folklore
Middelhamis moei voorzieningen treffen
aan de kom van de binnenfiaven
O XFO R
FlakI
Boe]
3cinderhoekje
Voor beter bruidswerk
Biaaz. a
i^
Dempen van de kom wordt niet
wenselijk geacht
Verkeerssituatie zal drastisch
worden verbeterd
Kiekje uit begin van deze eeuw van het
oude Vingerling
en TAAL 2
Wie voor f. 8675-
de WEGLIGGING
van een sportwagen
wil combineren met
het COMFORT van
een grote auto,
moet eens een
PROEFRIT maken
in de NIEUWE
Fa. CAMPFENS
naar
Bloemenmagazijn B. VISKIL
parein
CO-O!
u
Oe
„lIIiANDlN-NIBUWS"
Vrijdag 11 mei
In de 'heden vrijdagavond te houden gemeenteraadsvergadering te Middelhar-
nis komt een belangrijk voorstel aan de orde, n.l. het op korte termijn treffen
van voorzieningen aan de kom van de binnenhaven en het aanbrengen van
verbeteringen in verband met de moeilijke verkeerssituatie aldaar. Het dem
pen van de havenkom vi^ordt om verschillende redenen niet wenselijk geacht.
Het voorstel is de leden in een breedvoerig prea-advies van b. en w. toege
licht, wat we hieronder in zijn geheel laten volgen.
De directeur van de technische dienst
heeft b. en w. reeds in 1957 rapport uit
gebracht omtrent de slechte toestand
van een gedeelte van de muren rond
de kom van de binnenhaven. Dit rap
port heeft niet tot ingrijpende voorzie
ningen geleid.
Deze voorzieningen bleven achterwe
ge, omdat de financiële positie van de
gemeente het niet toeliet belangrijke
bedragen voor herstel uit te trekken.
Een gelukkige omstandigheid was, dat
ongeveer tezelfdertijd de verbreding en
verbetering van het tracé Molenweg-
Rottenburgseweg tot stand kwam.
Hierdoor was het mogelijk het zware
verkeer buiten de bebouwde kom om
te leiden. Tevens konden deze wegen
gebruikt worden voor het doorgaande
verkeer.
In de laatste jaren leek het, dat door
de sterk verminderde verkeersbelasting
de buitenwaarts gerichte beweging der
muren tot staan was gekomen. Kort
geleden viel echter uit het voegwerk
van het straatwerk te konstateren, dat
er beweging was in de kademuren rond
een groot deel van de kom. Daarna zijn
er in de muurgedeelten, voornamelijk
in de omgeving van de polderuitlaat,
ernstige scheuren gekomen.
Naar ons oordeel is thans een ern
stige situatie ontstaan, welke direct ge
vaar kan opleveren. Met spoed zullen
maatregelen getroffen dienen te wor
den.
De toestand van de muren rond de
kom is verschillend. De- muur aan de
zijde van het pand van Nlpius en aan
de kant van het pand van Wijnhoff is
het slechtste. De muur langs het Vin-
gerling is nog in redelijke staat.
Nu in verband met de toestand van
de muren belangrijke werkzaamheden
zullen moeten worden uitgevoerd, is het
noodzakelijk dit zodanig te doen, dat te
vens een verbetering van de verkeers
situatie ter plaatse tot stand'wordt ge
bracht.
Reeds meermalen is ook in de raad
de vraag naar voren gekomen, of het
niet het beste zou zijn de havenkom
te dempen. Na ampele overweging me
nen wij, dat hiertoe niet moet worden
overgegaan. De havenkom met de be
bouwing daaromheen vormt als geheel
een fraai en uniek dorpsbeeld. Dit moet
in stand gehouden worden. Wij weten,
dat er over de havenkom klachten zijn.
Er is van tijd tot tijd stankoverlast. In
hoofdzaak is dit een gevolg van het
feit, dat de riolering van de gemeen
te vlak nabij de bebouwde kom in de
haven uitmondt.
Binnen enkele jaren zal dit anders
zijn. Dan zal de riolering zowel van
Sommelsdijk als van deze gemeente een
rechtstreekse uitlaat krijgen naar het
Haringvliet. Als tweede bezwaar wordt
gevoeld, dat de wegen rond de kom
onvoldoende ruimte geven voor het ver
keer. Bij de vernieuwing van de wan
den kan hierin voorzien worden door
deze nieuwe te maken wanden meer
naar binnen aan te brengen.
