Ds. Jean de Labadie een zwerveling
ï.óe
C.A.A.G.O. had goed jaar
©ESII|EE
SARA
Kittdelda-e^e
Kc
^^eeuwóe wandelingen
„EILANDEN-NIEUWS"
UIT DE KERKEN
De elegante vfirkmngmng
KEUVELAAR
MIDDELHARNIS
Conservenblikjes
openen met.... duim
en wijsvinger
Schiet uw icoffie
Jeugdvereniging
Sommelsdijlc vraagt...
Ruwe beiiandeiing
deert icunststof
hoed niet
Leest de advertenties!
ACC
Loo(
Ooltgensplaat
en
5f
3<-
Bladz. 2
Vrijdag 20 januari IM
f20 januari
In het jaarverslag 1965-1966 van de
Coöperatieve Aankoop- en Afzetvereni-
ging „Goeree-Overflakkee" te Middel-
harnis, dat dezer dagen verscheen geeft
de directeur, dhr. J. C. de Vos een za
kelijk overzicht dat we onderstaand
overnemen:
„De resultaten zijn ook dit jaar we
derom gunstig geweest. De totaal-om
zet steeg tot boven de 4 miljoen gulden.
Dit is een mijlpaal, welke nog niel
eerder werd bereikt", zo deelt de heer
Vos mee.
Aangezien de kosten (rente, lonen en
algemene kosten) een behoorlijke stij
ging te zien gaven, is het resultaat toch
bevredigend. Nadat de gebruikelijke af
schrijvingen op de gebouwen, machines
en inventaris tot een bedrag van 55.
773,67 heeft plaats gevonden, kon daar
boven nog een extra-afschrijving plaats
vinden op de silo, groot 15.883,33, ter
wijl verder nog een rente-bijschrijving
op de reserve-rekening gedaan werd
tot een bedrag van 8.055.98. Hierna
resulteert een overschot van 6.002,49.
Naast deze gunstige cijfers hebben
zich, behalve een forse brand in onze
drogerij te Ouddorp geen spectaculaire
gebeurtenissen voorgedaan.
Een begin werd gemaakt met de
bouw van het nieuwe magazijn, dat een
aanmerkelijke verlichting gaat beteke
nen voor onze ruimte en door de me
chanisatie gemakkelijker hanteerbaar
wordt dan onze oude bewerkings-in-
richting.
De totale omzet beliep dit jaar: 11.
472 ton 4.082.923,53.
Bij de meststoffen had een verdere
omschakeling plaats naar mengmest-
stoffen, zodat deze in kwantiteit thans
ca. 40»/o van het totaal zijn gaan inne
men. In verband met de bevoorrading
heeft dit z'n bijzondere aandacht nodig.
Stagnaties van betekenis voor de
voorziening van de individuele boer
heeft dit echter niet teweeg gebracht.
De granen geven in hun omzet een
stijgende lijn te zien. Dit wordt niet
alleen veroorzaakt door een uitbreiding
van de graanteelt, doch mede door het
feit, dat vele telers hun weg naar ons
bedrijf hebben gevond, zodat tevens
het aantal leveranciers gestadig toe
neemt. Wij vinden deze ontwikkeling
bijzonder verheugend.
De omzet peulvruchten geeft een da
lende lijn te zien, door oorzaken, die j
u allen wel bekend zijn. Dit is jammer,
daar deze teelt als wisselbouw altijd
een bijzondere aantrekkelijkheid heeft
ge''ad. De teelt van gele erwten, waar
van een bijzondere verwachting werd
gekoesterd, is niet meegevallen. De
moeilijker oogst-omstandigheden ten
opzichte van de groene erwt, benevens
de minder goede financiële resultaten
(mede veroorzaakt door concurrentie
uit Oost-Europese landen) doen de op
komst van dit nieuwe produkt helaas
snel op retour gaan.
Overigens moeten wij niet helemaal
bij de pakken gaan neer zitten, daar de
verwachting is, dat oogst 1966 zowel
voor groene erwten als voor schokkers
aan het eind van het seizoen helemaal
geruimd zal zijn. De omzet in voerar
tikelen hield vrijwel gelijke tred met
vorig jaar. Het artikel graszaad voor de
groenbemesting is van grote betekenis
geworden; één en ander gaat echter ten
koste van de omzet in klaverzaden.
Ook in het artikel uienzaad krijgen
wij een mooie omzet. De omzet in pa
len en draadartikelen mocht zich in een
stijgende belangstelling verheugen. Ook
voor de fruitteelt gaat deze van beteke
nis worden. De omzet-vergroting in
vloeibare brandstoffen, ohën en vetten
gaf een verhoging van ca. SO'/o te zien,
een zeer verheugend resultaat.
