EiiAnoEn - rtiEUws
Qrunott
bruidsfoto's
folklore
n
hei zicht van de Lange Jan
Oliebollendag in
Dirksland
Architect n. v. Essen
overleden
25 grootste concerns
keRkheRvoRminq
Zorgen om^^
Scliëveningse afslag^
Dam
men
sblad
Vrijdag 27 oktober 1967
No. 3632
-k ZUIVERE HUID ir
PUROL en PUROL-poeder
Z Een fruitmand nodig?
Boekbespreking
L J. DE GAST I
Ook voor
FOTOOBAFEE
J. ZANDSTRA
SOMMELSDUK
en TAAL 2
Een haven van korte rust.
In de scheerwinkel.
Staan onder de preek.
jjj de zes lange
Jjgen werken op
liet herfstige land,
jjjiist en kou, in
n en slik, zeil-
jen de werkmen-
jjn een haven van
korte rust binnen.
Jet loon werd aan
Je moeder van het
n gegeven en
jie kon om bood-
jthappen naar de
^el. Als het
aangenomen werk
(ps, kwamen de'
jiannen een uur-
vroeger naar huis en winkelsluiting
Jas er nog niet; in de winkels stond
jien klaar zolang er klanten kwamen.
Over de uitgaven moest in de regel
vrouw des huizes maar beslissen.
Bit was haar in de meeste keren wel
toevertrouwd. Zij wist wat het allemo-
jigst was voor deze week, en ook wat
jog een weekje kon wachten, want al
les opgebruiken ging niet; in de loop
van de week zouden nog meer uitgaven
doen zijn. Het gebeurde ook wel, dat
éen gedeelte van het gekochte werd be-
J, omdat het geld niet toereikend
was en het gekochte toch echt noodza
kelijk was. De winkelier kende zijn
mensen en wist dat het ontbrekende
zeker betaald zou worden, want al wa
ren ze allen niet eerlijk, het grootste
gedeelte van de bevolking was dat wel.
Het waren slechts enkele guldens die
in het boek van de winkelier bleven
staan. In onze tijd gaat het over uitga
ven van honderden guldens, die er nog
steeds bij de leverancier moeten komen.
De schaamte om schulden te maken is
bij velen zoek; men koopt maar, nodig
ot niet nodig. Spullen worden aange-
sciiaft, die niet rechtstreeks nodig zijn,
maar die een ander bezit en omdat wij
niet onder willen doen, moeten wij het
ook hebben.
Die enkele guldens bij de winkelier
zouden er komen, dat 'stond vast. Straks
zou het afrekening worden over het
aangenomen werk; slechts een deel had
de werkman opgevraagd: een behoorlijk
jeld, maar omdat er in de regel har
der gewerkt werd, had hij straks nog
een tegoed. Dan konden die kleine
sciiulden worden vereffend.
De moeder of één van haar meisjes
jing om de boodschappen en vader ging
naar de scheerwinkel. Zelf scheren was
er bij de meesten niet bij-
De dorpskleermaker had zijn naai-
spullen opgeruimd en er was nu ruimte
aakt voor de klanten, die met zwa
re baarden zaten te wachten op het
vlijmscherpe mes, dat de aangezichten
een ander aanzien zou geven. Je hoorde
het mes krassen over de harde stoppe-
;ehuid. Het ging aan de lopende band
zoon van de kleermaker of een leer
jongen zeepte in en de meester-kleer
maker kon dan van de ene klant op de
andere overstappen, in figuurlijke zin
dan natuurlijk.
Het was een gegons van stemmen in
het kleine vertrekje. Er was veel.te ver
tellen over het werk, hoe ver dat al ge
vorderd was; over de boer en over de
leverantie. Men was in een goede stem
ming, want het vooniitzicht dat morgen
het werk niet riep, maakte spraakzaam.
