De wraak van een Christen
IflN Stürheim
De
Twee zakenmensen
Nederlandscil Bijbeigenootsciiap
bestaat in 1964 150 iaar
Scliaalttournooi
te Steiiendam
%AUXHALL
geeuwde wandelingen
All
^vT,l&uwó
Plaatselijk nieuws
Land- en Tuinbouw
Graslandverzorging
GR/
Teico
E. VAN DER BOK
es woTi
at duurdi
uuraer
UIT DE KERKEN
UIT DE PERS
Opening nieuwe Ideuterscliool
A 'r 'Gé ra ge Khöps
VERVOLOVERHAAL
I
geen
Blsdz. 2
„BILANDBN-NIEUWS"
Dinsdag 17 september 1963.
Dinsdag 1'
Dit verhiaal begint met een aanran
ding en eindigt met eentestament.
Een eigenaardige combinatie waarvan,
u op het ogenblik nog wel niet veel be
grijpt. Laten we dus met het begin be
ginnen: de aanranding van Pieter M)Dg-
ge van Renesse, burgemeester van Zie-
rikzee. In 1698 werd hij uit een aan
zienlijk geslacht geboren. Na zijn stu
die in de rechten aan de universiteit
van Leiden en zijn promotie werd hij
op jeugdige leeftijd burgemeester van
Zierikzee.
Meestal vertoefde hij in Den Haag,
waar hij o.a. lid van de Staten-Generaal
was.
Het jaar 1747
Slechts nu en dan bezocht hij Zie
rikzee. Dit was b.v. het geval in 1747,
een belangrijk jaar in onze geschiede
nis. Nadat we vanaf 1702 geen stad
houder hadden gehad, werd in 1747 de
Friese stadhouder Willem Karel Hen
drik Friso als Willem IV over alle
gewesten tot stadhouder uitgeroepen,
voor het eerst in Veere. Maar dat ging
niet overal even rustig. Een deel van
ons volk wilde liever geen stadhouder.
We zien hier al het begin van de strijd
tussen Patriotten en Prinsgezinden, die
in de volgende jaren in hevigheid zou
toenemen en zou eindigen in het verja
gen van stadhouder Willem V.
De aanranding
In dat jaar verspreidt zich het ge
rucht dat Pieter Mogge op weg is naar
Zierikzee, een prinsgezinde stad. Het
gerucht is waar. Als hij van het Rot
terdamse beurtschip aan wal stapt,
wordt hij allesbehalve vriendelijk ont
vangen door zijn stadgenoten. Hij wordt
n.l. beschuldigd van de anti-Oranjege-
zindheid. Aan scheldwoorden geen ge
brek, het woord „landverrader" galmt
over de kade. Aan mishandeling ont
breekt het evenmin, ja, hij zou het er
misschien niet levend hebben afge
bracht, wanneer een officier niet tus
senbeide was gekomen.
„Naar de gevangenis met hem!"
schreeuwt het op wraak beluste volk.
Om hun burgemeester nog eens extra
te honen wordt hij op de stadsvuilnis
wagen gezet en begeleid door de joe
lende menigte naar de gevangenis gere
den. Ruim een maand heeft hij hier on
schuldig gevangen gezeten. De be
schuldiging van anti-Oranjegezindheid
kon niet bewezen worden. Evenmin de
bewering van zijn vijanden, dat hij te
gen de verheffing van de Prins tot stad
houder was.
Hij keert weer naar Den Haag terug
en vat zijn werkzaamheden als lid van
de Staten-Generaal weer op. Zijn wo
ning in Zierikzee verhuurt hij, daar
wil hij nooit meer terugkomen. Was
het wonder?
In 1756 sterft hij en wordt bijgezet
in een prachtige graftombe van het fa
miliegraf in de kerk te Dreischor (de
ze kerk wordt op het ogenblik geres
taureerd). Voor dit grafmonument had
hij 12.000,— bestemd.
Mr. Pieter Mogge liet een groot ver
mogen na. Niet in de eerste plaats door
de verdiensten in zijn voorname be
trekkingen, maar vooral door de erfe
nis van zijn twee ooms. Hij bezat veel
landerijen en hofsteden en ook een gro
te waarde aan effecten, men sprak
zelfs van 1% miljoen gulden, voor die
tijd een geweldige som.
Wat blijkt nu bij de opening van zijn
testament? Dat hij wraak genomen
heeft op zijn vijandige stadgenoten.
Miaar de wraak van een Christen, die
kwaad met goed weet te vergelden, die
denkt aan het Godswoord: „Mij komt
de wrake toe. Ik zal het vergelden."