Ook de pootaardappelen tonen een
fikse procentuele verhoging in omzet,
hoewel wij over de kwantiteit beslist
ontevreden zijn.
In onze drogerij te Ouddorp werden
nog wat schade-partijen gedroogd. Het
financiële resultaat hiervan bleef ach
ter bij vorig jaar. Stijgende kosten en
kleinere partijen waren hier mede de
oorzaak van.
De vaste brandstoffen, overigens een
artikel van weinig betekenis, werden
verder door olie en gas verdrongen.
In bestrijdingsmiddelen werd weder
om een belangrijke omzetverhoging
verkregen. Deze was n.l. SC/o hoger dan
het vorige boekjaar.
Vermeldenswaard is, dat deze thans
in 3 jaar tijds het zevenvoudige be
draagt.
Verder is de omzet in diverse arti
kelen in een jaar tijd verviervoudigd.
Ook aan deze artikelen zal in de toe
komst door uw vereniging grotere aan
dacht worden besteed, (plastic, weeg
werktuigen, gereedschappen enz.).
Dhr. de Vos besluit zijn overzicht met
een opwekking aan de leden ook in de
toekomst hun steun te blijven verlenen
opdat de Ver. kan blijven voldoen aan
haar streven het verlenen van een zo
groot mogelijke service tegen een zo
laag mogelijke prijs. Dit kan alleen
worden bereikt door een ruggesteun
die op alle punten van dienstverlening
zo groot mogelijk is" aldus dhr. de Vos.
NED. HERV. KERK
Beroepen te: Zuid Beyerland G. J.
Voortman te Dussen; Hoevelaken G. v.
Estrik te Genemuiden; Nijkerkerveen
B. Haverkamp te Groenekan; Bodegra
ven B. A. V. Donkersgoed te St. Philips-
land.
Aang. naar: Amersfoort A. J. Jorissen
directeur van „Silvosa".
Bedankt voor: Benschop A. Kaste
lein te Capelle a. d. IJssel; Oude Tonge
en Valburg B. A. v. Donkersgoed te St.
Philipsland; Wijk bij Heusden J. Zwij-
nenburg te Oudewater; Schoonhoven C.
Treure te Hasselt; Wezep en Giessen-
dam J. den Besten te Huizen; Strijen
A. Sonnenberg te Kampen.
Zuid Beyerland: Wegens vertrek naar
Herkingen, nam ds. H. Kraay afscheid
van deze gemeente met Hebr. 13 8.
Molenaarsgraaf: Na bevestiging door
ds. A. Noordegraaf van Oldenbroek,
deed kand. P. H. v. Harten intrede al
hier met Psalm 147 2 3.
Waddinxveen: In de laatste weken
van 1966, werden alhier enkele grote
giften voor het kerkewerk ontvangen
n.l. 4 X 1000,— en 4 X 2000,—.
Gereï. Zendings Bond: In de plaats
van Ds. A. Meljers te Utrecht, is tot
voorzitter van de G.Z.B, gekozen Ds.
K. V. d. Tol, em. pred. te Ede.
In het jaar 1966 deden o.m. de vol
gende kandidaten intrede in hun eerste
gemeente:
D. Heikoop te Stavenisse; T. v. d. Heu
vel te Hagesteen; W. Vlasblom te Lan-
gerak; D. Cuperus te Aalst; A. v. d.
Beek te Poederooyen; C. Tukker te
Kinderdijk; J. Ravesloot te Veen; H.
Smits te Jaarsveld.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Gouda S. v. d. Linde te
Grootegast; Dirkshorn en Giessenburg
T. de Boer, kand. te Bolsward; Hoofd
dorp G. V. d. Veere te Hardegarijp.
Aang. naar: De Krim L. Weerman te
Ezinge; Voorschoten G. de Zeeuw te
Den Helder; Gorinchem G. Kuypers te
Baksum.
Bedankt voor: Muiden J. de Waard
te Oostvoorne; Eindhoven G. de Zeeuw
te Den Helder; lersche G. Terlaak te
Krimpen; Dokkum en Alphen J. Gold-
schmeding te Dussen; Monnikendam J.
de Waard te Oostvoorne.
Ds. G. Vissert In de ouderdom van
53 jaar overleed Ds. J. Visser te Hon-
selersdijk. De overledene werd in 1946
predikant te Haastrecht, vertrok in
1949 naar Averest en in 1952 naar Hons-
selersdijk.
Ds. P. Womest. In de ouderdom van
79 jaar overleed de em. pred. Ds. P.
Womes. Hij werd in 1913 predikant te
Fijnaart, welke kerk hij tot 1918 diende.
Vervolgens stond hij te Schildwolde
(1918-1922) Delfshaven (1922-1927) en
Den Haag-west (1927-1952).
In 1966 deden in deze kerken 28 kan
didaten intrede in hun eerste gemeente.
