WILHELMUS YUN NttSSOUWE
„Bartimeüs" 50 jaar
f
long Hederland helpt jong Ceylon
Den Bommel
viert feest
hoo
Plaatselijk nieuws
Mac
Weg
ver
bell
De
om het beütaan
Ons volkslied:
INBRAAK
Een
jubileum
met een
noodkreet
Siichiing Nederl. Organisaiie voor Iniernaiionale Bijsiand
Jaarvergadering
Groene Kruis Oude-Tonge
Leest de advertenties!
VAK
GO
L
an
DIAK
VERVOLGVERHAAL
Almi
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Dinsdag 27 april 1965
„Wie voor deze heilige tonen eer
bied weigert, verloochent zich
zelf en kleineert zijn land."
Dr. G. Brom.
Ter gelegenheid van de verjaardag
van H.M. de Koningin op 30 april a.s.
is 'het misschien wel eens nuttig om in
het kort enige aandacht te schenken
aan het lied, dat op deze dag in tal
van plaatsen in ons vaderland zal op
klinken: het al-oude Wilhelmus van
Nassouwe, dat eerst sinds 1932 het of
ficiële Nederlandse volkslied is gewor
den.
Ons Wilhelmus is wellicht wel de
merkwaardigste nationale hymne ter
wereld. In elk geval is het een lied,
waarover tal van studies door letter
kundigen van naam zijn geschreven.
Degene die dit lied leest zonder de
juiste achtergronden te kennen, zal het
als volkslied (in de ik-vorm geschreven
en met sterk autobiografische inslag)
totaal ongeschikt achten, een ander zal
wellicht afwijkende of tegenovergestel
de meningen naast elkaar moeten zet
ten om uiteindelijk tot een juiste be
tekenis van dit lied te kunnen komen.
Eerst iets over de maker van dit
lied.
Algemeen wordt aangenomen, dat de
maker Marnix van Sint Aldegonde ge
weest is; een dichter, prozaschrijver,
staiatsman en godgeleerde, die leefde in
de 16e eeuw.
Doch ook w^orden de namen genoemd
van Balthasar Houwaert, die in 1568
veldprediker was bij de tocht van Prins
Willem; Savaria, en nog enkele ande
ren. Zekerheid hieromtrent hebben we
dus niet; betrekkelijk doet dit er voor
ons weinig toe.
Daar het hier de plaats niet is om
'breedvoerig de inhoud van het Wil
helmus te gaan bespreken de bedoe
ling is slechts om een kort historisch
overzicht te geven, eer dat het Wilhel
mus tot ons officieel volkslied werd ver
heven moet toch nog op enkele bij
zonderheden worden gewezen.
Allereerst, dat de eerste beginletters
van elk couplet 15 in totaal de
naam „Willem van Nassau" vonnen.
Voorts dat in dit lied drie-maal trouw
aan de Koning van Spanje wordt be
tuigd, driemaal de tirannie van Alva
wordt aangeduid en drierruial een be
roep op God wordt gedaan.
Een (misschien gezochte?) verklaring
van een letterkundige vermeldt, dat dit
zou zien op het drievoudig snoer: God -
Nederland - Oranje; een verklaring die
ik persoonlijk in dit verband niet kan
aannemen.
Het Wilhelmus komt het eerst voor
in een „Nieuw Geusen Lieden-Boecxk-
sen" waarvan de oudst bewaarde druk
uit 1581 dateert. Oorspronkelijk was het
dan ook een geuzenlied en de wijze, de
melodie, die van een Frans spotlied.
F Er mag wel als bekend worden ver
ondersteld, dat het ontstaan is tijdens
de inval van Prins Willeem (Willem yan
Nassouwe) in 1568, toen hij „lijf en
goed al te samen" inzette in de strijd
tegen de Spaanse tirannie; voor de vrij
heid van zijn land, waarvoor Oranje
steeds op de bres heeft gestaan.
In de Patriottentijd werd het Wilhel
mus verboden en in de 19e eeuw ver
drongen door het „populairder" lied:
Wiens Nederlands Bloed. Toen in 1880
het Wilhelmus weer wel mocht worden
gezongen, deed zich een moeilijkheid
voor; men was de oude zetting groten
deels vergeten. Vandaar dat men na
langdurige studie diverse wijzen
heeft ontdekt, waarop het lied gezon
gen kan worden. Men kent nu de zettin-
gen van 1568, 1626 en 1764/66.