De Zierikzeeënaars zullen wel van
schaamte gebloosd hebben, als ze ver
nemen dat Pieter Miogge uit liefde tot
zijn vaderstad een bedrag van 70.000
pond Vlaams, d.i. 420.000 gulden, ver
maakte. Met deze voorwaarde erbij, dat
voor dit bedrag te Zierikzee een hoge
school moet gesticht worden. Alles voor
de toekomstige universiteit was nauw
keurig geregeld. Er zouden 6 hoogle
raren komen, n.l. in de theologie (moest
een Coccejaan zijn), rechten en genees
kunde, die ieder een salaris van
1800,'s jaars zouden krijgen. Het sa
laris van de professoren in de wijsbe
geerte. Oosterse talen en letteren zou
1400,bedragen.
Geen hogeschool
De hogeschool is er echter niet geko
men. De Staten van Zeeland deden hun
best, maar die van Holland werkten
de zaak tegen. Ze beweerden dat de
universiteit van Leiden voor beide ge
westen bedoeld was. Waren ze mis
schien bang voor concurrentie?
Talloze vergaderingen zijn er gehou
den en stapels brieven geschreven.
Maar de Staten van Holland wisten hun
Zeeuwse collega's zo lang op sleep
touw te houden, tot er met onderhan
delen 3 jaar verlopen waren, waardoor
de stichting van een Zeeuwse univer
siteit verijdeld was. Er stond namelijk
in het testament dat het geld voor een
ander doel moest' gebruikt worden,
wanneer men na 3 jaar niet tot over
eenstemming gekomen was. Tot stich
ting van een militair armkinderenhuis,
een weeshuis voor kinderen van Zeeuw
se onderofficieren, ruiters en soldaten.
Ze zouden hier tot hun twinstigste jaar
kunnen blijven.
Ook van de stichting van dit wees
huis is niets gekomen, waarschijnlijk
omdat er niet genoeg kinderen waren
om het gesticht te bevolken.
De goede bedoelingen van deze edele
man hebben dus tot geen resultaat ge
leid. Met zijn erfgenamen heeft het
stadsbestuur in 1"778 een regeling ge
troffen, waarbij de stad een deel der
erfenis tot eigen welzijn mocht gebrui
ken. Ik noem b.v. verbetering van het
stadhuis, steun aan de visserij, de jaar
wedden van de predikanten. Zo is de
weldadige erflater op deze manier zijn
stadgenoten toch nog tot hulp geweest.
Middelburg.
L. van Wallenburg.
Verkrijgbaar bij:
Broekweg Ouddorp Telefoon 5 64
Het rundvlees wordt straks luxe
Ook 't varkensvlees slaat op.
De kaasprijs is aan 't stijgen.
Benevens deze strop.
De kolenprijs naar boven.
Al is 't, dat men 't niet wou
Daarmee zijn we toch zeker.
Voorlopig uit de kou!
Ze deden tachtig centen
Straks nog iets iets meer bij 't mud,
Dus als het wil gaan vriezen.
Dan maakt dat spul je blut!
Misschien komt er ook straks nog,
Bij 't brood en bij de huur,
Van 't land heel weinig opbrengst,
Het leven is wel duur.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Daarle kand. G. J. Wis-
gerhof te Veenendaal.
Bedankt voor St. Annaland B. Zaal
te Nieuwe Tonge.
Culemborg. Wegens benoeming te
Opheusden, nam de eerw. heer W. v.
Oostende (afkomstig van Stellendam)
afscheid als voorganger van de Ned.
Herv. Evangelisatie, met een prediking
over Handel. 20 31 en 32.
Opheusden. Na tot zijn dienstwerk te
zijn ingeleid door ds. J. Catsburg, de
plaatselijke predikant met Judas: 36,
deed de eerw. heer v. Oostende hier
intrede met 1 Tim. 3 16. De heer v.
Oostende is benoemd voor pastoraal
werk in de gemeente en ongeveer 12
diensten per jaar.
Hüligersberg. Na bevestiging, door
dr. C. Graafland van "Veenendaal met
Handel. 20 28, deed ds. J. Kruyt, ge
komen van Lexmond hier intrede met
1 Sam. 9 27b.
Wijziging predikants pensioenen.
Het kerkelijk pensioen voor predikanten
bedroeg tot nog toe voor alle catago-
riën 3960,per jaar. Hierin is een
wijziging gekomen. In de Novemberver-
gadering der Synode zal het voorstel
der Gen. Finan. Raad worden behan
deld om dezen te brengen op 5400,
tot f 7020,per jaar, al naar gelang
de groep van de gemeente was, die
men het laatst diende.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Kuinre W. Haverkamp
te Anna Jacoba Polder. Oud Beijer-
land C. V. d. Velden te St. Laurens.