Velen bleven (als er voldoende plaats
was) nog een poosje in de scheerwinkel;
zij hadden nu een glad gezicht en za
gen er, ook in andere kleren, veel an
ders uit dan op het bietenveld.
Een open, gedeeltelijk gevulde siga-
renkist noodde tot kopen. De zwarte si-
Saren, zes voor een dubbeltje, vonden
grif kopers en rokers. Dat was eens iets
anders dan de tabakspruim, al was het
familie van elkaar; het smaakte toch
Mders dan de rook uit de pijp, die de
nele week haast niet koud was geweest.
Het was zo zaterdagavondachtig, zo
feestelijk.
De andere dag was de rustdag. De
mensen kwamen samen in de kerk en
baden en zongen mee en luisterden naar
de stem van de dominee of van een
ouderling, die een preek las. Er waren
altijd mensen in het dorp, die nooit of
slechts een enkele keer een voet in de
kerk zetten. Maar over het algemeen
was men op de dorpen toch wel kerks.
Er waren ook mensen, die hun dorps-
kerk voorbij liepen en in een verre
plaats gingen kerken, omdat zij zich
niet konden verenigen met de uitleg
van de Schriften door de plaatselijke
predikant. Zij liepen meer dan een uur
om daar te luisteren naar het Woord,
dat zij meenden naar de mening van de
Geest was.
Was deze zondag een rustdag voor
die mensen? Ja, het werk rustte wel,
maar het lichaam kon niet rusten. Zo'n
zes a zeven kilometer te voet, heen en
terug, vergde veel van het lichaam, dat
een hele week in touw was geweest. Het
was voor de dominee een hele opgave
om de vermoeide mensen, die nu pas
voelden hoe afgewerkt zij waren, nu ze
tot rust kwamen, te boeien. Was er
echter honger naar het Woord des le
vens, dan ging het vanzelf; dan voelde
men geen vermoeidheid. Dan was het
zoals de oude profeet het had gezegd:
Zij zullen de kracht vernieuwen, zij
zullen lopen en niet moede worden, zij
zullen wandelen en niet mat worden.
Dan kwamen er woorden van troost, als
een beker koud water voor een ver
moeide ziel.
En toch kon het gebeuren, onder het
bidden (vooral als het gebed langer
ging worden als Salomo's gebed bij de
inwijding van de tempel) dat het hoofd
ineens een grote knik gaf. Wel te be
grijpen: je zat al met je ogen dicht en
zo stil in de bank! Het staan onder het
bidden was toen nog geen gewoonte.
Er zijn ook een heleboel gewoonten in
de kerk, die van tijd tot tijd kimnen
veranderen.
Dat knikken met het hoofd zag ge
lukkig niemand, want ieder zat met ge
sloten ogen. Erger was het als het sla
pen je onder de preek overviel. Dat
zagen de mensen! En toch was zo'n man
begonnen om met ernst te luisteren; hij
deed echt zijn best er voor. Maar sla
pen ging niet; dat mocht niet! Had Van
Lodensteyn niet gezegd, dat de engelen
toeschouwers en luisteraars zijn bij de
eredienst! Wie zou dat durven! En wat
zag men dan? Dan hier één en dan daar
één, stonden de mannen op en luister
den staande naar het Woord des le
vens. Niemand nam daar aanstoot aan;
ieder wist dat zo'n man geen woord
wilde missen. Zou men die mannen
verachten, die gingen staan onder de
preek? Waren hun lichamen dan niet
vermoeid?
In onze tijd komt het werken niet zo
aan het lijf als vroeger. Er zullen wel
geen kerkgangers meer zijn, die ander
half uur hebben gelopen om in de kerk
te komen. Er zijn nu mensen, die op een
gemakkelijke wijze naar de plaats der
samenkomst gaan, per auto of per
brommer. En toch zie ik nooit iemand
staan onder de preek.
Mag het nu misschien wél gezien
worden?
