De A.R. partij
Ruilverkaveling Sint Adolfsland
LOMMERS MEUBELEN HELLEVOETSLUIS
Meditatie
vroeger en nu
gaat
F^ E KORTEMEG sZOQK
De onafhankelijkheidsviering in Djakarta
Vrijdag 24 augustus 1962
No. 3116
Chi. STREEKBLAD OP GEREFOKMEERDE GRONDSLAG
VOOR DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Verichijnt tweemaal per tveek: dinsdag- en vrydagavond
Wie heeft macht, zonden
te vergeven
Uitvoering verloopt volgens schema. Werk in oktober a.s. klaar
Fruitmanden en Fruitbakjes
„*^e ^ruitc&ntreile"
BIHÜEMVillMSBID
SCM«INI6BBEKBED
35e jaargang
PBINS HSNDSCCSTBAAT 14 - POSTBOX - MIDDX£.HABNIS
Bedactie en advertenties: Kantoor Langeweg 13, Sonunelsdljk
Tel. (01870) 26 29, na 6 uuravonds Tel. 2017 Giro 187930
ABONNEMENTSPRIJS 2.15 PEB KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
B^ contract speciaal tarlAt
Bij de bespreking van de grote poli
tieke partijen in ons land schrijven we
uiteraard da'arvan geen uitvoerig his
torisch overzicht. We moeten ons hierin
ten zeerste beperken, zodat we de ge-
scliiedenis slechts in vogelvlucht kun
nen geven. De A.R. partij is als orga
nisatie de oudste van de partijen in
Nederland. Als politieke richting ech
ter is ze nog veel ouder. Als haar stich
ter Icunnen we IVTr. Groen van Prins te-
rer beschouwen, die leefde van 1801 tot
1876. Hij bond de strijd aan tegen het
liberalisme, meer in het bijzonder te
gen alleii, die geestelijk en politiek leef
den uit de beginselen van de Franse
revolutie. In zijn in 1847 gepubliceerde
werk „Ongeloof en revolutie" heeft hij
zijn gedachten nader uitgewerkt en hij
vatte ze samen in zijn devies; tegen de
revolutie het Evangelie. De naam a,nti-
revolutionair, die op zichzelf negatief
is, houdt dus in, dat deze richting zich
principieel kant tegen het beginsel van
volkssouvereiniteit, zoals dat in 1789 en
daarna hoogtij vierde ook in het libe
ralisme. Groen noemde zich echter ook
Christelijk-historiscli, een positieve
naam, waarin hij wilde uitdrukken, dal
liet Evangelie de basis moet zijn ooi
van het politieke leven en tevens, dat do
historie ook een zekere norm geeft.
Over dit laatste zou nog wel één en an
der op te me,rken zijn, want hierin is
Groen ongetwijfeld te ver gegaan, maar
dat ligt buiten het kader van deze ar
tikelen. Samenvattende kunnen we
zeggen, dat Groen zijn politieke ideeën
baseerde op Gods Woord, een duidelijk
verband zag tussen godsdienst en staat
kunde en deswege het gevaar van het
liberalisme helder inzag en de strijd
daartegen principieel kon funderen.
De strijd tussen Groen en de libera
len spitste zich al spoedig toe op de
schoolkwestie: de tachtigjarige worste
ling om de vrijheid en gelijkstelling van
liet Christelijk onderwijs. Daarin werd
de antithese wel zeer duidelijk open
baar. Vele decenniën lang zijn de A.R.
de voorvechters geweest in de school
strijd. De partij zo kan men gerust zeg
gen, is praktisch uit deze controvers ge
boren. Tijdens het leven van Groen is
het echter nog niet tot organisatie ge
komen. Het aantal A.R. kiezers, die
grotendeels tot de „kleine luyden" be
hoorden, welke geen stemrecht hadden.
was gering en Groen werd wel een
veldheer zonder leger genoemd. Hij
werkte veel met de conservatieven sa
men, maar hiji begreep, dat ook van
deze richting geen principiële hulp te
vei-wachten was en zo brak hij in 1871
met hen, In 1876 stierf hij. Zijn opvol
ger als leider werd Dr. A. Kuyper. Deze
had in 1872 de „Standaard" opgericht,
het latere partijblad, en na de ervarin
gen van 1878 met de beruchte liberale
schoolwet-Kappeyne en het Volkspeti-
tionnement kwam in 1879 de A.R. par-
tijorganisatie tot stand met een pro
gram, dat door Kuyper was opgesteld.
