Resiauraiie Ned. Herv. kerk ie Oude Jonge bijna geree gd hleJitatie s Of De Rooms-Katholieke Kerk in onrust F^C.KORTEWECgZOONII i l Nieuwe gemeeniewapens voor Middelhar nis en Dirksland vasigesield ♦♦♦♦♦♦♦f Ogen- nieuws 39e jaargang Vrijdag 9 september 1966 No. 351? CHR. STREEKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG VOOR DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN Met kaars en bezem vinden Toren wordt voorzien van historie-getrouwe spits -o- Brillant' van Andel Mlddelharnis ember e het de kortston- ons Weg geliefde zorgzame behuwd-, vergroot- LLA RS van neveld m van 82 eneveld eneveld n- roeneveld roeneveld eneveld- Kiesling n Berg- -roeneveld den Berg achter ren. emen. ber 1966. s is be- ensdag 7 6 des na- op de al- afplaats te de het de nze diepe et zieken- sland van emen onze behuwd' ergrootva- behuwd- m MOYSES r van e Geus "m van 77 eelneming dend, -maker- Moyses maker an- Moyses an achter ren. mber 1966. 4 nis is be- dag 9 sep- 2 uur na- het sterf- U vriende- itgenodigd e de laat- pen bewij- d tot onze id in het Dirksland urig Ujden broeder, m, de heer MOYSES ar van e Geus om van 77 anden. deelneming udend: 'oyses sept. 1966. iddags en voor ootaard- bonen, Ouddorp elsdijk PBINS HENDRIKSTHAAT 14 - POSTBOX 8 - MIDDEIHARNIS Redactie en advertenties: Kantoor Langeweg 13, Sommelsdijk rel. (01870) 26 29, na 6 uur 's avonds Tel. 20 25 Giro 167930 Verschijnt tweemaal per voeek: dinsdag- en vrydagavond ABONNEMENTSPRIJS 2,75 PER KWARTAAL ADVERTENTIEPRIJS 16 cent per mm. Bö contract speciaal tarief. Het is voor een protestant niet ge makkelijk een goede indruk te krijgen van wat zich de laatste jaren in de R.K. Kerk afspeelt, maar uit allerlei publi caties, verslagen, boeken, radio, tele visie en gesprekken met roomsen kan men er zich toch wel een beeld van vormen. Dit is zeker, dat enerzijds een opstuwende voorhoede bezig is heel wat dode traditie en niet essentiële ■feestelijke ballast op te ruimen, maar dat anderzijds de achterhoede hardnek kig poogt het tempo daarvan te vertra- tren. Gabriel Smit verklaarde, dat thans bij de roomsen het gesloten cultuur- beeld wordt opengegooid, maar bij de dood van Johannes XXIII waren er in het Vaticaan prelaten, die zeiden: de kerk zal vijftig jaar nodig hebben om te genezen van de wonden, die Johan nes haar geslagen heeft! In ieder geval worden heel veel heilige huisjes ge sloopt, ook op het gebied van dogma tiek en liturgie en kerkbestuur. De r.k. prof. Van de Pol uit Nijmegen, die zelf hervormd is geweest, doch op zijn 41ste jaar overging naar de Roomse Kerk, verldaarde, dat men in protestantse kring beslist de veranderingen onder schat, die sinds het pontificaat van Jo hannes XXIII binnen Rome hebben plaats gehad. Het staat vast, dat men er duidelijk bezig is met het afbreken van allerlei specifiek roomse eigenaar digheden, die op ons, protestanten, al tijd een ietwat ridicule indruk hebben gemaakt. Enige tijd geleden woonden we een begrafenisdienst bij van een goede roomse kennis. Bij die gelegenheid viel het ons op hoeveel soberder het inte rieur van de nog betrekkelijk nieuwe kerk was, vergeleken met de overdadi ge, kleurrijke en weelderige inrichting van de oude kerken, met name van die in roomse landen. Wie een indruk wil krijgen van het oude katholicisme moet de grote buitenlandse kathedralen eens gaan bezoeken: de Sint-Pieter en andere in Rome, de Dom van Milaan, de San Marco in Venetië, de Dom van Florence, de Stefansdom in Wenen, de Notre Dame in Parijs, enz. Men komt er niet uitgekeken op al het schoons, maar ook niet op alle objecten van bij geloof. Wij hebben altijd de indruk ge had, dat de roomse kerkleiding door de eeuwen heen in zeer hoge mate bij de inrichting van de kerken, bij het ver richten der ceremoniën en het formu leren en gestadig uitbreiden van de kerkleer rekening hield met en gespe.