lAflDEfl flIEUWS
Zeeuwse kolonie Suriname
IA
ZEISS
Ooor het oude land der llssyriërs
'l-WOliJOfL
-BENZINE
Zaterdag 1 april - Feest in Brielle
J. J. Pikaart
Bloembollen en
bloemen
^M Zeeuwse wandelingen
OGEL
Eitense Veemarkt
Door de bril van Han en Rien Boonnsma:
Vrijdag 31 maart 1967
No. 3573
♦♦♦♦♦«i
HET BEHOUD VkU UW TANDEN
I Onbetwist de beste tandpasta
kunt U tanken bij:
Oudelandseweg 61
OUDDORP
ij het hief'
Tongf;
J. Keuvelaar
L. (01877) s
-l bladeg
r alles j,
bezorgd
u dit Wei
mer
raad k_,
n kasten,
ten.
■daad heeft Zeeland gedurende
ijaren een eigen kolonie gehad,
loodkust van Zuid-Amerika ligt
Het is in drieën verdeeld: in
iJen tussen het Engelse en Fran-
ielte ligt het Nederlandse stuk,
onder de naam Suriname. Zo
"liioemd naar de rivier van die naam,
A« hi aaraan do hoofdstad Paramaribo ligt.
en bmn,,aa geleden, in 1667, is dit
.bied door Zeeuwen veroverd. Waar-
7 A AI 17X n juist door Zeeuwen? Dat is moeilijk
/iAAL, EN neggen. Misschien omdat ze hier iets
rug vonden, dat herinnerde aan hun
- I, gen land: de laaggelegen vochtige
ellSSaiieibodem met de noodzakelijkheid van
strijd tegen de onverzoenlijke vijr
GESLOTfid het water.
Jacob Crijnssen
vy„ fo december 1666 varen zeven
—ihepen uit de haven van Veere weg.
—iïze kleine vloot heeft 750 matrozen
1 225 soldaten aan boord. De bevel-
CTAMn'bber is Jacob Crijnssen, hij vaart op
O I AINUet fregat Zeelandia.
Kijkt u eens naar dit jaartal. We had-
=n oorlog met Engeland, de 2e Engel-
experts, J oorlog, het vorige jaar begonnen,
en ge- Te hadden al een paar mooie over
ig toningen op de Engelse vloot behaald.
wordt kapitein Abraham Crijnssen
50,per j, Qp~ uitgezonden om te trachten de
ngelse koloniën op de noordkust van
uid-Amerika te veroveren. Komt hij
stuurder tiderweg Engelse schepen tegen, dan
an hij die ook veroveren. Dat spreekt
rechts- gn^glf, beide landen waren met elkaar
1 oorlog. Dat is niet gebeurd, want
Irijnssen schrijft, dat hij „niets van
hportantie" gezien heeft.
Op 25 februari 1667 komt hij er aan
tl vaart de rivier Suriname op. De
olgende dag gaat hij voor anker bij
et fort Willoughby (genoemd naar een
ingelse goeverneur). Hij is een mart,
ie van opschieten houdt.Een dag later
ïuurt hij een boodschap naar de com-
landant van het fort met het verzoek
-Ich over te geven, hij krijgt slechts
-ka kwartier tijd om zich te bedenken.
oon 5 50)
luniddels zet Crijnssen 700 man aan
ind om zo nodig tot een bestorming
ver te gaan. Het is niet nodig geweest.
^■|«i|pra een kort bombardement wordt de
V"N I \t'^^^ ^^^S gehesen; de Engelsen geven
m I llich over. Ze hebben groot gelijk. Te-
;en een langdurig bombardement en
donkere daKen bestorming waren ze niet bestand.
Je versterkingen van het fort waren
Og niet helemaal klaar, sommige ka-
lonnen waren onbruikbaar, op andere
^%H lasten de aanwezige kogels niet en er
■■■Ifas veel te weinig kruit in voorraad.
%^>l)ok was de bezetting niet groot: 100
Juropeanen en 60 met pieken bewapen-
te negers.