Sellingen en Winsum J. Geel, kand. te
Amsterdam.
Aangenomen naar Schoondijke E.
Hoogerwerf, kand. te Baarn. Nieuwveen
H. Meinders, kand. te Amsterdam. Ze
venhuizen G. V. d. Meulen te Garijp.
Vroomshoop E. Kim te Reitsum. Edam
M. Megering, kand. te Noordeloos.
Bedankt voor Bozum, Dalfsen, Hei-
nikenszand en Midsland kand. E. Hoo
gerwerf te Baarn. Haamstede G. v. d.
Meulen te Garijp. Bodegraven en Oude-
water E. Kim te Reitsum. Enumatil,
Weede, Oosthem, Exloërmond, Vlagt-
wedde, Zoutkamp en Zwaagwesteinde
M. Meyering kand. te Noordeloos.
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Groningen I. de Bruyne
te Rotterdam en K. Velema te Hooge-
veen.
Beroepen te Dokkum J. de Jong te
Gouda. Vlaardingen B. Bijleveld te
Bussum. Harderwijk B. Bijleveld te
Bussum.
Bedankt voor Thesinge J. Vogel te
Steenwijk.
Rijswijk. Na bevestiging door ds. H.
Toorman, legerpredikant, met 2 Kon. 4
30, deed ds. Joh. Prins, gekomen van
Groningen intrede met 2 Cor, 3 19 en
20.
Ds. A. Bikker hoopt 23 sept. a.s. op
Schiphol te arriveren, na zijn reis naar
Celebes.
Nieuw Amsterdam. Wegens vertrek
naar Sliedrecht, nam ds. N. Brandsma
afscheid van deze gemeente met Je-
saja 53 1.
Hengelo. Wegens vertrek naar Den
Helder, nam ds. D. Coppoolse afscheid
met Hebr. 12 14 en 15a.
Harlingen. Na bevestiging door ds.
D. V. Wilsum van Dedemsvaart met Joh.
1 35—37, deed ds. R. Slofstra intrede
met Hebr. 4 12.
Broek op Langedijk. Op woensdag
4 sept. verbond ds. W. v. Heest, geko
men van Emmen, zich aan deze ge
meente met een prediking over Rom.
1 16, na vooraf bevestigd te zijn door
ds. S. Wijnsma te Rotterdam, met 1
Cor. 3 9.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Amsterdam en Rotter
dam Z. P. Blok te Dirksland.
Bedankt voor Yerseke en Kampen P.
Blok te Dirksland.
VARIA
Ifc hegriep oe niet - ik geleuj oe niet'.
Er was eens een gereformeerde domi
nee die op de catechisatie iets probeer
de uit te leggen. Maar een van de jon
gens zei: ik begriep oe niet! Nog eens
geprobeerd, met hetzelfde resultaat: ik
begriep oe niet. Tot zes maal, telkens
weer anders aangepakt. Eindelijk zei de
catechisant: noe begriep ik oe wel, maar
noe geleuf ik oe niet!
Jaren later vierde die dominee zijn
ambtsjubileum. Het was natuurlijk een
bovenstebeste man, en in iedere toe
spraak werd hij nog beter. Totdat het
voetstuk hoger was dan het standbeeld
zelf. Toen hij aan het slotwoord toe
kwam, haalde hij dat oude verhaal van
zijn catechisant nog eens op, en hij zei:
ik heb maar stil zitten luisteren en
dacht telkens bij mijzelf: ik begriep oe
niet! Maar nu ik aan het eind gekomen
ben, moet ik zeggen; ik geleuf oe niet!
(Kerknieuws)
MELISSANT
Kerkdienst. Donderdag 19 septem
ber hoopt voor de Ger. Gem. in Ned.
alhier voor te gaan ds. F. Mallan.
OUDDORP
Bibliotheek weer open. De biblio
theek in de consistorie van de Geref.
Kerk is weer voor de plaatselijke le
zers opengesteld. Uitgifte van boeken
elke donderdagavond van half zeven
tot acht uur.
OUDE TONGE
Havenverkeer. In de afgelopen week
zijn er uit de haven vertrokken drie
schepen met graan en 1 schip met bui
zen. Binnengekomen drie schepen met
brandstof, inhoud 630 ton.
Vergadering Vrouwenvereen. Op
dinsdag 17 sept. des nam. 7.30 uur hoopt
de Vrouwenvereen. Weest een Zegen
haar jaarvergadering te houden in het
Vereen, gebouw aan de Kolfweg. De
inleiding wordt verzorgd door mevr.