De thans bestaande bezwaren zullen
dus in de nabije toekomst ondervan
gen worden. Demping van de kom zal
voorts, naar wij zeker weten op zeer
grote tegenstand stuiten van die instel
lingen en verenigingen, welke zich ten
doel hebben gesteld het oude stads- en
dorpsschoon te handhaven. Reeds in
1955 heelt het bestuur van de Bond
Heemschut zich tot ons gewend. Deze
bond had vernomen, dat een demping
van de kom in overweging was geno
men. Aan de gezonden brief, ontlenen
wij het volgende:
„Het Bestuur is van mening,-dat
deze demping om verschillende re
denen te betreuren zou zijn, en het
neemt de vrijheid, Uw College van
zijn overwegingen in kennis te stel
len.
De oude vestigingen op het eiland
Flakkee zijn merkwaardigerwijs alle
volgens een vast patroon aangelegd.
Dit patroon bestaat uit een Voor
straat, aan de ene zijde afgesloten
door de kerk, aan de andere zijde
door de dijk, welke meestal haaks op
de Voorstraat is gericht. Over de dijk
treft men dan de haven aan, eindi
gend in de zwaaikom, waarlangs de
Kaai. Van dit type is Middelharnis
tot de fraaiste vorm ontwikkeld: rond
om de kerk is een volledige kerkring
gegroeid, terwijl de zwaaikom is om
geven door een bebouwing van enigs
zins stedelijk karakter. Hierdoor zijn
de beide gedeelten van het dorp, dat
binnen, en dat buiten de dijk, tot een
karakteristieke vorm gekozen.
Het zou daarom te betreuren zijn,
indien juist in dit zo gaaf ontwik
kelde geheel, het meeste karakteris
tieke element: de zwaaikom, zou
worden gedempt. De bebouwing wel
ke men thans langs de zwaaikom aan
treft is, hoewel enigszins stedelijk van
karakter, toch niet van zodanige al
lure, dat zij zou harmoniëren met de
vrij grote plein-vlakte, welke na
demping zal ontstaan. Hieraan is
weinig te doen, zelfs een uitstekend
uitgevolerde beplanting '/zal wel!ni|j
verbetering kunnen brengen in de
disharmonie, welke zal ontstaan tus
sen de plein-ruimte en de lage be
bouwing".
„Resumerend zou het Bestuur Uw
College- gaarne het volgende advies
willen voorleggen.
Indien men zou kunnen besluiten,
de zwaaikom te behouden, zou voor
het verkeer te land wellicht een gun
stige oplossing kunnen worden be
reikt, indien de zuidelijke kademuur
iets naar het Noorden wordt ge
bracht, en tevens de Zuid-West- en
de Zuid-Oost-Hoek van de haven
iets wordt afgerond."
Met deze motivering kunnen b. en w.
zich in het algemeen verenigen. Deze
motivering is van een dergelijk ge
wicht, dat zij zeker mede een belangrij
ke rol zal spelen bij de door het colle
ge van gedeputeerde staten te nemen
beslissing ten aanzien van de goedkeu
ring van het beschikbaar te stellen kre
diet. Voorts is het niet denkbeeldig, dat
een beslissing om tot demping van de
kom over te gaan in strijd zal wor
den geacht met het gemeentebelang.
In dat geval kan vernietiging van de
beslissing bij Koninklijk Besluit vol
gen.
Zeker is het, dat van de thans zich
voordoende noodzaak om belangrijke
werkzaamheden aan de kom te verrich
ten gebruik moet worden gemaakt om
de verkeerssituatie rond deze kom dras
tisch te verbeteren.
Hieronder volgt een overzicht vari'de
mogelijkheden, welke bij de voorberei
ding van dit voorstel in de overwegin
gen zijn betrokken.