De bezetting mag met alles wat ze
iezitten het fort verlaten. Et wordt
len oc^rlogsschatting van 100.000 pond
uiker opgelegd. Een binnenvarend En-
gebouw, St. [els koopvaardijschip, waarop de ka-
(itein nergens van wist, wordt buitge-
,naakt. De prinsenvlag wordt op het
-gingsgeboiffjojt gehesen: de Zeeuwen hebben Suri-
iame veroverd, het fort heette in 't
aland. '^^°^S Zeelandia.
uw, Stations; Zeeuwwse kolonie
Een maand later krijgt Crijnssen ver-
nirlrclnnfl ''srking. Uit Zeeland zijn een paar
uiiKbicum. pjjepen gezonden onder bevel van ka
pitein Boudewijn Keuvelaar met Ds.
Abraham Westhuysen aan boord voor
de geestelijke verzorging in de nieuwe
kolonie. Ook hij had de zeereis in twee
maanden volbracht.
Later veroveren ze in deze streken
17 met puike Virginiatabak volgeladen
Engelse koopvaarders. Zo met rijke buit
beladen komt Crijnssen op 25 augustus
de haven van Vlissingen binnenzeilen.
Bij de Staten van Zeeland brengt
hij verslag uit van zijn wedervaren. Ze
bedanken hem en zijn volk voor hun
„neerstigheyt, goede conduite, promp
titude en courage". Als beloning krijgt
hij een gouden ketting met medalje, be
nevens goede kans op verdere promotie
en het bevelhebberschap op een groot
schip (deze beloften zijn niet ingelost).
Een paar maanden later veroverden
de Engelsen na een gevecht van zeven
uur het fort Zeelandia weer. Dat was
een eigenaardig geval, want inmiddels
hadden ons land en Engeland vrede
gesloten. Met als bepaling dat ieder
land de kolonieën, die op die datum
in zijn bezit waren, mocht houden. Wij
waren dus de bezitters van Suriname,
de Engelse commandeur had niet het
recht ze ons af te nemen. Drie sche
pen worden er heen gestuurd met een
afschrift van het vredesverdrag om
hem dat aan het verstand te brengen.
De Engelse commandeur spartelt wel
tegen met de bewering dat hij geen
orders heeft van zijn koning, maar ver
laat tenslotte toch onze Zeeuwse ko
lonie. Echter op een gemene manier.
Hij vernietigt suikermolens en woon
huizen, verwoest het te velde staande
suikerriet en voert slaven en vee weg.
Later hebben de Engelsen al deze scha
de moeten vergoeden.
Een jaar later gaat Abraham Crijns
sen terug naar Suriname. We weten
weinig bijzonderheden meer uit zijn le
ven. In 1669 lezen we achter zijn naam:
saliger, hij is dus gestorven. Hoe
Zeeuws Suriname was, dank zij hem,
en hoe graag men een reis naar deze
kolonie maakte, blijkt uit de volgende
woorden, die een vader richtte aan een
jongeling, die naar zijn dochter vrijde.
„Gij, waarde vriend, begeert mijn
dochter tot uw zoetelief?
Ik zal haar wel zeker geven tot uw
gerief;
Maar toon mij eerst dat gij bezit als
man goede moed.
En dat gij vooraf een reis naar
Suriname doet.
Zoals vanouds ieder oprecht
jonkman past
Die een Zeeuwse maagd door haar
schoonheid heeft verrast."
De naam van het plaatsje Domburg
herinnert ook aan deze Zeeuwse ko
loniale periode. Die echter maar 15
jaar heeft geduurd. Zeeland bleek niet
in staat de kolonie tot bloei te bren
gen (op 't ogenblik, 3 eeuwen later, is
dat nog niet het geval!) Er kwam strijd
met de inlandse bevolking, die de beste
gronden kv^njt raakte, en een guerilla-
oorlog ging voeren. Ook de Staten-Ge-
neraal vonden het maar een vreemde
zaak, dat een van de provinciën een
eigen kolonie had.
