu
in de middag. Opdracht nr. twee was
volbracht. Ik kon naar Hellevoetsluis
gaan wandelen. Eerst nog even naar
Rotterdam-Zuid.
Hellevoetsluis was niet te halen. Ik
had een brief voor een logeeradres in
Poortugaal. Het was even over zes uur,
dat ik er aankwam. Stelde me voor,
noemde de naam van de afzender, werd
direct welkom geheten, kon mee-eten
mijn gastheer was tuinder, en er waren
aardappelen en groente en zelfs vlees
op tafel. Was gast, ik kon logeren. Maar
tijdens de maaltijd werd ik spier-wit,
mijn gastvrouw zag het: Wat is er,
vroeg zij".
Ik heb in 36 uren maar 2 uur gesla
pen. Vanaf vanmorgen kwart voor tien
tot nu toe heb ik alsmaar gewandeld.
Ik ben oververmoeid.
„Ik zal je de logeerkamer wijzen.
Slaap lekker uit, morgen kan je naar
Hellevoetsluis doorgaan".
In een ruk sliep ik door tot acht uur
van de volgende morgen. Een nieuwe
dag brak aan, met nieuwe problemen.
Ik moest thuiskomen.
(Wordt vervolgd)
Geachte redactie,
Na de verhoging van een deel der wa
terleiding-tarieven per 1 april j.l. heeft
de EMGO bekend gemaakt dat de ta
rieven voor electriciteit per 1 mei zijn
vastgesteld volgens landelijke richtlij
nen. Gaan wij uit van een gemiddeld
verbruik van 100 kw. per jaar zal dat
A. J. van Tilburg
Eindhoven f. 1.000,-
J. G. Rijnhart
Bussumf. 1.000,-
L. A. VoeseneK
Breda f. 100,-
Gedurende praktisch het gehele jaar
kijkt men naar het gazon. Vooral in de
zomermaanden is een mooi gazon een
lust voor het oog.
Helaas zijn er maar al te veel gazons
waaraan te weinig aandacht wordt be
steed.
Er zijn mensen die denken dat een
gazon weinig onderhoud vraagt. Deze
mening is beslist onjuist. Het tegendeel
is waar, een goed gazon stelt zéér hoge
eisen.
Vooral de grasmachine moet veel
worden gebruikt om het gras kort te
houden, om de vruchtbaarheid te her
stellen, dient na het maaien het gazon
te worden bemest.
Tegenwoordig is het bemesten en het
bestrijden van onkruid in het gazon wel
zeer gemakkelijk.
Door gebruik te maken van Fisons
Greenkeeper, een mengsel van organi
sche en anorganische voedingsstoffen,
waaraan bovendien een selectief on
kruidbestrijdingsmiddel is toe gevoegd,
slaat men twee vliegen in één klap.
Het voordeel van dit meststoffen-
mengsel is niet alleen twee handelingen
in één, maar door de organische delen
wordt een langzamere, maar veel regel
matigere toevoer van voedingsstoffen
verkregen.
Door een langzame, regelmatige toe
voer „drijft" men het gras niet de
grond uit. Hierdoor hebben de kleine,
fijne grassoorten ook een kans te groei
en en deze fijne grassoorten maken het
gazon juist zo mooi.
HOEVEEL CALORIEëN VERBRUIKT
EEN FIETSER?
Velen die graag wat kilo's van hun
lichaamsgewicht willen wegwerken vra
gen zich af in welke mate de fiets hier
bij behulpzaam kan zijn. Daar hoeft
nauwelijks over gepraat te worden.
Iedereen weet dat veel en vooral regel
matig fietsen een probaat middel is te
gen de zo gevreesde gewichtstoename.