Heemes-Barnat.
Stylitus schrijft in Kwekerij en Han
del, het vakblad voor het bloembollen-
bedrijf (H.B.G. Lisse) kostelijke stuk
jes in zijn rubriek „Kolom". Deze keer
gaat het over twee zakenmensen, bei
den aan de rand van een faillissement;
de een gaat er onder door, de ander
redde zich met veel branie. De toe
passing moet men zelf maar maken.
„Er waren eens twee zakenmensen,
die leefden in een slechte tijd.
Ze kenden elkaar niet, maar onaf
hankelijk van elkaar zaten ze op een
sombere avond de balans op te maken
en kwamen tot de slotsom, dat er niet
veel anders overschoot dan faillisse
ment aan te vragen. Vanzelfsprekend
echter wilden ze trachten, deze nare
gebeurtenis zo lang mogelijk uit te
stellen, zo mogelijk te voorkomen.
Meneer A ging ijverig aan het reke
nen, waarop hij kon bezuinigen. Hij
dacht: als ik nu eens de Studebaker
weg doe en ik ga voortaan op de brom
mer, en ik verkoop dat grote huis en
ga in een kleiner wonen, en ik ontsla
een paar man van het personeel en ik
ga van 't jaar niet met vakantie, dan
bezuinig ik misschien zoveel, dat ik
het nog nét haal.
Hij deed zijn best en al gauw wist
men het op de beurs. A heeft zijn auto
verkocht, weet je dat? Hij rijdt nou op
de brommer. Heb je gehoord dat er
mensen weggaan bij A? Hij kan ze niet
meer betalen. Heb je gehoord dat A
gaat verhuizen? Hij gaat weg uit dat
grote huis in het park, hij gaat nou
in de X-straat wonen. Ook geen voor
uitgang, zeg!
En ze vroegen A of hij niet met va
kantie ging. Vakantie? zei A, dat kan er
niet af, mensen!
Toen staken de crediteuren van A de
koppen bij elkaar en spraken: Dit gaat
niet goed. Auto verkocht, personeel ont
slagen, kleiner huis! We wisten allang
dat hij moeilijk zat, maar dit is 'toch
wel het bewijs. Wanneer wij nog iets
van onze centen willen zien, dan moe
ten we gauw zijn!
En zij vroegen zijn faillissement aan.
Meneer B pikte het anders in.
Hij belde drie autodealers op en liet
ze voor zijn huis paradoren. Hij maakte
een proefrit in een Opel en die beviel
hem niet. Toen probeerde hij een fiat
en die was hem te klein. Hij nam zo'n
grote Chevrolet, zo'n vliegdekschip
waar de „grosze Kanenen" in rijden.
Maar autoverkopers kletsen en binnen
kort wist de hele beurs dat B een nieu
we auto kocht, en dat een Opel en een
Fiat hem te goedkoop waren, en heb
je die nieuwe al gezien?
En hij ging met de nieuwe slee naar
Spanje en stuurde al zijn crediteuren
een kaart van de Costa Brava. En die
beten op een houtje en zeiden: Hij
speelt maar mooi weer van onze centen,
ik wou liever dat hij maar betaalde!
Maar ze durfden hem niet manen, want
je maant geen meneer die in 'n grote
slee rijdt en vakantie houdt aan de
Costa Brava.
En als er dan eens eentje de stoute
schoenen aantrok en besloot om zijn
eigen geld te vragen, dan werd hij
vorstelijk ontvangen in het grote heren
huis, en terwijl zijn enkels wegzakten
in het tapijt werd het al een heel klein
mannetje en gaf meneer B bescheiden
een hand. En dan ging er een goeie
fles open en vóór hij het wist had hij
weer zaken gedaan. En dan zei me
neer B: Maar kerel, weet wel dat je
nog een heleboel geld van me krijgt?
En dan maakte de ander een gebaar
van la-maar-zitten en zei da ie wou
dat ie van al zijn geld zo zeker was als
van het geld dat hij van meneer B
hoopte te krijgen.
En dan zeiden ze op de beurs: Jan
sen heeft toch maar weer aan hem ge
leverd, en dat is zo'n duitendief, nee,
dat zit wel goed!
En toen de magere jaren voorbij wa
ren en meneer B weer boven de stapel
rekeningen kon uitkijken, benoemden
ze hem tot voorzitter van de vakgroep,
want hij had dank zij zijn vooruit
ziende blik en koen zakenmanschap zijn
bedrijf door moeilijke tijden geloodst.