Aan het besluit van 10 mei 1932 in
't begin van dit artikel reeds genoemd
is heel wat voorafgegaan. Daarom
laat ik de gang van zaken met betrek- j
king tot het Wilhelmus in het jongste
verleden hieronder in het kort volgen:
6 juni 1885: Willem III gelast bij in
specties door leden van het Kon. Huis
het Wilhelmus te spelen in de zetting
van 1764/66;
In 1883 vindt Snoucaert van Schou-
burg De Valeriuszetting van 1626 te
rug.
Op 30 september 1898 krijgt het leger
de order zich te houden aan de zetting
van 1764/66. I
Maar in het voorjaar van 1908
vraagt Prins Hendrik aan de Min. van
Oorlog waarom men toch de zetting van j
1626 niet speelt.
Sabron stelt daiarop een commissie
van onderzoek in, die in juni 1909 rap
port uitbrengt. Tijdens een tuinpartij
op „Het Loo" in augustus 1909 laat de
Koningin alle drie bekende zettingen
voor haar spelen met gevolg, dat op 1
augustus 1910 een aanschrijving van de
Min. van Oorlog uitgaat, waarbij wordt
bepaald, dat het Wilhelmus alleen nog
gespeeld mag worden bij officiële ge
legenheden e.d. volgens de zetting van
1626 (wat nu nog zo is).
Totdat eindelijk op 10 mei 1932 de
ministerraad beslist, dat het „Wien
Neerlands bloed" moet vervallen als
volksliederen en daarvoor in de plaats
komt het Wilhelmus, in de toonzetting
van 1626, die van Valerius dus. Deze
lange weg moest dus dit lied, dat ge
tuigt van strijd en lijden gaan, wilde
het tot volkslied verheven kunnen wor
den. Het is goed dit even te bedenken,
voor we op 30 april het Wilhelmus aan
heffen waarvan en moeten we
het niet tot onze schande bekennen?
de meesten onzer slechts 2 of 3 couplet
ten kennen!
L. Kats
RIJMEN VAN 'TIJMEN
Nu al ingebroken,
Aan de Galathee.
Liefst tweehonderd gulden,
nam men daar vlug mee.
Centen, duppies kwartjes,
Alles wisselgeld.
Wie het hier gedaan heeft,
Heeft wel lang geteld.
Op die late avond.
Was de boot echt aan.
Een of meerdere „gasten,"
Zijn aan boord gegaan.
Er is fiks gestolen,
Al was 't niet in 't groot.
Zo zijn gedupeerden.
Aardig in de boot.
Er is weinig veilig,
Voor een grijpziek mens.
En 't gaat op veel plaatsen,
Aardig goed naar wens.
Zelfs ook in Sluishaven,
Wordt des nachts „gewerkt",
Men maakt overuren.
Zo een ieder merkt,
Heitje voor 't karweitje?
Er was wel iets meer
Geld nooit achterlaten,
Da's een goede leer!
TIJMEN
„Ons kindje is blind!" Dit ene zinne
tje, dat ergens in Nederland wordt uit
geschreeuwd, brengt veel in het desbe
treffende gezin aan het wankelen.
Blind! Wanneer zij met een blind kind
geconfronteerd worden, stapelen de pro
blemen voor de ouders zich op. Ouders
die door „goed'"-gemeende bewogenheid
van anderen langzaam maar zeker naar
de wanhoop toegroeien. De niet-gezegde
maar wei-gedachte vraag naar de
schuld. De vertrouwde manier van op
voeden ligt met een klap in puin.
Blind, wil dat zeggen: Onvolwaardig,
sociaal verschoppeling zijn? Is dat
waar?
In 1915 werd een startschot gegeven
om de Prot. Chr. gezinnen met de op
voeding van hun visueel gehandicapte
kind te helpen.
Het Chr. instituut „Barthiméus" te
Zeist begon met de zware taak om de
blinde uit zijn isolement en zijn sociaal
minderwaardig bestaan te halen. De be
langstelling voor de gehandicapte mede
mens stond toen zeker niet in die sfeer
als heden ten dage. Onze wereld van
heden aanvaardt de gehandicapte als
naaste. Ook de blinde mens heeft recht
op onze liefde en vraagt niet om een
gunst.