Plan A
De havenwanden worden vernieuwd
doch blijven, met uitzondering van de
westelijke wand, welke een paar meter
naar binnen wordt geplaatst, ongeveer
ter plaatse, waar zij nu staan. Op het
smalste punt van de haven, n.l. van
Spuistraat tot Vingerling, wordt een
brug gemaakt. In verband met de be
bouwing ter plaatse kunnen geen op
ritten worden gemaakt. Hierdoor zal de
brug een te geringe doorvaarthoogte
krijgen. Teneinde de kom totgankelijk
te houden zal er dus een beweegbare
brug nodig zijn. Dit achten wij een be
zwaar. Bij het tot stand brengen van
deze brug zou het mogelijk zijn één
richtingsverkeer langs beide zijden van
de kom in te voeren.
Uitvoering van dit plan is naar ons
gevoel niet aantrekkelijk, omdat:
1. een beweegbare brug moet wor
den gebouwd;
2. er jaarlijks kosten zullen zijn voor
het bedienen, van deze brug;
3. de brug het totale beeld van de
haven met kom zal verstoren;
4. naast de vernieuwing van de
wanden van de kom aan de zijde van
de panden van Nipius en Wijnhoff te
vens belangrijke voorzieningen, in ver
band met het dan toelaten van alle
verkeer ter plaatse, getroffen zullen
moeten worden aan de havenwand aan
de zijde van het Vingerling.
5. de bestaande weg bij het pand
van Nipius slechts in geringe mate ver
breed wordt.
Plan B.
Dit plan houdt in het dempen van
de kom. Zoals reeds hierboven uiteen
gezet, menen wij, dat deze demping
achterwege moet blijven. Bij demping
zal de uitwateringskoker van de pol
der het Oudeland van Middelharnis
verlengd moeten worden. Op het te
dempen deel kan een plein en/of plant
soen aangelegd worden.
Demping houdt naar ons gevoel een
ernstig risico in. Een wijziging wordt
aangebracht in de waterstand ter
plaatse. Het kan niet anders of de rond
de kom staande bebouwing zal hier
van gevolgen ondervinden. Scheurin-
Op deze oude foto ziet men een gedeelte van de oude karakteristieke huisjes
aan het Vingerling die nog altijd in contact zijn gebleven. Het is het fraai
ste oudste gedeelte van Middelharnis. Er liggen twee sloepen langs de kant,
die men bezig is te provianderen.
2e serie nr. 70
De „stad" Goedereede
De 7e mei 1312 kreeg Goedereede van
Gerard van Voome, burggraaf van Zee
land, het stadsrecht. Ik heb in een paar
oude boeken, o.a. de Beschrijving van
het eiland Westvoorne, uitgegeven bij
G. Jongejan in 1823 en de Beschrij
ving van het eiland Goedereede en
Overflakkee door dominee Boers in 1843
een en ander gelezen, dat de lezers van
ditblad zal interesseren voor zover het
hun onbekend is. Zijn deze beide boe
ken al in het Streekmuseum? Maar dan
toch zeker wel dat van J. van der Waal
en P. O. Vervoorn, waarvan de tweede
druk in 1896 bij Beekhoven verschenen
is. Alle putten uit de in 1680 uitgegeven
Beschrijving van Goedereede en zijn
Beschrijving van hoge watervloeden
door H. van Dam.
Van de oudste geschiedenis weten we
niets. Eens is hier alles water geweest.
Maar ook heeft hier veel meer land
gelegen. Toen was Westvoorne (Goe
dereede) nog verbonden met Oostvoor-
ne. Men verhaalt dat een bode, de
Mechelaar, vrachtrijder was van Goe
dereede naar Oostvoorne. De duinenrij
zette zich toen voort langs de zee. Een
oude legende, die ik als jongen al hoor
de vertellen, zegt dat een schaapherder
een geul groef, die door de zee lang
zaam verwijd is en tot een doorbraak
geleid heeft. Waarschijnlijk heeft een
hoge vloed bij noordwesterstorm de
scheiding gemaakt. Zeker is, dat er een
stad gelegen heeft buiten de Goereese
duinen. In een oude kroniek van P. J.
Twisch lezen we, dat bij Goeree in de
zomer van 1618 een oud stadje ontdekt
is, dat honderden jaren met zand over
dekt is geweest. Men vond er de funda
menten van grote huizen en grote stra
ten. Er zijn daar allerlei antiquiteiten
gevonden en oude munten uit de Ro
meinse tijd, ook een doodkist, waarin de
beenderen van een mens lagen. Van
Dam verhaalt, dat hij in 1681 de plaats
de Oude Wereld genaamd, bezocht heeft
hij vond er o.a. een oude urn, veel ko-
perwerk, allerlei snuisterijen en mun
ten. Ook lagen er toijna geheel vergane
'bomen, allemaal naar het zuidoosten-
liggend, wat op noordwesterstorm wijst.