Tenslotte werd in 1682 de kolonie voor
f 260,000,— verkocht aan de West-In
dische Compagnie. Voor de exploita
tie ervan werd de Sociëteit van Suri
name opgericht. Voor elk een derde
deel werd hierin deelgenomen door de
W.I. Compagnie, de stad Amsterdam en
de familie Van Aerssen van Sommels-
dijk. Aan deze laatste participant her
innert nog de naam van het plaatsje
Sommelsdijk.
Middelburg.
L. van Wallenburg.
DIRKSLAND
Jubileum gemeente-secretaris
In verband met het 25-jarig jubi
leum van de heer J. A. van der Ster als
gemeente-secretaris' zal hem door het
gemeentebestuur, een receptie worden
aangeboden op 12 april aanstaande in
het verenigingsgebouw „De Schakel" te
Dirksland, aanvangende om 16.30 uur.
Daaraan voorafgaande wordt een
raadsbijeenkomst met genodigden ge
houden, waarin aan dit jubileum aan
dacht wordt besteed.
De receptie is voor iedere belangstel
lende toegankelijk.
OUDE TONGE
Oud papier. Op zaterdag a.s. zal er
in de gemeente weer door de muziekver
„Vooruit" oud papier worden opge
haald. Wilt u zo goed zijn om het op-
gebonden gereed te zetten?
MANTELS,
ROKKEN,
kijken. Indiej
-n wij ook
TEL. (018251
e naar Cal»
t. Op 10 en.;
150 ton vo*i
an Nederlaniii
Op 3 apriji'
deze vers*:
ca. 1,4 raüP'
hepingen is
i India zéi-i
oogwaardig
iddel. dat Vlij
es, in Bihar «:i
Istribueerd. i
-tijen die 1
1,5 ton ge"*:
die door h°"';
ktiviteiten z'^j
rden op de"
zetten hun
choolkringeii
ariërend va»
-an SOCOO»'
de schole"
irertrouwt erf;
lat zal stelle»-, vrijdag-31 maart en zaterdag 1 april
'f} feest in Brielle. In het luisterrijke
.onn ^"^^en dan honderden feestgan-
Giro 1002ÜD. gers in Geuzenkledij getooid deelne-
aan het feestprogramma, dat is
opgesteld in samenwerking met de 1
apnlvereniging, de belangenver. „han
del en nijverheid" en de Brielse V.V.V.
..Zoals ook op de historische 1 april
^ann Sebeurde zal zaterdagmorgen om
la.uu uur de Langepoort gerameid wor-
iOen. De mast waarmee de poort wordt
opengestoten wordt daarna naar het
s. De muziek^:
nband van
Pinksterdag
groot Na^;
geschreven
la" te I-ien*
stadhuis gedragen. Om 10.00 uur wordt
op de markt het openluchtspel „In
Naam van Oranje" opgevoerd.
De schrijver daarvan Is de kunstenaar
Frans Spuybroek uit Hellevoetsluis.
Daarna volgt nog volkszang, carillon-
spel, een optocht naar en kranslegging
bij het 1 april-monument. 's-Middags
om 3.30 uur maken de gecostumeerden
een rondgang door de stad onder mu
zikale begeleiding. De feestelijkheden
duren daarna tot 's-avonds 9.00 uur.
SOMMELSDIJK
Dammen. Uitslagen damvereniging
„Denk en Zet" van dinsdag 28 maart.
Afd I:
A. Krijgsman H. Groenendijk 11
A. Verolme B. Vis 0—2
I. Koese J. Lodder 0—2
P. Noordijk A. v. d. Sluijs 2—0
J. Lodder A. v. d. Sluijs 11
Afd. II:
C. Zoon F. Noordijk 1—1
C. Polder L. Bruggeman O2
A. Knape T. v. Brussel afgebr.
B. Roetman J. Dekker 0—2
A. V. Gulik G. Knöps 2-0
Afd. III:
H. V. Prooijen H.- Noordijk O2
M. Breeman J. Verhoeckx 2O
C. V. Binsbergen J. v. Es 2O
W. V. d. Boogert W. v. Dongen 11
BRILLENGLAZEN
by de speciaalzaak
Zandpad 32 - Middeslhamls
LISSE Nog altijd gaan de gladio-
lenveilingen (leverbaar-restanten en
plantgoed) door.
