Koninklijk zilver voor de beer
K. Holleman, Oude Tonge
Opening nieuwe paviljoens
Paulina v. Weel Ziekenhuis
De onkerkelijkheid
Meditatie
OxforJi
F! C, KORTEHEG sZOOH
Prinses Beatrix arriveerde met een politiewagen
34e jaargang
Vrijdag 6 april 1962
No. 3081
Chr. STKEEKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG
VOOR DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Tweeërlei vertrek
Fa. C. van Wezel Zonen - Middelharnis
l^Sé^t
Koninklijk zilver voor
mej. A. Jongekrijg
te Sommelsdijk
Veertig jaar op bedrijf van de familie Slis
Fruitmanden en Fruitbakjes
„^De ^ruitcentrale"
PBINS H^NDEIKSTHAAT 14 - POSTBOX t - MDDBLHABNIS
Kedactie en advertenties: Kantoor Langeweg 13, Sommelsdljk
Tel. (01870) 26 29, na 6 uur 's avo nds Tel. 20 17 Giro 167930
ABONNKMENTSPRIJS 2.18 PER KWARTAAt
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
Bt) contract speciaal taxlet
Verschijnt tweemaal per week: dinsdag- en vrijdagavond
Een zeer belangrijke vraag is, uit
welke kerken de steeds groter wor
dende groep der onkerkelijken afkom
stig is en iioe de verlioudingen in dit
opziclit liggen. Het is niet gemakkelijk
hierop een bevredigend antwoord te ge
ven, al Is het niet onmogelijk enklele
conclusies te trekken. Statistieken hier
omtrent zijn er niet, noch kerkelijke,
noch „burgerlijke". Door zeer globale
berekeningen lean men echter wel tot
bepaalde gevolgtrekkingen komen voor
de omvang en- de richting der verschui
vingen in het hele land.
Het ligt voor de hand, dat geen en
kele kerk geheel veilig is voor de zuig
kracht van allerlei ontkerstenende in
vloeden, zodat de groep der onkerke
lijken een zeer heterogeen gezelschap
is wat betreft haar afkomst. Ook is het
vanzelfsprekend dat de massale volks
kerken zoals de Ned. Hervormde en de
Rooms-Katholieke Kerk in dit opzicht
het meest kwetsbaar zijn en dus verre
weg het grootste contingent zullen bij
dragen aan de groeiende onkerkelijk
heid. Maar de kerken van gereformeer
de, signatuur betalen ook hun tol, al is
hun aandeel uiteraard kwantitatief en
procentueel slechts gering. Vooral in de
grote steden is daar afval te constateren
Zo werd in 1955 in Amsterdam een on
derzoek ingesteld naar de situatie in
de Geref. Kerken aldaar, waarbij bleek
dat de afval van de Kerk er aanmer
kelijk groter is dan in de rest van Ne
derland en dat ze zich met name in
arbeiderskringen openbaart. Voorts
leert de statistiek, dat ook de kleinere
kerkgemeenschappen zoals de Luther-
sen en de Doopsgezinden voortdurend
achteruitgaan, wat ten dele aan on
kerkelijk-worden moet worden toege
schreven. Bij de Remonstrantse Broe
derschap zal ook wel verlies in die rich
ting voorkomen, maar door toevloeiing
van Hervormden blijft deze groep goed
op peil.
Wanneer men een grafiek maakt van
de procentuele sterkte der vijf hoofd
groepen, die in de kerkelijke statistiek
een rol spelen de roomsen, de her
vormden, de gereformeerden, de overi
gen en de onkerkelijken dan komt
men tot een zeer merkwaardig resul
taat bij een vergelijking van de kolom
men vanaf 1889 tot 1960. Dan blijkt n.l.
dat de roomsen, de gereformeerden en
de overigen ongeveer stabiel gebleven
zijn, maar datt de HeriVormde Kerk
evenveel achteruitgegUan is als de groep
der onkerkelijken vooruit 18 'Id).
Daaruit zou dus de conclusie getrokken
kunnen worden, dat de Herv. Kerk de
grote en enige leverancier is van de
sector der onkerkelijkheid. De toene
ming daarvan is immers vrijwel paral
lel verlopen met de vermindering van
het percentage Hervormden. Deze con
clusie, die dus zou betekenen dat alle
onkerkelijken of hun voorouders Her
vormd zouden zijn geweest, is echter
onjuist, omdat zulk een rechtlijnige re
denering niet opgaat.