GEREF. KERKEN (Vrijgemaakt)
Beroepen te Voorburg D. Deddens te
Leeuwarden; Alblasserdam kand. J.
Post te Leeuwarden; Winschoten D.
Nieuwenhuis te IJmuiden; Ommen E.
Timmerman te Bunschoten; IJsselmui-
den J. Kranenburg, kand. te Kampen.
Aang. naar: Hengelo M. Brandes te
Nunspeet; Nijega J. Poutsma te Korn-
horn; IJsselmuiden J. Kranenburg,
kand. te Kampen; Dalfsen M. K. Drost
te Mariënberg.
Bedankt voor: Zuidhorn M. R. Drost
te Mariënberg; Daarle C. Bijl'te Sappe-
meer; Vlaardingen R. Houwen te Hat-
tum; London (Canada) W. Beekman te
Hilligersberg; Zoute spui S. Braaksma
te Vlissingen.
Prof. H. J. Schilder is ter observatie
in een zieken huis Opgenomen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Meppel J. Prins te Rijs
wijk; Deventer J. Westerink te Kerk-
werve.
Bedankt voor: Ermelo en Schiedam
J. Westerink te Kerkwerve; Ouderkerk
a. d. Amstel M. Baan te Zeist; Hamilton
G. Bouw te Eemdijk.
Slechts twee kandidaten deden in 1966
intrede in hun eerste gemeente n.l. kan
didaat J. Dal te Drachten en A. v. d.
Veer te Nieuwe Pekela.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Beekbergen H. Rijksen
te Gouda; Zoetermeer P. Blok te Dirks-
land.
Bedankt voor: Leerdam C. Wisse te
Elspeet; Woerden A. Hofman te Zeist.
OUD GEREF. GEMEENTE
Beroepen te Kampen J. v. d. Poel te
Ede.
De nu ook hier te lande al zeer be
kende „fliptop", een aluminium strook
je dat de gebruiker in staat stelt een
hes met duim en wijsvinger gemakke
lijk te openen, krijgt een zusje. Grote
Amerikaanse conserven - fabrikanten
hebben vrijwel gelijktijdig, gebruik ma
kende van de ervaringen bij flessen, de
mogelijkheid laten onderzoeken een
soortgelijke sluiting op conservenblik-
ken toe te passen. Het strookje op da
sluiting van de fles is nu vervangen
door een aluminium ring, die eveneens
met duim en wijsvinger kan worden
verwijderd en aldus de inhoud van het
conservenblik zonder moeite of pijn
toegankelijk maakt voor de gebruiker.
-O-
Een „pistool", dat koffie gereedmaakt
en deze tevens van melk voorziet is
thans in Engeland verkrijgbaar. Men
kan zulk een apparaat aanschaffen in
drie formaten: het kleinste „schiet" tien
koppen, het grootste vijftig. Het pi
stool bestaat uit twee delen van kunst
stof. Het ene wordt met poederkoffie,
het andere met melk gevuld. Als beide
in de kop zijn „geschoten" kan de kof
fie voor gebruik gereed worden ge
maakt door er warm water aan toe te
voegen. En suiker, vanzelfsprekend.
Reeds herhaalde malen hebben wij,
als vereniging, een beroep gedaan op
de jongeren van onze gemeente, om
onze vereniging eens te bezoeken (o.a.
door middel van een circulaire en be
richten in de Zaaier). Wij hebben hier
bij ook de ouders opgewekt om hun
kinderen eens aan te sporen dit te
doen. Tot op heden hebben wij helaas
nog weinig resultaat hiervan gezien.
Wanneer we persoonlijk de vraag
stelden, „waarom kom je niet eens
naar de vereniging?", dan was het
commentaar bijv., „ja, ik zou wel ko
men, maar ik heb altijd zoveel huis
werk", of, „ik heb geen zin om met
mooi weer binnen te gaan zitten" enz.,
kortom een ieder had wel een „ja
maar" klaar, een uitdrukking die we zo
gauw geneigd zijn in de mond te ne
men. Het typische is nu echter, dat de
personen, die het altijd „zo druk" heb
ben, wel tijd hebben om wat anders
te doen of om zo maar hier of daar een
beetje rond te hangen.
Bij anderen leeft misschien de ge
dachte dat we op onze vereniging al
leen maar met lange gezichten zitten.
Deze gedachte kunnen wij echter snel
uit de wereld helpen, want dat is be
slist niet zo.
Ook het idee dat de tijd, die op de
vereniging wordt doorgebracht, verlo
ren tijd zou zijn, is beslist absurd.