- culeerd heeft op de primitieve gevoe lens en het lage geestelijke peil van de grote massa, met name in de zuidelijke landen. Nu de algemene ontwikkeling van het volk snel voortschrijdt en het aantal intellectuelen in hoog tempo toe neemt, gaan velen door heel die en tourage heenzien en het wezenlijke se pareren van het vormelijke. Daarom zal dit laatste het langst stand houden in landen als Spanje, Portugal, Italië en die van Zuid - Amerika en bij ons in Brabant en Limburg. We kunnen bij dit onderwerp de vraag stellen, wat nu eigenlijk de voor naamste verschilpunten zijn tussen de R.K. Kerk en die van de Reformatie. Volgens prof. Van der Pol is het cen trale knelpunt de Apostolische Stoel m.a.w. het pausschap. Inderdaad zal dit wel altijd een onoverkomenlijk struikelblok blijven bij de oecumeni sche toenadering, omdat protestanten nu eenmaal nooit en te nimmer de paus zullen erkennen als hoofd van een christelijke wereldkerk en de roomsen er wel nooit afstand van zullen doen. Wel wordt er de laatste tijd aan zijn machtspositie geknaagd, maar dan vooral door de hoge geestelijkheid. Kardinaal Alfrink heeft in een rede op het concilie openlijk dit vraagstuk aan de orde gesteld toen hij in ver band daarmee sprak over de verhou ding van Petrus tot de andere aposte len. Volgens hem waren ze ambtsbroe ders. De consequentie daarvan is, dat de bisschop van Rome, uit wiens ambt het pausschap is voortgekomen, de col legialiteit van alle bisschoppen moet erkennen. De kardinaal wilde op grond daarvan een Kroonraad van b.v. hon derd bisschoppen vormen, die bij be langrijke zaken door de paus moet wor den geraadpleegd. Dit wijst echter al leen op een poging tot meer invloed voor de hoge geestelijkheid en vermin- deririg van die der curie. De machts positie van de paus wordt daardoor echter in wezen niet aangetast. Dit is overigens een probleem, dat in principe ook in andere kerken voorkomt. In de roomse kerk zijn de leken formeel en praktisch totaal onmondig, maar bij de protestanten is het in feite niet veel beter. Hiërarchieven schijnen onuit roeibaar te zijn. Een ander voor protestanten onover- •tomelijk bezwaar ligt op het gebied van de sacramenten. Wij hebben er twee, de doop en het avondmaal, de roomsen zeven. Letterlijk overgenomen uit een roomse brochure zijn het in de juiste volgorde: het doopsel, het vorm sel, de communie (mis of eucharistie), het huwelijk, het priesterschap, de biecht en het oliesel (bij zieken en stervenden). Ook op dit terrein is wel enige beweging. Er wordt nu wer toe gestaan met de doop te wachten tot de moeder ^aanwezig kan zijn. Vooral in zake de mis is er grote ontevreden heid. Men weet, dat daarin het avond- ïnaal in ontstellende mate is gedefor meerd door de leer van de transsub- ontsteekt niet ene kaars, en keert het huis met bezemen, en zoekt naarstiglijk, totdat zij die vindt?". (Lukas 15 8b) Nu we geheel vers 8 gaan afhande len, letten we allereerst eens op het vraagteken, v^aarmee deze zin besluit. „Of wat vrouw - zoekt - totdat zij - vindt?" Daarmee sluit deze gelijkenis zeer nauw aan bij de vorige, die van het verloren schaap. Christus legt hier als het ware één van de grondwetten van Gods