En meneer A kwam bij hem sollici
teren om een baantje, maar meneer B
had geen vakature. En hij had het trou
wens niet op mensen die al eens failliet
waren geweest
NIEUWE TONGE
De nieuwe kleuterschool, uitgaande
van de Stichting Christelijke School te
Nieuwe Tonge, zal D.V. woensdag 25
september a.s. officieel worden geopend
De opening zal des middags te 2.30 uur
geschieden door mej. H. J. Glasz in-
spectrice van het kleuteronderwijs In
inspectie 7 te Dordrecht.
In juni 1964 hoopt het Nederlandsch
Bijbelgenootschap zijn 150-jarig bestaan
te herdenken.
In de afgelopen 150 jaar is voor een
zeker deel voldaan aan de in 1814 ont-
gen opdracht:
„Het vertalen, drukken en versprei
den van de Bijbel in zijn geheel of
in gedeelten, zonder aantekening of
uitlegging, zowel binnen Nederland
als daarbuiten, zonder dat het ge
nootschap een commercieel oogmerk
nastreeft."
(art. 1 van de Wet van het NBG)
Wat er allemaal is gedaan is van
dusdanige omvang en naar wij me
nen importantie, dat een gedenk
schrift over deze 150 jaar arbeid van het
NBG een foliant van honderden pagi
na's zou worden. Niettemin werd de
geschiedenis van deze 150 jaar op een
voudige, overzichtelijke wijze in een
pocketboek samengevoegd.
Altijd heeft bij het werk van het
N.B.G en dit geldt voor alle bijbel
genootschappen in de wereld voor
opgestaan, dat voor iedereen in eigen
taal en voor iedere beurs een Bij
bel beschikbaar moet zijn.
Hoe groot zijn de geestelijke en cul
turele waarden en de sociale invloeden
van de Bijbel in ons volksleven ge
weest en zijn ze nóg!
De opdracht, in 1814 aan het Neder
landsch Bijbelgenootschap verstrekt,
is tot op de huidege dag met veel zor
gen en veel pijn en met altijd door
een chronisch geldgebrek met alle
kracht tot realiteit gebracht, getuige
b.v. het feit, dat in meer dan 60 talen
het NBG de Bijbel, het Nieuwe Testa
ment en bijbelgedeelten vertaalde voor
de Indonesische volkeren, voor de An
tillen, de West en Nieuw Guinea, als
mede thans bezig is met de vertaai-
arbeid in Cameroun.
Alleen al in dit laatste jonge land,
waar een zo schrijnend tekort is aan de
Bijbel in eigen taal, staat het NBG voor
de taak in 15 talen de Bijbel te verta
len.
Het zijn enorme opgaven; het zijn
financieel moeilijk te dragen objecten;
maar koste wat het kost: aan de op
dracht MOET worden voldaan!
De gebeurtenissen van het 150-jarig
bestaan hebben reeds hun schaduw
vooruit geworpen door b.v. het feit, dat
sinds enkele maanden een verhoogde
activiteit ontplooid wordt inzake de le
denwerving.
ifiiddêlharnis'- Telefoon 2043
Vrijdagavond en zaterdagavond is
een schaaktournooi gehouden in het
Haegse Huus te Stellendam, waarvoor
48 deelnemers aanwezig waren. Hier
onder waren 8 personen uit Rotterdam,
Utrecht en Den Briel, die door de Nes-
tum vanaf Hellevoetsluis naar de Bouw
put waren gebracht, om op deze wijze
Stellendam gemakkelijk te kunnen be
reiken.
De groepen (in totaal 12) bestonden
uit 4 personen, die twee partijen speel
den; de winnaars van deze partijen,
alsook de verliezers speelden daarna
met elkaar. Wie daarbij wéér won had
de eerste prijs en de verliezer van de
zelfde groep had de tweede prijs. De
winnaar (van de verliezers groep) kreeg
de derde prijs.
De uitslag was als volgt: winnaar
van de hoofdgroep drs. J. Staal uit
Brielle; winnaar 2e hoofdgroep dhr.
G. L. Woudstra uit Vreeswijk (broer
van de gemeentesecretaris); winnaar
van de 3e hoofdgroep dhr. J. Stuifzand
uit Rotterdam.
De prijzen bestonden uit huishoude
lijke artikelen, schemerlampjes enz.
Er speelde ook nog een jeugdgroep
van 4 personen waarvan Arie van Be
ters de winnaar werd, die een wissel-
beker verkreeg, geschonken door de
Het is verheugend te kunnen melden,
dat het aantal leden en begunstigers
sterk stijgende is en het laatste half
jaar is gestegen tot boven de 195.000 en
dat straks, wanneer op een nog meer
intensieve wijze geheel Nederland zal
worden geconfronteerd met het werk
van het Bijbelgenootschap, het streef
getal van 225.000 leden en begunstigers
bij het jubileum in juni 1964 zal worden
i gehaald, zo niet zal worden overschre-
j den.