De groei van een kerkelijke (of onker
kelijke groep) is n.l. niet alleen afhan
kelijk van het saldo der uit- en toetre
ding, maar ook van de natuurlijke
groeikracht d.wz. het geboorteover
schot en bovendien nog van de migra-
tiefaotor. Er zijn allerlei overgangen
tussen de kerkelijke groepen onderling
en de onkerkelijken vice-verca. Deze
zijn nimmer exact vast te stellen. Ze
kunnen ook niet precies becijferd wor
den uit vergelijkingen tussen twee
volkstellingen, omdat deze slechts to
taal-resultaten geven op bepaalde da
ta van alle tussentijdse verschuivingen,
Het is alleen mogelijk globaal enkele
schattingen te maken.
We zullen onze lezers de nogal in
gewikkelde berekeningen besparen,
maar het is toch wel interessant kennis
te nemen van de uitkomsten daarvan.
In de literatuur hierover kan men twee
verschillende becijferingen vinden, één
van Prof. Kruyt en één van het C.B.S.
De conclusies van beide lopen zeer sterk
uiteen en daaruit blijkt wel, dat de zaak
nogal gecompliceerd is.
Prof. Kruyit schatte de natuurlijke
groei van de Ned. Herv. Kerk van 1930
tot 1947 op 520.000. De werkelijke toe-
nemmg was 250.000. Hij begrootte het
verlies aan kerken op geref. grondslag
op 10,000 en dat aan de overige kerken
ook op 10,000. Van het tekort (270.000)
ajn er dus 20,000 naar andere kerken
gegaan, zodat er een verlies moet zijn
geweest aan de groep der onkerkelijken
van 250.000.
Wat deze laatste groep betreft, deze
^n^ genoemde periode toe met
MO.OOO, Kruyt schat de natuurlijke
groei der onkerkelijkheidsgroep op
JoO.OOO, zodat ze netto is toegenomen
met 340.000. Daarvan leverde dus de
Herv. Kerk er 250,000 en de rest 80 a
«).00O zouden dan afkomstig zijn van de
"K, kerk. Met andere woorden vol
gens Prof. Kruyt zou 3/^ der nieuwe on-
Kêrkelijken ex-hervormden en Vi ex-
roomsen zün.
"-^^ C.B.S., dat over meer gegevens
oeschikte, komt echter tot een heel an-,
oere conclusie. Het schat de natuurlijke
groei van de Ned. Herv, kerk niet op
«-^0,000, maar op 370,000 (dat zit in de
geboorte- en sterftecijfers, die voor de
uiverse groepen verschillend zijn, vooral
,5 ^^^ste). De werkelijke toeneming was
^ou.OOO, dus was er een verlies uit an-
neren hoofde vrijwel geheel aan de
onkerkelijkheid van 120.000!
Ue natuurlijke groei van de onker-
Keii]ken schat het C,B,S, niet op 160,000,
"^?ar op 250.000, zodat de netto toene-
,?"£„ook; niet 340.000, maar slechts
250.000 bedroeg.
En naar buiten gaande weende hij
bitter. (Matth. 26 75c)
En als hij de zilveren penningen in
de tempel geworpen had, vertrok
hij, en heengaande verworgde zich
zelf. (Matth. 27 5)
Petrus' daad is in geen enkel opzicht
minder erg, dan die van Judas, de ver
rader. Ook in Petrus' verloochening
wordt de Man van smarten diepe
smaadheid aangedaan. Jezus lijdt door
al Zijn apostelen. Zij hebben Hem allen
verlaten, en zijn gevlucht. Hun daad is
niet in overeenstemming met hun woor
den. Zij hebben het leed van hun gelief
de Meester ontzaglijk verzwaard. Zij
zouden met Jezus de dood ingaan, lie
ver, dan dat zij Hem in de steek lieten.
Van hun dappere woorden is echter
niets terecht gekomen. Zij zijn in angst
weggesneld, en hebben hun Meester al
leen gelaten temidden van de vijanden
Ach neen, zij kunnen ook niet mee
lijden. Jezus lijdt alléén. „Indien gij dan
Mij zoekt, zo laat deze heengaan". Je
zus wordt gezocht, en Zijn jongeren
gaan heen,
ik iV
Jezus lijdt in de vlucht van Zijn di-
cipelen, Jezus lijdt in het verraad van
Judas, Jezus lijdt in de verloochening
van Petrus, Hij heeft het van tevoren
geweten. Toen al heeft de smart daar
over Zijn reine ziel verwond. Hij heeft
het niet verzwegen. De pijn om Zijn
jongeren heeft Hem doen klagen: „Gij
zult allen aan Mij geërgerd worden in
deze nacht". En Jezus werd ontroerd in
de geest, en zei: „Voorwaar zeg Ik u,
dat één van u Mij zal verraden". „Si
mon, Simon, zie de satan heeft u zeer
begeerd te zeven als de tarwe. Ik zeg
u. Petrus, de haan zal heden niet
kraaien, eer gij driemaal zult ver
loochend hebben, dat gij Mij kent,"
Maar de discipelen hebben geen me
delijden gekend. In Gethsémané niet,
op Golgotha niet, en ook van tevoren
niet. Zij hebben Jezus' lijden niet ver
staan. Zij dachten van wel, maar in hun
wanbegrip hebben zij het voor hun
Meester alleen maar zwaarder gemaakt.