ZWERVER.
dsin naai de
„FRUITEXPRESSE"
U belt Telefoon (01870) 3086 en
wij bezorgen iver geheel Flakkee
M. VAN DER BXOOSTER
OUDDORP
Bibliotheek. A.s. maandagavond 30
okt. van 8 tot 9 uur, hoopt de J.V. haar
bibliotheek weer open te stellen voor
het lezend publiek voor 3,kan men
gedurende het winterseizoen 2 boeken
per week lezen. Losse lezers 10 cent per
boek, per week.
De vele fusies van de laatste jaren hebben 'tot gevolg gehad, dat het
aantal zeer grote ondernemingen is toegenomen. In „De Telegraaf" kwa
men wij een boeiend overzicht van deze Nederlandse „groten" tegen.
Hieronder laten wij een overzicht volgen van de 25 industriële onder
nemingen, die in 1966 de grootste omzetten hadden.
voornaamste produkten omzet in
miljoenen gld.
9.
10.
U.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Koninklijke/Shell
Unilever
Philips
A.K.U.
Koninklijke Zout-Organon
Hoogovens
S taatsmij nen
Nederlandse Kabel
Ver. Machine Fabrieken
van Leer
Verolme
Bührmann-Tetterode
van Gelder
D.A.F.
Scholten-Honig
Thomassen en Drijver
Wilton-Feijenoord-Bronsw.
Rijn-Schelde
Ford-Nederland
Gist-Brocades
Nederlandse Melk-Unie
Bruynzeel
Hollandse Beton-Intervam
De Spaarnestad
Heineken
petroleum, chemie 40.000
was- en levensmiddelen 24.000
electronische artikelen 8.000
kunstvezels 2.800
zout, levensmiddelen, chemie 1.600
ijzer en staal 1.200
kolen, chemie 940
kabels, buizen 710
machines, motoren 650
vaten, blikken 500
scheepsbouw 450
papier, machines 428
papier 410
automobielen 400
levensmiddelen, chemie 354
blikindustrie 313
scheepsbouw, werktuigen 300
scheepsbouw, motoren 300
automobielen 300
gist, chemie, geneesmiddelen 300
consumptiemelk, zuivelprod. 286
houtindustrie 280
bouwwerken 270
drukkerij en uitgeverij 252
bierbrouwerij 227
1517 1967
Vier eeuwen en een halve eeuw
Dreunden de hamerslagen
Wanneer men Luthers werk herdacht
Hoe hij daar stond vol vuur en kracht
In die Octoberdagen.
Gods Woord onteert door ongeloof.
Ontwricht door mens'lijk denken,
Hij hief het uit dat slijk omhoog
Liet het weer schitt'ren voor elks oog,
Om hulp en heil te schenken.
Aan elk die er naar luist'ren wil
Het in geloof aanvaarden.
Zo stond de kerkhervormer daar
Terwijl een grote mensenschaar.
Zich om het Woord weer schaarden.
Opnieuw dreunt Luthers hamerslag
Ons krachtig in de oren.
Nog wordt Gods Woord
beschimpt bespot.
Men luistert niet naar Zijn gebod,
O laten wij toch horen!
LANERTA.
HET EERSTE LUSTRUM VAN DE
CHR. LANDBOUWHUISHOUD-
SCHOOL „De VR05N
DIRKSLAND
TE
Onze kollektie HERENHORLOGES'
Is "bij de tijd". De allernieuwste
extra platte modellen, óók vol
automatisch met en zonder datum,
o.a. Prisma, Zenith, Certina,
Mercedes, Longines, enz.
reeds v.a. 42.50
WINKELCENTRUM BINNENWEG 45
TELEFOON 11.66.15 - ROTTERDAM
diiiliiiliiiiiS
llillipjiijipli
||i;||Hi|iS;||jp|0
Overgenomen uit „Melk".
