Iruduur-veranderingen op
Goeree en Overflakkee
G. V. d. Zee
IkK!
IPUROL
BRUIDSWERK
S3I jaargang
Vrijdag 20 januari 1961
Na 2961
Chr. STREEKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG
VOOR DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
ie.
I' tiffs'handen en voeten
MEDITATIE
BUITENLAND
BINNENVERINGBED
SCHUIMRUBBERBEO
Kiesmannen voor Nieuw Guinea-raad gekozen
Psalmen in de nacht
IN MEMORIAM
Emer. preift. te iaarssen
v.fi. Ned. Herv. preikaEit
te Oen Bommel
'»>KINS HENDRIKSTRAAT 14 - POSTBOX 8 - MIDDELHARNIS
■Redactie en Advertenties uitsluitend Telefoon (01870) 26 29
«Ia 6 uur 's avonds Telefoon (01870) 20 17 Giro 167930
Verschijnt tweemaal per week: dinsdag- en vrijdagavond
ABONNEMENTSPRIJS 1.90 PER KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
Bij contract speciaal tarief.
tyd méér
ud voor de
ider verdo-
het volste
iet zenuw-
enoeg aan-
te gaan
it, die nifit
gunstigste
Kuurflacoa
Proefflesje
jemeente U
vertegenwo»'
Bestuur van s
vordert dat:
te geraken t
centrale wM=
ijk worden
rzoek wordt i'
niet aamvei
om het vo«:
loordgouwe f;
e richten en
eenten over
•lijkheden
p wordt aai|;
ïezegd, dat
■et van de S'
!le
ten
kom
verhoud"'
n de
zal zij"'
in
ilost. De pol*
,d, heeft ld»';,
lysterie hoe
an in een t*
bij het be^
lebout te N'
rat 2 tienja";.
11 jarig'«t
odlottige
'lammen oP°
ezwaren tegen Industrialisatie
jen wij in ons vorig artikel ons po-
If uitspraken vóór de vestiging van
'istrie op G. en O. waren we er ons
wel van bewust, dat deze haar
afieke bezwaren en gevaren met
brengt. Over de consequenties van
istrialisatie van een agrarisch ge-
bestaat een zeer omvangrijke lit-
„^tuur, v/aarvan kennisneming nood-
za^lijk is als men zich een oordeel wil
vonhen over het pro en contra van dit
probleem. Deze geschriften houden zich
bezig met de gevolgen van sterke in
dustrialisering van plattelandsdorpen
of -streken met name op godsdienstig,
kerkelijk, politiek, sociaal en cultureel
gebied. We zullen pogen het voornaam
ste hieruit naar voren te brengen, maar
we merken nu reeds op, dat dit alles
niet behoeft te gelden voor G. en O.
Men mag om te beginnen het begrip in
dustrie niet generaliseren, maar het
dient genuanceerd te worden behandeld.
Er is groot verschil tussen de diverse
soorten industrieën, de omvang, de be-
drijfsgrootte en het tempo van vesti
ging; Dit nu is van grote invloed op de
eventuele gevolgen. Dit moet in het oog
gehouden worden als we nu de indus
trialisatie-problematiek in het algemeen
gaan bespreken.
D'e vraag is meermalen gesteld of
men met de industrie niet een paard van
Troje binnenhaalt, m.a.w. een vijand,
die ongevaarlijk lijkt, maar die in feite
de geestelijke ondergang van een dorp
of streek betekent. Anderen, minder ra
dicaal, zijn wel overtuigd van de on
ontkoombaarheid van industrievesti
ging, maar beschouwen deze toch als
een noodzakelijk kwaad. De vraag rijst
dus, welke bezwaren en gevaren erin
zitten en of deze zo overwegend zijn,
dat'we industrialisatie op die gronden
möèten afwijzen.