Hun grote woorden hebben de Man van
smarten gepijnigd. „Al moest ik met u
sterven.,,." Ja, maar even later sla
pen zij, als Jezus bedroefd wordt tot de
dood, en zeer beangst.
Petrus is gevallen. Diep gevallen. Hij
stond zeer hoog. Hij viel daarom zeer
diep, Christus had hem wel gewaar
schuwd, maar Petrus had dat in de wind
geslagen. Hij had zichzelf overschat, en
de macht van de satan onderschat. In
zijn zondig zelfvertrouwen vergeet hij
de vermaning van de Heere Jezus, en
hij komt terecht in de strikken van de
duivel. Op de zeef van de satan zal
Petrus niet ongedeerd blijven. Ware het
niet dat de voorbede van Jezus hem
behouden had. Petrus was de weg van
Judas gegaan. Ook Petrus wil niet het
lijden aanvaarden, zoals het door Jezus
gedragen wordt, 'Telkens weer loopt hij
zijn Meester voor de voeten, en het ligt
hem op de lippen bestorven: „Het zal
U geenszins geschieden". Maar het ge
schiedt wel. De satan heeft niet tever
geefs de zeef gehanteerd. Hij triomfeert
over deze zo sterk schijnende discipel.
Het voor Petrus onmogelijke gebeurt.
Met vloeken en zweren heeft hij Jezus,
eenmaal door hem beleden als de Chris
tus verloochend. Hij heeft zich overge
geven in de omarming van de duivel.
Ik ken de Mens niet' Huiveringwekkend
Maar,de Mens kent Petrus wel!
Terstond kraait de haan, en de
vloekende Petrus wordt een wenende
Petrus,
Ede Ds, E, F, Vergunst
(Wordt vervolgd)
TOONBEELD VAN DE NIEUWSTE HERENMODE
Textiel Konfektiehuis
BINNENYERiüGBED
fett teM M Mft itmMkt
SCHUIMSUBBERBED
Op deze foto „Juffrouw Anna", leidster
aan de kleuterschool te Sommelsdijk,
die wegens 40-iarige trouwe dienst aan
de school door H.M. de Koningin werd
begiftigd met de eremedaille in zilver
in de Orde van Oranje Nassau. Het ver
slag over de huldiging vindt de lezer
elders in ons blad.
Deze nieuwe onkerkelijken moeten
volgens het C,B,S. als volgt over de ker
ken verdeeld worden: 121.000 uit de
Herv, Kerk, 117,000 uit de R.K. kerk
en de rest uit de andere kerken.
Zoals men, ziet, lopen de eindcijfers
zeer ver uiteen. Neemt Kruyt een ver
houding N.H.-R.K, aan van 3 op 1, het
C.B,S, stelt ze ongeveer gelijk. Gezien
het feit, dat de Ned, Herv, Kerk van
1930 tot 1947 terugliep van 34,5 »/o op
31,0 "/o en daarentegen de Rooms-Kath,
Kerk vooruitging van 36,4 op 38,5 */o,
lijkt de conclusie van het C,B,S, erg
wonderlijk, Hoe is het mogelijk, dat
van twee kei-ken, die vrijwel evenveel
zielen verliezen aan de groep „geen
kerk", de éne met 28 "k toeneemt (de
R,K.K,) en de andere met slechts 9 "/o
(de N.H,K,) wat de totaalcijfers betreft
en procentueel de eerste zelfs 2,1 "/o
vooruitgaat en de laatste 3,5 °/o achter
uit? De oplossing van dit raadsel zit
heel eenvoudig hierin, dat de R.K. kerk
geen geringe afval heeft, maar een veel
hog-er geboortecijfer! We hebben daar
over verleden jaar in enkele artikelen
over „De kerkelijke kaart van Neder
land" enige statistieken gegeven en vol
staan daarom nu met erop te wijzen,
dat het geboortecijfer van de R,K, bijna
V/2 maal zo hoog ligt als dat van de
Hervormden, hetgeen ook hieruit blijkt,
dat in de periode 1930 tot 1947 het aan
tal geboorten bij de R,K, 48 "/o bedroeg
van het totale aantal roomsen in 1930 en
dat bij de Hervormden slechts 34 "/o.