Het onlangs verschenen verslag over
het jaar 1966 van de Sch. visafslag
maakt melding van een tekort van ruim
320.000,—. Weliswaar is dit minder
dan het exploitatietekort van 1965, dat
460.000,bedroeg, maar het heeft
toch de twijfel doen toenemen, of men
deze moderne visafslag ooit tot een
sluitende erploitatie zal kunnen komen.
En dit temeer omdat de moderne kot-
tervloot van Gpedereede en Stellendam
over enkele jaren, wanneer Stellendam
in het kader van het Deltaplan een
goede haven krijgt, op een eigen afslag
in Stellendam zal gaan aanvoeren.
Men krijgt dan hetzelfde beeld van
IJmuiden, dat door de snelle ontwikke
ling van Urk en Den Helder als aan-
voerhavens een belangrijk deel van zijn
aanvoer heeft zien wegvallen.
Het lijdt geen twijfel, dat deze ont
wikkeling in Scheveningen sterk in de
hand is gewerkt door een nalatigheid
van de regering om met de bouw van
een moderne visafslag tegelijkertijd de
buitenhaven te verbeteren, een verbete
ring, die thans weer is uitgesteld.
Dit heeft in de loop der jaren de ont
wikkeling van de Scheveningse visserij
in hoge mate belemmerd.
(Uit de Visserijwereld)
„Paarlen van Luther", uitgave
Firma Pieters, Oostburg Z.-Vl.
In een wel zeer fraaie uitgave zijn de
„Paarlen van Luther" opnieuw versche
nen. Het zijn de kernspreuken en frag
menten uit de geschriften van de kracht
volle prediker van de gerechtigheid des
geloofs, uit een verzameling van de El-
belfeldse leraar K. A. Doring, uitgege
ven in 1830. Genoemde predikant haalt
in zijn voorwoord aan, „dat ze als ge
schept zijn uit de diepte van het gelo
vig hart en het geestelijk leven en met
recht Paarlen genoemd kunnen worden,
waarmee men geest en hart, ja de ge
hele inwendige mens kan versieren".
Naast de belangrijke kernspreuken
bevat het boekje krachtige vertroostin
gen en ook ernstige waarschuwingen.
De kern is bij Luther altijd de Parel
van grote waarde, Jezus Christus, die
hij voorstelt als het enig al, beide in
leven sterven.
Het boekje is keurig uitgevoerd, ge
drukt op mooi papier en met duidelijk
leesbare letter (ditmaal in bruine kleur)
Handig formaat, gebonden in een
prachtig linnen bandje met zilverop-
druk op plat en rug. Dit is nu juist het
boekje dat als geschenk kan dienen bij
de herdenking 450 jaar kerkhervorming
U zult er vader of moeder blij mee
maken. Het is een boekje van blijvende
waarde, dat nogal eens nageslagen zal
worden.
De prijs is 6,95. Ook verkrijgbaar in
de boekhandel.
ALGEMEEN ZENDINGSNIEUWS
Woensdag j.l. arriveerde op Schiphol
mej. zr. A. Herfst, op doorreis naar Ni
geria. Zr. Herfst wordt uitgezonden
naar het Zendingsveld der Geref. Ge
meenten in N. Amerika en Canada.
Zij hoopt enkele weken in Nederland
te blijven om daarna op D.V. maandag
13 november a.s. samen met zr. C. van
Rossum naar het Eggedegebied te ver
trekken.
---------O---------
KERKELIJK NIEUWS
Geref. Gemeenten. Beroepen te
Haarlem: Ds. G. A. Zijderveld te Mid
delburg.
Donderdag j.l. werd er in de Chr.
Landbouwhuishoudschooi een diner ge
houden ter gelegenheid van het 5-jarig
bestaan van de school. Onder de geno
digden waren o.m. de heer W. Blacquiè-
re, secretaris van de C.B.T.B. HoUand-
Brabant, het bestuur en direktrice van
de Chr. Landbouwhuishoudschooi te
Ouddorp. Het menu werd door de leer
lingen verzorgd.