Het is ontegenzeglijk een feit, dat
economische strvictuurveranderingen
tot op zekere hoogte ook geestelijke
:,tengevolge hebben. Men behoeft geen
^aanhanger van het historisch-materia-
Misitie van Marx ie zijn om dat te er
kennen. Er is zonder twijfel een inter-
:.dependentie. Een agrarische maatschap
pij heeft een ander geestelijk klimaat
dan een in hoofdzaak industriële sa
menleving. De agrariër heeft een an
dere mentaliteit dan de industriearbei
der. Hierin speelt echter ook een ande
re factor mee. De agrarische samenle
ving is altijd een plattelandsgemeen
schap, terwijl de industrie tot voor kort
vrijwel geheel in grote en kleinere ste
den was geconcentreerd, zodat hier ook
dé tegenstelling stad-platteland een rol
speelt. Nu hebben de sociologen ge
poogd een karakteristiek van beide te
geven. De plattelandssamenleving zou
meer een organische gemeenschap zijn
en de stedelijke een formeel- organisa
torische; de eerste leeft sterk in tradi
ties, die in de laatste vrijwel verdwe
nen zijn; de sociale verhoudingen zijn
op het platteland gemoedelijker dan in
de stad; in de dorpen heerst een sterke
z.g. sociale controle op elkaar, die in
de steden onmogelijk is; de plattelands
bevolking reageert secundair d.w.z.
nogal langzaam en de stadsbevolking
meer primair, meer direct. De stedelijke
industrie heeft bij dit alles nog gevoegc
een zeer sterke rationalisering, eer,
overwoekering van geestelijke en ideële
waarden door de rede en de techniek.
Gevolg van een en ander voor de
stedelij k-industriële samenleving is, dai
deze een negatieve invloed uitoefent op
het godsdienstig en kerkelijk leven.
Daaruit is te verklaren, dat in 't alge
meen de onkerkelijkheidscijfers voor de
steden veel hoger liggen dan die van
het platteland, speciaal die van de in
dustriearbeiders. Dit laatste wordt door
Prof. Dr. P. J. Kuyt in zijn werk „De
onkerkelijkheid in Nederland" met cij
fers aangetoond. Intussen is dit pro
bleem niet zo eenvoudig als het lijkt.
Als men vraagt of er een positieve cor
relatie is tussen industrie en onkerke
lijkheid of ongeloof, dan moet inder
daad allereerst gewezen worden op de
statistieken, die uitwijzen, dat de mees
te industrieplaatsen en gebieden een
grote onkerkelijkheid vertonen: Am
sterdam 45»/o, Zaandam 46«/o, Zaandijk
50»/o, Velsen 28»/o, Den Haag 27'>/o, Rot
terdam 31«/o, Enschede 26»/o, Almelo
idem. Daar kunnen echter twee feiten
tegenover gesteld worden. Allereerst,
dat er ook in industrieplaatsen zijn,
waar de onkerkelijkheid beslist laag te
noemen is: Vriezenveen 2»/o, Veenen-
daal 3»/o, Rijssen l«/o. Aalten l'h,
Groenlo l'/o, Winterswijk 7»/o, Tilburg
l/o, Oss l«/o, Heerlen 4»/o (alle cijfers
nebben betrekking op de volkstelling
van 1947, want die van 1960 zijn nog
met bekend). En voorts blijkt uit de
statistieken, dat er menige plattelands
gemeente is met een heel hoog onker-
«eliokheidscijfer, zodat we daar van
agrarische onkerkelijkheid kunnen
spreken: Beerta 54»/o, Finsterwolde 54»/o,
Nieuwe Schans 40»/o, Zuidbroek 42»/o,
«et Bildt 35»/o, Opsterland 40i'/o, Vlie-
9W '°-^- Abbenbroek met
^2»/o en Alblasserdam (scheepsbouw en
andere industrie) met 4»/o eens tegen
over elkaar! Er schijnen dus ook nog
wel-andere factoren dan de industria
lisatie doorheen te spelen. In de eerst
genoemde reeks met de lage percenta-
J'jn dit 'zeer waarschijnlijk: de nog
steeds in hoofdzaak agrarische sfeer,
WW veel import, geïsoleerde ligging èn
niet te vergeten de godsdienstige ligging
der autochtone bevolking. In Vriezen
veen, Veenendaal en Rijssen zijn de
ontkerstenende invloeden der industrie
grotendeels stukgeslagen op de blijk
baar niet alleen in traditie wortelende
gereformeerde religie. De Achterhoek
van Gelderland heeft een niet onaan
zienlijk percentage kerkelijk Gerefor
meerden en Rooms-Katholieken, het
geen ook van grote invloed is, daar bei
de kerkgemeenschappen een grote
weerstand hebben tegen de ontkerste
nende factoren in ons volksleven mede
vanwege de intensieve pastorale bear
beiding, dit in tegenstelling met stre
ken, waar vrijzinnige en middenortho-
doxe Hervormden de toon aangeven.