koninkrijk bloot, hoe onver staanbaar ook voor de wettisch-gezin- de, eigengerechtife^ mens. Namelijk, dat God evenals een herder het ver loren schaap en een vrouw haar éne verloren penning, het te doen is, om in Christus Jezus, de Zaligmaker het verlorene en weggedrevene te redden en te behouden. .Dat is voor Hem een evengrote vanzelfs-heid, als het voor resp. de herder en de huisvrouw van zelf spreekt, hetgeen zij verloren, te zoeken totdat zij het terugvinden. Om de eenvoudige reden, dat het verloren schaap de herder toebehoorde; om de ze reden; dat de vrouw haar eigen penning terug poogde te krijgen; daar om ook zoekt God het verlorene, om dat Hij het liefheeft in verkiezend welbehagen. Bij dit zoeken en vinden schakelt de- Heere God „de vrouw in haar huis", dat wil zeggen: de Kerk met haar ambten en Woordbediening in. Oosterse huizen zijn nogal donker. Kleine ramen vanwege de warme zon overdag, maken evenwel het huis ta melijk duister. Vandaar de noodzaak bij het zoeken, om eerst een kaars aan te steken. Het is niet voldoende, een kaars in huis, een Bijbel op de kansel, en een Bijbel in uw kast te hebben lig gen. Hoe groot het voorrecht ook heten mag, dat de Bijbel het meest gedruk te en verspreide boek is, dat ge zelfs vindt in de grote hotels en in de ge vangenissen alsook in ziekenhuizen: het is niet genoeg, indien de kaars niet ontstoken wordt. Het Woord van God wil gepredikt zijn. De opdracht van de Koning der kerk luidt niet: leest het Woord, maar predikt het Woord. En in alle zwakheid, soms al zuchtende, wordt aan deze op dracht uitvoering gegeven, 's Zondags en door de week. Wat een kostelijke predikaties zijn ons nagelaten door de arbeid en dienst van de kerkvaders, de kerkhervormers en de mannen der Na dere reformatie, zowel hier als in En geland en Schotland b.v. Zo spreken deze Godsgetuigen nog, nadat zij ge storven zijn. De kaars dient helder te branden. De bazuin moet een zeker geluid geven, opdat men zich tot de krijg kan berei den. Opdat men wete om hoe grote en heerlijke dingen het gaat. Namelijk allereerst om de eer van een Drieënig God, en daaraan verbonden de zaliging van Christus' duurgekochte Kerk. Het is het diepste begeren van alle waarlijk' geroepen predikers, om, on der inroeping van Gods Geest, de kaars des Woords helder te doen branden temidden van een ander donker en duister „huis". O, hoe donkere tijden zijn er wel in en door de kerk ge weest. Toch, de Heere deed telkens een overblijfsel in het licht des Woords wandelen. Het gehele huis wordt door de kaars verlicht. „Komt Gods licht, ,t duister zwicht!" Wat men, de eeuwen door, ook moge bedacht hebben, om de dienst Gods en het werk der kerk „aangenaam" te ma- ken voor het vroine vlees, het Woord moet en zal en kan het (alléén; onder beding van Gods Geestes-kracht) doen. Daarom: van het Woord moeten ze af blijven. Alle tekst- en Schrift-kritiek ten spijt: „Wat ver-gaat,: 't V/OORD be-' staat!" Ontneem de kerk alles,: wan neer zij het Woord de kaars) ver liest, houdt zij op een Huis Gods te zijn. Althans voor een tijd. De funda- mensen van dat huis kunnen blijven, maar vanwege het donker en duister komen er dan geen zielen tot de ken nis van God en van zichzelf, noch tot die van het „Licht der wereld", Jezus Christus. Behalve de kaars, die telkens weer ontstoken dient te worden teneinde het verlorene te zoeken en te vinden, hanteert de vrouw ook een „bezem". Ouderwets onderdeel van de. huis raad, zult ge zeggen. Wij knappen het tegenwoordig op met behulp van de stofzuiger. O, wat