De o^ud-dirèctrice mevrouw De Mol-
Marcusse gaf een gedetailleerd verslag
over de geschiedenis van de school.
Hierin kwam nog eens naar voren het
feitelijk ontstaan. Met een legaat voor
een naai- en breischool en veel bespre
kingen besloot men tenslotte tot de
bouw van de Chr. Landbouwhuishoud-
schooL Op 4 juni 1963 werd de Vroon,
die toen al ongeveer een jaar „gedraaid"
had, officieel geopend door Mr. J. Klaa-
sesz, commissaris van de koningin in
Zuid-Holland. Veel leerlingen vonden
sindsdien hun weg via de primaire op
leiding en assistentenklas. Verscheidene
oud-leerlingen stapten na deze assisten
tenklas over naar de Inas-opleiding (te
Zierikzee), welke toegang geeft tot de
verpleegsters opleiding.
Met bloem en woord werd nu ook
mejuffrouw Bos, die per 1 september
mevrouw De Mol-Marcusse als directri
ce opgevolgd heeft, officieel geïnstal
leerd door de voorzitter J. L. Vogelaar.
Eveneens kwamen ds. Geluk, mevrouw
Bolijn (huishoudlerares) mejuffrouw
Van der Bijl (tuinbouwlerares) en de
heer van Dam (congierge-tuinman) in
dit nieuwe leerjaar de gelederen ver
sterken.
Veel plezier werd door allen beleefd
aan een spel door enkele leerkrachten
gebracht. Nadat nog verscheidene spre
kers het woord hadden gevoerd, sloot
mejuffrouw Bos met dankgebed.
Op woensdag 1 nov. a.s. willen be
stuur en leden van de Ned. V.V. Huis
vrouwen afd. Dirksland e.o. een olie
bollendag organiseren ten bate van het
te bouwen zwembad te Dirksland. We
zijn allen wel overtuigd dat we dat in
Dirksland hard nodig hebben, omdat
nu de kinderen in een andere plaats
zwemmen moeten leren. Nu zullen de
dames van de N.v.v.H. woensdag olie
bollen gaan bakken en ze van huis tot
huis te koop aanbieden. We hopen dat
al de inwoners van Dirksland deze dag
van die dames oliebollen zullen kopen
voor het goede doel.
Bij voorbaat dank voor uw aller me
dewerking.
MIDDELHARNIS-SOMMELSDIJK
Viering 100-jarig bestaan van het
Ned. Rode Kruis.
Zaterdag 28 oktober a.s. zal de Rode
Kruis afdeling Middelharnis-Sommels-
dijk het 100 jarig bestaan van het Ned.
Rode Krms vieren. De grote drumband
van het Ned. Rode Kruis zal ongeveer
2.30 uur een rondgang door Middelhar-
nis maken; voor het huisje Voorstraat
hoek Oostdijk zal een boom geplant
worden; door de Rode Kruiscolonne zal
een demonstratie rond de binnenhaven
gegeven worden.
Na een ernstige ziekte is op de leef
tijd van 77 jaar in zijn woonplaats
Voorburg, Fonteynenburghlaan 17,
overleden, dhr. Aalbert van Essen, in
leven architect. De overledene is op ons
eiland geen onbekende. In 1951-'53
bouwde hij het Rusthuis „De Goede
Ree" te Sommelsdijk; de nieuwe vleu
gel in 1963-'64 samen met zijn zoon Ir.
A. M. van Essen. Onder zijn leiding
werd in 1936-'37 de preekstoel en de
ouderlingenbank van de hervormde
kerk te Ooltgensplaat gerestaureerd,
terwijl in 1954-'55 van deze kerk het
plafond werd vernieuwd. Van wit stu-
kadoorwer)t adviseerde de heer Van Es
sen een plafond van Slavonisch eiken
hout te maken, wat ook is geschied.