Daar is ook de oude horen gevonden, die
in de vorige eeuw nog door de nacht
wakers gebruikt werd en bewaard
wordt in het raadhuis van Goedereede.
Hij is van een metaal, dat door de Ro
meinen gebruikt en door hen van hoger
waarde dan goud geschat werd.
Wat weten we van de oudste bewo
ners? Toen de duinenrij nog intact was,
hebben hier zeker mensen gewoond. De
oude vazen, potten, enz. die voor de
dag zijn gekomen bij de verkaveling van
de polder „den Ouden Oostdijk" van
enkele jaren geleden, wijzen daar wel
op. Stellig zit daar nog meer in de grond
Is na de doorbraak hier alles overspoeld
We weten het niet. De Romeinse schrij
ver Plinius verhaalt, dat de inwoners
dezer landen heuvels of terpen opwier
pen, die boven de hoogste vloeden uit
staken. Zo'n heuvel ligt nog bij Ouddorp
waarop de Heer van.Voome het kas
teel „Spreeuwenstein" heeft gebouwd.
Wanneer is men 'begonnen met het leg
gen van dijken. De oudste polder is
waarschijnlijk hetoudeland van Diepen
horst. We weten niet, wanneer hij is
ingedijkt, maar in de beschrijving van
de hoge watervloeden door Van Dam
lezen we, dathijinll70 is ondergelopen.
De polder „de ouden Oostdijk" is ook
heel oud, hoe oud is onbekend, maar
volgens Van Dam is Goedereede ge
bouwd op de buitendijk van deze polder
en was deze plaats al in de 11e eeuw
bekend.
In 1680 schreef Van Dam:
Als men d' oude schrift en boecken
Gaet doorsoecken,
Blijckt van Goereees outheidt bloot,
Dat m' voor zes mael hondert jaren
'Hier sagh vaeren,
Vele scheepen klijn en groot.
Hieruit blijkt, dat reeds in de elfde
eeuw Goedereede een vrij aanzienlijke
plaats was met een drukke scheepsvaart
Als we nagaan, wanneer de verschil
lende polders rondom Goedereede be
dijkt zijn, dan zien we, dat het geheel
aan 't water lag.
De Plas werd ingedijkt in 1546 in-
nundeerde in 1551 en is in 1555 opnieuw
bedijkt.
Oud-Westerloo werd ingepolderd in
1590, de Nieuwe Oostdijk in 1593, Nieuw
Westerloo in 1611, de Rooklaas Plaat in
1621, Altona vroeger een gedeelte van
de oude stadsgracht, in 1631, de Grote
en de kleine Zuiderpolder in 1653 en
de Bokkepolder eerst in 1803.
gen en verzakkingen zijn zeker niet
uitgesloten. Ten einde dit te voorko
men, zullen bijzondere voorzieningen
getroffen moeten worden.
De koker van de polder moet over
een lengte van plm. 60 meter worden
verlengd. Op grond van de gesteldheid
van de bodem zal deze nieuw te leggen
koker moeten worden onderheid.
Voor de weggedeelten boven de ge
dempte haven zullen naar alle waar
schijnlijkheid ook extra werkzaamhe
den moeten worden uitgevoerd, daar
de ondergrond gedeeltelijk niet door
damplanken of dergelijke op zijn plaats
wordt gehouden.
Plan C.
Dit plan omvat het handhaven van
de havenkom en het verbreden van een
gedeelte van de kade. De kadewand
aan de zijde van het Vingerling blijft
in stand en wordt slechts, waar nodig
'hersteld. De wanden aan de zijde van
de panden van Nipius en van Wijnhoff
worden geheel vernieuwd en meer naar
binnen geplaatst. Aan de zijde van de
Spuistraat blijft de situatie, zoals zij nu
is, gehandhaafd, behoudens een ver
breding van de ingang van de straat
aan de zuidzijde.
De nieuwe wanden zullen worden
gemaakt door het slaan van betonnen
damwanden.