Dr. Kuyper, groot theoloog, geleerde,
redenaar, journalist en organisator, is
vrijwel tot aan zijn dood in 1920 de on
betwiste leider geweest. Hij slaagde er
in het volk, dat de Calvinistische be
ginselen voorstond, via kiesverenigin-
.gen en de „Standaard" bijeen te bren
gen. Door de steeds voortdurende
sehoolstrijd kwam er samenwerking
met de rooms-katholieken en ontstond
de bekende coalitie, die bij de ver
kiezingen van 1888 voor het eerst een
meerdeitheid in de Tweede Kamer
kreeg: 26 r,k. en 27 a.r. Helaas bracht
het jaar 1894 een breuk in de partij;
meningsverschillen over uitbreiding van
het kiesrecht en persoonlijke contro
versen tussen Kuyper en De Savornin
Lohman leidden tot de afsplitsing van
de Vrij-Anti-revolutionaire party,
waarvan de laatste de leider werd en
die één der componenten is geworden
van de latere Ohr. Historische Unie.
In 1901 behaalden de A.R. niettemin
nog 24 zetels en werd Dr. Kuyper Mi
nister-president. Ook in 1909 kwam ze
nog aan 23kamerzete]s. Maar met de
invoering van de evenredige vertegen
woordiging in 1917 en de onderwijspa-
eificatie gingen de voordelen van het
oude kiesstelsel in coalitieverband ver
loren en zakte het aantal zetels der A.R.
in 1918 op 13 (van de 100). Ondanks de
sterke groei van het socialisme behield
de partij eöhter nog altijd een grote in
vloed gedurende de twintiger jaren en
dertiger jaren, vooral dank zij haar lei
der Dr. H. Colijn, een econoc»m van in-
hanationale vermaardheid, die in 1937
zelfs vele liberale stemmen op zich wist
te verenigigen.
Colijn is In 1944 als balling in Duits
land gestoi-ven en na de bevrijding was
nst Dr. J. Sohouten, die als leider op
trad. Van de socialistische doorbraak
heeft de A.R. partij aanvankelijk niet
vep.l last gehad, maar onze indruk is,
dat ze van 1948 tot heden todh ook me-
ujg arbeider van christelijk beginsel in
die richting heeft zien verdwijnen. Tot
1952 bleef de A.R. partij in de oppo-
sllie, dodh vanaf dat jaar neemt ze met
tvj-ee ministers deel aan de regering. De
oppositie had als voornaamste oorzaak
dat de A.R. partij het niet eens was met
het rooms-rode Indonesisdhe-beleid. In
1955 trad Dr, Schouten als partijleider
af. Als voorzitter werd hij vervangen
door Dr. Berghuis, als fractieleider
door Dr. Bruin Slot, zodat er geen één
hoofdige leiding meer is zoals vroeger.
De A.R. partij zou genoemd kunnen
worden de partij van het Nederlandse
Calvinisme. Speciaal Dr. Kuyper heeft
Doch opdat gij weten moogt, dat
de Zoon des mensen maöht heeft
op de aarde de zonden te verge
ven, zeide Hij tot de geraakte;
Sta op, neem uw bed op en ga
heen naar uw huis,
(Mattheüs 9 6)
II
Ook voor die vier mannen, en niet
het laatst; voor de verlamde stakker,
was Jezus' stem een ongedachte ver
rassing. Er schijnt Licht in hun duister
nis. De' morgen van een nieuwe dag,
een geheel nieuw leven gaat gloren en
glansen over hun verloren, hopeloze be
staan en gapende afgrond, waarin zij
dreigden weg te zinken. Moed voor een
ellendige geeft Jezus, want Hij ver
geeft, scheldt vrij alle zonde en onge-
rechtig"heid, nog vóór ze er een hebben
kunnen belijden. Eer zij roepen, wil Hij
in erbarmen en genade, ja in Godde
lijke liefde-ontferming antwoorden;
„Zoon, Mijn kind staat er in de
grondtelat wees welgemoed, uw
ja echt, uw eigen zonden, van vroeger
en nu, van jeugd en middelbare leef
tijd de grote en de kleine, de bekende
en vergeten, de diepst-verboigen, alleen
bij God genoteerde zonden Ik haal er
een streep door. Ik verzoen ze straks
aan het kruis. Ik delg ze uit als een
nevel. Ik werp ze achter Gods rug in
een zee van eeuwige vergetelheid. Moed
houden, arme zondaar, het komt met u
eeuwig goed, alles is al in orde, want
uw zonden zijn u vergeven,
In een blijde stilte is er nauwelijks
tijd dit heerlijke nieuws te verwerken
„Wie is Deze dat Hij de zonden ver
geeft". Deze taal uit het rijk van sa
tan maakt de stilte enigszins klemmend
beangstigend. Zou Jezus er verkeerd
aan gedaan hebben, zó te spreken? Is
er wel plaats voor blijdschap, voor het
psalmgezang: Welzalig hij, wiens zon
den zijn vergeven?