Een zeer ingrijpend werk was ook de
restauratie van het Raadhuis te Oolt
gensplaat. In 1938-'39 werd dit karwei
onder architectuur van dhr. Van Essen
uitgevoerd. Hij heeft in zijn loopbaan
veel kerkelijk restauratie- en nieuw
bouwwerk verricht en pastoriën ge-
I bouwd, waaronder ook enkele op Flak
kee. Zijn werk getuigde van kennis en
grote ijver voor een degelijke en ver
antwoorde bouw van de aan hem op
gedragen werken.
Restauraties hadden zijn bijzondere
belangstelling en liefde. Aan vele en
grootse werken blijft de naam van de
heer Van Essen tot in de loop der eeu
wen onafscheidelijk verbonden.
Woensdag 25 okt. j.l. te 11.15 uur had
op de Algemene Begraafplaats aan de
Rodelaan te Voorburg de begrafenis
plaats, nadat vooraf in de aula een
rouwdienst werd gehouden.
Uw leverancier 3
(Gediplomeerd gasfitter) l
Stationsweg 12 - Dirksland 1
HEEKINGEN
Als schoonhoudster van het Ver. ge
bouw „Ons Huis" is aangesteld mevr.
A. Doornhein-Looij.
De catechisaties bij de Ger. Gemeen
te zullen voor jongens en meisjes van
14 jaar en ouder worden gehouden des
zondagsavonds na de kerkdienst, en die
voor beneden 14 jaar des maandags-
avonds van 7-8 uur.
A.s. zondag 'zullen in beide diensten
bij de Ger. Gemeente waarin hoopt
voor te gaan student Snoep een extra
collecte worden gehouden voor de zit
plaatsen.
Uitslagen damvereniging „Denk en Zet"
te Sommelsdijk van maandag 23 okt.
Afdeling II
A. Knape J. v. Es 11
C. Polder W. v. d. Boogert 1—1
M. V. Lente L. Bruggeman O2
A. V. d. Sluys B. Roetman 11
Afdeling III
T. V. Brussel L. v. d. Veer 11
A. V. Gulik H. Noordijk 1—1
J. Verbiest C. v. Binsbergen 2O
W. V. Dongen W. Westhoeve 2O
Standen bijgewerkt t.m. 16 okt.
Afdeling I
Gesp. - pnt
1.
H. Groenendijk
5 9
2.
J. De KKer
5 7
3.
B. Vis
5 7
4.
K Vis
5 7
5.
C. Zoon
6 7
6.
I. Koese
6 6
7.
A. Verolme
6 4
8.
F. Noordijk
5 3
9.
J. Lodder
5 3
10
P. Noordijk
Afdeling II
6 1
Gesp. - pnt
1.
L. Bruggeman
6 10
2.
M. V. Lente
6 9
3.
A, Krijgsman
6 8
4.
C. Polder
5 7
5.
A. Knape
4 4
6.
A. V. d. Sluys
5 4
7.
B. Roetman
6 4
8.
G. Knöps
6 4
9.
J. V. Es
5 3
10
W. V. d. Boogert
Afdeling III
5 1
Gesp. - pnt
1.
J. Verbiest
5 10
2.
A. V. Gulik
5 9
3.
H. Noordijk
5 7
4.
T. V. Brussel
5 6
5.
C. V. Binsbergen
5 5
6.
M. Breeman
5 5
7.
L. V. d. Veer
5 3
8.
W. Westhoeve
5 3
9.
W. V. Dongen
5 2
10
J. Verhoeckx
5 0
NIEUWE TONGE
Geslaagd. Onze dorpsgenote Lenie
Huijsen slaagde dezer dagen te Utrecht
voor het Diploma C Medisch - Analiste
(klinisch-chemische richtihg).
STAD AAN 'T HARINGVLIET
Opbrengst collecte. De collecte t.b.v.
het Prinses Beatrixfonds heeft opge
bracht 497,75. Wij danken allen die er
aan hebben meegewerkt voor dit mooie
bedrag.