Maar hoeveel calorieën verbruikt de
fietser met zijn aktiviteiten op de pe
dalen? Deskundigen hebben uitgere
kend dat bij langzaam fietsen vóór de
wind per minuut 4 calorieën worden
verbruikt; fietst men tegen de wind in
dan worden dat er 6 en gaat men flink
doortrappen dan betekent dat een ver
bruik van 8 calorieën per minuut. Ter
vergelijking: met wandelen worden per
minuut 1,5 calorieën verbruikt.
een verhoging betekenen voor de kleine
verbruikers van IS'/o.
Voor de 2e groep bij een gemiddeld
verbruik van 850 kw. per jaar wordt
dit een verhoging van 6%, behoudens zij
die een vastrecht en meterhuur ver
schuldigd waren minder dan 10,72 per
2 maanden. Voor hen wordt de verho
ging meer naar gelang zij minder be
taalden aan vastrecht.
Voor de 3e groep bij een gemiddeld
verbruik van 2000 kw. per jaar wordt
dit een verhoging van 4Vo behoudens
vorig vastrechtbedrag.
groep 1
groep 2
groep 3
oud
tarief:
0,46
0,155
0,112
nieuw
tarief:
0,54
0,164
0,116
ver
hoging:
8 et.
0.9 et.
0.4 et.
Is deze wijze van tariefstelling nu
verantwoord? Om dit na te gaan volgen
hier enige gegevens van exploitatie van
het bedrijf.
Verbruik: Ontvangsten: kostprq's
aantal Kw. per Kw.
1956: 6.489.906 800.427,16 12.33 et
1966: 22.000.000 2500.000,— 11.36 et
1968: 25.000.000 2850.000,— 11.40 et
Uit deze gegevens blijkt dat de pro-
ductieprijs is gedaald van 12.33 et. naar
11.40 cent per Kw., en dat in dezelfde
periode het tarief voor de kleinste ver
bruikers steeg van 0,37 naar 0,54 of
maar liefst met 0,17 per Kw.
De Directeur-Generaal voor de Ener
gievoorziening moge dan wel met in
stemming kennis genomen en goedkeu
ring hebben verleend aan deze nieuwe
tarieven, de kleine verbruikers zullen
wel moeilijk kunnen begrijpen waarom
zij 5 X de kostprijs en een belangrijk
deel van de verbruikers dit beneden
kostprijs geleverd krijgen.
Naar onze mening behoeven er geen
overwegende bezwaren te bestaan dat
er een mogelijkheid aanwezig is en be
nut wordt om beneden kostprijs te leve
ren aan de grotere verbruikers, wat ons
betreft moge dit nog lager worden,
maar voor de kleine verbruikers diene
de grens naar boven geblokkeerd te
worden op b.v. 0,20 per kw.
Wij hebben ons door verschillende
gemeenteraadsleden laten vertellen dat
zij van deze tariefsverhogingen niet op
de hoogte waren, misschien geldt dit
ook wel voor een deel van de bestuur
ders van de nutsbedrijven. Op hen
doen wij een beroep om zich in te zet
ten voor tariefswijziging ten bate van
de kleine verbruikers en ter verbete
ring van de leefbaarheid in de flakkee-
se gemeenschap.
Met dank voor de plaatsing.
J. v. d. Slik
Middelharnis, 6 mei 1968.
ONTSPARING BIJ DE R.P.S.
IN APRIL
Bij de Rijkspostspaarbank is in april
1968 3,1 min. gulden meer opgenomen
dan ingelegd; in april 1967 bedroeg de
ontsparing 5,4 min. gulden.
In de afgelopen maand werd inge
legd 118,4 min. gulden (1967: 104,7 min.)
en opgenomen 121,5 min. (1967: 110,1
min.).
Het inleggerstegoed bedroeg uit. april
4949,0 min. gulden (april 1967: 4524,4
min.).
TAND - TRANSPLANTATIE
Een tandarts in het Turkse Bursa
heeft kennelijk gemeend temidden van
de' steeds veelvuldiger voorkomende
transplantaties van allerlei organen niet
met de handen in de schoot te mogen
blijven zitten. Hij verrichtte vorige
week de eerste transplantatie van een
tand in Turkije, waarbij een tand van
een jong meisje in de kaak van een 24-
jarige huisvrouw werd gezet.