Neen, denken er verschillenden van
binnen, dat gaat te-ver; dat is gods
lasterlijk, wat Jezus daar zei. Had Hij
die arme stakker maar beter gemaakt,
daar was niets tegen geweest. Maar
„zonden-vergeven", dat kan en mag al
leen God.
En anderen, ietwat spottende lieden,
dachten van binnen; Gemakkelijk zeg,
even tot die man ervan te spreken, dat
al zijn zonden zijn kwijtgescholden,
maar het is nog wel zo moeilijk, om zo'n
verla:mde man weer recht van lijf en
leden te maken, te laten lopen en te
doen werken zolang hij tijd van leven
heeft,
Jezus ziet hun gedachten. Hij hoort ze
als 't ware hardop denken en wrokken.
Hij verbreekt de ademloze stilte op
nieuw, door te vragen aan het adres
van de Hem-veroordelende schriftge
leerden; „Waarom overdenkt gij kwaad
in uwe harten? Want wat is lichter te
zeggen; De zonden zijn u vergeven, of
te zeggen; Sta op en wandel?"
Nogal logisch, zullen er metéén onder
de toeschouwers van binnen gedacht
hebben: dat eerste is heel wat „lichter",
heel wat gemakkelijker; dat kost niets.
Zo denkt de goddeloze en eigengerech-
tige wereld nog. Ze geven geen cent
voor het Evangelie van de vergeving
der zonden. Laffe praat, geklets ach
ten zij het. Maar voor de Heere Jezus
is het niet gemakkelijker te zeggen, dat
de zonden vergeven zijn, dan dat Hij
iem.and van- ziekte geneest.
Wanthet kost Hem de dood, de
vloek van God als Rechter, wanneer
Hij straks als Borg en Middelaar de
pers zal treden, en Zijn leven zal geven
tot een rantsoen voor velen. Nee, niet
lichter, niet gemakkelijker. Oneindig
zwaar drukken straks de zonde en on
gerechtigheid van het ganse menselijke
geslacht Zijn Middelaarsschouders naar
beneen, O, zal Hij bidden: Vader, ver
los Mij uit deze ure, maar neen, daartoe
wist Hij zich nu juist gezonden door de
Vader, om Borg te zijn bij Hem voor
het vex-lorene en liet weggedrevene en
die geen helper heeft,
We kennen allen de afloop, Jezus her
geeft de geraakte zijn gaafheid, zijn
welgeschapenheid naar het lichaam.
Juist met de bedoeling, opdat een ieder
zal weten, verstaan en leren geloven,
dat de (vernederde) Zoon des mensen
ja, juist Hij! macht, bevoegdheid,
Iret van God verkregen recht hoeft op
de aarde de zonden te vergeven, en an
ders. géén één!
Misschien had u liever de Heere Je
zus dichtbij u, om uw ziekte te gene
zen, uw leven te verlengen, uw ver
loren geluk u terug te geven in gezin
en werk? Arme mens, ge hebt nog een
verkeerd gezicht op de Zaligmaker. Hij
kwam niet allereerst om de gevolgen
der zonde te helen en te genezen ja
ook dat wel, en het zal in der eeuwig
heid 'blijken, dat waar is, wat Psalm
103 zingt: Die Al uw krankheden ge
neest maar allereerst wil Hij het
aan zonde, dood, vloek der wet, aan
Gods toorn vervallen leven redden van
het verderf, en het kronen .met goeder
tierenheid en barmhartigheden (in het
meervoud) O, volk, van God begenadigd
en beweldadigd; Loof dan die Heere,
en vergeet geen van Zijne weldaden.