1 januari 1961 stonden geboekt:
182.740 leden en begunstigers
31 dec. 1962 stonden geboekt 189.280
leden en begunstigers
30 juni 1963 stonden geboekt: 192.265
leden en begunstigers.
1 september 1963 waren meer dan
197.000 leden en begunstigers in de boe
ken van het NBG opgenomen.
Van de meer dan 850 afdelingen van
het NBG in Nederland zijn talrijke nog
bezig het ledenaantal op te voeren en
in tal van plaatsen wordt het voorge
stelde streefgetal verre overschreden.
Juist nu in deze maanden de ver
enigde wereld-bij belgenootschappen
hebben besloten tot verdriedubbeling
van het aantal bijbels en bijbelgedeel
ten, hetgeen betekent dat in 1966
150 miljoen bijbels en bijbel
gedeelten per jaar
moeten worden gedrukt, gereedgemaakt
en verspreid, betekent dit ook voor het
Nederlandsch Bijbelgenootschap een
driedubbele inspanning, een inspanning
welke alleen kan gerealiseerd worden,
wanneer het jubileum van het NBG
wordt gebruikt om bijbelvoorziening in
het middelpunt van de belangstelling
van het gehele Nederlandse volk te
plaatsen.
En ziedaar het doel van de jubileum
viering!
De Bijbel wederom in de belangstel
ling van het Nederlandse volk te plaat
sen!
Hoe dit zal geschieden, welke evene
menten zullen worden gehouden, wel
ke inspanning zal worden gegeven om
dit doel te bereiken, zal aan iedere Ne
derlander binnenkort ter kennis worden
gebracht.
Vast staat, dat op tal van wijzen de
aandacht zal worden bepaald bij de
Bijbel en het werk van het Neder
landsch Bijbelgenootschap, alsmede de
arbeid van alle bijbelgenootschappen in
de wereld!
Na alle regens van de afgelopen pe
riode is het niet eenvoudig het gras
land in goede staat te houden. Er wordt
ruig geweid en ook treedt nogal wat
vertrapping op.
Speciale aandacht verdienen de nieuw
ingezaaide percelen. Hier is een duur
graszaadmengsel ingezaaid en het is
dus zaak, dat deze percelen zich snel tot
goed grasland ontwikkelen. En hoewel
beweiding nuttig is om een dichte zode
te verkrijgen, moet hier toch worden
gewaakt tegen vertrapping. Het jonge
grasland is hier zeer gevoeligg voor.
Ook een juist bemestingsbeleid is van
groot belang. Door het scheuren raak
ten de voedende bestanddelen uit de
oude zode meer verdeeld over de gehe
le bouwvoor. De grondmonsters van de
oude zode geven daarom geen juist
beeld meer. Zij wijzen, voor de situatie
van nu, beslist te hoog fosfaat en kali
aan. En deze elementen zijn voor een
goede en snelle ontwikkeling van het
nieuwe bestand onontbeerlijk.
Vooral de klaver uit het ingezaaide
mengsel komt pas tot zijn recht bij
goede kalivoorziening. En dan is er nog
het gevaar van uitwinteren. Ook om
dit te verkleinen is het wenselijk nu
spoedig, althans voor de winter, op der
gelijke percelen kali en ook fosfaat te
strooien.
Rotterdamse Schaakbond. De tweede
prijs was voor Bert Woudstra.
Het ligt in de bedoeling dat de
Schaakvereniging Stellendam dit tour-
nooi jaarlijks zal herhalen. De opzet is
mogelijk gemaakt door een gemeente
lijke subsidie.
Er was veel belangstelling uit de ge
meente en ook uit de omliggende plaat-
door W. SCHIPPERS
27
„Aha! is het dat, wat je mij wilde
zeggen! Het is een grove leugen. Als
mijn bediende werkelijk het touw heeft
doorgesneden, dan deed hij zulks uit
eigen beweging, om niet door je vaders
domheid de nek te breken."
„Dan is het zeker ook gelogen, dat je
mijn broer zijn verloofde hebt ontfut
seld! Doch wat geeft een persoon van
stand en positie om een arme onderwij
zer! Ik noem ihet echter schurkenwerk."
„Nu is het genoeg, lompe kinkel",
schreeuwde de Engelsman, schier stik
kend van woede, en bliksemsnel zijn
jachtgeweer bij de loop grijpend hief hij
het op, om met de kolf de Zwitser te
gen de rotswand te slaan. Doch het op
zet van de officier mislukte, want eer
de slag neerkwam, had Wilhelm zijn
tegenstander reeds gegrepen en beide
mannen lieten ihun geweren vallen, om
de handen vrij te hebben voor de wor
steling, die volgde.
