Havenkade te Middelbarnis gereed
Is Nederland
overbevolkt
flfdamming Haringvliet en Volkerak
toch in 1968 gereed
Net als papa
Vrijdagmiddag voor verkeer opengesteld
BEDFORD
38e jaargang
Dinsdag 24 september 1963
No. 3223
Clir. STRèEKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG
VOOK DE ZUm-HOLLAJMDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Verschijnt tweemaal per week: dinsdag- en vrijdagavond
Montage stalen schuiven in l-Jaringvlietdam
verschoven naar februari 1964
Gariage Knöps
M
PRINS HENDRIKSTRAAT 14 - POSTBOX 8 - MIDDELHARNIS
Bedactie en advertenties: Kantoor Langeweg 13, Sommelsdijk
Tel. (01870) 26 29, na 6 uur 's avonds Tel. 20 17 Giro 167930
ABONNEMENTSPRIJS 2,13 PER KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
Bij contract speciaal tarief.
„Wij groeien vast in tal en last"
J. V. d. Vondel
Zou het waar zijn, wat de prins onzer
dichters Joost van den Vondel eenmaal
neerschreef meer dan 300 jaar ge
leden in een rijmpje, dat te lezen is
in een gevelsteen van het oude Amster
damse weeshuis? Het gaat er veel op
lijl^en. Onze bevolking neemt in een zo
snel tempo toe, dat met name de eco
nomen zich afvragen of Nederland niet
overbevolkt is of althans binnen niet al
te lange tijd zijn zal. Hier ligt weer één
van de vele problemen, waarmee ieder
volk doorlopend te worstelen iheeft: het
bevolkingsvraagstuk. Daar wij een
zekere voorliefde hebben voor het be
handelen van problemen in onze hoofd
artikelen, mede terwille van de voor
lichting, willen we aan dit onderwerp
thans enige aandacht wijden.
Wat is eigenlijk overbevolking? De
term is duidelijk: een land is overbe
volkt als er te veel mensen wonen op
zijn grondgebied. Maar wanneer wonen
er te veel? Wanneer de bestaansmidde
len niet langer voor ieder een levens
niveau mogelijk maken, dat overeen
komt met een behoorlijke levensstan
daard. De stijging van de bevolking op
zichzelf veroorzaakt nog geen overbe
volking als de bestaansmogelijkheden
ook maar stijgen. Het is dus een nogal
relatief begrip: het is in feite een ver
houding n.l. tussen de grootte van de
bevolking en haar bestaansmogelijk
heden. Men zou kunnen zeggen, dat er
in elk land een permanente wedstrijd
gaande is tussen de stijging van het be
volkingsaantal en die van een voldoen
de nationaal inkomen, waardoor het
mogelijk is iedereen een redelijk inko
men per hoofd te garanderen. Alleen
kan men nu weer gaan vragen: wat is
voldoende of redelijk? Dat is ook een
relatief begrip. Wat in 1850 voldoende
werd geacht, vindt men in 1963 menson
waardig. Een Griek of een Indiër zal
spoediger iets voldoende vinden dan
een Nederlander, omdat hij minder ge
woon is. De eersten noemen luxe wat
wij normaal vinden.
Het zal dus duidelijk zijn, dat we bij
het begrip overbevolking niet met exac
te cijfers kunnen werken. De economen
zijn tegenwoordig wel erg knap in het
becijferen van allerlei macro-economi
sche ontwikkelingen via de wetenschap
van de econometrie, maar op dit punt
faalt hun kunnen, zodat ihet niet mo
gelijk is b.v. om te zeggen: met 12 mil
joen inwoners is Nederland nog niet
overbevolkt, maar met 13 miljoen wel.
Dit lijkt vreemd, maar in het vervolg
zal wel blijken waarom dit niet kan. Er
is daarom ook verschil van mening mo
gelijk over de vraag of een land op een
bepaald tijdstip overbevolkt is of niet.