Voor de Ruilverkaveling „Sint
Adolfsland" wordt een stuk van de
Oudelandse dijk afgegraven. Deze
dijk vormt ook de grens tussen de
gcmeenteir Ooltgensplaat en Den
Bommel, Op de foto zien we een
dragline bezig aan het laatste stuk
van deze dijk waarin zich enorme
boomstronken bevinden van iepen
bomen die van de winter zijn ge
rooid. Links op de foto zien we zo'n
stronk. Met deze dijk is ook de z,g,n.
„Den Ezel" van de kaart verdwenen.
St. M, dijk
Ds, J, V, d, Hr.
NAAR DE
MlDDEtHRRNIS^TEIisZaZS
door zijn vele boeken, Standaard- en
Herautartikelen decenniënlang een
enorme invloed uitgeoefend op de ver
breiding van de calvinistische beginse
len, zoals hij ze zag. Hij was het, die
het Program van Beginselen opstelde
en de organisatie sterk maakte. Mede
doordat hij een theoloog was en in zijn
tijd de schoolstrijd de politiek nog gro
tendeels beheerste, domineerde toen het
principiële. Onder Colijn werden, mede
door de crisis der dertiger jaren, eco
nomische problemen primair en na de
oorlog is het meer en meer het sociale
vraagstuk, dat de politiek beheei^st. Zo
heeft de politiek een zeer eenzijdig en
te zakelijk karakter gekregen en de
A.R. partij wekt de indruk, dat zij haar
principiële fundering niet goed tot gel
ding weet te brengen. Daarbij komt nog,
dat na de oorlog de geest van Kuyper
grotendeels uit zijn kerkelijke nazaten
is verdwenen. Hij moge wat al te recht
lijnig zijn geweest, thans is het zo, dat
steeds meer calvinisten men denke
aan de hoogleraren van de V.U, zo
wel theologisch als politiek zijn aan
getast door de bacil van het relativis
me, waardoor de A,R, partij lang niet
meer die stoere, beginselvaste en posi
tieve partij is, die ze in haar glorie
tijd is geweest.
Zij is geen kerkelijke partij in deze
zin, dat haar aanhang slechts uit één
kerk wordt gerecruteerd. Integendeel,
haar kiezerscorps is nog altijd interker
kelijk. De hoofdmacht werd en wordt
gevormd door de leden van de Ge
reformeerde Kerken, maar ook en groot
aantal Hervormden (van Geref. Bonds-
richting) stemt A,R, en een deel, naar
schatting tweederde van de Ohr, Ge
reformeerden ook, Hoe de verhoudin
gen precies liggen, is niet goed na te
gaan. Volgens gehouden opinie-onder
zoekingen zouden deze als volgt zijn;
wel in een zeer snel tempo. Berekenin
gen, die wij aan de hand van kerkelijke
en verkiezingsstatistieken hebben ge
maakt, leiden eveneens tot de conclusie,
dat thans 70 "/o der A.R. kiezers uit
de Geref. Kerken afkomstig is, 25 "/o
uit de Herv, Kerk en 5 "/o van de Chr,
Gereformeerden.
De verschuiving is een gevolg van de
gestadige achteruitgang in stemmental
van de A.R, partij. Ofsdhoon men ook
in kerkelijk Gereformeerde kringen niet
meer zo partijvast is als vroeger, kan
men wel aannemen, dat het verloop
daar slechts een fractie is van dat der
Hervormden, waaruit logisch moet vol
gen, dat het percentage der Gerefor
meerden steeds sterker stijgt. Hetzelfde
In een gedeelte van het Oudeland van
Ooltgensplaat en Polder Den Bommel
wordt er momenteel hard gewerkt aan
de ruilverkaveling, die officieel de
naam draagt van „Ruilverkaveling St,
Adolfsland".
De schadelijke doorsnijding van de
landbouwgronden door de aanleg van
de rijksweg vanaf de Hellegatdam tot
aan de SChaapsweg, bij het z,g,n. Bom-
melse-station, brengt een ernstige ver
snippering met zioh mee die funest is
voor een goede bedrijfsvoering.