Luitenant Hatter was een uitstekend
sportsman, en had men volgens de rege
len der kunst geworsteld dan zou het
hem mogelijk gelukt zijn de Zwitser
neer te leggen, doch hier op het ruwe
smalle bergpad was de ijzersterke gems
jager, die bovendien op het gevaarlijke
terrein volkomen thuis was, hem verre
weg de baas. De Engelsman deed boven
menselijke pogingen om een vuist vrij
te krijgen en met een goed gemikte
stomp de strijd in zijn voordeel te krij
gen, doch de gespierde armen van de
jager omklemden hem als met een ijze
ren greep; zijn benen verloren hun
steunpunt, en met een geweldige ruk
slingerde de Zwitser opeens, door woede
verblind, de ongelukkige van het smal
le pad in de vele honderden meters die
pe bergkloof.
Een gillende angstkreet, het geluid van
naar beneden rollende stenen, en daar
na was alles stil doodstil.
Doch thans kwam Wilhelm tot be
zinning. Wat had hij gedaan? Een
moord gepleegd! Wat zouden daarvan
de gevolgen zijn?
Een dodelijke angst maakte zich van
hem meester. Toen hij zich over de rand
der kloof heenboog, zag hij de bediende
van zijn verslagen vijand met de vlug
heid van een aap naar omlaag klaute
ren, blijkbaar om zich naar het lijk van
zijn meester te begeven. De Maleier had
Wilhelm op het bergpad gezien, voor hij
afdaalde in de kloof, en mogelijk was
ook wel iets van de op luide toon ge
voerde woordenwisseling tot hem door
gedrongen, zodat ontdekking van de
misdaad niet uit kon blijven.
Er was voor de gemsjager maar één
middel om te ontkomen aan de straf
fende had der gerechtigheid, en dat mid
del nam hij ogenblikkelijk te baat.
Vluchten over de bergen, de Alpen
overtrekken en Italië trachten te berei
ken, het was de enige kans op behoud.
En Wilhelm Unterwald was gevlucht,
langs paden, waar slechts de gems de
voeten zet, waar duizend gevaren de
stoute klimmer bedreigden; doch hij
kwam alle moeilijkheden te boven en
wist Italië te bereiken.
Van Italië trok hij naar Frankrijk,
van Frankrijk naar Duitsland, waar hij
een Zwitser ontmoette, met wie hij te
voet naar Holland reisde, met de bedoe
ling om dienst te nemen bij ihet Neder
lands-Indisch leger, in welks gelederen
zo menig vreemdeling dient, wie de
grond in zijn eigen land te warm werd.
Eerst toen Wilhelm goed en wel te Ba
tavia was, ■waagde hij het een brief te
schrijven naar het ouderlijk huis, een
brief waarin hij zijn misdaad beleed,
waarin hij zijn moeder smeekte, hem
het leed te vergeven, dat hij over haar
ihuis had gebracht, waarin hij sprak van
zijn berouw en van zijn heimwee naar
de bergen van zijn vaderland, welke hij
de ,moordenaar en balling nimmer zou
wederzien.
Hier zweeg de verteller, en Jan Star-
heim, wienst oog vochtig was geworden,
greep Wilhelms hand.
„Arme kerel", sprak hij, „ik begrijp
zo goed, wat er in je hart moet zijn om
gegaan. Zie ,je hebt mij uitgelachen, om
dat het mij bezwaarde, die arme drom
mels van Atjehers te hebben gedood,
dooh zijn zij, goed beschouwd, wel zo
veel schuldiger dan die Engelsman, die
gij naar beneden hebt geworpen? Ik ge
loof," vervolgde Jan, „dat ik in jouw
plaats het mogelijk óók zou hebben ge
daan, doch je schijnt je berouw en heim
wee nogal goed te boven te zijn geko
men, want in 't ganse bivak is geen vro
lijker snuiter te vinden dan juist jij. Zie
dat begrijp ik niet best."
„Ke zult mich bekrijpen, als ik jou die
einde vertel", radbraakte hij, en met
weinige woorden verhaalde hij het slot
van zijn geschiedenis. De eerste zes of
zeven maanden, welke iiij in Indië door
bracht, kwelden hem wroeging en heim
wee zodanig, dat hij meer dan eens op
het punt stond zelfmoord te plegen.
