Nog een eiland, dat de
naam GOEREE draagt
Drie km. van Oakar in Atlantische Oceaan
s\
fleXa
De E.E.G.
LOMMERS MEUBELEN HELLEVOETSLUIS
Üe wekelijkse
meditatie
let planten
van ©en
HISTORIE
a ven-ei
land
FüC.KORTENEGsZOON
Vrijdag 6 juli 1962
No. 3104
Chr. STREEKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG
YOOE DE ZÜID-HOLLAISIDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Verschynt tweemaal per week: dinsdag- en vrijdagavond
BiNHENVEIItifiBED
SCHUINKUBBEIBEP
FruitmaiiflGn en Fruïtbakjes
„^De. ^ruiicantrale"
vrijheids-
boom
Hollandse periode
1597-1677
De overeenkomst van d
dan in omgekeerde liggi
e beide eilanden, zij het
ng, loopt we! in het oog
vrijetijdsverf kwaiiteitsverf
35e jaargang
niEuws
PBINS HINDBIKSTBAAT 14 - POSTBOX B - MIDDEBHABNIS
Bedactie en advertenties: Kantoor Langeweg 13, Sommelsdijk
Tel. (01870) 2629, na 6 uur 's avonds Tel. 20 17 Giro 167930
ABONNEMENTSPRIJS 2.15 PER KWARTAAü
.IIÏTERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
Big comtract speciaal tsriftt
De derde sector van de nieuwe Euro
pese gemeenschap is de Euratom, af
korting van „Europese Gemeenschap
voor Atoomenergie". Deze is tegelijli
met de E.E.G. gevormd en ook op 1 jan.
1958 in werlcing getreden, terwijl ze
eveneens in Brussel zetelt. Zij is dus de
organisatie, die de kernenergie-proble
men in Europees verband regelt, waar
bij uitdrukkelijk moet worden vastge
steld, dat het hierbij alleen gaat om het
gebruik daarvan voor vreedzame doel
einden, zodat kernwapens hier geheel
buiten vallen. Het doel van Euratom
is veelzijdig: het verrichten van re
search (onderzoekingen) op dit gebied,
het verkrijgen van splijtbaar materiaal
zoals uranium, het stichten van kern
centrales (b.v. Petten), het scheppen van
een gemeenschappelijke markt voor fa
brikaten van de kernindustrie, bescher
ming van de gezondheid tegen stralings
gevaar, het onafhankelijk maken van
Europa van de olie uit het IViidden-Oos-
ten en in één woord de bundeling van
de krachten dezer landen op kernener
getisch gebied. De Euratom heeft dus
niets te maken met een westeuropees
atoombewapening. Daar de kernenergie
een steeds grotere rol gaat spelen in
de economie en hetb .v. niet onmogelijk
is, dat omstreeks 1970 al overschakeling
van electrische centrales en scheepsmo
toren van kolen en olie op de kernener
gie kan plaats vinden, kan Euratom dus
van steeds groter betekenis worden.
Evenals de E.E.G. heeft ook Euratom
een Raad van Ministers en een Gemeen
schappelijke Vergadering, terwijl een
afzonderlijke commissie van 5 leden het
bestuur vormt (de Euratom-Commissie).
Terugkerend tot de EE,G., die de al
gemene economische problemen behan
delt K. G. S. en Euratom zijn slechts
bepaalde sectoren komen we bij de
vraag, hoe we als Nederlandse staats
burgers hierover hebben te denken. Uit
het feit van de toetreding van ons land
minister Beynen was zelfs in 1955
één der initiatiefnemers tot de E.E.G.
en b.v. uit de discussies in de Tweede
Kamer enkele weken geleden over dit
onderwerp blijkt, dat er vrijwel een
communis opinio bestaat omtrent de
noodzaak en het nut van de E.E.G. voor
ons land en voor heel West-Europa. Het
gaat hier n.l. zoals we reeds zagen om
de versterking van de positie van het
vrije westen in allerlei opzicht. Daarom
heeft de EE.G. niet een zuivere econo
misch doel, maar wel degelijk en in de
eerste instantie zelfs een politieke strek
king. Dit staat ook in de preanabule (in
leiding) van het Verdrag van Rome: de
deelnemers zijn vastbesloten de waar
borgen voor de vrede en de vrijheid
te versterken. Het doel is de vrijlieid te
verdedigen ook via een sterke economie,
die de pijler is voor de welvaart en dus
ook voor militaire kracht. De E.E.G.
vormt derhalve niet alleen een econo
mische, maar naar buiten ook een soci
ale, culturele, politieke en militaire een
heid. Verzorgt de N.A.V.O. allereerst de
militaire defensie, de E.E.G. werkt ten
behoeve van de economische verdedi
ging. Vrij-Europa en Amerika worden
beide bedreigd door de Sovjet-Unie en
nu vormen ze samen een machtig demo
cratisch blok daartegen.