Zeer veel Nederlanders zijn van mening
dat ons land thans reeds overbevolkt
is, dus de grens heeft overschreden. De
demograaf prof. Van Rooyen van de
V.U. is ervan overtuigd, dat wij de sta
tus van overbevolking hebben bereikt
De Franse statisticus en demograaf Sau-
vy zegt in één van zijn werken, dat Ne
derland de grootste bevolkingsdiclitheid
ter wereld heeft en het enige land is,
waar sprake is van een werkelijke over
bevolking en niet van een schijnbare,
die het gevolg is van onderontwikkeling
Het laatste is in veel landen het geval,
omdat daar de verhouding tussen be
volkingsdichtheid en nationale produk-
tie (dus ooii; nationaal inkomen) totaal
scheef ligt en bij intensieve economische
ontwikkeling rechtgetrokken kan wor
den.
Het probleem van de overbevolking
is dus een demografisch-economisch
vraagstuk. We zullen derhalve moeten
beginnen met een overzicht te geven
van de demografie van Nederland en al
lereerst het verloop der bevolking on
der het oog zien. Dit is af te lezen uit
onderstaande gegevens.
1800
2.100.000
1920
6.800.000
1830
2.600.000
1940
8.900.000
1860
3.580.000
1950
10.200.000
1900
5.100.000
1963
12.000.000
Hieruit blijkt, dat de bevolking van
ons kleine landje van 1830 tot 1900, dus
in 70 jaar, was verdubbeld en dat dit
andermaal geschiedde van 1900 tot 1950
dus in 50 jaar. Wij hebben voor 1963 een
getal van 12 miljoen aangegeven, om
dat over enkele weken de twaalfmil-
ioenste Inwoner van ons land wordt ver
wacht! Sedert 1830 is onze bevolking iVi
maal zo talrijk geworden! Nederland
groeit het sterkst van heel West-Euro
pa. Dat blijkt uit de volgende cijfers,
die het groeipercentage van een aantal
landen aangeven sedert 1900.
Engeland 25 Italië 53
Frankrijk 12 W. Duitsland 100
België 30 Nederland 133
Denemarken 90
Hierbij zij opgemerkt, dat in het cij
fer voor West-Duitsland zijn inbegre
pen de vluchtelingen sedert 1945 uit
Oost Duitsland ten bedrage van 10 mil
joen. Nederland staat dus wel heel ver
aan de spits.
De bevolkingsdichtheid d.w.z. het aan
tal mensen per km^ speelt uiteraard een
grote rol in dit vraagstuk. Hieronder
geven we'ook daarvan een aantal cij
fers van recente datum, n.l. 1960 (Neder
land 1962).
W. Duitsland 226 Zwitserland 131
België 300 Egypte 26
Frankrijk 85 Ver. Staten 19
Gr. Britt. 216 Australië 1
Italië 164 Nederland 355
Ierland 51
Ons land staat dus ver bovenaan. De
groei der bevolking blijkt wel hieruit,
dat het cijfer in 1939 nog maar 268 was.
In Frankrijk was het toen 76, in Italië
141, in Engeland 164 en in België 275.
Merkwaardiger is het dat Ierland in
1840 een bevolkingsdichtheid had van
100, zodat deze tot de helft is gedaald.
Dat zit in de erbarmelijk economische
situatie van dat land, dat niet dicht be
volkt was. Als gevolg daarvan zijn in
de loop der jaren stromen Ieren naar
de Ver. Staten geëmigreerd, zodat daar
nu meer Ieren (of afstamelingen van
hen) wonen dan in Ierland zelf. Men
denke slechts aan president Kennedy,
die ook een Ier van afkomst is.
Toch zeggen ook deze cijfers weer
niet alles, want Egypte b.v. is ondanks
zijn dichtheidscijfer van 26 wel dege
lijk overbevolkt. Het is n.l. zo, dat van
de totale oppervlakte van on'g. 1 mil
joen km^ of 28 maal Nedei-land er
slechts 35.600 km bewoonbaar en bruik
baar is, dus een gebied iets groter dan
ons land! De rest is woestijn. Praktisch
heeft Egypte daarom een bevolkings
dichtheid niet van 26, maar schrik
niet van 730, dus nog tweemaal zo
hoog als Nederland. Dat is dan ook één
van de oorzaken van de grote armoede
der bevolking. En men zal nu beg'-ijpen
wat de bouw van de nieuwe Assoean-
dam door irrigatiemogelijkheden voor
het land betekent.