Hoe vaak gebeurt het niet dat wij,
als kerkelijken, door onkerkelijken be
schaamd worden, of met een mond vol
tanden worden gezet, omdat we zelfs
op de eenvoudigste vragen geen ant
woord weten? Het werk op onze ver
eniging stelt zich juist ten doel om dat
te voorkomen. We leren ons uitdruk
ken en wij verdiepen onze kennis in
Gods Woord ,om op deze wijze ook
anderen, die soms velerlei vragen heb
ben, te woord te kunnen staan en op
heldering te geven. Onzes inziens is dat
een wezenlijk deel van je ontwikke
ling, vooral in deze tijd van ontker
kelijking en van de vele vragen en
problemen die zich rondom Gods
Woord voordoen, omdat juist in dat
Woord voor vele vragen een antwoord
is te vinden.
Je hoeft je echt niet te schamen te
genover je vrienden of vriendinnen
dat je naar de vereniging gaat, want
in hun hart willen zij misschien ook
wel. We doen graag zo stoer tegenover
anderen, doe dat nu ook eens stoer en
zeg tegen je vriend of vriendin: „La
ten we nu eens naar de vereniging
gaan." Laten we blij zijn dat er nog
mensen zijn die ons willen helpen om
onze problemen op te lossen en dat we
nog naar de vereniging kunnen, want
voor hoevelen, die het zo graag zouden
willen is zoiets onmogelijk?
We hopen op 10 februari a.s. onze
jaarvergadering weer te houden in „Vi
ta Nova", tesamen met de andere ver
eniging. De laatste jaren hebben we
helaas moeten constateren, dat de be
langstelling voor ons verenigingswerk,
ook hij de ouders, steeds achteruit
gaat. Ook ouders die geen kinderen op
een vereniging hebben zijn van harte
welkom, en zeer zeker de ouders, die
wel kinderen hebben maar die nog niet
op onze vereniging gaan. Op deze wij
ze kunnen zij dan kennis nemen van
hetgeen op de vereniging geschiedt en
aan de hand daarvan kunnen zij dit
aan hun kinderen vertellen en hen op
wekken ook eens naar de vereniging
te gaan.
We schrijven dit juist nu, omdat we
dan geen argumenten behoeven te ho
ren van, „ja, maar dan kan ik echt
niet, want dan heb ik dit of dat te
doen." U weet het nu toch wel vroeg
genoeg, dus niets let u om deze avond
vrij te houden en dan onze jaarverga
dering te bezoeken. Als goed ouder
moet u uij kinderen toch ook wel in
dit opzicht het goede voorbeeld geven!
We zijn weer een nieuw jaar begon
nen en vaak nemen we ons dan veel
goeds voor, hoewel er misschien wei
nig van terecht komt. Laten we nu
dan eens het goede voornemen ma
ken, en ons daar aan houden, om op 10
februari onze jaarvergadering te bezoe
ken. We hebben zo'n mooi en ruim
verenigingsgebouw. Laten we nu eens
gezamenlijk proberen om alle stoelen te
bezetten. Jongeren en ouderen zijn van
harte welkom en wij kunnen u verze
keren dat u er geen spijt van zult heb
ben. Tot ziens!
De secretaris van de jeugdveren.
..Jehova Nissi" te Sommelsdijk.
De ontwikkeling van de chemische
industrie leidt tot allerlei verrassingen,
ook in het dagelijks leven. In de Vere
nigde Staten is thans een herenhoed
van kunststof te koop, die alle eigen
schappen bezit van een dure vilthoed
maar bovendien bestand is tegen de
ruwste behandeling. In de eerste plaats
is de hoed gemakkelijk te reinigen met
water en zeep, welke vlekken er ook
op mochten verschijnen. Men heeft
proeven genomen met allerlei bijtende
stoffen maar de kunststof, waarvan hij
vervaardigd is, bleek alle te weerstaan.
De hoed is natuurlijk waterdicht. Men
kan er ook op gaan zitten; hij herneemt
zijn originele vorm zodra men opstaat.
Het is natuurlijk niet zo, dat men zijn
hoed bij voorkeur als zitplaats moet
gebruiken, maar wanneer men het eens
per ongeluk doet is het wel prettig te
weten, dat hij er geen schade van on
der vindt. (DIA)
In het vorige artikel zagen we dat
ds. de Labadie uit Middelburg ver
bannen werd en in Veere ging wonen.
De meeste bewoners hier kenden do
minee De Labadie. Hoevelen zullen de
wandeling naar Middelburg wel eens
gemaakt hebben om naar zijn predi
king te luisteren. Hij had er veel vrien
den. De magistraat van Veere was ver
ontwaardigd over zijn afzetting. Om
hem hierheen te krijgen werd er be
sloten een Waalse kerk te stichten.
Van de Ned. Hervormde en Schotse
gemeente vond men het uitstekend.