Wanneer we het verloop der onker
kelijkheid provinciegewijs bezien, nog
altijd over de periode 1930 tot 1947, om
dat de cijfers van 1960 nog niet be
schikbaar zijn, dan blijkt het volgende:
De onkerkelijkheid in Friesland
waar ze het eerst' begon is vrijwel
stabiel gebleven n,l, van 23,2 op 23,4,
In Zeeland nam ze slechts langzaam toe:
van 6,2 op 6,6, In de roomse provincies
Brabant en Limburg bleef ze nog altijd
het allerlaagst, resp. van 1,1 op 1,5 en
van 1,0 op 1,3! De grootste toeneming
was te zien in Groningen en in de Rand
stad Holand, n.l. met gemiddeld 5 "/o.
Wat de R.K. betreft, kunnen we wel
vaststellen, dat hun verlies slechts voor
een klein deel in het Zuiden valt, doch
hoofdzakelijk in de verstedelijkte en
geïndustrialiseerde Randstad Holland.
VOOR BETER -^ fj0
--------- NAAR DE
MIDDELHflRNIS-TEL:Z3Z8
Veertig jaar heeft dhr. Karel HoUeman te O. Tonge op één en hetzelfde land
bouwbedrijf gewerkt, wat in onze tijd met zijn vele wisselingen wel een uni
cum kan worden genoemd. Als jongeman van 24 jr. kwam hij in dienst bij de
heer Slis Sr., tot in 1929 diens zoon dhr, D, Slis het bedrijf overnam, die thans
zijn patroon is. De jubilaris, die in mei a,s, 65 jaar wordt, ziet er nog zeer
jeugdig uit, en al is zijn pensioengerechtigde leeftijd al zeer dicht bij, hoopt
de heer Slis dat hij nog niet op zijn lauweren gaat rusten. Op z'n Flakkees
gezegd kan men de heer Helleman wel om een boodschap sturen; hij heeft een
leidende positie op het grote landbouwbedrijf en al is de baas er niet, mar
cheert het werk toch wel. De heer HoUeman kreeg maandagavond veel waar
dering te horen wat werd onderstreept met een enveloppe met inhoud en be
kroond met een koninklijke onderscheiding van de eremedaille in zilver.
Prinses Beatrix heeft maandag in het Haagse Vredespaleis hei io.^iiiijk con
gres van juridische studenten bijgewoond. Op weg naar Den Haag kreeg de
prinses pech met haar wagen. Ter hoogte van De Meern (Rijksweg Utrecht
Den Haag) kreeg zij een lift van de Rijkspolitie, Foto: H,K,H, Prinses Beatrix
na aankomst met de politiewagen bij het Vredespaleis.
Op de hofstede van de heer D, Slis
was met de heer en mevr, HoUeman
diens familie aanwezig, het gehele per
soneel en hun echtgenoten, de heer Slis
Sr, en burgemeester W, M, v, d. Harst,
Burgemeester v, d. Harst die bij dit
feestelijk gebeuren een toespraak hield,
releveerde wat er zoal in die 40 jaar
had plaats gehad.
Toen U, aldus spr,, in 1922 op het be
drijf kwam bij dOiOude heer Slis, was
het een heel moeilijke tijd schetste spr,,
zowel voor de werkgever als de werk
nemer. Kort na de eerste wereldoorlog
hadden we de crisisjaren; ook in de be
zettingstijd en de ramp zijn moeilijke
dagen doorgemaakt, U hebt zich er we
ten door te slaan, zei de burgemeester,
en er is onderling een goede verstand
houding gegroeid, wat van weerszijden
voldoening geeft.
Het is voor de patroon een voorrecht
mensen op het bedrijf te hebben, die
verantwoordelijkheid kennen; spr, wist
dat men aan de jubilaris de leiding kon
overlaten. Namens het gemeentebestuur
bracht de burgemeester zijn felicitaties
over en deed dit ook namens H,M, de
Koningin, van wie hij de opdracht had
hem de eremedaille in zilver in de orde
van Oranje Nassau te overhandigen.
Spreker zei dat dit zilver hem werd
toegekend omdat hij op het landbouw
bedrijf een leidende positie innam. Met
een hartelijke gelukwens spelde hij hem
het eremetaal op de borst.