Prof. Schippers vertelt in „De industri
alisatie en ons volk", dat in 1852 in Nij
verdal een grote stoomweverij kwam
met op de duur 1000 werknemers, die
vrijwel allen import waren en religieus
onverschillig. Een kleine afgescheiden
gemeente heeft daar toen zo energiek
geëvangeliseerd, dat het dorp de gees
telijke crisis door de industrialisatie ge
heel te boven kwam.
De tweede reeks percentages de
hoge wijst erop, dat het platteland
ook door andere oorzaken ontkerkelijkt
kan zijn of worden, waarbij geestelijke
en sociale factoren door elkaar heen
spelen. Bij de eerste hebben we te
denken aan het modernisme, marxis
tisch socialisrne en anarchisme voorbe
reidde (Troelstra, Domela Nieuwenhuis)
Maar ook de diep treurige sociale toe
standen uit die tijd hebben een vrucht
bare voedingsbodem gegeven voor de
buitenkerkelijkheid in Friesland en
Groningen. We kunnen er hier helaas
niet dieper op ingaan; wie er meer van
wil weten, bestudere de dissertatie van
Dr. Staverman over „De baitenkerke-
lijkheid in Friesland" (1954).
Welke conclusies moeten we nu uit
het voorgaande trekken? Allereerst, dat
industrialisatie op grote schaal door de
rationalisering van de geest en de ar
beid op zichzelf een ontkerstenende in
vloed uitoefent, die in de steden ver
sterkt wordt door het specifieke milieu.
Voorts, dat bepaalde geesteüike en po
litieke stromingen, soms gepaard aan
sociale misstanden, eveneens de onker
kelijkheid bevorderen. Maar anderzijds
ook, dat een agrarische gemeenschap,
die nog leeft onder beslag van Gods
Woord en die in de kerk geen stenen
voor brood wordt voorgezet, een groot
weerstandvermogen heeft tegen de in
geestelijk opzicht desintegrerende in
vloeden van' de industrialisatie.
Wat G. en O. betreft, het onkerke-
lijkheidspercentage bedroeg in 1947
slechts 2,5. Het aantal Hervormden
vormde 72''/o der bevolking en men weet,
dat alle gemeenten de gereformeerde
richting zijn toegedaan. De Geref. ker
ken omvatten 6,5°/o en de andere gere
formeerde denominaties (Chr. Geref. en
Geref. Gemeente) samen bijna 9°/o. De
kerk en de gereformeerde religie vor
men dus op ons eiland, Gode zij dank,
nog een sterke bron van kracht tegen
de ontkerstenende invloeden, die vooral
na de ontsluiting en bij verdere indus
trialisatie onze bevolking bedreigen.
Hier ligt vooral voor de kerken een
moeilijke, doch schone taak. Zij zullen,
zoals men dat tegenwoordig noemt, de
toekomstige ontwikkeling pastoraal
moeten begeleiden.
Voorts bedenke men, dat goed of
kwaad, geloof of ongeloof niet gekop
peld zijn aan een agrarische of een ge-
industrialiseerde maatschappij. Men
kan overal God dienen. Dit hangt niet
af van uiterlijke omstandigheden, maar
of wij het geloof in Christus bezitten en
geleid worden door Zijn Geest. We mo
gen dus niet zeggen: de industrie is een
goddeloos bedrijf, wel, dat er speciale
gevaren in schuilen. En deze kunnen
we niet ontlopen. Of onze pendelaars
en migranten nu aan de overkant of
hier aan deze verleidingen worden
blootgesteld, er doorheen moeten ze
toch. Er is dus geen keus. G. en O. zal
ongetwijfeld door industrialisatie en
recreatie geestelijk op een zware proef
worden gesteld en dan zal blijken, wal
echt was en v>?at louter traditie. Maar
hier zullen de arbeiders meer steun
vinden in de strijd dan in de Rotter
damse industrieën.