Voor het plantgoed met name is de
belangstelling onverminderd, terwijl
hier en daar reeds met planten is be
gonnen.
De groei van het tulpen- en hyacin
tengewas wordt afgeremd door het kou
de weer, waardoor kans bestaat dat de
oogst toch op een vrij normaal tijd
stip kan plaatsvinden.
De aanvoer van de bloemenveiling
van H.B.G. was in de week voor Pa
sen zeer goed en de prijzen waren over
heel de linie oplopend.
Met name gold dit van de op tweede
Paasdag gehouden veiling. De narcis
sen van het vrije veld voerden de bo
ventoon, ook tulpen waren in flink
kwantum aanwezig.
Grote partijen narcissen werden ver
werkt voor directe levering.
Op de veemarkt van woensdag 29
maart, 1967 werden aangevoerd 187
runderen en 86 stuks kleinvee en 2
paarden.
Het aanbod van runderen was zeer
ruim, de handel levendig en de prijzen
aan de hoge kant.
Het aanbod van slachtvee was rui
mer met vlugge handel en de prijzen
stabiel.
Prijzen: melk- en kalfkoeien 900—
1400; guste koeien 800—1150; kalfvaar-
zen 850—1200; pinken 450—650; gras
kalveren 325—450; paarden 700—1000;
vette koeien 3,25—3,75 per kilo geslacht.
Het land, ten noorden van Bagdad
is vlak. Net zo vlak als al dat land, dat
ten zuiden van Bagdad ligt, tot Basra,
de havenplaats aan de Perzische Golf
de arabieren spreken van de Arabi
sche Golf de buurstad van Koeweit.
De wegen zyn goed te berijden en
wanneer we Bagdad noordwaarts ver
laten is het reisdoel het bezoek aan de
oude Assyriese steden, de ruines van
Ninevé, Assur en Nimrod.
Het land is niet alleen vlak, doch ook
kaal, het is bijna onbegrijpelijk, dat
hier het eerste wereldrijk heeft ge
bloeid. Oorspronkelijk hebben we te
maken met Assyrië en de staat Baby-
Ion gezamelijk. Als stichter van Baby-
Ion wordt opgegeven de achterklein
zoon van Noach, Nimrod. De stad die
ontstond was Babel. Babel was al vroeg
het middelpunt van de Senietische vol
keren. Op een gegeven ogenblik trekt
een andere nakomeling van Noach, n.l.
Assur, de zoon van Noach's oudste zoon
Sem, naar het noorden en sticht, onge
veer 450 km noordelijk de stad Assur.
In de eerste eeuwen heeft Babyion de
stad Assur overheerst, later worden de
rollen omgekeerd en zal Assur Babyion
verwoesten en overheersen. Er wordt
een derde grote stad gebouwd, Ninevé.
De eerste van de twee foto's van deze
week is de uitgegraven poort van Nine
vé. Op een gedeelte van de overblijfse
len van die oude Assyrische stad is de
huidige stad Mosoel (125.000 inwoners)
gesticht. Het was opgevallen, dat ron
dom de stad, als het ware een dijk lag.
Toen er geld beschikbaar kwam om
eens te onderzoeken, na zeer sterke
vermoedens, of het wel eens een muur
kon zijn, vond men die muur. Dit is een
uitgraving van de poort.
Er liep juist een jongetje door die
poort heen wat ie niet mocht doen,
want voor ons gezelschap waren de
toegangspoorten opengegaan, maar nu
krijgt men een idee van de hoogte van
de muren. Een gedeelte van de kilome
ters lange muur is blootgelegd, het was
een zeer soiled bouwwerk. En dat moest
wel, de Assyriers hadden de naam ge
kregen van de meest wrede volkeren
van alle volkeren der oudheid. Ze re
kenden op aanvallen van vijanden of
van opstanden.