Voor deze damwand zal metselwerk,
zomogelijk oude steen, worden aange
bracht. De uitvoering van dit plan sluit
in hoofdzaak aan bij de suggestie in
dertijd door de Bond Heemschut ge
daan. De 'havenkom blijft behouden,
terwijl tevens een afdoende verkeers-
oplossing tot stand wordt gebracht.
Door de verbreding van de weg aan
de westzijde van de kom kan het stop
licht ter plaatse verdwijnen. Hierdoor
komt tevens oen betere verbinding met
het Spuiplein tot stand. Dit plein kan
dan gaan dienen als parkeerplaats. Ten
einde dit plein hiervoor volledig ge
schikt te maken, zullen voorzieningen
nodig zijn. Zo spoedig mogelijk zullen
wij hieromtrent een plan aan u voor
leggen. Uitvoering van het plan C zal
tot gevolg hebben, dat alle verkeer weer
ter plaatse /kan worden toegelaten.
Slechts blijft er een versmalling bij de
'hoek van de Spuistraat. In de toe
komst zal het m ogelijk zijn 'hierin ver
betering te brengen door aankoop en
amovering van enkele panden ter plaat
se. Uitvoering van dit plan heeft naast
het behoud van de havenkom nog het
voordeel, dat de zijde van het Vinger
ling ongewijzigd kan blijven. Door de
verbreding van de Kade aan de zuid
en westzijde kan een ruim trottoir wor
den gemaakt. In dit trottoir kunnen
enige bomen worden geplant en een
paar banken worden aangebracht. Van
daar zal men een prachtige gezicht
over de haven hebben.
Na de afdamming van het Haring
vliet zal het watertoerisme in deze om
geving sterk toenemen. De havenkom
zal voor dit toerisme zeer aantrekkelijk
en van groot belang zijn. Met de jach
ten zal men tot in het centrum van het
dorp kunnen varen. Men zal daar lig
plaats kunnen innemen en zijn inkopen
kunnen doen. Ook op grond hiervan zal
behoud van de havenkom gewenst zijn.
Met de uitvoering van de plannen
zal naar raming gemoeid zijn:
Plan A
f 435.000
Plan B
241.700
Plan C
172.000
Uitvoering van plan C, zal naast de
andere voordelen, welke dit plan geeft,
een belangrijk lagere investering ver
gen dan het totstandbrengen van de
voorzieningen volgens plan A of B,
waarom voorgesteld wordt plan C uit
te voeren en daarvoor een krediet be
schikbaar te stellen van 172.000,—.
Tot in het midden van de vorige eeuw
was het eiland West-Voorne van Over
flakkee gescheiden door de Scharrezee
en den Hals, waarin platen en gorzen
lagen, waarmee men bij laagwater met
paard en wagen of te voet de overkant
kon bereiken. In 1751 werden beide
eilanden verbonden door de Statendam.
De aanwassen groeiden toen snel en in
1765 konden de Staten van Holland
land ter bedijking uitgeven. In 1769
werd de Adrianapolder ingedijkt, in 1780
de Eendrachtspolder en in 1803 de
Halspolder en de Scharrezeepolder.
De naam Goedereede spreekt voor
zich zelf het was de plaats, waar de
schepen een veilige ankerplaats vonden.
De oudste bewoners waren hoofdzake
lijk vissers en kooplieden. Zeker is, dat
ze reeds in 1152 van de graven van Hol
land verschillende voorrechten gekre
gen hebben. Ook schijnt het, dat Goede
reede vóór 1248 een afzonderlijk graaf
schap is geweest. Onder Graaf Willem
II, de vader van Floris V, schijnt de
Goereese graaf de Bisschop van Utrecht
verongelukt te hebben. Deze diende een
klacht in, de graaf van Goeree werd ge
vangen genomen en van zijn waardig
heid beroofd.
Volgens overlevering is de eerste sluis
ter uitwatering van de polder den
Ouden Oostdijk gelegd aan de zuidoost
kant; hier zouden de eerste vissers zich
gevestigd hebben en zij zouden dus
als de stichters der plaats Goedereede
te beschouwen zijn. Ze visten toen met
kleine scheepjes, slabbers geheten. In
1493 bouwde men grotere, de vishoe-
ker schepen, waarmee men langere rei
zen kon doen. Van toen af werd de vis
in tonnen gelegd en gezouten. Van Dam
en anderen beweren dat de Goereese
vissers de eersten geweest zijn, die ha
ring en ka'beljauw in tonnen inzoutten
en overal heen stuurden tot buiten Ne
derland. Toen was het al een bekende
stad. Volgens een brief van Hugo de
Groot aan zijn broer in 1640 heeft de
geleerde bij een Arabisch schrijver, die
in 1140 leefde, dat men toen al van
Goedereede naar Brittanje voer.