2e serie nr. 155
Medewerking lezers,
In mijn artikel van 22 september j.l.
in E.-N. vroeg ik de lezers, of ze een en
ander konden meedelen voor eventuele
oude brouwerijen in deze streken.
Mevrouw dr. K. J. Hocke uit Zonne-
maire verzocht mij, voor een te schrij
ven geschiedenis, of ik haar inlichtingen
kon geven. In genoemd artikel wees ik
er op, dat er in Sommelsdijk een ge
bouw staat dat de „Brouwerieë" ge
noemd werd en ik vroeg aan lezers uit
Sommerdiek mij daarover gegevens te
verschaffen. Er zijn toch nog gen'beg
oude burgers, die er een en ander van
weten? Tot mijn teleurstelling kreeg ik
geen enkele reactie hierop. Wel kreeg
ik een brief van de heer D. Roozemond
uit Gorinchem over een brouwerij in
Stavenisse met verdere gegevens. Ik
dank hem hartelijk en heb zijn brief
doorgestuurd aan dr. Hocke-Hoogen-
boom. Wie volgt zijn voorbeeld in Som
melsdijk?
Met mijn verzoek om medewerking
voor plaatselijke gegevens en oude
versjes had ik meer succes. Ik kreeg
twee volledige exemplaren van „de
Moord op de boerderij van Bol". De
stee ligt tussen Stad en Oude Tonge en
is nu bewoond door de heer P. Voge
laar. Kan iemand mij een foto van die
boerderij verschaffen? De moord heeft
plaats gehad in mei 1911 en het gedicht
is gemaakt door de op 't hele eiland
bekende blinde J. 't Hof.
Van een andere medewerkster kreeg
ik het gedicht op het kermisongeluk in
Goedereede, in 't begin van deze eeuw,
waarbij een meisje het leven verloor.
Verder kreeg ik van een oude vrouw
het gedicht: de Schildwacht, dat ze ge
heel uit 't hoofd heeft opgeschreven.
Vroeger leerden de mensen vaak lange
verzen uit het hoofd, die dan op par
tijtjes werden voorgedragen, zoals we
kunnen lezen in de Camera Obscura,
waar mevrouw Dorbeen het Rqntje van
Borger voordroeg.
Zelf leerde ik als jongen Huibert en
Klaartje van Ter Haar, de Twee Broe
ders voor Bommel van Bilderdijk en
gedichten van De Genestet, Staring e.a.
uit 't hoofd en droeg ze voor. Het ge
dicht De Schildwacht laat ik hieronder
volgen met alle respect voor de oude
vrouw, die het opschreef en er bij
voegde: een treurig lied, maar ik weet
zelf bij ondervinding wat verdriet is.
Van een oud eilandbewoonster kreeg
ik enkele mededelingen over haar ge
boortedorp met de belofte, dat ze me
nog meer zou sturen.
Tot zover zijn het alleen vrouwen die
gereageerd hebben, maar een oud vis-
serman uit Menheerse belde me onlangs
op, dat ik op zijn medewerking alvast
rekenen kon. En een tweede zond me
tal van gegevens over het godsdienstig
leven van de eilandbewoners.
Ik herhaal nu mijn oproep tot het
bijeenbrengen van gegevens aan allen
die belang stellen in hun dorp en eiland.-
Als de gemeentebesturen me officiële
gegevens zenden over het aantal inwo
ners, de godsdienst en de politiek, de
middelen van bestaan enz. en de kerk
en schoolbesturen over het onderwijs;
als instellingen als de Waterleiding, het
Gasbedrijf, de Electriciteit me hun ver
slagen zouden zenden en de Polderbe-
sturen over de polders, wegen en dijken,
dan krijg ik zelfs veel te veel materiaal.