België
Vorige week vrijdag heeft de Belgi
sche Kamer met 115 stemm.en vóór en
90 tegen de zogenaamde Eenheidswei
aangenomen, de wet die economische
expansie, sociale vooruitgang en finan
cieel herstel op het oog heeft. De eind-
stemming over de Eenheidswet wac
reeds een dag uitgesteld, als gevolg van
het feit dat premier Eyskens tijdens de
debatten onwel werd en de kamei
moest verlaten. Oververmoeidheid eij
veel te lage bloeddruk noodzaakten
hem enkele dagen volkomen rust te ne
men.
Vlak na het incident met premier Eys
kens kwam de voorzitter van de socia
listische partij, CoUard, de kamer vra
gen de eindbehandcling nog een dat
uit te siellen. Hij wilde namelijk enkele
vragen stellen, waarop alleen Eyskenf
kon antwoorden. Hoewel de premiei
HAZÉt-FABRieKtN/ZEVENBERGEI^'*
Een beeld van de verkiezingen van de kiesmannen in het dorpje Kajoe
Poelau bij Hollandia Nieuw-Guinea, ter voorbereiding van de samenstelling
van de Nieuw-Guinea raad.
Foto boven: Breed lachend brengt een bejaard vrouwtje haar stem uit.
Foto onder: Een stemgerechtigde, die niet kan lezen en schrijven, fluistert de
naam vaa haar kandidaat in het oor van da voorzitter van het stembureau.
„En omtrent middernacht baden
Paulus en Silas en zongen Gode
lofzangen."
Handel. 16 25
Op het eerste gezicht lijkt het soms,
dat God zich in zijn daden vergist. Zo
ook hier. Paulus en Silas schijnen on
misbaar voor de verdere uitbreiding
van het Evangelie der genade. Wie is
beter geschikt om de boodschap des
heils te brengen aan Jood en heiden,
dan de, met zulke rijke gaven bedeelde
Paulus? En nu laat de Heere toe dat
zij in de kerker werden geworpen, met
Jcorgeselde rug en de voeten in de
stok.
Misschien hebt U dezelfde gedachten
wel omtrent Godsweg met U of met één
der uwen.
De één ligt weken en maanden op 't
ziekbed. De andere is dan nog wel op
de been, maar moet zoveel lichameiijke-
of geestelijke kracht missen, dat hij
toch niet in staat is zijn werkzaamhe
den te verrichten.
Maar, dan komt de vraag, hoe wij
ons nu in de kerker bevinden en het
levenslicht, dat God op onze weg plaatst
dragen.
Er zijn er die 't vloekend met de
mond of met 't hart door 't leven mee
torsen. Er zijn er, die voortdurend kla
gen en schreien, omdat ze in hun pijn
geen helper hebben, die boven hun leed
staat. Er zijn er ook, die in starre on
buigzaamheid zwijgend hun levensleed
verkroppen.
Maar hoe dikwijls wordt de mens in
dit alles beschaamd aangaande de be
doelingen Gods. Hoe dikwijls menen
wij, dat de Heere slaat, uit lust tot
slaan en miskennen wij Zijn liefde.
De praktijk van het leven leert echter
dat wat wij voor een kromme weg aan
zagen, in feite de rechte weg was. Dat
een apostel in banden, meer werk kan
doen in het Koninkrijk God_s, dan een
apostel in vrijheid.
Middellijk is het bidden en zingen
van Paulus en Silas in de kerker, het
middel geweest om de stokbewaarder
te Filippi tot bekering te brengen.
Dat degene onder onze lezers, die
machteloos op 't ziekbed nederligt, dat
eens moge bedenken, opdat hij of zij
ook tot dat leiden en zingen moge ko
men, waarin en waarmee hij anderen
tot zegen kan zijn.
Wie in 't geloof staat, kent iets van
dat bidden en zingen. Let er op, dat 't
begint met het gebed. Het uitstorten
van het overstelpte hart voor de Heere.
Hierin wordt verruiming gevonden voor
de Heere. Hierin wordt verruiming ge
vonden en er ligt sterkte in de ge
meenschap met God. Zeker, het neemt
het leed niet wsg en de stok blijft pijn
doen, de ketenen blijven knellen en de
gestriemde rug schrijnt nog even erg,
Maar als de vrede Gods in 't hart daalt,
verstomt de bittere klacht en wordt de
lofzang geboren.