Het cijfer 1 voor Australië wijst op
een enorme onderbevolking. In dit we
relddeel, dat 230 maal zo groot is als
ons land, wonen nog minder mensen n.l.
10 miljoen. Er zijn dus wel grote ver
schillen tussen de landen en ook binnen
de grenzen van één land. Indonesië b.v.
biedt grote demografische contrasten:
Java is overbevolkt (400 per km^) ter
wijl Sumatra half leeg en Borneo vrij
wel (helemaal leeg is.
Het dichtheidscijfer van de Ver. St.
(19) zou op onderbevolking moeten wij
zen, maar het merkwaardige is, dat men
er zich ongerust gaat maken over een
naderende overbevolking. De groei is er
namenlijk buitengewoon hoog, in de eer
ste plaats door een hoog geboorteover
schot van nVoo (17 per duizend), maar
vooral door de sterke immigratie, al is
die na de oorlog afgeremd. Zodoende
klom de bevolking van 1950 tot 1960
met 28 miljoen tot 186 miljoen, We zien
dus, dat men in het rijke Amerika met
zijn geringe dichtheid maar tevens
met 4 a 5 miljoen werklozen wonder
lijke tegenstrijdigheden, ook al onge
rust wordt voor de toekomst.
Uit wat we tot dusver schreven, kan
blijken van welk een gecompliceerdheid
ook dit vraagstuk weer is. Het zal dus
nodig zijn hierop nog wat dieper in te
gaan.
In de toelichting van minister Aart-
sen op de begroting 1964 van verkeer en
Waterstaat wordt door de bewindsman
gezegd, dat ondanks de vertraging met
de Deltawerken de werkzaamheden
voor de afsluiting van de Grevelingen
in 1964 zullen worden voortgezet en vol
tooid. (In de toelichting is geen reke
ning gehouden, dat intussen de kabel
breuk heeft plaats gehad, waardoor gro
te vertraging is ontstaan). De voorbe
reidende werstzaamtoeden voor de af
sluiting van het Brouwershavensegat
zijn op gang nog in 1963 wordt een
werkhaven gebouwd aan de z.g. Osse; in
1965 wordt een begin gemaakt met de
afsluiting zelf. Haringvliet en Volke
rak hoopt men toch in 1968 dicht te
hebben.
In het jaarverslag dat de minister te
gelijk met de begroting bij de Tweede
Kamer heeft ingediend, wordt o.a. mel
ding gemaakt van de vertragingen bij
de afdamming van het Haringvliet. Het
belangrijkste tijdverlies in de construc
tie van de stalen schuiven voor de uit-
wateringssluis is in de verslagperiode
niet ingelopen. Daarom is de montage
van deze schuiven, verschoven naar 1
febr. 1964. Indien er bij het gereedko
men en montage van de stalen schui
ven geen verdere vertragingen zullen
ontstaan, zal men toch in 1968 met de
afsluiting van het Haringvliet toij Goe-
dereede-Stellendam in 1968 kunnen ge
reed zijn.
Schutsluis in 1966 klaar
Ook in de bouw van de schutsluis is
volgens het verslag vertraging opgetre
den door gebrek aan timmerlieden. Men
rekent dat in februari 1964 het beton-
werk zo ver zal zijn gevorderd, dat de
ringdijk van de bouwput zal kunnen
worden doorgebaggerd. Er zal dan een
begin worden gemaakt met de montage
van sluisdeuren en bruggen. Zes van de
7 stel houten sluisdeuren zijn gereed;
verwacht wordt dat nog dit najaar alle
deuren zullen zijn voltooid.