Uiteraard moet ook de vraag gesteld
worden, hoe de E.E.G. in de vier jaar
dat ze nu bestaat, gewerkt heeft en of
ze aan de verwachtingen heeft beant
woord voor wat Nederland betreft. In
het algemeen moet de zaak zó gesteld
worden: afbraak van de binnentarieven
leidt automatisch tot een veel grotere
markt voor onze producten, wat een
zeer groot voordeel is, maar daartegen
over staat, dat buitenlandse producten
hier ook ingevoerd kunnen worden zo
dat de concurrentie sterker wordt. Het
gaat er dus maar om welke van deze
twee factoren domineert. Wij moeten er
op werken, dat onze concurrentiepositie
steeds sterker wordt en daartoe moet de
kostprijs onzer producten zo laag mo
gelijk gehouden worden. De overhaaste
invoering van de vijfdaagse werkweek
die uit een sociaal oogpunt geizen toe te
juichen is, was echter economiscli een
grote fout, waardoor onze economie een
veel minder snelle groei vertoonde.
Maar in het algemeen kan gezegd wor
den, dat de eerste fase van de E.E.G.
ook voor ons gunstig heeft gewerkt.
Minister De Pous verklaarde onlangs in
de Tweede Kamer, dat het kwantitatief
moeilijk is aan te geven hoe groot de
structurele invloed van de E.E.G. is op
de Nederlandse economie, omdat deze
moeilijk te scheiden is van de gevolgen
der hoogconjuncturele ontwikkeling,
maar hij stelde vast, dat ze in elk ge-
yal van grote betekenis is voor onze
industriële expansie en derhalve ook
voor de werkgelegenheid. Er is een
enorme groei van het interne handels
verkeer tussen de zes en deze gaat voor
al de laatste tijd zelfs in een versneld
tempo. Het is nu al zo, dat de helft van
onze hele export gericht is op de E.E.G.
landen. Dit was mede mogelijk door de
verlaging der binnentarieven met mo
menteel al 50 voor industriële pro
ducten.
Dat de E.E.G. een groot succes is ge
worden, blijkt uit allerlei symptomen.
Daar is allereerst de vrees van Moskou
voor de groeiende kracht der E.E.G.,
blijkend uit de scheldkanonnades van
Chroesjtjow aan haar adres en de bij
eenroeping van de Comecon (de com
munistische economische gemeenschap
van Rusland met zijn satellieten) op een
conferentie in het Kremlin. Chroesjtjow
heeft nachtmerries van de E.E.G. en
Probeert met zijn Comecon tegenspel te
bedrijven, dat echter stuk moet lopen
moest deze keer om technische
redenen op de voorpagina van
het derde blad worden geplaatst.
(Redaktie)
op het communistische systeem van uit
buiting der satellietlanden, juist het
tegendeel van de E.E.G.-poIitiek. Dan
is er het grote aantal aanvragen van
andere landen om toetreding, speciaal
van Engeland, hetgeen wijst op een gro
te aantrekkingskracht vanwege het
sterke succes. Niet alleen de S.U., maar
ook de Ver. Staten moeten al rekening
houden met de E.E.G. Amerika heeft
pas zijn tarieven ook al verminderd.
Het totaal van in- en export van de Zes
is sedert 1958 zeer sterk gegroeid en de
industriële produktie ging over de hele
linie gerekend met 25 */o omhoog (in
de V.S., Engeland en Zweden met 15'/o).
Uit dit alles blijkt dus overduidelijk,
dat de oprichting van de E.E.G. een zeer
verstandige daad is geweest.