een gezoem in» de kerk, ende zielen gaan en blijven verloren. Niet een stofzuiger, maar een bezem heeft de kerk te beziten en té gebruiken. Het gehele huis dient met bezemen gekeerd. Van onderen tot bo ven. Om het verlorene te zoeken, tot dat ge het vindt. Neen, de roede dient niet te worden gespaard. Geen: „vrede, vrede en geen gevaar!", want een haastig verderf zou ons overkomen. De tucht des Geestes dient door de Woordverkondiging te varen. De Geest van oordeel en uit branding dient vrije baan gelaten. O, bedroeft de Geest niet, blust ze hiet uit. Het zou tot geestelijke schade van Gods huis strekken. Jakob dient zijn overtreding te worden aangezegd, en Israël z'n snode afwijking van de Hee re. Opdat ze komen met smeking en geween. Opdat de dode zondaar tot geestelijke leven worde gebracht, in de weg van kennis van zonde en ellen de. De wet is een tuchtmeester tot Christus. Laat daarom deze vrouw de haar toevertrouwde bezem getrouw ge bruiken, en al die zoemende stofzui-. gertjes in de geestelijke kerke-arbeid^ buiten de deur houden. Een stofzuiger kan zo gemakkelijk een verloren geld stukje binnenzuigen. Alleen de bezem brengt de verloren penning van onder het stof van erfelijke en dadelijke zon den tevoorschijn. En moge de vrouw in haar huis, mo gen de dienaren van Gods kerk niet te gauw de moed laten zakken. „Naar stiglijk'' dient er te worden gezwoegd. Naar Paulus' stelregel: Houd aan, tij dig en ontijdig; bestraf, wederleg en vermaan in de leer naar de Godzalig heid. Want wij zijn Gods medearbei ders. Gods gebouw zijt gij. Zo naarstig en ingespannen zoeken, totdat het verlorene gevonden wordt: o rijke beloning, een zondaar te hech ten aan Jezus' kroon! St. Maartensdijk. Ds. J. v. d. Haar. stantiatie, het veranderen van brood en wijn in het lichaam- en bloed van Christus. Deze mis staat centraal in de roomse kerkdienst. Zij gaat gepaard met een uitvoerig ritueel. De leken krijgen een ouwel op de tong gelegd ze mogen die met de hand niet aanra ken en van de wijn drinkt alleen de priester. Zo zijn de voorschriften, maar tegenwoordig mogen in veel kerken de gelovigen ze al wel met de hand zelf in de mond brengen. En zo hopen ve len, dat ze ook nog eens het woord van de Schrift mogen opvolgen, dat zegt: „Drinkt allen daaruit", In brede room se kringen is men het blijkbaar moe om steeds als onmondigen behandeld te worden. Onlangs zei iemand zelfs: „Als gelovigen worden wij aan de com muniebanken net behandeld als baby's" We kunnen hier en daar uiteraard slechts een greep doen uit de veelheid van roomse dwalingen. Zo zou er heel wat te zeggen zijn over de leer van het vagevuur, de biecht, de aflaat (denk aan de strijd van Luther), het klooster- wezen, de pauselijke onfeilbaarheid enz. Met name ook de verering van Maria op grond van een uitgewerkte leer, de Mariologie, gaat nog altijd door. Naast het dogma van de onbevlekte ontvangenis van Maria werd zelfs in 1950 onder paus Pius XII een nieuw leerstuk afgekondigd, dat van Maria ten hemel opneming. Toch valt het op, dat men veel minder van en over Maria hoort dan vroeger. Kardinaal Alfrink zei op het concilie, dat de kerk de naam Maria als medeverlosseres moet vermijden, omdat dit zowel de katho lieken als de protestanten in verwar ring brengt, waarbij hij de bekende tekst 1 Tim. 2 5 aanhaalde („Er is slechts één Middelaar..."). Zo kan men allerlei uitspraken en verschijnselen aanhalen, die wijzen op afbraak van veel specifiek roomse tra dities, vooral in de Nederlandse afde ling van de