Van Dam deelt ons ook nog mee, dat met
verscheidene koopvaardijschepen in 1503
van Goedereede handel werd gedreven
op Engeland, Frankrijk, de Oostzee,
Noorwegen, e.a. en dat het op het einde
der 15de eeuw een zeer bloeiende en
volkrijke handelsstad was. Dat deze
bloei al een paar eeuwen aan de gang
was, getuigen de vele stadskeuren, o.a.
die van 1312, 1330 en 1331, waarin aan
Beste joniffens en meisjes!
Zoals jullie weten, ben ik de vorige
week niet klaar gekomen met het be
antwoorden van de „oude brieven". On
dertussen is erw eer een nieuwe stapel
bijgekomen. Het spreekt vanzelf, dat ik
de kinderen niet te lang mag laten
wachten, zodat ik v/el genoodzaakt ben
om de beantwoording een beetje te be
korten. Dat gaat niet altijd even goed,
want soms moet ik heel wat woorden
gebruiken. Ik kan de antwoorden niet
allemaal evengroot maken; dat spreekt
vanzelf. Dus geen gemopper in het ver
volg. Dat is afgesproken. En nu het
nieuwe raadsel.
MEI-RAADSEL 2
Het geheel bestaat uit 30 letters en
heeft te maken met de meimaand. Al
de vragen en antwoorden kunnen jullie
vinden in het Hooglied van Salomo.
Beste Thea,
Hier is dan 't gevraagde versje.
Knip 't maar uit en plak 't maar in.
Al is 't maar een krantenknipsel
Toch is 't zeker naar je zin.
Eerst geschreven op 't papier.
Dan gedrukt, en nu staat 't hier.
Plaatjes plak j' aan d' andere kant.
't Is van Oom Ko uit de krant.
Mei 1962
Oom Ko.
'Oude van dagen. Ik begrijp het: ik
moest voor u eigenlijk moeilijker raad
sels plaatsen, maaru weet, ik schrijf
voor de kinderen en die kunnen die
moeilijke raadsels geen baas. De. le
vensraadsels zouden echter zo gemakke
lijk voor u moeten zijn als die uit het
kinderhoekje. Dan was er geen vuiltje
aan de lucht, maar dan was ook ons af
hankelijk leven weg.
Nellie K. Middelharnis. Haast twee
grote kanten vol geschreven; dat is de
moeite! Kun je begrijpen dat er kin
deren zijn, die niet weten wat ze me
vertellen moeten?
Beijke den B. Herkingen. Dat zal best
leuk geweest zijn in Barneveld. Wist je
wel dat die mevrouw een dorpsgenote
van me geweest is? Al de cijfers boven
de zes! Dat is prachtig.
Hennie J. Dirksland. Je zus verjaart
op dezelfde dag als mijn vrouw, dus dat
is voor mij een bekende datum. Ik heb
ze op de zendingsdag niet gezien; ik ken
ze niet ook, en er waren zoveel mensen
Zou je moeder vroeger voor gehoor
zaamheid ook zo'n mooi cijfer gehad
-29—26—6—12
■28—s—12—2—
SERIES VI
1. Want zie, de 10-
is voorbij, de 23-
16815 is over.
2. De 18—28—21—16—26—ij—13 ge
maakt.
3. De stem der tortelduif wordt 16
14—24—5—11—12—30 in ons land.
4. Laten wij ons vroeg 22—23—7—28—
k179 naar de wijnbergen, laat
ons zien of de wijnstok 32722
251926, de jonge druifjes zich
11—23—20—29—13—5—8—21
Dit raadsel werd door niemand inge
zonden, j
I
BRIEVEN
Lenie V. Middelharnis. Nu is er weer
al een brief van je; daar krijg je in 't
vervolg wel een antwoord op. Je hoop
te dat de oplossingen goed mochten zijn
Heb je goed gekeken naar de oplossin
gen in de krant?