Het verslag vermeld voorts dat in april
1963 een deel van de binnenhaven bij
de schutsluis door de Stellendamse en
Goereese vissers is in gebruik genomen,
waardoor nu over voldoende vaardiep-
te wordt beschikt. De definitieve toe
stand ontstaat eerst, wanneer de schut
sluis en de buitenhavven gereed zijn, die
in 1966 hun beslag zullen krijgen.
Nog steeds is overleg gaande met
de gemeente besturen van Stellendani
Goedereede en Ouddorp, welk overleg
nog niet kan worden afgesloten, zo
lang de bestaande plannen voor stich
ting van een nieuw vissersdorp aan
de haven geen vastere vorm hebben
verkregen.
Door de vorst en wegens een tekort aan
betonvlechters is aan de werken in en
bij het Volkerak enige achterstand ont
staan. _,Tegen het einde van de verslag
periode kwam het werk echter weer
goed op gang, zodat verwacht wordt dat
in 1963 nog een groot deel van de ach
terstand kan worden ingehaald.
Over de afsluiting van het Grevelin-
gengeul wordt weinig nieuws meege
deeld, in de aflevering van het stortma
teriaal zou een zodanige vertraging zijn
ontstaan, dat de afsluiting niet meer
dit jaar kan plaats vinden. Volgens het
verslag laat het zich aanzien, dat dit
eerst in het voorjaar 1964 zal plaats
vinden. We zullen het hopen.
In het paleis in Teheran dribbelt kroon
prins Reza Pahlavi met kleine pasjes
voorbij zijn erewacht.
De havenkade te Middelharnis is vrij
dag gereed gekomen en voor het ver
keer open gesteld. Men kan dus nu weer
naar de veerhaven langs de fa. Nipius
en dat nog wel zonder een stopverbod,
want de stoplichten zijn buiten werking
gesteld. De wegbreedte langs de kade
muur is van die aard dat de auto's el
kaar ongehinderd kunnen passeren.
Men heeft er echter w^el rekening mee
gehouden, dat het verkeer van rechts
voorgaat; automobilisten dienen dat wel
in de gaten te houden, om het niet no
dig te maken dat de stoplichten weer
moeten worden ingeschakeld!
Het was vorig jaar half augustus dat
de kademuur bij de modezaak van Ni
pius instortte. Er werden direkt maat
regelen genomen, dat alleen luxe auto's
geleid door stalen palen, de kade moch
ten passeren. Het zware verkeer werd
omgelegd door de Rottenburgerweg.
In mei 1962 had de -gemeenteraad
reeds een besluit genomen, dat de kade
muren moesten verbeterd worden. Het
betreffende raadsbesluit is toen ter
goedkeuring naar het Prov. bestuur ge
zonden. In augustus, toen de kademuur
ineenzakte was de goedkeuring er nog
niet, maar dit geval was de klap op de
vuurpijl, zodat de toestemming er bin
nen enkele weken was. Intussen besloot
de raad om er, met het oog op de vol
tooiing van de Deltawerken waardoor
de watersport zal toenemen, er een
jachthaven van te maken. Er werd een
groter krediet toegestaan om meerpa
len voor de pleizierjachten te slaan en
tevens om aan de zijde van het Vïnger-
ling een houten plankier aan te bren
gen, om de jachten op een gemakkelijke
wijze te kunnen bereiken.
Girot* verbetering
Voor het verkeer is de verbreding van
de havenkade een grote verbetering ge
worden. Voorheen waren er automobi
listen, die de smalle havenkade meden
maar thans is er ruimte voldoende, ook
omelkaar te passeren. Aan de zijde van
het modehuis Nipius is de wegforeedte
12 a 13 meter met inbegrip van een
breed trottoir voor de voetgangers.
Tussen bakkerij Westdijk en de fa.
Nipius is een vluchtheuvel gemaakt,
waarlangs de auto's moeten passeren.