R.K. Kerk. Men zou tot voor kort een godlasterende schrijver als G. K. van 't Reve zeker niet tot de kerk hebben toegelaten; inzake het ge mengde huwelijk wordt men soepeler; het celibaat van de priesters is hevig in discussie; de roomsen zelf spotten met de pauselijke commissie van (ui teraard ongehuwde) prelaten, die uit spraak moet doen over de geboorten- regeling (de „pil" o.a.); in het heel progressieve r.k. weekblad „De Nieuwe Linie" schrijven paters in een geest, die voorheen nimmer geduld zou zijn; ge ëist wordt, dat de kerk het burgerlijk huwelijk volledig erkent; de overtre ding van kerkelijke wetten wordt ge ruisloos getolereerd; men gaat een apart provinciaal (Nederlands) concilie houden; men wijst de autoritaire struc tuur van de kerk principieel af. Zo gaan de Nederlandse rooms-katholie ken door een collectieve crisis heen. De bisschoppen moeten al waarschu wen tegen overdrijving in vrijzinnige richting. In elk geval staat rooms Ne derland in Rome slecht aangeschreven! Maar het lijkt ons uitgesloten, dat de Paus en de Curie dit' proces zullen kunnen tegenhouden. De restauratie van de Ned. Herv. Kerk is thans b^na zo goed als gereed. De fa. Huisman uit Delft heeft evenals te Nieuwe Tonga hier weer een prach tig werk afgeleverd. Aan het nieuwe orgel, gebouwd in Zweden, wordt ook de laatste hand gelegd. De toren zal worden voorzien van de historiegetrou- we spits. In een der volgende nummers hopen we nader op de restauratiewerk zaamheden terug te komen; thans vol staan we met het geven van een stuk geschiedenis van het eeuwenoude luis terrijke kerkgebouw. Bouwjaar niet bekend Het is niet precies bekend in welk jaar de kerk is gesticht. Wel is uit een opschrift op een grafzerk die vroeger in 't koor aanwezig was op te maken dat het gebouw reeds voor 1492 in ge bruik was. Het portaal werd in 1742 voltooid; het grootste koor werd tus sen 1860 en 1870 van een kerkekamer voorzien. De schrijver van het boek „Beschrijving van het eiland Goede- reede en Overflakkee aan welk boek we deze gegevens ontlenen schrijft ver der dat het inwendige der kerk veel te wensen overliet" Wat haar versierde waren enige koperen kronen waaronder twee zich in grootte van de andere onderscheidden. Ook waren ze ouder dan de andere. De schrijver geeft voorts een verkla ring voor de manier waarop die twee kronen in de kerk van Oude Tonge te recht gekomen zijn. Te Oude Tonge be stonden twee gilden en Doelen ter ere van St. Joris en Sebastiaan. Het eerste VOOR BETER tj0 1^^ NAAR DÉ MIDDELHRRNIS-TEL:Z328 werd opgericht in 1527 met toestem ming van de Ambachtsheren van Grijs- oord; later bevestigd door keizer Karel V in 1552 waarvan de octrooien' nog berusten onder de archieven van de Ned Herv. Kerk. In 1697 werd op verzoek van de toen aanwezige predikant ds. A. van Halen door de deken, de kwartiermeesters en de leden van 't Sint Joris Gild beslo ten om de vereniging te ontbinden en de goederen aan de Herv. Kerk van Oude Tonge over te geven onder voor waarde dat ter gedachtenis van deze zaak een koperen kroon daartoe opzet telijk vervaardigd in de kerk zou op gehangen worden ten gebruike bij de avond godsdienst in de week die toen het eerst werd ingesteld. Op deze kroon werden vier schildjes aangebracht, op elk een rijmpje, vervaardigd door de weleerw. heer ds. van Halen. De andere kroon kwam er n.a.v. de opheffing van het Sebastiaangild dat werd opgericht in 1521 en ontbonden werd in 1680, eveneens op verzoek van ds. A. van Halen. Nu kocht de kerkad- ministratie een tweede kroon