Sjaan en Annie van L. Dirksland.
Eigenlijk moest ik Annie voorop zetten
want die heeft er het meeste werk aan
gedaan. Hartelijk welkom, Annie! Is me
dat een wachten op antwoord, hè? Mis
schien schrijf je me niet meer. Je weet
wel 'hoe je een brief moet aanpakken!
Het rapport van Sjaan is best. Hoe is
het met moeder?
EUy V. Middelharnis. Ik neem je het
niet kwalijk dat je wat laat was, maar
dan moet jij me het ook niet kwalijk
nemen als je zo laat een antwoord krijgt
Dat spreken we af, hè? Dan blijven we
goede vrienden.
Hu&o de G. Herkingen. Is je vader
niet een beetje trots op dat nieuwe pa
viljoen? Hïj zal heel wat stenen wegge
legd 'hebben! Je dacht bepaald dat ik
je was vergeten; is het zo niet?
Han V. Middelharnis. Heb je die
nieuwe meester nog? Die zal niet be
paald jong m.eer zijn, denk ik. Maar als
hij het dan maar is voor de kinderen;
wat zeg jij daarvan!
Emmy D. Herkingen. Maar kind, je
hebt bijna een bladzij nodig om je pre
sentjes op te noemen! Jij staat bij allen
in een goed blaadje, geloof ik. Ben je
al aan 't 'borduren geweest aan dat kap-
manteltje?
Thea N. Dirksland.
lot 61 pk. opgevoerd vermogen, extra ge.
luidsdemper, vergrote wielbasis, verbreed
vvieispoor, vergrote achterbank, leren be-,
kleding, verlaagde lijn en 14 andere ver
beteringen. 12 maanden fabrieksgarantie,
AUTOMOBIELBEDRIJF
Middelharnis Telefoon 27 70
Goedereede verschillende stadsrechten
len verrees dan de muur, een werk van
verleend zijn. Oorspronkelijk waren de
landsheren de overheden, die alle za
ken in handen hadden: toestuur, recht
spraak, handel, enz. Maar langzamer
hand gaven ze een deel hunner rechten
aan de plaatselijke, door hen zelf 'be
noemde 'bestuurders: de stadsrechten
gaven aan de steden een eigen bestuur
Schout en schepenen werden zelfstan
diger en naast hen kwamen de vroed
schappen, waarin de voornaamste inge
zetenen werden opgenomen. Het stads
recht van Middelburg dateert van 1217,
dat van Dordrecht van 1220, dat van
Amsterdam eerst van 1300.
De steden zijn ontstaan uit handels
knooppunten aan zee en langs de ri
vieren of uit plattelandsnederzettingen.
Kwamen de bewoners van zo'n centrum
tot enige welvaart, dan gingen ze be
hoefte voelen aan bescherming tegen
aanvallen van buiten of van de land
heer op wiens grond de stad stond en
die dus alle recht in handen had. Van
daar ommuring en stadsrecht. Het
stadsrecht. Het stadsrecht kwam in zijn
grondvorm neer op een afstand doen
of inperking van de souvereiniteit van
de'heer en werd dan ook gewoonlijk af
gedwongen of bij geldnood van de heer
gekocht. Men begon de omtuining van
de stad met het graven van een gracht
waar binnen de wallen werden opge
worpen (in vele plaatsen o.a. Middel
hebben? Je doet goed je best hoor; dat
zie ik wel.
Lenie den B. Herkingen. Jammer van
die meetkunde. Je kan er zo weinig
voor leren, hè? Voor Frans moet je zien
vooruit te komen. Bij dat vak kun je
wel leren. Vind je engels veel gemak
kelijker?
Teuntje en Johari van G. Bruinisse.
Bedankt voor de prachtige kaart. Vin
den jullie 't een mooie toren? Een mooi
geheel hè, met die kerk! Ik zie dit
bouwwerk elke dag in werkelijkheid,
En toch ben ik blij met jullie kaart.
Woudie V. Brielle. Veel opgewekte
dingen in je brief: Mooie rapportcijfers
gekroonde fietsen, reizen naar Muiden
winkelen in Amsterdam! Wat wil je nog
meer! Leuk om 'het alles te lezen.