Deze predikanten schijnen dus geen
last van jaloezie gehad te hebben! Na
tuurlijk kon dit geen kerk worden, die
bij het Waalse kerkverband was aan
gesloten. Het werd een aparte kerkge
meenschap, die zich Evangelische kerk
noemde. Men was niet gebonden aan
de liturgische geschriften van de Her
vormde en Waalse kerk. Los van alle
menselijke gezag had men geen andere
regel dan de leer van de Heilige Schrift.
Strijd tussen Middelburg en Veere
Veel voorname families verhuisden
van Middelburg naar Veere. Ook An
na Maria van Schuerman kwam in
Veere wonen en sloot zich aan bij de
nieuwe gemeente. De afgezette kerke-
raad van Middelburg werd in Veere
als zodanig aangesteld.
Niet alleen 's zondags maar ook in
de week preekte De Labadie meerma
len. Wat was het dan druk op de Veer-
se weg van Labadistische kerkgangers
uit Middelburg. Tot grote ergernis van
de stadsregering van Middelburg. Op
die manier was er nog geen eind ge
komen aan de kerkstrijd. Bovendien
nam de bloei van Veere toe door de
aanwas van de bevolking, tot schade
van Middelburg.
Daarom wendde de magistraat van
Middelburg zich tot de Staten van Zee
land om hulp en raad. Met als gevolg
een bevel aan het stadsbestuur van
Veere om De Labadie uit zijn rechts
gebied te verbannen.
Maar Veere weigerde beslist het be
vel op te volgen, het beriep zich op zijn
stadsrechten. Ging het niet goedschiks,
dan maar kwaadschiks. Middelburg
wapende zich om met geweld Veere
te dwingen en De Labadie te verwij
deren. Maar ook de Veerse burgers
werden gewapen om hun rechten en
vrijheden te verdedigen. Bij de poor
ten en op de wallen zullen ze de Mid
delburgers wel ontvangen! Zo was de
burgeroorlog uitgebroken tussen twee
plaatsen die vlak bij elkaar lagen.
Tot bloedvergieten is het echter niet
gekomen door het verstandig optreden
van De Labadie. Vanaf de pui van het
stadhuis sprak hij de gewapende bur
gers toe. Hij wilde niet dat er burger-
bloed zou vloeien, dat de privilegiën
van Veere zouden worden gekrenkt.
Het koninkrijk dat hij predikte was niet
van deze wereld en mocht niet worden
uitgebreid door het zwaard. Hij dank
te de burgers voor hun liefde en zou
vrijwillig Veere verlaten.
Het eerst de onstuimige man met zijn
vurig Frans temperament dat hij op
deze manier de twist tussen beide ste
den heeft bijgelegd. Nog in hetzelfde
jaar 1669 vertrok hij naar Amsterdam.
In Amsterdam
Ongeveer honderd personen uit Mid
delburg, Veere en andere plaatsen volg
den hem naar Amsterdam. Ook de bei
de Waalse candidaten Yvon en du Lig-
ny gingen met hem mee. Later trok
ken deze het land door om overal ge
meenten, meest kleine gezelschappen,
te stichten.
In Amsterdam woonde De Labadie
in een groot huis, waarvan een gedeel
te als kerkzaal werd ingericht. De
stadsregering ontving hem vriendelijk
en verzekerde hem volkomen vrijheid
en bescherming. Onder zijn aanhangers
had hij zelfs een paar burgemeesters.
Groot was ook hier de toeloop. Er
waren er echter ook die zich van hem
afkeerden, omdat zijn prediking te
streng was. Hij predikte strenge tucht
en eiste grote zelfverloochening. Wie
de wereld nog liefhad werd niet toege
laten tot zijn gemeente. Zijn ideaal was
een heilige gemeente van enkel we
dergeborenen. Geen kaf onder het ko
ren, geen huichelaars en geveinsden
in de gemeente.
Predikanten die bekommerd waren
over de afval van de kerk, waren zeer
met hem ingenomen. De bekende Wil
helmus a Brakel heeft zelfs een paar
keer op het punt gestaan zich bij hem
te voegen. Maar het merendeel der
predikanten ging niet met hem mee. Ze
zochten naar middelen om hem kwijt
te raken. Het is hun gelukt, eigenlijk
door een misverstand. In zijn huisge-
meente was namelijk een weduwe uit
Middelburg gestorven. Met een rouw
kleed bedekt stond het lijk opgebaard
om na een paar dagen begraven te
worden. Op die dag kwamen juist een
paar werklieden om aan een riool te
graven. Enkele straatjongens zagen dit
en trokken daaruit een totaal verkeerde
conclusie. Ze verspreiden het gerucht
dat men in het huis van De Labadie
de mensen doodsloeg en stilletjes be
groef!