erbij ter wijl het Sebastiaansgild een derde ten geschenke gaf, ook ter herinnering aan zijn opheffing. Op deze kroon werden 3 schildjes geplaatst met een door een zwager van ds. van Halen, dhr. Dirk Smout, vervaardigd versje. Het geci teerde boek vervolgt: Geheel 't inwendige der kerk werd in 1831 vernieuwd; 't was zeer nodig want de toestand was slecht. Dit ge schiedde deels uit kerkelijke fondsen, deels uit ruime bijdragen der gemeen teleden. In 't zelfde jaar werd het kerk hof door een hekwerk afgesloten; aan de torenzij de van hout en aan de Voor straat van ijzer, tevens verbeterde men de toegang door een brug over de gracht die het kerkhof omringd. Dit wordt sinds 1809 niet meer als begraaf- laats gebruikt. Aan het westelijk deel van het kerk gebouw verrijst een zware vierkante toren met een ruime omloop waarop schitterend bezit voor altijdl Hoogstraat 164-1S2 Beyerlandselaan ITS Rotterdam weleer een fraaie open koepel stond met uurwerk en wijzers docht in 't jaar 1812 is op bevel van het Franse Bestuur deze koepel afgebroken om plaats te maken voor een telegraaf.' In deze vorm is de toren heden nog. (In de vorige raadsvergadering van de gem. Oostflakkee werd de goedkeuring ontvangen de in restauratie zijnde to ren weer van de oorspronkelijke koe pel te voorzien). Bij de ingebruikname van de kerk hopen wij op de geschiedenis, terug te komen. Herv. Zondagschool herdenkt 50 ja rig bestaan. Op donderdag 15 septem ber hoopt de Ned. Herv. Zondagsschool Timotheus haar 50 jarig jubileum te herdenken in de Ned. Herv. Kerk te Mlddelharnis. Aanvang des avonds 7 uur. 1. Opening door Ds. K. Schipper; 2. 50 jaar Zondagschool arbeid; 3. Her denkingsrede door Ds. W. Vroeginde- weij te Katwijk aan Zee; 4. Felicitaties; 5. Sluiting, 's Middags wordt er met de kinderen der zondagsschool een korte bijeenkomst gehouden. Aanvang des middags 4 uur in de Ned. Herv. Kerk. Orgelconcert. Leerlingen van het Rotterdams conservatorium bespelen het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Mlddelharnis op zaterdag 17 septem ber a.s. Aanvang 8.00 uur n.m. De nieuw ontworpen wapens voor de per 1 januari nieuw gevorm de gemeenten Mlddelharnis (rechts) en Dirksland (links) zijn beiden bij Koninklijk Besluit vastgesteld. Elders in dit blad komt van beide wapens een nadere omschrijving voor. De ontwerpen werden vervaardigd door Mr. G. A. Bontekoe te Oosterwolde. Interressant is het te vermelden dat Mr. Bontekoe op 6 juli j.l. de culturele prijs van Drenthe is toegekend. De commissaris der Koningin in Drenthe Mr. K. H. Gaarland typeerde te dezer gelegenheid Mr. Bontekoe als één uit de steeds schaarser wordende groep mensen die buiten hun ambt of werkkring een grote belangstelling aan de dag leggen voor de streek en het gewest als terrein van studie en onderzoek. Mr. Gaarland bracht in zijn toespraak naar voren welk een grote belangstelling Mr. Bontekoe heeft voor de heraldiek. „Tal van Drentse gemeenten en waterschappen beschikken thans over een wapen of vlag naar uw ontwerp en ook voor de provincie Drenthe ontwierp u de vlag die allerwege met grote instemming is ontvangen" aldus Mr. Graafland. Mr. Bontekoe oud burge meester van Ooststellingwerf heeft zijn activiteiten tot op Goe- ree-Overflakkee uitgebreid en ook hier mag gezegd worden dat de ontwerpen „allerwege met grote instemming ontvangen zijn". Gezegd dient nog te worden dat Mr. Bontekoe dit verdienstelijk werk geheel belangeloos heeft gedaan.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1966 | | pagina 1