We gaan eens duiken in de oude ge
schiedenis. In het Heilige Land in
het huidige Jordanië ligt de oude
stad Samaria. Heel bekend bij de Bij
belkenners. In 745 V. Chr., nadat onge
veer 100 jaar de veroveringszin van de
Assyriers geluwd scheen, begint een
reeks van koningen over Assyrië te
regeren, die de oude wens weer bezit
om Egypte bij het Assyrische rijk te
voegen. De eerste koning, die opnieuw
dit oude ideaal opvatte was koning Tit-
ïath - Pelesir de derde, die in de Bijbel
de naam kreeg van Pul. Hij verovert
Babyion, Noord Syrië en legt dan het
beleg voor de grote Joodse stad Sama
ria. Koning Menahem van Samaria
kocht daarop de vrede met de Assyriers
voor duizend talenten aan zilver. Mena
hem moest om dat bedrag bij elkander
te brengen ongeveer zestig duizend van
zijn onderdanen ieder een bedrag laten
opbrengen van vijftig sikkelen de
prys van een span ossen of ezels of een
slaaf. Die belasting was zo zwaar, dat
er een revolutie kwam en de zoon van
Menahem werd hierbij vermoord.
Samaria, die de belangrijkste stad
was van het noordelijk Israël, bleef
moeilijkheden houden en nadat de As
syrische koning Tigliath-Peliser gestor
ven was, probeert Hosea van Samaria
van de jaarlijkse betalingen ^f te ko
men, door een bondgenootschap met de
Egyptenaren. De nieuwe koning van de
Assyriers, Salmanesar V legt dan een
beleg voor Samaria, een beleg dat drie
jaar duurt, dan moet de stad zich over
geven. Salmanesar leeft dan niet meer,
waarschijnlijk is het zijn broer geweest
Sargon II, die hem opvolgt.
Deze Sargon II liet een paleis bouwen
vlak bij Ninevé, in het huidige Khor-
sabad. Dat oude paleis is ontdekt in
1843 door een heel beroemd geworden
frans consulair ambtenaar, Paul Botta.
Bij uitgravingen van de oude paleis
muren vond men daarop gegrift mede
delingen: „In het begin van mijn heer
schappij belegde ik Samaria, veroverde
het en voerde 27.290 inwoners gevan-
kelijk weg.
Dat gebeurde in 721 j. v. Chr. het
waren de tien stammen van Israël, die
naar Assyrië moesten gaan, nooit meer
in de geschiedenis opgedoken, het zijn
de verloren stammen.
Naar het land Samaria werden toen
onvrijwillig bewoners van „verre
landen" o.a. uit Babel naar Samaria
toegebracht. Doch de bloei van die
streek was verdwenen, er waren zelfs
zo weinig mensen, dat de leeuwen in de
streek van Samaria zich zo snel ver
meerderden, dat men van een plaag
ging spreken.
Na de dood van Sargon wordt Sanhe-
rib waarschijnlijk de zoon van Sar
gon II koning. Een man, die ook dat
oude ideaal heeft Egypte te veroveren.
Een geniaal veroveraar als men van
eengenie mag spreken, een man, die
blijkbaar niet genoeg kon laten vech
ten, en optrekt tegen de stammen, de
volkeren, die opstandig zijn. Hij ver
overt 46 versterkte steden in Juda,
meer dan tweehonderdduizend mensen
moeten in ballingschap en komt dan
voor de poorten van Jeruzalem, de
eeuwige stad, die ongetwijfeld met de
grond gelijk gemaakt zal worden, als
niet in de nacht voordat dat helse feit
gepleegd moest worden, de pest uit
breekt in zijn leger. Naar verluidt stier
ven 185.000 van zijn soldaten...