Er ontstond een relletje, de ruiten
werden ingegooid, tegen de deur ge
trapt, zodat het stadsbestuur tussen
beide moest komen en het huis bewa
ken. Om erger te voorkomen nam de
magistraat toen het besluit, dat het
bijwonen van de godsdienstoefeningen
verboden werd.
Van uitbreiding der gemeente was
zodoende geen sprake meer. Het was
maar een klein groepje dat bij elkaar
woonde. Het volgend jaar (1670) ver
liet men de hoofdstad.
Duitsland en Friesland
Ze hadden een uitnodiging gehad van
Iflfseconomii
ÏVolledige ve
geheel
en alle
blijvend prij
prinses Elisabeth van de Paltz om
Herford (Westfalen) te komen wone3
Deze prinses kende Anna Maria vs'
Schuerman goed, had haar wel eens i
ons land bezocht.
Met genoegen maakte De Labadil
van dit aanbod gebruik. Hier werd t"
gemeenschap nog meer dan in Amste:_
dam een echte huisgemeente. Voortas:
leefde men in gemeenschap van gor
deren, zoals de eerste gemeente
Handelingen 2. Het was een groeple^. Zandpad
van ongeveer 50 personen, dat soms li
het gebruik van het H. Avondmaal -^
volvoering geraakte. Men ging dan l
kaar omhelzen en kussen („de kus cf*'
liefde" uit de brieven van -Paulu;
wellicht goed bedoeld, maar op buitst^
staanders maakte het wel een ietw;'
zonderlinge indruk.
De Labadie wilde ook hier slech'; t
een gemeente van enkel wedergeborc f
nen. Daarom mochten alleen aan h:
H. Avondmaal beproefde godzaligen k;
men. Ook het andere sacrament, r
Doop, was alleen voor ware gelovige
Beter dan de kinderdoop was dus c:
volwassendoop na het afleggen van gf!
loofsbelijdenis, meende hij. Voor zi;^
bekeerde gemeente was bijbellezen niï
zozeer nodig, vond hij, ze moesten me'i
letten op de inwendige uitspraken vaf
Gods Geest en zich lijdelijk ondt;
werpen aan Gods wil.
Ook was er veel tegenstand van LgJoornstraat 1
Lutherse predikanten in Herford.
Labadisten zijn noch Paaps, noch L
thers, noch Gereformeerd," verkiaï
den ze. Na twee jaar hier gewoond
hebben, moesten ze Herford verlaten.
Ze gingen naar Altona, toen Deer'*********
gebied. Daar stierf De Labadie, juist .ioigria de voon
zijn 64e verjaardag (1674). Toen fe;^^^^^ ^e
volgend jaar een oorlog tussen Zwede
en Denemarken uitbrak, vonden ze h A 1
veiliger deze streek te verlaten, l
vertrokken weer naar ons land en vs 200,terug v^
tigden zich in de Thetinga-state
Wieuwerd in Friesland. Deze behoor;
aan de adellijke familie Aerssen vc- JOO«
Sommelsdijk, waarvan drie zusters 1.
van de Labadistengemeenschap w/oorstraat 22
ren. Een van haar is getrouwd k-
Pierre Yvon, de opvolger van De L:^*^*******'
badie als geestelijk leider van de groe-
Een halve eeuw hebben ze hier es
rustig leven geleid. Ze werkten har:
zowel in de landbouw als m het bt
oefenen van allerlei handwerk (moffe;
„labedissen"). Eenvoudig en neder:!
gekleed schaamden ze zich niet vc;
het minste en verachtelijkste werk, ai
hoogmoed moesten ze afsterven. H:
inrichting en wijze van doen had ie:
kloosterachtigs.
Langzaam ging de groep achteru:
tot in 1725 de laatste uit het slot Tli<
tinga vertrok.
Middelburg.
L. van Wallenbur:
Speciale bijeenkomst. Op 27 janu^
1967 te 7.30 uur wordt in het vcrcr
gingsgebouw „Elthato", uitgaande V;
het streek-comité tot handhaving v:
de Statenvertaling een bijeenkomst
houden. Onderwerp „Het blijver.:
Woord" door de weleerwaarde ha
Kesting.
Beste meisjes en jongens!
Er liggen nog heel wat brieven te
wachten, dus moet ik meteen maar van
wal steken en aan het nieuwe raadsel
beginnen. Het is
JANUARIRAADSEL 3
1. Stadhouder die de slag bij Nieuw
poort won. 2. Stad waar de victorie be
gon. 3. Opvolger van Alva. 4. Eerste
aanvoerder van de Kruistochten. 5. Hoe
noemen we de plaats waar een vorst
of vorstin woont? 6. Belangrijke ge
beurtenis in de Tweede Wereldoorlog
(6 juni 1944). 7. Grootmoeder van onze
Koningin. 8. Ontwerper van de Grond
wet van 1848. 9. Bekende generaal uit
de laatste Wereldoorlog. 10 Keizer van
Frankrijk. 11. Bekend staatsman uit
Transvaal; werd met een Nederlands
schip naar Europa gebracht. 12. Begin
van het tweede couplet van het Wil
helmus. 13. Land waar Koningin Wil-
helmina verbleef tijdens de Tweede
Wereldoorlog. 14. Dappere vlootvoogd,
die sneuvelde bij Terheiden. 15. Dienst
meisje van Hugo de Groot. 16 Verde-
(diger van Haarlem in de Tachtigjarige
Oorlog.