Het is wel zo, dat zij in sterke mate
de conjunctuur heeft meegehad. Haar
eigenlijke kracht zal pas blijken, wan
neer er onverhoopt een eind komt aan
de hoog-conjunctuur en een recessie in
treedt. Dan wil iedere land weer gaan
„beschermen" en komt de E.E.G. op een
zware proef.
Uitbreiding ervan kan natuurlijk niet
anders dan gunstig werken. Ze is nu nog
te klein. Daarom is het toe te juichen,
dat Engeland, Denemarken, Noorwegen
Portugal en Ierland om toetreding heb
ben gevraagd en is het te hopen, dat de
onderhandelingen daarover gunstig zul
len verlopen, ondanks de moeilijkheden
die hier liggen i.v.m. het Britse Geme
nebest en de landbouw. Behalve het lid
maatschap met volledige rechten is ook
associatie mogelijk. De Franse en Ne
derlandse overzeese gebieden zijn al ge
associeerd en Griekenland ook, terwijl
aanvragen zijn ingediend door Zweden,
Oostenrijk, Zwitserland, Spanje en Tur
kije. Zelfs Israël heeft belangstelling!
Ook hier liggen vele moeilijkheden.
Spanje en Portugal zijn dictatoren, ter
wijl Zweden, Zwitserland en Oostenrijk
z.'g. neutrale landen zijn, die geen poli
tieke maar alleen economische binding
willen. Oostenrijk is daartoe gedwongen
door de Russische voorwaarde bij het
vredesverdrag van 1945, maar de andere
twee willen niet in de N.A.V.O., doch
wel de economische voordelen van de
E.E.G. Voorwaarde voor een goed func
tioneren van de gemeenschap is, dat de
deelnemers politiek gelijkgezind zijn en
dat hun economie enigermate dezelfde
structuur heeft, daar anders de aanpas
sing onmogelijlc lijkt.
Het ziet er dus naar uit, dat de E.E.G.
een machtig Europees economisch blok
wordt en dat de E.V.A. (Europese Vrij
handels Associatie van 7 landen, waar
onder Engeland) zal worden geliqui
deerd. Anderzijds ziet de Sovjet-Unie,
de landen van Latijns-Amerika (b.v.
Brazilië) en de Arabische staten (Egyp
te) de E.E.G. als een politieke en (of
economische bedreiging. Wij hopen, dat
de E.E.G. intussen steeds sterker zal
worden om samen met Amerika op de
bres te staan voor vrijheid en welvaart
van de Westerse wereld.
Naschrift.
Eén onzer lezers, die de artikelen over
„Barth en het communisme" zeer be
langwekkend vond, vraagt namens een
vriend ons precies aan te geven, waar
Barth sympathie betuigt met het com
munisme. We geloven duidelijk genoeg
geweest te zijn: hij is geen communist
maar socialist, doch staat er zeer con-
ciliant (verzoenend) tegenover. Het
woord sympathie hebben we niet ge
bruikt, want dit zou voorkeur inhouden.
De citaten, waarop we onze mening ba
seerden, zijn afkomstig uit zijn geschrift
„De Kerk tussen Oost en West", dat we
ook genoemd hebbeni. Ons dunkt, dit
kan voldoende zijn.
Speciaal in het opmaken van
B. V. d. VEEB
Telefoon 2682 Westd^jk 86
MIDDELHABNIS
U wist niet dat er nog een eiland op de wereld was dat GOEREE heet? Geen
wonder, want wij wisten het to* voor kort ook niet. Het ligt 3 ïi:m. van Dakar
(W. Afrika) in de Atlantische Oceaan en draagt de naam GOEEREE reeds
sinds 1617, toen de Hollanders het in bezit nameii), of liever door koop eigenaars
werden. Het imteressante van dit eiland waarover we hieronder enige bij
zonderheden zullen vertellen Is, dat het dezelfde vorm heeft als ons eiland
Goeree-Overflakkee, maar dan in oaig.ïkeeröe ligging. Wij geven hiernaast een
tekeningetje van ons eigen eiland met een luchtfoto van het eilandje GOEREE
in de Atlantische Oceaan, waarbij de vergelijking zeer in het oog valt. in grootte
verschilt het echter wel met het eiland Goeree-Overflakkee, het is n.l. zeer
klein, want op het breedste punt Noord-Zuid is het 900 m. (dus minder dan
één kilometer) en 300 meter Oost-WesiS.