Sanherib is ook de man geweest, die
de toren van Babel heeft laten ver
woesten. Hij werd in 681 v. Chr. door
zijn 2 zonen vermoord.
Nu genoeg over al die oorlogen, die
wreedheden. Ik heb dit verteld, niet om
de oorlogsroem van die koningen naar
voren te brengen. Wanneer die konin
gen een oorlog gewonnen hadden be
stegen zij een toren, een tziggoerat, zo
als wij die bij Ur hebben gezien. 2o
waren er ook bij Assur en Nimrod, hun
oude hoofdsteden. Dan waren zij dich
ter bij hun goden en vertelden hen, dat
zij overwormen hadden en roemden hun
wreedheid, de mensen die gemarteld
waren, wier ogen uitgestoken waren.
Enfin, het was meer dan bar en boos.
Zij hadden de naam van de rneest wre
de koningen helaas al te goed verdiend.
Doch waar het nu om gaat, is iets
heel anders. Er wordt gesproken van
een leger van 185.000 man, die stierven
aan de pest. Dat is het bewijs, dat het
Tweestromenland druk bevolkt is ge
weest. Al nemen we dat getal van bijna
tweehonderdduizend mensen met een
korreltje zout, dan is het toch een ge
weldige massa soldaten, met paarden en
kamelen. Als dit gerecruteerd moest
worden uit dit oude Assyrië, dan moe
ten er toch minstens 25 millioen men
sen hebben gewoond, dat is dus meer,
dan in het hele Irak momenteel.
En bij dit leger behoorde ook nog
de „tros" dat zijn de wagens met graan
en levensmiddelen. Dat graan kan men
wel ergens zien te kopen, te „verove
ren", maar het moest er toch komen.
Al die 200.000 mensen konden niet deel
nemen aan het productie-proces. Daar
bij kwam nog de bouwwoede van die
koningen, er werden paleizen gebouwd,
tziggoerats, enz. enz.
We moeten eens even gaan uitreke
nen. Als die 200.000 soldaten per dag
4 ons brood eten, dan is er nodig
80.000 kg graan. Een tocht door de
woestijn van 6 a 7 honderd kilometer
kan niet in een dag geschieden, en re
kent men met een tempo van 25 km
per dag, dan is dit nog 28 dagen. Dat
maakt dus, voor zulk een wandeling,
dat er wagens moeten zijn om 28 maal
80 duizend kg graan of ruim 2 millioen
kg graan mee te nemen. En dan is er
nog water nodig...
Wat een organisatie is dat allemaal!
Er komt nu een vraag naar voren,
hoeveel land is er bebouwd geweest, om
voldoende graan op te brengen om zulk
een leger van eten te voorzien. Zag
men kans, twee oogsten per jaar op te
brengen? Ik heb geen opgave kunnen
vinden, het kan heel goed mogelijk zijn
geweest, dat men geen tarwe maar
gerst of sorgum heeft gegeten.
Toen we door dit land reden, heb ik
foto nr. 2 genomen. Dat is het huidige
land. We hebben gestopt; omdat de
reisleider moest navragen, waar de
ruines van de oude stad Assur waren.
De waren er enkele kilometers vandaan
Dus zijn we hier in het gebied, van
wat eens welvarend was. Nu is men
arm, dood-arm.
Als ik een foto wil maken in het
dorp, wordt dit belet. Men moet onze
armoede niet fotograferen, is het ant
woord, we begrijpen dit.
Doch we zien de consequenties van
voortdurende oorlogen, veroveringen
willen maken, van elkander vernietigen
De grote politici zouden deze reis eens
moeten maken hier heeft het zwaard
geregeerd... niet de vsnjsheid, noch de
wil tot vrede. Hier was hoogmoed, men
offerde zijn mensen voor zijn trots.
Deze mensen kennen hun geschiede
nis niet. De geschiedenis v,an hun land.
Zij zijn mohammedanen, het is de wil
van Allah, dat zij in armoede leven
zij voelen er zich blijkbaar niet onge
lukkig mee.
J. Boomsma