De beginletters van deze woorden
vormen twee namen (verbonden door
het woordje en), die in januari veel ge
noemd zijn in verband met hun huwe
lijk.
Dit raadsel werd ingezonden door
Magda Peeman, Den Bommel.
BRIEVEN
Els yan G. Middelharnis. Ja, ik heb
alles goed kunnen volgen; je had cij
fers en pijltjes neergezet. Het begin was
droevig. Al zijn onze grootouders nog
zo oud, wij kunnen ze toch niet missen,
hè? Het blijft een lege plaats. Ik denk
dat je het mooie verhaal van meneer
K. wel kan navertellen, want je zal wel
goed hebben geluisterd. Het rondbren
gen van de fruitmandjes is een heel
leuk werk, stel ik me voor.
Anton de B. Geldermalsen. Al je rap
portcijfers heb je niet genoemd, maar
de rest zal ook wel goed geweest zijn.
Weet je voor welk cijfer ik een beetje
vrees? Voor schrijven. Is dat zo? Maar
misschien doe je het op school veel
mooier. Vindt tante het fijn als je nu
en dan eens komt?
Gerrie K. Middelharnis. Dat vind ik
ook: je rapport ziet er niet slecht uitj
Maar voor B.G. was het nogal een
moeilijke opgave, vind ik. Met eigen
woorden navertellen valt nooit zo mee.
Opa is al oud, hè? Is hij nog kras en
kon hij nog goed tegen de drukte? Uit
je prestatieboekje blijkt wel dat jullie
niet stil zitten. Ik denk dat je een
flinke huisvrouw zal worden! Laten we
het hopen!
Magda N. Sommelsdqk. Ik vind het
ook een mooi verhaal en je hebt het
prachtig naverteld. Je hebt bepaald met
grote aandacht zitten luisteren; dat kan
niet anders. En wat heb je mooie cij
fers gehaald! Prima, hoor! Zijn jullie
nog naar je zus geweest? Die zal heel
blij geweest zijn.
Jan de B. Geldermalsen. Is Bert weer
beter? Toen je er speelde, was het niet
zo erg meer, geloof ik, want anders heb
je daar geen lust toe. Je cijfers zijn
best, maar ik zie er geen cijfer bij voor
tekenen. Daar zullen jij en Barend wel
een hoog cijfer voor hebben. Hebben
jullie alles ook gekleurd? Dat boek zal
zeker wel spannend zijn.
Adriana P. Middelburg. Je brief is
weer netjes ingedeeld; dat zie ik bij de
eerste oogopslag. Ik heb al meer rap
porten gezien met een negen voor en
gels. Ik dacht dat het zo'n moeilijke
taal was. De uitspraak valt niet zo mee
hè? Óf wordt daar niet naar gekeken
bij het bepalen van het cijfer?
Rineke K. Dirksland. Ik weet niet hoe
de cijfers voor B.G. bepaald worden,
maar ik kan me moeilijk indenken dat
je een onvoldoende verdient. Ben je
niet slordig geweest bij de repetities?
Voordien was het altijd zo goed, niet
waar? Was het leuk in Menheerse bij
oma? Die zal het wel fijn gevonden
hebben dat jullie kwamen eten.
Jan P. Middelburg. Waren er in je
klas kinderen met nog hogere cijfers?
Dat zullen er maar weinig zijn, denk ik.
Als je het mag beleven zal jij wel naar
de u.l.o. of de h.b.s. moeten. Ben je al
aan bijlessen bezig?
Addi K. Dirksland. Die vier is dus
eigenlijk niet goed, want je kan het be
ter. De leraars moesten maar een weeg
schaal hebben om de cijfers te bepalen.
Dan kon het niet missen. Heeft mama
ook nog op die zondagsschool gegaan?
Dan zal ze op die avond wel gedacht
hebben: waar is de tijd gebleven! En
dat is waar ook: de tijd vliegt heel
hard!
Annie K. Rotterdam. Heb je twee
correspondentievriendinnen (wat een
lang woord, zeg!)? Dan was het post
papier wel op z'n plaats bij jou. Schrijf
je vaak naar die vriendinnen? Je kent
ze misschien niet eens. Het adres voor
het inzenden, dacht ik, is bij iedereen
wel bekend. Maar je hebt gelijk, er zijn
ook nieuwelingen, die niet weten waar
het heen moet. Ik zal proberen er een
volgende keer aan te denken.