Zouden de jongeren ook niet willen
meewerken iets over hun dorp te schrij
ven, over 't onderwijs, over 't reizen op
't eiland, over hun spelen, enz.
Vooral ook over de taal, het dialekt,
is nog zoveel aardigs te vertellen. Nog
altijd treffen vrij nieuwe woorden en
uitdrukkingen, maar meer nog de oude
die onze grootouders gebruikten. Veel
er van heb ik al vastgelegd in de klei
ne driehonderd artikelen over Folklore
en taalj door mijn medewerking aan het
Zeeuwse Woordenboek en het Dialekt-
onderzoek van de Koninklijke Acade
mie in Amsterdam.
Tenslotte doe ik een beroep op bezit
ters van oude en nieuwe anzichten en
foto's van dorpsgezichten, oude gebou
wen, enz. Als ze gebruikt zijn, kunt U
ze terug krijgen, als u het wenst.
Graag kom ik nog op een en ander
terug, maar nu eerst het gedicht:
DE SCHILDWACHT.
Wat ziet die schildwacht droef en bleek,
die nimmer lacht of weent,
die somber aan zijn grenspaal staat,
als waar zijn bUk versteend.
Zijn sabel is als zijn geweer
altijd zo spiegel-rein;
Zijn linnengoed is helder wit,
geen sneeuw kan blanker zijn.
Zijn snorbaard is omhoog gekruld,
niet een die hem geleek,
alleen, zijn oog is dof en dood,
alleen, zijn wang is bleek.
Tien jaren gingen er voorbij,
toen was zijn wang nog rood,
toen was zijn blik en oog nog klaar,
thans is het dof en dood.
Als schildwacht stond hij op zijn post
naar strenge krijgsmanplicht;'
hij kijkt met smart in 't dal terneer
in 't zachte schemerlicht.
Daar woedde lang de cholera,
die oud noch jong verschoont,
in 't groene dal beneden hem,
al waar zijn moeder woont.
Hij wist niet of zij was gespaard,
of dat zij rustte in 't graf,
want niemand kwam tot hem omhoog,
hij ging nooit dalwaarts af.
Maar meer verlangen dan bij hem,
rustte in zijn moeders hart.
Zij zat bij 't lampje in de hut,
een toonbeeld van de smart.
Zij denkt alleen nog aan haar zoon,
wies zich de ogen droog;
zij vat haar stok en kiest het pad
dat tot hem voert omhoog.
Zij strompelt voort tot aan zijn pdst
en Wer-da! klinkt haar toe;
nu blonk haar oog van rnoedervreugd,
al was zij nog zo moe.
Het Werda! Werda! klinkt haar toe,
zij geeft noch woor^ noch stem,
zij heeft haar braven zoon herkend
en leeft alleen voor hem.
En weder klinkt het in haar oor
Wer-da! de derde keer
nu wil zij roepen, maar een schot
klinkt uit haar zoons geweer.
Getroffen! zegt de schildwacht dof,
vangt weer m.et laden aan;
maar 't is hem zonderling om 't hart
en hij bleef peinzend staan.
Het was alsof zijn eigen schot
hem zelf door 't harte schoot;
toch deed de schildwacht maar alleen,
wat hem zijn plicht gebood.
En als door wolken dicht en zwart
het heldere maanlicht glom,
toen sprak hij: wie kon dat toch zijn,
die hier- naar boven klom?
Hij vindt haar lichaam, hij blikt neer
o God, daar stuikt zijn voet,
daar valt hij op zijn moeders lijk,
haar borst bevlekt met bloed.
En sedert heeft die schildwacht noch
gelachen of geweend,
want koud is nu zijn hart als ijs,
zijn aangezicht versteend.
Zijn oog bleef dof als ware het dood
en bleek zijn jong gelaat.
Het is zijn moeders droevig beeld,
dat altijd voor hem staat.
F. den Eerzamen
Wittenburgerweg 32
Wassenaar.