Ruilverkaveling was hier de enigste
oplossing. Met de voorbereidende be
sprekingen met de dienst van Rijkswa
terstaat en vertegenwoordigers van de
versdhijnsel doet zioh ook op Goeree en
Overflakkee voor, waarop we nog nader
terugkomen,
In voorgaande artikelen gaven we een
tabel van het verloop der verkiezings
percentages voor de liberalen en de
socialisten, We willen dit nu ook doen
voor de A,R, Vóór de oorlog bedroeg
dit gemiddeld ongeveer 13 "/o van het
totaal. Bij de na-oorlogse verkiezingen
voor de Tweede Kamer waren ze als
volgt:
1946:
12,9
1956;
9,9
1948:
13,2
1959:
9,4
1952;
11,3
1962:
9,2
In een volgend artikel hopen we op
deze ontwikkeling nader terug te ko
men en tevens de situatie op ons eiland
apart te bespreken.
beide polderbesturen bleek, dat het voor
alle partijen gewenst zou zijn de aan
leg van dit gedeelte van de rijksweg
en de verkaveling gelijktijdig voor te
bereiden en te zijner tijd ook uit te
voeren. Deze plannen hebben doorgang
gevonden en de werkzaamheden zijn
thans in volle gang. j
„Den Ezel" van de kaart
Deze ruilverkaveling met een opper
vlakte van 435 ha. wordt begrensd door
de Grote Kreek en de Zandweg te Den
Bommel en Langeweg en Veenweg te
Ooltgensplaat. Aan de rivierzij de loopt
de grens tot aan de Buitendijk. Het
grote Gat wordt buiten de verkaveling
gelaten. Met deze ruilverkaveling wordt i
vooral ten noorden van de rijksweg de
kavelinrichting sterk gewijzigd. De Ou- i
delandse dijk, vanaf de boerderij „De
Ooievaar" van de heer W. G. C, van
Kempen tot aan de zogenaamde Ezel,
wordt ter plaatse afgegraven. Een drag-
line is hiermee bezig. Hij staat boven
op de dijk en iedere hap die deze ma- i
chine in de grond doet betekent het i
verdwijnen van een dijk die als tweede
waterlcering de eeuwen heeft getrot
seerd. Ook zijn enkele woningen die in
de volksmond als „Den Ezel" worden
aangeduid met dit werk totaal van de
kaart verdwenen. Men kan zioh amper
meer voorstellen waar deze krotten heb
ben gestaan.
Met de grond van deze dijk is of wor
den een grote watering in de polder
Den Bommel, alsmede een aantal kavel-
sloten gedempt, terwijl verder in hoofd-
Specisal in het opmaken vaa
B. T. d. VEER
Telefoon 2682 Westd^k S6
MIDDEI.HARNI8
zaak ter vervanging van de weg op de
Oudelandse dijk een nieuwe landbouw
weg wordt aangelegd. Deze weg loopt
vanaf de Bommelse Zeedijk tot aan de
Sohaapsweg. De heer Van Kempen, die
vooilheen een uitweg had op de dijk zal
nu ook een aansluiting vanaf zijn boer
derij op deze nieuwe weg krijgen.
1948
1952
1956
Geref.
57 »/o
60 »/o
71 »/o
Anderen
43 «/o
40 »/o
29 »/o
Indien deze cijfers juist zijn, zou
daaruit blijken, dat er een sterke ten
dens is waar te nemen naar een steeds
groter accentuering van het kerkelijk
gereformeerd element in de partij en
Een beeld van de viering van de onafhankelijkheid in Djakarta enkele dagen geleden: President Soekarno begeeft
zich omringd door een erewacht naar de vlaggemast bij zijn paleis, waar de zeventien .jaar oude Indonesische vlag
gehesen zal worden.
Hoofduitvoerder de heer W. Paasse
(rechts op de foto) uit Oud-Beijer-
land is namens de N.V. Grontmij.
met de dagelijkse leiding belast bij
de Ruilverkaveling „St. Adolfsland"
te Ooltgensplaat en Den Bonimel.
Naast hem de heer Weijers uit Nu-
mansdorp die het opzicht heelt na
mens de Cultuurtechnische dienst.
De heer Paasse Siaat hier als ge
boren „Platenaar" op maagdelijke
grond, bij de voormalige „Den Ezel"
de problemen van het werk te be
spreken.
Ten zuiden van de rijksweg
In het gebied ten zuiden van de
rijksweg bestaan de werkzaamhe
den voornamelijk uit het dempen
van een aantal kavelsloten, waar
door het mogelijk wordt grotere
kavels te vormen. Thans hebben
verschillende eigenaren en gebrui-
keiis nog aan twee zijden van de
in aanleg zijnde rijkswetg hun lan
derijen liggen. De rijksweg zal in
hoofdzaak een gebruiksgrens zijn.
De landbouwers van Ooltgensplaat
hebben dan hun land aan de zuid
zijde van deze weg en die van Den
Bommel aan de noordzijde.
(Vervolg pag. 2, 1ste kolom)