Zoals gezegd, dient er rekening mee te
worden gehouden dat het verkeer van
rechts vóór gaat, daar anders de stop
lichten weer zullen moeten worden in
geschakeld. Het is een proberen of het
zonder kan; het ligt dus aan het ver
keer zelf, of dit zal kunnen worden ge
handhaafd. Wel maken wij er op attent,
dat de gewichtsbeperking voor vracht
auto's, grote opleggers enz. blijft be
staan. De chauffeurs zijn echter reeds
zo aan de randweg gewoon, dat geen
zwaar verkeer meer over de haven
wordt verwacht.
Het hele karwei is nu toch nog spoe
dig gereed gekomen. De firma Dijkers
heeft het werk aan de kademuren uit
gevoerd, waarbij circa 150 dampalen
moesten worden geheid van plm. 8 m.
lengte en een doorsnee van 25 bij 50 cm
Het heien heeft de fa. Dijkers laten
uitvoeren door de fa. Pijl uit Zuidland.
Het straatwerk het leggen van de trot
toirs is door de gemeente uitgevoerd.
Het houten plankier is nog niet ge
reed en ook de palen, die in de jacht
haven staan moeten nog worden afge-
wei-kt. Op zichzelf is dit niet zo erg,
want het seizoen is toch voorbij. Later
zullen er ook enkele boompjes worden
geplant en rustbanken aangebracht.
Het geheel ziet er voornaam uit en
het is vooral ook een pracht verbetering
voor het verkeer, zowel naar de zijde
van de veerhaven als naar het Spui en
de Vissersdijk.
MIDDELHARNIS
Kerkdienst. Zaterdagavond 7 uur
hoopt voor de Ger. Gemeente alhier
voor te gaan student Chr. v. d. Poel te
Rotterdam.
DIRKSLAND
Verwond. De gemeentewerkman de
heer P. van Prooijen geraakte met het
laden van trottoirbanden met zijn pink
tussen de ladder van de auto en de
zware betonstukken. De verwonding
was zo ernstig dat de dokter met enke
le krammen deze plaats moest hech
ten en de werkman voorlopig zijn werk
niet zal kunnen verrichten.
Uitslag P.V. Gevl. Vrienden vanaf
Essen (Nld.) 21-9-63. Joh. Doorn 1, 7.
Gebr. Smit 2, 6, 11, 13. B. Leijdens 3,
5, 10 en 12. J. Roodzand 4. A. Mans 8,
15. B. Doorn 9, 14. A.s. vrijdag 27 sept.
ledenvergadering in hotel Kardus.
MELISSANT
Kerkdiensten Ger. Gemeente. Don
derdagavond 7 uur hoopt voor de Ger.
Gemeente (Beatrixlaan) voor te gaan
ds. P. Blok van Dirksland en zaterdag
avond 7 uur student Hoogerland van
Wolphaartsdijk.
STELLEND AM
Geslaagd. Onderstaande personen
slaagden j.l. maandag 23 sept. voor het
examen E.H.B.O.: Mevr. A. de Blok-
Melissant, mevr. H. Baart-Breen, dhr.
A. Baart, mej. P. Wandemaker, Mej.
J. Brinkman, mej. J. Polie en één voor
het Jeugd Rode Kruis mej. Greet van
Oostenbrugge. Zij genoten hun oplei
ding bij dr. L. L, Kreling en het prac-
tische gedeelte van dhr. C. Troost. Het
examen werd afgenomen door dr. Huis
man van Melissant.
Middelharnis - Telefoon 2043
Een kostelijk bezit Nog niet eerder gepubliceerde kleurenfoto's van alle
leden der Koninklijke Familie V Nationale Herdenking 1813-1963 V Postume
hulde aan H.M. Koningin Wilhelmina V Pro Juventute geeft deze Oranje-
kalender uit ten bate van tal van kinderen die extra zorg behoeven V
Kinderen-in-moeilijkheden hebben een zacht plekje nodig in warm kloppende
harten V In uw hart V Hait tegen hard Bestel meteen'en méér dan één
Te bestellen via alle verenigingen Pro Juventute en het landelijk adres:
Kalenderactie Pro Juventute V Postbus 7101 V Amsterdam r
Telefoon (020) 79 09 49 Giro 51 74 00 ff 2,90 (per post f 0,30 extra)