50 jaar zorg voor blinde medemensen
ligt achter ons. 50 jaar, waarin „Bar-
timéus" bewezen heeft, de taak die het
op zich genomen heeft aan te kunnen.
Voortdurende studie, aanpassing bij
nieuwe denkbeelden heeft „Bartiméus"
gemaakt tot een instituut, waar de vi
sueel gehandicapte volledig wordt toe
bereid voor de taak, die hem of haar de
gelijkwaardige mens in de maatschappij
maakt. Dit geldt voor de blinde- zowel
als voor degenen met een beperkt ge
zichtsvermogen, waarvoor een aparte
school met internaat bestaat in Zeist.
Zijn we „arrive"? Zeer zeker niet.
Het bestuur van „Bartiméus" wordt
sinds enkele jaren geconfronteerd met
de uitermate moeilijke problemen van
de meervoudig gehandicapte blinde
kinderen. Kunt u zich het onvoorstel
bare leed indenken, wanneer een kind
niet alleen blind, maar ook nog zwak
zinnig, spastisch, epileptisch of doof is.
Voor deze kinderen was geen plaats in
Prot. Chr. instellingen.
Weer klonk een startschot, en zeker
onder betere omstandigheden dan in
1915. Niet alleen de welvaart geeft ons
zijn deel. Nederlanders zijn zich bewust
geworden dankzij betere voorlichting
dat de plaats van de gehandicapte
naast ons is.
„Bartiméus" nam in 1962 een enorme
verantwoordelijkheid op zijn schouders
door een tehuis voor deze meervoudig
gehandicapten te openen in Almen bij
Zutphen, „De Ehze" geheten. Later
volgde te Doetinchem een tweede tehuis
voor hen, dat „De Springplank" werd
genoemd.
Ruim honderd van deze zo zwaar ge
troffen kinderen worden thans in die
tehuizen verzorgd. Een deel van hen
In de Anti-Honger-Actie 1964 zijn er
banden gesmeed tussen Nederland en
Ceylon.
In Ceylon wordt een groots ontwik
kelingsplan uitgevoerd. Het heet
„Schramadana" en omvat een groot
aantal kleine projekten van allerlei
aard. De ceylonezen en vooral de jonge
mensen voeren die kleine projekten, op
basis van vrijwilligheid, gratis uit.
Schramadana betekent vrijwillig ener
gie geven. Het materiaal dat nodig is
om die projekten te kunnen uitvoeren:
tenten, handwerktuigen, trakteren e.d.
worden door de NOVIB geleverd; het
Wereld Voedsel Programma van de
Verenigde Naties zorgt voor de voeding
van de vrijwilligers. Een werkelijk
prachtig projekt, vooral omdat de in
het algemeen niet aangeboorde rijkdom,
van een ontwikkelingsland, d.w.z. de
arbeidskracht, in velerlei variaties be
nut wordt om het eigen land tot ont
wikkeling te brengen.
Onmisbaar in dit ge'heel is de voor
man, de voorwerker die, opgeleid om.
de vrijwilligersarbeid te organiseren en
de plannen tot uitvoering te brengen, de
kontinuiteit kan garanderen. De goe
de wil en de goede intenties' van de vrij
willigers, mannen en vrouwen, jongens
en meisjes, zijn tenslotte niet voldoen
de. Er moet leiding aan worden gege
ven. Daiarom heeft jong Ceylon aan
jong Nederland gevraagd te helpen bij
het oprichten van een opleidingsinsti
tuut voor zgn. community development
workers.
Het verzoek bereikte Nederland niet
toevallig op het moment dat wij ons, dat
ook jong Nederland zich voorbereidt op
de viering van de twintigste verjaardag
van onze bevrijding. Ceylon vraagt bij
ons bevrijdingsfeest ook hen te betrek
ken door behulpzaam te zijn bij het
stichten van een dergelijk instituut.