INGEZONDEN:
Als 't idee van Dr. Mansholt juist is
en het moet zo ga'
Dan is 't met de land- en tuinbouw
voor veel mensen naar de ma"
Voor bedrijven zo hij noemde
heeft een partikulier geen gf
't Worden dan dus Staatsbedrijven
zoals Rusland ons vermei
Mogelijk komt dan in een kleistreek
wel een Directeur van 't Zan'
En een onderbaas uit weiland
op het Zeeuwse akkerland
Jonge boeren gaan dan worden
Ie of 2e of 3e kneck
En van ondernemer worden
komt dan ook nooit iets tereclt
Ambtenaar kan men ze noemen
met een korte arbeidslij^
Veel vakantie, hoge lonen,
want 't model bedrijf ged|
Weg zijn alle idealen
en 't gevoel van eigen baas
Wie zich dan nog uit zou sloven
is toch wel een grote dwaas
Boerderijen nu de sieraad
van het mooie platte lani
Hebben dan maar weinig waarde
dus verwaarloosd of verbrani
Slechts een tiental hier op Walcheren
zal dan wel voldoende ziii
En op 3500 meter
zal je naaste buurman i
Benelux en E.E.G. zijn
vaak de leuzen van de
Maar het gaat er veel op lijken
wij betalen het gel
Jaren is dat zaakje al bezig
wat kost dat in Brussel wel!
En voor ons als boeren blijft er
amper botten onder 't vel!
Met miljoenen wordt gesmeten
gooi maar raak naar links en rechts
En als er wordt ingekrompen
doet men dat meest averechts
De belastingheffing is toch hoog
en drukt ontzettend zwaar
Bij 't ontvangen van zo'n blauwtje
wordt je soms onwel of naar
't Jaar dat nu weer is verstreken
was een rijk gezegend i
Maar de prijzen van de piepers
blijven steeds nog zakken maar
In de grote steden geeft men
8 keer meer dan aan de boer
Hoe bestaat het zou men zeggen,
want het wordt hier beestenvoeri
't Streven van veel grote heren,
is naar 't aardse paradijs
Minder werken, meer genieten
't v/ord een afgezaagde wiji
Geef de boeren en de tuinders,
een gezond en goed advies
Geef zoveel als mogelijk vrijheid
samenwerken wordt devies.
Investeer niet meer dan nodig
koop slechts wat rendabel is
Wees niet bang om hard te werken
of 't raakt met je vrijheid mis
Want de leus van Democratie
wordt soms nogal veel misbruikt
't Wordt soms zelf zo straf gebakken
dat 't naar Communisme ruik'
Als je 's avonds nog wat tijd hebt,
lees dan ook nog wat lectuur
Zoek dan ook wat nieuws te krijgen
van achter de Berlijnse muur
En waardeer dan dat het hier nog
in ons land zo slecht niet is
Zoek het niet in grote kringen
't lijkt meer dan het is gewis
Lees het boek van Richard Wurmbrand,
want wat daarin staat is waar
Lees geen leugens en geen rotzo
want dat is een groot gevaar
Houdt dus medelotgenoten
't oog gericht op 't levensdoel;
Ploeg en zaai en oogst met vrede
wees attent, hou 't hoofd dus koel
Maar de leiders ons gegeven,
moeten echte mannen zij"'
Geen fantasten of profeten
want hun invloed is niet klei"
In de oorlog was het boeren
geef ons brood en ook wat sp
En 't parool was lieve boeren,
men vloog ons haast om de nek.
Nu er alles wel genoeg is
ja soms wel wat veel te veei
Hangt ons armetierig zootje,
vele keren uit de keel
Mijne brave medemensen!
strijdt dus moedig voor 't bestaan,
Bidt en werk, dus niet versagen,
zonder boeren zal 't nooit gaa".
Walcherse boer
K.K.
J.M.