Het eilandje bestaat uit twee gedeel
ten; op het hoge gedeelte staat een kas
teel op het lage gedeelte de stad. Over
blijfselen tonen vroegere vulkanische
werkingen aan. Natuurlijke vegetatie
is er bijna niet en er is weinig (zoet)
water, dan alleen een aantal regenput
ten, waarin men 's winters v/ater ver
gaart. Wel hebben de huizen lommerijlie
tuinen; men vindt er ook palmen, apen-
broodbomen en tamarinden.
Dit is het wapen van het eilandje
Goeree in de Atlantische Oceaan
De ontdekkers van dit eiland waren
de Portugezen. Dinis Dias vond liet be
woond door vissers en geitenhoeders en
hij ontdekte er veel dingen die geheel
verschilden van het Portugese moeder
land.
In de 15e eeuw bedreven de Portuge
zen veel handel op de Afrikaanse kus
ten; ze installeerden er zich tijdelijk en
bouwden er ook een kerk van steen
(zonder cement) met een dak van stro,
waarin veel gestorven christenen liggen
begraven.
Voor de Portugezen was het een uit
nemende ankerplaats en men kon er ge
makkelijk landen; de aanwezigheid van
de genoemde kleine fontein verscbaftf>
hen drinkw^ater en door de nabijlieid
van het continent, konden ze zich ge
makkelijk verversingen verschaffen.
In deze periode moeten meerdere ont
dekkers op hun zeereizen het eiland be
zocht hebben, o.a. Bartholomeus Diaz,
Vasco de Gama en zelfs Columbus heeft
vóór 1492 in de Golf van Guinea geva
ren.
De Potugese periode eindigde even na
1580, bet jaar, waarin Portugal met
Spanje werd verenigd. Portugal werd
in die tijd steeds minder machtig, de
vloot was n.l. vergaan met de Armada
(Onverwinnelijke vloot van Spanje) in
1588.
Aan het eind van de 16e eeuw be
voeren de Hollanders alle wereldzeeën
Pieter de Marees, waarvan bekend zijn:
Discription et récit historial du riche
royaume d' or de Gunea (Beschrijving
en historisch verhaal van het koninkrijk
Guinea) bezocht het eiland al in 1601;
Dit is een foto van de huizen op het; eiland
GOEREE, waarvan de Hollandse bouwstijl
goed te zien is.
Peter van den Broeck liet er het anker
vallen 15 januari 1606 en vond er op de
rede twee hollandse schepen, 3 franse
en 5 engelse.
In 1602 (oprichting van de O.I. com
pagnie) stichtten de Hollanders er de
Oost-Indische Compagnie. In 1617
kochitten de Hollanders het eiland en
bouwden er twee forten; het fort
Oranje op het hoge gedeelte en het
fort Nassau op het lage gedeelte van
het eiland. Het laatste was het be
langrijkst, het diende voor opslag
ruimte van koopwaren en verblijf
plaatsen voor soldaten en ambtenaren
van de compagnie.
Zij noemden hun nieuwe bezitting
GOEREE, omdat het in hun oog veel
overeenstemming met het eiland Goe-
dereede had, dat in die tijd nog niet
verenigd was met Overflakkee en dus
veel kleiner was dan ons huidige
eiland en er ook meer op geleek dan
in zijn huidige vorm.
In de tijd van de O.I. Compagnie was
het eilandje voor de Hollandse zee-
S-SsS^S^iS^^^
vaarders van onschatbare betekenis; op
weg naar de goudkust en West- en
Oost Indië waar langzamerhand de
Portugezen werden verdrongen von
den zij er een goede haven en gelegen
heid om te provianderen. Om dezelfde
redenen vestigden de Hollanders zich op
Kaap de Goede Hoop.
In 1663 werd het eiland ingenomen
door de Engelsen, wat evenwel niet van
lange duur was. Onze Hollandse ad
miraal Michiel Adriaansz. de Ruyter
herwon het op 24 oktober 1664, die er
150 man achter liet onder bevel van
Jean Cellarius. Deze liet dadelijk de
batterijen herstellen en trok de muren
van de forten Nassau en Oranje hoger
op.