Schramadana, doe het zelf zouden wij
zeggen, is niet tot dovemans oren ge
zegd, Op veel plaatsen van het prach
tige eiland zijn in de weekenden of op
vakantiedagen jonge en oude mensen
bijeen om allerlei kleine werkzaamhe
den, die niet om veel scholing maar wel
veel tijd vragen, uit te voeren. Het is
een indrukwekkende lijst van projek
ten. De aanleg van wegen die de dor
pen met elkaar en met de grote we
gen verbinden, het kappen van jungle
om nieuw land te winnen, het schoon
maken van de Dutch Canals, zoals zij ze
daar noemen. De drainage van het land,
wordt ernstig bemoeilijkt door de totale
verstopping van deze kanalen door de
woekering van de salvania, een spons-
aohtige waterplant. Het inrichten van
schooltuinen, het instrueren van de
'boerenbevolking omtrent een intensie
vere land'bouwmethodiek, het gebrui
ken van kunstmest, e.d., het graven van
tanks, (waterreservoirs) in het droge
Noorden), herbebossing, het bouwen van
schooltjes, wijkgebouwen, putten, la-
t>ntvangt zelfs aangepast onderwijs. De
wachtlijst met aanvragen om opname
is echter een veelvoud van ons huidige
aantal kinderen. Het wil wat zeggen,
wanneer de ouders moeten horen, dat er
voor hun meervoudig gehandicapte kind
absoluut geen plaats is. Tenminste: Nog
geen plaats.
„Bartiméus" gaat door, moet doorgaan
om het gestelde doel te bereiken n.l. een
onderdak, verzorging en onderwijs te
creëren voor die kinderen, die nu nog
in lange rijen op de wachtlijsten staan.
In Doorn zal op een 19 ha. groot ter
rein een paviljoenscomplex verrijzen
voor deze kinderen. Een instituut voor
ruim 250 meervoudig gehandicapte blin
den zal dan in de zo dringend noodza
kelijke behoefte voorzien.
Om de benodigde gelden bijeen te bren
gen zullen door het gehele land akties
worden gehouden in de week van 10 t.
m. 15 mei. Hetzij door een huis-aan-huis
aktie om contribuanten te winnen, het
zij op andere manieren. Graag roepen
wij het gehele Nederlandse volk op om
deze akties te steunen. Het gehele pro
ject zal omstreeks 18 miljoen gulden
kosten maar om het werk van de grond
te krijgen is een startkapitaal van onge
veer 1% miljoen nodig, waarna naar
wij hopen middels rijkssubsidies het
gehele werk voltooid zal kunnen wor
den.
Mocht men onverhoopt niet benaderd
worden om contribuant te worden (mi
nimum 2,50) of om op andere wijze
dit werk te steunen door b.v. de jubi
leumgrammofoonplaat van 8,90 (L.P.
30 cm.) te kopen, vermelden wij even
het gironummer van „Bartiméus in
Zeist: 31454.
trines en huizen, het inrichten van speel
plaatsen bij scholen.
Een werkelijk indrukwekkende lijst
van aktiviteiten die overal in het land
worden uitgevoerd.
In Colombo, de 'hoofdstand van Cey
lon, is het hoofdkwartier van dit pro
gramma gevestigd. Daar worden de
plannen gecoördineerd, die door 22 dis-
triktskommissies, onder leiding van een
door de overheid toegevoegde techni
sche ambtenaar, voor elk distrikt wor
den uitgewerkt. Die plannen zijn voor
een stuk reeds door de regering vastge
stelde ontwikkelingsplannen, waar ech
ter 'belangrijk op kan worden bezui
nigd doordat de arbeid gratis wordt ge
geven.
De overheid zorgt voor het grote ma
teriaal, het vervoer en waar dit nodig
is voor assistenties van geschoolde en
betaalde arbeid.
In enkele gevallen, waar het om werk
vajn langere adem gaat, worden voor
enkele weken bij het projekt werkkam
pen ingericht, waarin jonge mensen hun
vakantie komen doorbrengen en zo
doende langere tijd bij de uitvoering
van een projekt kunnen worden inge
schakeld, gratis overigens.
Het Schramadana-programma is pas
een goed jaar op gang en, ms^ar dat is
begrijpelijk, moeizaam van de grond
gekomen. In de winter van 1964 kwam
de assistentie van het WFP en in fe
bruari 1965 arriveerde de eerste zen
ding materiaal uit Nederland.
Nu de samenwerking rond is mag
verwacht worden dat in 1965 en 1966
belangrijke vorderingen in het pro
gramma zullen worden gemaakt. Een
globale schatting leert dat er een 7.000
kleine projekten op uitvoering wach
ten. Een gigaptische taak, waar een
aantal ceylonezen en in feite het hele
ceylonese volk de schouders met en-
thoiKiasme onder heeft gezet.
Het zal voor een stuk van de hulp
van buiten, dus ook van onze, neder-
landse hulp, afhangen of de vele plan
nen ook volledig tot uitvoering zullen
komen. Een van de belangrijkste en
eerste behoefte is dat opleidingsinsti
tuut, waarvoor nederlandse jongeren
met de aktie '5 mei, maak er ook
voor anderen een feest van een eer
ste bijdrage bijeen zullen brengen. Zij
doen dit zoveel mogelijk op eigen initi
atief en door allerlei middelen te baat
te nemen, fancy-fairs, rally's, bevrij-
dingsmarkten, sportwedstrijden enz.
enz. Het aktiebureau van de NOVIB
staat hen hierbij ten dienste. Het adres
is: NOVIB, Van Blankenburgstraat 6
te Den Haag, telefoon 070-399001, het
gironummer is 100200.
30 april - 1 mei - 4 mei - 5 mei
Vrijdag 30 april: 7.30 uur klokgelui
en het uitsteken der vlaggen. 8,309.00
uur: zangaubade van de kinderen der
lagere scholen voor het gemeentehuis.
9.3012 00 uur: kinderspelen op de
voetbalvelden. 2.004.00 uur: gymna^
stiek en judo-demonstratise op het
Emmaplein. 7.30 uur: muzikale rond
gang. Route: Beneden Oostdijk, Sohaaps
weg, Emmastraat, Oranjestraat, Prin-
sessenstraat, Prins Bernhardstraat, Ko
ningin Emmaplein, Voorstraat, Bene
den Oostdijk. 8.30—10.00 uur: openlucht
filmvoorstelling op het Koningin Emma
plein, ,films voor jong en oud).
Zaterdag 1 mei: 4.006.00 uur: Voet-
'bal met omlijsting door de muziek (toe
gangsprijs f 0,50). 2e en 3e elftal ge-
com'bineerd-veteranen; elftal uit Dord-
recht-le elftal „den Bommel".
Dinsdag 4 mei: 7.30 uur: Herdenkings
'dienst in de Ned. Herv. Kerk.
Woensdag 5 mei: 7.308.00 uur: Re
veille door de muziek en het uitsteken
der vlaggen. 8.30 uur: muzikale rond
gang. Route: Beneden Oostdijk, Molen
dijk, (draaien bij de molen). Molendijk,
Voorstraat, Kon. Emmaplein, Emma
straat, Julianastraat, Beneden Oostdijk.
9.30 uur: Optocht met praalwagens, (op
stellen op de Ben. Oostdijk). Route:
Voorstraat, Emmastraat, S<diaapsweg,
Bommelse dijk, Tilsedijk, Molendijk,
Ben. Oostdijk. 1.30 uur: Volksspelen (zie
hiervoor raambiljetten), o.a. touw
trekken, ringrijderij, kruiwagenrijden,
hobbelfietsen, tonnetje steken. 3.30 uur:
muzikale rondgang. Route: Ben. Oost
dijk, Schaapsweg, Anth. v. Weelstraat,
Oranjestraat, Emmastraat, Schaapsweg.
Voetbalveld. 4.30 uur: Gecostumeerd
voetbal op het voetbalveld (opgeven bij
Joh. de 'Graaf Emmastraat). 7.00 uur:
Stoelendans met muziek op het Kon.
Emmaplein. 8.30 uur: Lampiontoptocht
(vertrek Openb. lagere school). Route;
Ben. Oostdijk, Kaai, Voorstraat, Kon.
Emmaplein, Emmastraat, Oranjestraat,
Anth. V. Weelstraat, Schaapsweg, Em
mastraat, Ds. C. W. V. d. Poelstraat,
Ben. Oostdijk. 9.30 uur Vreugdevuur bij
de haven!
DEN BOMMEL VIERT FEEST!
Doet U mee?
Vlagt U mee?
Versiert U mee?
Werkt U m,ee?
Opgave voor praalwagens en volks
spelen 'bij 'de heer J. v. Dam, Prinses-
senstraat 35 en J. Zoon, Ben. Oostdijk
34. Voor volksspelen kan opgave ook
ter plaatse geschieden. Prijzen voor
praalwagens f 10,—, f 7,50, f 5,—, Prij
zen voor de respectievelijk volksspelen
f 7,50, f 5,—, f 2,50.
J.l. donderd^avond hield de afde
ling Oude Tonge van het Groene Kruis
haar ledenvergadering, welke door de
voorzitter dokter Voogd werd geopend.
Uit het jaarverslag bleek dat het le
dental op 1 jan. 1964 581 leden bedroeg.
Op 31 dec. was dit aantal teruggelopen
tot 546.
Zu'igelingenzorg: Eenmaal per 14 da
gen is in het wijkgébouw zitting ge
houden door het conslutatiebureau voor
zuigelingen. In 1964 werden 41 nieuwe
zuigelingen ingeschreven. Er waren nog
24 zuigelingen van het voorgaande ver
slag was 27, terwijl er 40 'huisbezoeken
waren.
Kleuterzorg: Het kleuterbureau, even
eens in het wijkgebouw gehouden, had
met eenmaal per maand 12 zittingen in
1964. Er waren 41 nieuwe kleuters bij
de nog 170 ingeschreven. Het totaal
kleuters waaraan de zorg werd besteed
in 1964 was dus 211. Huisbezoeken had
den er 41 plaats.
T.B.C.-'bestrijding: Het aantal pa
tiënten, dat in 1964 in zorg bij de ver
eniging was 'bleef met 4 gelijk aan het
voorgaande jaar.
Wijkverpleging: Zuster van Wijk was
als voorheen belast met de verpleging
in de wijk. Hiervoor waren totaal 2327
bezoeken nodig. Tegen pokken werden
53 en tegen diptherie 66 entingen ver
richt. Voor de gezamenlijke diensten zijn
door de wij'kzuster 2423 bezoeken afge
legd. In de commissie van controle op
de rekening zijn benoemd dhr. Jac. v.
Kempen en T. v. Noord. Bestuursver-
kiezing, aftredend waren de heren D.
v .d. Tol, J, Jonker en C. Gebraad wer
den met algemene stemmen herkozen.
Het voorstel van het bestuur tot ver
hoging van de contributie tot f 12,50
per jaar. Voor bejaarden met een in
komen van minder dan f 4068,per
jaar een contributie van f 5.per jaar
wend door de vergadering aangenomen.
De bode zial tweemaal per jaar in mei
en oktober het geld ophalen. Bij de
rondvraag werden enkele vragen ge
steld, die door voorzitter 'beantwoord
Averden. Daarna besloot de voorzitter
de vergadering onder dankzegging.
'DIRKSLAND
Ophalen huisvuil. In verband met
koninginnedag zal het huisvuil in plaats
van op vrijd'ag 30 april op donderdag
29 april worden opgehaald.
OUDE TONGE
Inenting. De gelegenheid tot koste
loze inenting tegen pokken zal plaats
hebben op dinsdag 11 mei a.s. des nam.
3 t.m. 3.30 uur ten huize van dokter
Voogd, Voorstraat 9 te Oude Tonge.
pinsdag 27
DUBBEL
TELEF.
BORiSS
De L.J.
Oranjev
harnis
aan het
Na aflo
worden
als VOO
Opgeve
laan 25,
Binne
De dir
res ko"
van lei
sen sa
Er wor
zusters
Funkti
een de
Salaris
Brieve
rende
op vrfl
door D. Menkens-van der Spiegel
Copyright J. J. Groen Zn. N.V.
Zal hij nu hier komen? Nee, hij gaat
voorbij naar zijn eigen kamer.
Wat moet ze? Ze wil bij hem zijn.
Maar Koos is nog zo'n kind soms. 't
Is niet onmogelijk dat hij huilt. Heeft
hij dat onlangs nog niet gedaan, toen
die jongen uit zijn klas gestorven was?
Hij zou het vreselijk vinden, als ze
hem in tranen zag.
Ze doet de deur open, luistert. Het is
stil. Uit zijn kamer komt geen ge
luid.
Dan waagt ze het.
„Koos"
„Ja?"
„Erg, hè?"
„Ja. En vooral, dat ik 't nou pas weet.
Aardig van jou."
„Ik weet het ook pas sinds gisteren".
„Dan had ik het een dag eerder kun
nen weten".
„Wat betekent nou een dag!"
„Een massa!"
„Wat zou je er aan gehad hebben, als
je het eerder wist?"
„Wat? Och 'k weet niet. 'k Doe gek.
Maar ik word ook gek, geloof ik".
„Jij moogt toch studeren?"
„Dacht je, dat ik dat wou? Dacht je,
dat ik moeder achter de toonbank wou
zetten, om zelf te kunnen studeren?
Dacht je, dat ik jou meidenwerk wou
laten doen, om zelf de meneer te kun
nen uithangen? Jij niet, dan ik ook
niet".
„Koos, draaf nou niet zo door. Voor
mij komt het er lang zo erg niet op aan
als voor jou. Eigenlijk komt het er voor
mij helemaal niet op aan. 't Zou weg
gegooid geld zijn. Ik trouw immers
toch?"
„Dat wist je de vorige week ook. Toen
praatte je niet van weggegooid geld. Je
verlangde drommels hard naar septem
ber, zusje!"
„O ja, dat is zo, maar dat doe je fei
telijk zonder nadenken. Je bent saam-
gegroeid met je studieplan, je vraagt
jezelf niet eens af, of het wel verstandig
is".
„Dus jij vindt het niet erg? Jij vindt
het niet erg, dat we dat we dood-
arm geworden zijn?"
„Doodarm!"
„Wat anders? Begrijp je niet, dat het
mes vader op de keel staat?"
„Zou het zo erg zijn?"
„Natuurlijk. We waren ezels, dat we
het niet eerder snapten. De ene bedien
de na de ander werd weggestuurd."
„En moeder zei, dat vader ook op an
dere manier geld verhoren heeft!"
„Wat een wonder! Dat doet toch zeker
iedereen tegenwoordig? Ezels waren we,
ezels! En ik heb me daar vandaag nog
lopen opscheppen over mijn studie. Dat
zou ik niet gedaan hebben, als ik het
gisteravond geweten had."
„Maar je moogt immers studeren?"
„Maar ik doe het immers niet?"
„Geloof je, dat je vader en moeder
een plezier doet, door zo te praten?
Moeder was er zo echt blij om, dat jouw
studie door kon gaan."
„'t Is helemaal niet zeker, dat het
kan. Vader zei, dat hij het hoopte".
„Doe dat dan ook. Moeder zei: we
moeten vader helpen, door het dapper
te dragen. We moeten proberen een
vrolijk gezicht te zetten. Dat doet moe
der ook".
„Heb ik niet veel van gemerkt".
„Dan heb je je er zeker ook niet naar
gedragen".
„Misschien heb ik het beter begre
pen dan jij. Jij schrikt van het woord:
doodarm. Maar dat zijn we, zo zeker als
twee maal twee vier is. Dacht je, dat
vader dit huis zou verkopen, als hij niet
zat te springen om het geld? Dacht je,
dat moeder het goed zou vinden, als het
niet hoog nodig was? Dit huis...."
Koos houdt op. Nu zouden ze toch ko
men, de tranen, die hij met zoveel moei
te de baas bleef. Deksels, hij is toch
geen jongejuffrouw? Maar dit huis
opa en oma Verwaal leefden er die
verjaardagen die Sinterklaasavonden
die Kerstfeesten die dagen van
begraven later, droevig, heel droevig,
maar het huis was gebleven en zij wa
ren er in komen wonen. Nu nog, als hij
op zolder is, kan hij zich verbeelden, dat
hij oma hoort roepen: „Koosje, waar
büjf je?" Nu nog ziet hij soms opa's
hoofd boven de trap verschijnen, zoals
vroeger, als opa hem kwam zoeken, om
dat hij op zijn manier weggekropen was
En als je dan denkt dat moeder hier ge
boren werd
„Ik ben maar om één ding blij",
brengt hij na enige ogenblikken uit.
„Waarom dan?"
„Dat opa en oma hier niets van we
ten".
„2k>uden de doden heus niets van ons
weten?"
„Meid, loop heen, nee, natuurlijk niet.
't Kan niet! Bestaat niet!"
Hij vindt het lang niet oimnogelijk dat
het wel kan, weet Tonny. Hij wil het
niet, daarom valt hij zo uit.
„Ik ben ook blij om grootvader en
grootmoeder Koster", zegt ze.
„Het is opa Verwaal z'n huis en geld
dat naar de maan is."
„En het is grootvader Kosters zaak".
„Maar die is nog niet naar de maan".
Koos springt op, loopt met driftige pas
sen door de kamer, zet zich op een ta-
felhoek. „Ete zaakzal niet naar de maan
gaan ook. 'k Zal er zelf pp uittrekken,
om nieuwe klanten te zoeken, 'k zal de
oude aflopen, 'k zal als een marktkoop
man onze waren aanprijzen, 'k zal pra
ten als Brugman. Jansen gaat weg,
maar ik zal aan vader zeggen, dat hij
er die lamlendige Piet ook uit moet
doen. Gerust dat zal ik. Wat Jansen en
Piet samen deden, kan ik wel aUeen. Zo
gauw mogelijk moet ik mijn rijbewijs
halen, dan kan ik er zelf met de wagen
op uit. En anders gaat vader en blijf ik
aan de zaak. Moet er dan in de buurt
bezorgd worden, dan neem jij het zo
lang van mij over. Moeder praat er van
dat zij in de winkel wU helpen» maar
dat moeten we nooit toelaten, hoor!
Moeder is te goed, voor wat hier in de
winkel komt voor negentig procent
zijn dat kletswijven. Zeg, geloof je ook
niet dat we het op die manier best voor
mekaar boksen? Laten we eens uitreke
nen. Toe, ga jij asjeblieft zitten. Je staat
of je zo een speech wilt gaan afsteken.
Dat doe je later maar, als we weer bo
ven Jan zijn. Vooruit, een papiertje! Zó!
Eens kijken. Jansen verdient vijf en
twintig gulden. Piet zes. De dienst
maagd heeft er zeven. De werkster aan
de zaak driemaal één is drie. Goedge-
refcend staan we daarmee al op een en
veertig. Nou de huizenhistorie. Vader
moet dit zien te verhuren. Je weet
nooit, hoe het later loopt, t' Bovenhuis
deed de laatste tijd maar veertig perl
maand. Voor dit krijgen we makkelijk j
zestig. Dat is alweer vier giüen winst I
per week. Zo staan we al op vijf en
veertig. Nou, en dan onze busabonne
menten en boeken
Laat ik weinig zeggen, maar zestig
pop per week verdienen we op die ma
nier zeker."
„Zonder er ook maar iets voor te
doen."
„Jij schijnt het wel nooit te kiuinen
laten, met de douche te werken. Ja, we
zullen moeten aanpakken, maar is dat
zo erg? Als we drie miUe per jaar uit
sparen, moeten we er komen".
„Die drieduizend heb je nog niet."
„Rekende ik soms niet goed?"
„Je wéét nog niet, hoe het met het
huis loopt. Die vier gulden per week liet
ik voorlopig maar buiten beschouwing.
En de werkster hield ik nog meer even
aan. 't Buitenwerk en de winkel zal wel
voor haar rekening blijven."
„Hm, ja, nou, dat is dan zeven gulden
afgeschreven om zusjes wil. Maar de
belasting dame! Die wordt stukken
minder.. Weet je, misschien kan ik dan
toch later nog studeren. Als ik met mijn
achttiende of negentiende begin, ben ik
nog niet bepaald een oude man. Voor
het staatsexamen kan ik in mijn vrije
tijd wel blokken. Je moet niet denken,
dat ik zoveel om de studie geef, nee
hoor! Ergens een flinke zaak te hebben
lijkt me nog wel zo leuk, als polsen voe
len en tongen te bekijken, maar nou ja,
als ik vader en moeder daar een ple
zier mee kan doen, dan doe ik het".
Er is z
keld, na
de const-
galow m
100 vierk
340 kubie
Weekbla-
De arb
■wordt te
de van d
besparen
deze al-
eist 324 u
uren. De
woning
bouwvak
binnen v
nadat de
peze WO
kamer v
slaapka-
de alum
buitenon
bestaat u
vels, he