Veel waardering.
Zijn patroon, de heer D, Slis, hield
daarna een toespraak, waarbij hij uit
het afgelopen tijdperk eveneens enige
facetten naar voren bracht. Zowel droe
ve als blijde dingen waren meegemaakt;
in de bezetting kreeg hij meer slaag
dan eten van de moffen, toen hij in
Gelderland geëvacueerd was. En bij de
Burgemeester W. M. v. d. Harst
complimenteert de jubilaris met de
zo juist ontvangen hoge koninklijke
onderscheiding. Rechts in het mid
den dhr. Slis Sr. en daarnaast de
huidige patroon de heer D. Slis.
ramp, toen te Oude Tonge zoveel doden
te betreuren waren, was het ook geen
prettige tijd. Droevig was ook, dat een
collega van de jubilaris, dhr, den En
gelsman een dodelijk ongeluk over
kwam. Er waren ook hoogtepunten, n.l.
de bezoeken aan de paardenkeuringen
en fokdagen. (De heren Slis waren voor
heen n.l. bekende paardenfokkers).
In vele toonaarden werd het werk
van de jubilaris geprezen, waarbij de
heer D. Slis de hoop uitsprak, dat hij
pok na zijn pensioen het bedrijf nog
lange tijd zal blijven dienen,
„Als ik niet aanwezig ben, kan ik met
een gerust hart de zaak aan U overla
ten", zo besloot hij en reikte hem uit
waardering een envelop met inhoud uit.
De heer HoUeman en zijn familie
kregen deze avond vele handen te druk
ken, In gezellig samenzijn bleef men
nog lang bijeen, waarbij vele herinne
ringen werden opgehaald.
Speciaal in het opmaken van
B. V. d. VEEB
Telefoon 2682 Westdyk 36
MIDDELHARNIS
Onder grote belangstelling zijn donderdagmiddag de nieuwe paviljoens van
het Paulina van Weelziekenhuis in gebruik genomen. Een illuster gezelschap
was voor deze ingebruikname in de grote hal van het ziekenhuis bijeen:
allereerst de beide besturen van het Van Weel en Bethesda Ziekenhuis; de
doktoren, directrice, hoofdzusters en verder verplegend personeel; leden van
de gemeenteraad; Ds, van Hensbergen en de eerw. heer C. J, Kesting, (welke
laatste de geestelijke verzorging van de patiënten heeft); plaatselijke dokto
ren en geneesheren uit het eiland; de burgemeesters van Flakkee; Notaris de
Vries. Ds, P, Blok, vrijwel allen met hun echtgenoten. Ook Ds. C, v, d. Wal
van Muiden was aanwezig, die 28 jaar geleden de eerste steen heeft gelegd
van het Bethesda Ziekenhuis; voorts waren er de bouwers en de architect;
burg, J. van Dijk van Poortugaal als voorz. van het Ziekenfonds W,Z.E, en
vertegenwoordigers van andere instellingen. De voorz, van het Paulina van
Weelziekenhuis heeft bij deze gelegenheid een openingsrede gehouden die te
lezen is in het derde blad.
Na de openingsrede werd een grote
foto van Vrouwe Paulina van Weel ont
huld en staande de nagedachtenis
van deze edelmoedige dochter van Flak
kee herdacht. De foto zal in het pavil
joen worden geplaatst.
Na de thee te hebben gebruikt begaf
het gezelschap zich naar de ingang van
het nieuwe paviljoen, waar op symbo
lische wijze de opening plaats vond. De
directrice bood op een fluwelen kussen
met een toefje bloemen er op de sleu
tel burgemeester Bos aan, die daarna
de deur opende en de gasten konden
binnentreden.
De vertrekken in het paviljoen, die
reeds zijn bezet zien er alle even fleu
rig uit; er is volop licht en de zon kan
door de grote ramen gretig toegang
vinden. De tuin die reeds is aangelegd
zal er straks nog meer kleur aan bren
gen.
Door het ziekenhuis personeel zijn
gelden bijeengezameld om een vogel
kooi aan te kopen, die in het recreatie
centrum zal worden geplaatst. Het
Ziekenfonds heeft voor keurige bloem
bakken gezorgd en er waren ook bloem
stukken van het gemeentebestuur, de
artsenkring, de medische staf, de Herv.
kerkeraad. Groene Kruis, Bejaarden
vereniging en van fa, Kaslander. Voor
dit alles bracht burg. Bos hartelijk
dank,
(Vervolg pag. 2, Ie kolom)