Arie van G. Sommelsdijk. In decem
ber had je het dus nogal druk. Is alles
naar wens verlopen? Je rapport wel;
dat zie je zó. Het ziet er best uit en
probeer het zo maar te houden. En
heb je de tiende nog vrij gekregen? Je
wist het toen nog niet, hè?
René van D. Zoetermeer. Toen je
schreef was je een beetje ziek. Is het
nog erger geworden? Je schreef, ge
loof ik, net op de dag toen ik bij jullie
was. Er was toen nog niet veel van te
zien. Nu weet ik hoe je er uitziet en
jij weet het van mij. Vind je het niet
leuk?
Marja B. Ouddorp. Dacht je dat er
nog een raadsel zou komen? Dan heb je
misgedacht en slecht gelezen. Ik schrijf
het er altijd bij, nietwaar? Vindt je zus
het leuk in Der Boede? Dat is gelukkig,
want die mensen daar kunnen niet zon
der goede verzorging. Dat is leuk: twee
Marjo's in de zelfde klas en dan nog
vriendinnen!
Aad van D. Zoetermeer. Jij moe
expres geroepen worden van de hoere
rij. Maar je wou wel even komen
mij te zien, hè? Wat is het druk g:
weest bij de boer: vijftien kruiwage:
bieten malen! Ging het machinaal
moest je draaien met de hand? E
laatste heb ik vroeger ook wel eens g
daan, maar het gaat heel zwaar,
weet ik nog wel.
Mla B. Middelharnis. Toen je
verzoek deed om iets voor mama
schrijven, had ik het stukje al gepo;
Ik wist toen ook niet wanneer ze pfi
cies moest. Later heb ik gebeld, ma;
kreeg geen gehoor, totdat ik tenslo"
een gesprek met papa kreeg. Ik wad
dus maar op nadere gegevens.
Die reis naar Rhenen zullen jullie w
wel eens willen herhalen, denk ik
als jullie dan allemaal gezond mogf
zijn! Het beste met alles!
Marijke van D. Zoetermeer. De naaj
van de man, die in de winkel bij v.
Tas kwam, is bij jou toch ook wel t
kend, denk ik. Ik geloof dat ik weet u
het was. Ze hebben geen kinderen
ze hebben lange tijd in het land vi
Tholen gewoond. Kan dat kloppen? 1
is sindsdien nog niet bij mij gewee
Maar nu had je mij op het onverwacb
vóór je. Dat is nog leuker.
Ineke R. Rotterdam. Ik heb heel w
tijd nodig gehad om die grote brief
lezen. Wat heb jij dan lange tijd noii
gehad om die te schrijven! Maar je te
ook veel te vertellen. Op alles kan
hier niet ingaan, maar ik merk, dat
in jullie klas begaafde kinderen zit'f
Een negen voor het spelen op een ai
blokfluit, met begeleiding van de piac
dat is nogal wat! En dan die hoofdpri:
voor declamatie en welsprekendheid!
Wat heeft dat meisje voorgedragen,
was je toen al weg? Van Arie Pror
heb ik wel eens gehoord. Ik weet ui'
of hij het is, maar vroeger deed een
P. uit Scheveningen met de raadst
mee.
Nel van D. Zoetermeer. Dat was j
toch, die lustig zat te werken in de i"
kantie, toen ik kwam? Je rapport 0
er zijn, zeg! Ik had ook niet anders ve
wacht! Van jullie gezin heb ik n'
nooit een min rapport gezien. Nu lif
ik echt rapporten onder mijn ogen
had, hè? Vond je het aardig?
Adrie R. Nieuwe Tonge. Jij hebt
in Roosendaal gezeten en ook noi
Flipland. Ja, daar zeggen ze tegen e'
ij een ie, maar dat doen ze in Flalik'
ook. Er is wel verschil, want gi"'
zeggen ze jie en in Nieuwetong J^
Tussen de dorpen in Flakkee is er
uitspraak betreft nog variatie. Je
het op school toch wel weer gauw S
wend, hè?
Nelle van D. Dalfsen. Dat was ja";;
mer dat Bep weg was. Voor Bep wj
natuurlijk, maar voor jou. Nu moest'
met een kort briefje tevreden zijn. M^
weet je wat ik heel aardig vond? V
je het kleine briefje zo keurig netf
hebt geschreven! Je hebt een pl"'
verdiend, Nelie!
Allemaal de brieven heb ik nog P
klaar gekregen, maar ik hoop voig?'-
week me er door te kunnen slaan.
De hartelijke groeten van Oom K"
'.N^