Toen brak echter voor hem plotseling
een lichtstraal door de donkere nacht
van zijn leven. Hij ontving namelijk een
brief door zijn broeder, uit naam van
zijn moeder geschreven. Reeds de eer
ste regels, die hij las, vervulden zijn
hart met nameloos geluk. Daar stond
immers: „Arme Wilhelm, dank God op
uw knieën en sdhep moed, want luite
nant Hatter is niet dood. Niemand in
het dorp weet, dat gij de hand hebt ge
had in het ongeluk dat hem in de ber
gen is overkomen."
Verder schreef Anthonie, dat men Wil
helm in het dorp als verontgelukt be
schouwde; men kende zijn vermetele
aard en veronderstelde, dat hij zich op
de bijna onbeklimbare gletscihers ge
waagd had, waar reeds menig stout
gemzenjager de dood vond, wiens lijk
nimmer werd gevonden.
De familie Unterwald echter betwij
felde deze veronderstelling, want toen
bij hen bekend werd, dat luitenant Hat
ter zwaar gewond uit het gebergte was
thuisgebracht, had Anthonie dadelijk
gezegd: „Daar heeft Wilhelm de hand in
gehad," en toen deze niet terugkeerde
uit de bergen, bevestigde dit hun ver
moeden. Nog meer zekeröieid kreg men,
toen Anthonie op de plek, waar zijn
broeder met de Engelsman vocht een
knoop vond, welke Anthonie dadelijk
herkende als afkomstig van Wilhelms
buis.
De Unterwalds zwegen natuurlijk over
hun vermoeden, doch zij vreesden, dat,
als luitenant Hatter in het leven bleef
deze de ware toedracht der zaak wel
aan het licht zou brengen.
Maar er lekte van die zijde niets uit,
dan dat de officier op de jacht in een
bergkloof gevallen was en als door een
wonder in zijn val gestuit werd door
struikgewas, dat in de rotspleten groei
de, en waarin hij met zijn kleren was
blijven fiangen. Zijn bediende was met
eigen levensgevaar naar hem toege-
klauterd, had hem daar stevig vast
gebonden en was toen hulp gaan halen
in het hotel. De Engelsman liet niets
uit, en was zo spoedig hij vervoerd kon
worden, met zijn vriend dr. Andrew
Cutley naar Engeland vertrokken, zon
der zich in het minst om Therèse te be
kommeren, die door zijn vertrek alle
luchtkastelen, welke ze reeds ihad ge
bouwd, in rook zag verdwijnen.
Hoofdstuk XI
Een droevig einde
't Waren voor Jan Starheim gezellige
dagen, welke hij daar sleet in het bivak
aan de oever van de stroom, in het tro
pische woud.
Met Wilhelm Unterwald ging hij om
als met een broeder, en de gewezen
gemsjager der Alpen, die voor zichzelf
nergens gevaar duchtte, waakte over
hem, zoals hiji het eenmaal over zijn
broeder Anthonie deed.
En dikwijls, zeer dikwijls dreigde er
gevaar; telkens rukte een afdeling uit
om de omtrek te verkennen, en door
gaans waren Jan Starheim en Wilhelm
daarbij, want beide jonge mannen be
hoorden tot de voor dat doel het meest
geschikte soldaten van het bivak.
Grammofo
vraagd, ou
metalen p
rol, of gr£
en gramn
Zend brie
bus 3045
arts te
boudt a.s.
september)
BEIJEI
(Wordt vervolgd)
In de on
de Twe»
op 12.8i
op 1.38
dende to
nota ves
voor wat
Kabinet,
is gehou
kort van
een bedr
inschrijfi
taalmark
pen weg
eveneens
andere s
geeft de
tekort ge
Realiser
betrekkinj
is slechts
die door
worden g
grond is
te bouwen
net gelegc
tureel beg
Bij de
ruimte ge<
geringsver
vermeld,
oplossing
nota die
ten-Gener
zullen uitj
den gewij
derwerpen
fen. Het g
aan de b(
bouw heei
van het w(
vrijwel g(
voor de u
ting 1964,
ben op de
zijnde woi
wacht zal
king van
de hiervo
hogere ui
begroting
len zij ec
zijn.
Het Ka
dat elimin
gressie op
ting drini
dit althar
brengen
rang aan
ningbouw.
het landb(
geringsvei
een hoge
kend. Voo
voldoende
worden gs
een doeltr
de ontwik
andere be
der onder
titatief bc
Uitgaan
van het n
de toelaat
gaven vo(
1967 gest(
425 min.
berteurt
ontwerp-l
schreden,
gen in
ten behoe
als reeds
riteit heb
bleken vo
de bedrag
den binne
optreden
deels was
zal in de
den ingel
Naar
maakt de
een voorz
de bestedi
de gespar
overheids:
