Blue Band
mnnm...en kerngez
als WIJ ze
KORTING
don
bedoelen wij
ook
TING
histoRische
schetsen
U vs/eet toe!
ontelbare
Nederlan<
dagelijks Blue Band eten?.
In het precisie zaaien van uw bieten
leOeci
Voer iraS" en
Aardbei-
planten
BLUE BAND GEEFT ZOVEEL -
AL 40 JAAR LANG
Natuurlijk, Blue Band geeft een heerlijke smaak aan de boterhammen.
Maar er is veel méér! Vergeet U niet, dat Blue Band al 40 jaar lang
steeds is vooruitgegaan. Daarom is er, naast de fijne smaak, zo'n grote
voedingswaarde en de rijkdom aan vitamine (metexrmprovitamine A).
Blue Band helpt al die opgroeiende Nederlandertjeswerkelijk
opgroeien. Geen wonder, dat heel veel moeders die goede, smakelijke
Blue Band ook in de keuken gebruiken, voor geurige bruine jus,
kruimige cake en zoveel meer.
zijn wij gespecialiseerd.
WIJ MAKEN ER PRECISIE WERK VAN!
Eq I f* UEDIII flET OUDE TONGE LANGEWEO 17
rda ëm Ub ffCIfffLUCI TELEFOON (01S74) 2 82 - 3 91
Pootaardappelen
sjEersleffngen"
Topslagerij
LUIJENDIJK
Eigenheimer
poters B
partij
heiningpalen
Abonneert U op
„Eilanden-nieuvfS
2e blad
„EILANDEN-NIEUWS"
Dinsdags maart k
jaargang
BB 165.3k.333.6l
Verder zaaien wij uw uien, graszaden en alle andere voorko
mende gewassen met de uiterste nauwkeurigheid.
Wij hebben nog af te geven
een partij FURORE EN
ALPHA E A klassen
N.O.P. Frl.
Voorts Eigenh., Meerl, Bin
tje, Irene, Woudster, Doré,
Prefect, Sirterna, Barima,
enz. enz. in div. klassen en
maten, scherpe prijzen,
vraagt prijs bij
C. V. d. BOGERT
Groothandel in
pootaardappelen
Tel. (04199) 2 98 Postbus 2
Hondsneststraat 22 - Hedel
Bundel gedichten van
Marinus Nijsse
In prachtbandje prijs 4.50
Wie van échte Christelijke
poëzie houdt bestelle deze
bundel. Zeer geschikt als
cadeau voor de a.s. feest
dagen.
BOEKHANDEL DE WAAL
Middelharnis
Voor Middelburg en omge
ving bestelle men Veerse-
singel 39 te Middelburg.
Telefoon 5192.
Alleen WOENSDAG:
500 gram GEHAKT 220
met kruiden.
Telefoon 2694, Sommelsdijk
Bestel tijdig, graag voor 9
uur.
te koop, ook in gedeelten.
K. A. VAN BEEK
Tel. (01877) 3 05 - MeUssant
MENGSELS ENZ.
Het oude vertrouwde adres
Mej. N. WESTHOEVE
Hazersweg Ouddorp
bestelling ook bij
Wed. J. WESTHOEVE
Weststraat Ouddorp
Deutz Evern - zeer vroeg
Cambridge Vigour - ge
schikt voor glas
Gorella - middelvroeg -
grof;
Siletz - geschikt voor diep
vries;
Talisman - fijne late aard
bei;
Prima beworteld A gekeurd
J. HOGCHEM
Emmalaan 29 - Dirksland
Telefoon (01877) 354
wil helpen met de
schoonmaak,
in groot gezin op de Ve-
luwe, liefst oud-geref. gem.
of Ger. Gem.
Adres te bevragen:
FAM. VAN DIS
Schoonveld 44, Rotterdam
Telefoon (010) 179315
Te koop gevraagd
Telefoon (01879) 326
PEINS HENl]
Bedactie en
Tel. (01870) 21
Hoofdstuk 80
DE FABRIEK (2)
Dan opeens, na enkele uren van ploe
teren onder de oorverdovende herrie
van een groot aantal zoemende en op
volle toeren draaiende machines, kwam
de plotselinge overgang in een diepe
vreemde stilte. Het eerste „schoft" was
verstreken. Het was half negen in de
morgen en er was reeds twee en een
half uui intens gewerkt. Alle machi
nes vielen tegelijk uit omdat de voe
dingsstoommachine uitgeschakeld werd.
Een enkele zaag draaide nog wat na
met een knarsend geluid, voor een half
uur kon men de vrijheid gaan zoeken.
De eerste etappe zat er op van de zes-
tigurige werkweek, waarin geen ten-
denzen gevonden konden worden voor
enige arbeidsvreugde, de belangrijkste
factoren welke de mens behoeft in het
leven.
Met de zakkensloofjes nog voor de
buik, men nam niet de moeite deze af
te leggen en ongewassen handen toog
men naar het schaftlokaal om de ste
vige, dikke rotterdamse boterhammen
te gaan eten. Met meer of minder zorg
belegd met een schijfje kaas van acht
cent per ons of een plakje leverworst
van zes cent dito, diepte men het brood
uit de zak en zette gretig de tanden er
in. De eetlust in de bedompte warmte
van de schaftgelegenheid aan de over
zijde van de straat was goed. Die schaft
gelegenheid was een donkere en som
bere ruimte, er was daar ook niets aan
wezig dat enige huiselijke of gezellige
sfeer kon scheppen, alles even ruw en
verwaarloosd. Binnen het fabriekscom
plex was geen ruimte uitgespaard ge
worden of men had deze noodzakelijke
gelegenheid niet nodig geacht voor de
mensen. Van twee oude woonhuizen
had men de benedenruimte uitgebroken
en twee lange smalle pijpenladen ge
maakt om de hongerige schare op te
vangen. Over de gehele lengte van deze
.lokalen" waren ruwe houten tafels en
dito banken zonder leuningen geplaatst.
In de zoldering waren gaten waardoor
men het stucadoorsriet kon aanschou
wen, en was zo laag dat het daglicht
noch frisse lucht gelegenheid konden
vinden de atmosfeer wat dragelijker te
maken. Maar dat mocht niet hinderen
dat de mannen hun zes dikke boterham
men kouwend en klokkend naar binnen
spoelden met de koude koffie uit hun
drinkenskruikjes. Tegen de prijs van
twee cent was er een kom warme,
zwarte koffie verkrijgbaar, zonder sui
ker of melk.
Jan vond ook een bescheiden plaatsje
op de banken van de lange pijpenla,
de kachel rookte er en waar het rookt
is het warm. Het was voor hem een
geestelijke krachttoer om te bidden
voor zijn brood. De over het algemeen
koude a-religieuse sfeer die hij aantrof
binnen en buiten de fabriek had hem
getroffen. In dit opzicht kon hij het ver
schil tussen het dorp en de stad aan
voelen. Vrij weinig arbeiders dachten
er aan een zegen te vragen over het
brood dat ze tot zich namen. Soms werd
er wel mee gespot. „Ik heb er toch voor
gewerkt, dan hoef ik er niet meer voor
te bidden", zei men wel. Gelukkig wa
ren er toch nog enkelen die even de pet
optilden en de ogen sloten, een kleine
minderheid in de grote massa.
Nog zes boterhammen bewaren tot de
middagschafttijd van anderhalf uur,
Deze schafttijd duurde van half een tot
twee uur. Tegen het beëindigen van de
dagtaak, toen de duisternis weer over
de werkende stad was gevallen en in
de fabriek de lichten brandden, begon
het tempo van de arbeid iets te vermin
deren. Duizenden plankjes waren ge
schaafd en versjouwd en er was nog
geen ruzie geweest tussen de jonge
maatjes, die elkander wel eens in de
weg liepen. De kansen op conflicten
waren er wel, want treiters lopen over
al in de wereld rond, ook daar in die
fabriek en „een boertje van buuten"
was een speciaal mikpunt.
Van lieverlede begon Jan te acclima
tiseren, hij had al eens een keer ge
vochten uit noodweer, want de jongens
plaagden hem met zijn schoenen en met
zijn jasje. Van nature was hij niet zo
strijdlustig omdat hij het land had aan
een blauw oog of een bloedneus, maar
ondanks zijn vrees voor een pak slaag
moest hij toch zijn boerenprestige pro
beren te handhaven. Die opscheppers
wisten het verschil niet tussen een tjalk
en een roeiboot of tussen een schelvis
en een kabeljauw, en ze scholden hem
voor boertje omdat hij een zwart jas
je met „bandijzer" (boorband) en pun
tige petiens af moest dragen bij gebrek
aan wat anders. Op een keer dat een
van de druktemakers het wat te bont
maakte en het kledingsstuk wilde be
smeuren met een lik vuil afgewerkt vet
uit de machine, vatte Jan al zijn moed
'bijeen om de knaap een duw te geven,
dat deze op een stapel plankjes in de
hoek terecht kwam. Jan schrok van zijn
eigen dapperheid, maar kon niet nalaten
de plaaggeest even in bedwang te hou
den tot de afdelingsbaas een einde
maakte aan de vechtpartij, want in de
fabriek mocht niet gevochten worden.
Er waren geen builen of schrammen,
het werk kon weer gewoon door gaan
en de plagerijen begonnen tot het ver
leden te behoren.
Jan zou -1,75 per week verdienen,
„schoon", want „vuil" loon kende men
nog niet. Dit bedrag was in die dagen
behoorlijk voor een jongen van vijftien
jaar. Nog vijf en tachtig cent erbij dan
kon zijn moeder de huisbaas weer voor
een week betalen, want de huishuur be
droeg 2,60 per week. Het loon werd
„vuil" wanneer de wekker eens een keer
stuk was, zodat men het verslapen had.
Kon men, ondanks de looppas naar
fabriekspoort het „lootje" niet mee"
tijd in de daarvoor bestemde bus*!*
neren, dan kostte dat een dubbeltje li*|
te, al was het maar een minuut
schil.
Toen de avond was gevallen trokM
arbeidsleger zich weer terug in de
lingen van het besloten gezinsleven.^
straten vulden zich weer met de i!*\
nen, die op huis aan stapten met v#
krachtige tred, de broodzak en de
fiekruik was leeg en zij, die de z«bJ
van de arbeid nog trachten te eryarj
konden ondanks alles tevreden ziJ^jj
bleef er op allerlei gebied rog ve»
wensen over. Wanneer de tezinsl
sterk genoeg was, dan vond men I
in die compensatie om in sociale
en zorgen met Gods hulp staanoej
blijven. Het gezin is immers een va" J
belangrijkste elementen waaruit
maatschappij is opgebouwd.
Het hoofdkwal
Geneve. Al spoJ
■Wereldoorlog da
Van international
uiteraard voorlc
gemeen secretar
dr. Visser 't Ho,
belangrijk ande^
rale zorg voor
aan Joden, conta
de met elkaar
open houden vq
van Nederland
na de oorlog k-v
nisatic tot stand]
Sterdam in het
reldraad van kJ
Op deze eerstel
kerken uit 44 lal
Bij de „Worldcl
om nu eens dê
■bruiken warl
tantse kerken i
Oud-Katholiekel
aan deze zijde
aangesloten. Ai
Rooms-Katholiej
Orthodoxe Kerlf
Geref. kerken,
de Chr. Geref.
meenten. In de
de leidende figj
geporteerd en dL
lornaamste de|
Men moet de
êen super- of bl
federatie van kf
een instrument!
Kaar in contact
lid te bevordeJ
it de Wereldrl
[Oeten stellen
■n- Hij heeft c,
^sformule, dil
joederschap vl
^ristus aanval
'd". Dit is dl
ingezien theol
Fërijk zijn inf
■lei interpret^
lie zelfs geen f
inigen. En dd
[n aan iedere
■en, staat de c
,54 werd de tv
pi te Evanstor
^ar besloten
te vormen
len als leidenJ
fo-e Assembli
pdia), waar bel
[1 de Russisclf
to Boelgarije,!
^ren ook wai
Rooms-Kathl
jrken in Nedf
'ele jonge kerj
40e, zodat het te
:^agt, waaroir.
■JlJ^'erd uitgebl
^ule gewijzil