De produkten die toen verhandeld
werden waren o.a. ivoor en was, wat
geruild werd tegen ijzer en metalen
producten, die door de Hollanders ver
vaardigd waren.
Eind oktober 1677 (tijdens de oorlog
tussen Holland en Frankrijk) maakte
admiraal d' Estrées zich meester van
Goeree. Het fort Nassau werd het eerst
aangevallen; de Hollanders trokken zich
terug in het fort Oranje maar de aan
val was zo hevig, dat zij zich moesten
overgeven. Hiermede was de Hollandse
periode ten einde.
Frans Engelse periode
1677—1817.
Na deze overwinning stak d' Estrées
de forten in brand en maakte ze met de
grond gelijk. Alle waardevolle dingen
nam hij mee en zeilde verder.
Op 15 november 1677 arriveerde du
Casse, agent van de Compagnie Senegal
op het eiland en nam het in bezit. Het
verdrag van Nijmegen (1678) liet aan
ieder der oorlogvoerende volken het
door hen overwonnen bezit, zodat de
Compagnie van Senegal het bezette
eiland behield met de andere vestigin
gen op de kust. Later werd het eiland
weer opgebouwd; het fort Nassau kreeg
de naam fort Saint Frangois, het fort
Oranje werd fort Sain Michel.
Tar gclegeriheia van iie herdenking
dat het eiland Goeree werd opge
nomen in de republiek Senegal
wordt door de burgemeester (met
kaal hoofd) een vrijheidsboom ge
plant. Aan de klederdracht van de
negers valt te zien dat er van enige
welvaart sprake is en zij heus niet
tot de achterlijken behoren.
VbOR BETER - L Ijt-
1^^ NBBD Dl
NAAR DE
De Fransen hervatten de Hollandse
traditie wat de handel betreft en het
eiland werd in die tijd gebruikt als
slaven-eiland. De slavenhandel was toen
in z'n bloeitijdperk, er werd een leven
dige ruilhandel in gedreven tussen het
nabije vasteland (Dakar) en de schepen
die het eiland aandeden.
Het „Maison des Esclaves" (slaven
huis) herinnert er nog aan; het was een
huis dn hoefijzervorm, met dubbele
trappen die voerden naar diepe kelders,
waar de slaven in werden opgeborgen.
Het toezicht werd vergemakkelijkt door
smalle schietgaten in de muur. Dit sla
venhuis is een van de grootste bijzon
derheden, dat vele bezoekers trekt. D.e
slaven werden ingescheept in sloepen
en daarmee naar het eiland vervoerd;
stierven ze en dat gebeurde bij hon
derden werden ze op Iret eiland be
graven, waarvan men nu nog de vele
begraafplaatsen vindt.
MIDDELHnRNIS-;rEL:2328
De Engelsen namen in die tijd af en
toe ook weer bezit van het eiland, zo
dat het daarom de Frans-Engelse perio
de wordt genoemd.
De Franse periode
na 181T.
De wet van 15 april 1818 schafte de
slavernij af. Sindsdien verloor het
eiland Goeree haar belangrijkste bron
van inkomsten. Er werd een post op
geplaatst die belast werd met het on
derdrukken van de slavenhandel aan
de Afrikaanse kust.
De stoomvaart, de ontwikkeling van
de handel in Afrika, Zuid-Amerika en
Azië, vermeerderden weer de belang
rijkheid van dit eiland. Het Suez-kanaal
was n.l. nog niet gegraven; de schepen
moesten het eiland zowel op de heen,
als op de terugreis passeren.
De 4000 bewoners van Goeree het
was toen overbevolkt kregen gele
genheid uit te zwermen over de wereld.
Men vindt er ook pendelaars!
Sinds 1940 dient het eilandje Goeree
enigszins als oplossing van de woning
nood in Dakar. De Marine heeft er een
rusthuis gevestigd: L' Institut Frangais
d' Afrique Noir heeft er een biologisch
laboratorium geplaatst. Ook is er een
historisch museum en een museum van
de zee. In 1944 is het eiland op een lijst
van „natuurmonumenten en mooie oor
den" geplaatst. Het is te ver weg, het
zou interessant zijn er een kijkje te
gaan nemen!
(Vervolg pag. 2 ie kolom)
EEN PRODUKT VAN DE SIKKENS-GROEP