Annie den B. Herkingen, Ik wist niet
dat jij zo sterk In je armen was, of had
je een zwakkere tegenstandster bij het
touwtrekken? Je raadsel Is wel geschikt
denk ik. Ik zal het bewaren tot het zo
ver is om geplaatst te worden.
Katy M. Stellendam. In de oplossin
gen heb je het ontbrekende wel gezien
hè? Gemiddeld een acht: dan kun jij
best naar de u.l.o. Je geschiedenis nog
wat 'beter leren, hè
Cokke V. Brielle. Heeft het lang ge
duurd dat papa moest koken? Ik hoop
van niet. Als je wat aanwijzingen krijgt
zal het 'best gaan. Aangebrand was het
toch nooit, denk ik. Is de puzzle al
klaar?
Letty de L. Oude Tonge. Als je dil
leest, zal je pols wel uit het gips zijn.
Dat zal een opluchting wezen! Je
schrijft niet eens hoe het gekomen is.
Vanzelf, dat zal wel niet. In plaats van
mee te spelen kon je nu kijken!
Aja den B. Herkingen. Dat was leuk
zeg, bij tante Hes! Je had best wat lan
ger willen blijven niet? Je laat me
mooie cijfers zien, Aja! Maar bij Annie
is het ook in orde! Dank voor de moeite
om die cijfers van je zus ook op Ie
schrijven.
Arie M. Dirksland. Ik durf niet te
vragen of de kooi al gevuld is; dat zou
te mooi zijn! Maar misschien....! Dat
zal nog mooier zijn dan de lampjes op
de toren en door de kerkgracht. Maar
die waren toch ook prachtig!
Ellie G. Middelharnis. Ben jij zo dicht
bij mij aan het winkelen geweest? Als
je me nu eens had weten te wonen!
Hoe vond je de stad? Was het leuk om
naar de spelletjes te kijken?
Hugo de G. Herkingen. Je bent in de
vakantie verdere geweest dan ik. En op
plaatsen, die ik nog nooit heb bezocht!
Heeft Oor nog iets aan de haak gehad
of brak zijn hengel al vroeg? Maar flink
oefenen op het schrijven!
Willie G. Middelharnis. Dat was leuk
met z'n tienen een fietstocht maken! Het
is gem.akkelijk te doen, het eiland rond
Het is een mooi land, vind je ook niet?
Vóór de oorlog was bet wel tienmaal
mooier. Als je op de smalle weggetjes
reed, zag je het land niet van het ge
boomte. Zo is het nu nog niet; dat heb
je wel gezien.
Allemaal de hartelijke groeten en tot
volgende week bij leven en welzijn.
Oom Ko.
Vrijdag 11_
Telefoon 2438 Middelharnis
burg en Elburg nog te zien). Op die wal-
jaren en van zware kosten. (Uit De
lage landen bij de zee door dr. Ja"
Romein).
Wanneer kreeg Goedereede het recht
om muren en poorten te bouwen? Wan
neer kreeg het de eerste stadsrechten.
Van de oude archiefstukken is heel veel
verloren gegaan door branden, maar
ook door onbekendheid van de hiS"
torisohe waarde dier stukken en onver
schilligheid der overheid. Toen ik meer
dan vijftig jaar geleden op het raad
huis naar oude stukken vroeg, gaf a^
veldwachter mij een kartonnen doos
met geheel door mot aangevreten pa
pieren en zei: dat is alles, wat we heb
ben zoek maar uit. Er was geluklcig nog
een gaaf afschrift van de keur uit 1312,
door de secretaris L. de Zutter in 1699
gemaakt. In een volgend artikel zal tk
daarop terug komen.
F. den Eerzamen.
op
So
ff
Aanvanj
GRATIS
zowe
werk
heel
BIJB
VAD
Boekhandé
Opbren
bate van d
litaire Fo
134,60.
Kandid
Voor de ai
kiezing, te
volgende 1
leverd en j
^ijst 1 p
2; P. V. d.
Hotting
C. de Vos
Jac. van
^ijst 2
Jac. Busco
^um; 4. L
kaas; 6. C
Hobbel; 8.
^- Kortew
l^yst 3
3. J. P. Ja-
*ï"- van H
Jansen.
Lijst 4 l
J- H. van 01
?2n.; 4. L.
Welle; 6.
Bonte,' 8
Van Dani.