Het bidden wordt op die manier tot
zingen gemaakt. Natuurlijk niet om het
lijden op zichzelf te verheerlijken. Dat
ware onnatuurlijk. Dat blijft een
vreemde macht, die om der zonden wil
in de wereld gekomen is. Maar wie
voor de hoge God leert nederknielen en
Zijn wegen leert goedkeuren, valt daar
mede zelf helemaal weg. En z'n kruis
valt weg en z'n banden vallen weg en
zijn stok valt weg en tenslotte ziet hij
niemand, dan Jezus alleen. En wie
Jezus ziet, ziet ook het kruis van Jezus.
Dat kruis, dat zo groot en zwaar is, dat
ons kruis er bij in 't niet zinkt. En
danHij lij dt vóór de zonden en wij
óm de zonden. Wat wordt ons lijden
dan tot een zegen, omdat we daarin on
danks leed en druk toch mogen bemer
ken Zijn schragende Almacht.
Wie Jezus ziet, echt ziet met het oog
des geloofs, zal óók Zijn heerlijkheid
aanschouwen. Een heerlijkheid als des
Eniggeborene van de Vader, vol van
genade en waarheid.
En wie die heerlijkheid ziet, begint
als van zelf te zingen. Hij zingt Gode
lofzangen, zichzelf tot heil en anderen
ten zegen.
'k Zal Zijn lof zelfs in de nacht
zingen, daar ik Hem verwacht
En mijn hart, wat mij moog treffen
Tot de God, mijns levens heffen.
Dirksland.
C. J. Kesting
ook de volgende dag niet aanwezig zou
kunnen zijn, besloot de kamer toch, het
gevraagde uitstel te geven.
De volgende dag eiste Collard, dat
het ontwerp niet naar de Senaat zou
worden gezonden, dat de regering on
middellijk zou aftreden en dat nieuwe
verkiezingen zouden worden uitge
schreven. In weerwil van deze eis nam
de kamer de Eenheidswet aan en trad
de regering niet af.
De behandeling van en de stemming
over deze wet gingen vrij rustig in hun
v/erk. Dat moet vooral toegeschreven
worden aan de bemiddeling van de so
cialistische oud-premier Van Acker.
De staking, die sterk afgenomen is,
berust in feite slechts voor een gering
deel op sociale ontevredenheid. De ou
de tegenstellingen tussen Wallonië, het
Franssprekende gedeelte, en Vlaande-
n i^et Hollandssprekende gedeelte van
België, zijn do laatste tijd weer ver
scherpt. De Belgische socialisten ken-
aeirken zich door 'n ouderwets marxis
me, een anti godsdienstige levenshou
ding, een antipathie voor de Roomse
geestelijkheid en een haat tegen het
Koningshuis. Daarbij komt de sociale
achterstand van Wallonië, dat de mees
te socialisten telt. Gaven voorheen de
Walen de toon aan, thans hebben de
Vlamingen het heft in handen. De nieu
we Eenheidswet, die grote bezuinigin
gen op het oog heeft, heeft de verschil
len tussen de twee bevolkingsgroepen
nogeens naar voren gebracht.
De socialisten echter zijn het ook on
derling niet eens. De Waalse vakbonds
leiders, o.a. Renard, vinden de houding
van oud-premier Van Acker veel te slap
en halfslachtig. De vakbonden hebben
weinig parlementair besef en willen de
regering onder druk zetten. Ze zijn
echter te klein in aantal om veel in
vloed op het regeringsbeleid te hebben.
Algerije
De voorlopige Algerijnse regering
heeft een verklaring uitgegeven, dat ze
bereid is met Frankrijk te onderhande
len over de voorwaarden voor een vrije
stemming ter uitoefening van het zelf
beschikkingsrecht voor Algerije. Daar-
üt blijkt allereerst dat het wantrouwen
dat ze had ten aanzien van de bedoelin
gen van De GauUe. Nog slechts enkele
maanden geleden dacht ze er niet aan.
in te gaan op een voorstel van de pre
sident, waarin hij besprekingen over in
terne autonomie in het vooruitziciil
stelde. De voorlopige Algerijnse rege
ring schijnt nu van gedachten te zijn
dat de ziensv/ijze van De GauUe sinds
dien aanmerkelijk is gewijzigd. Er is
ook wel wat verandering waar te ne
men. Voorheen wilde de president wel
onderhandelen, maar dan „zónder het
Bevrijdingsfront". In zijn laatste radio
rede zegt hij opnieuw iDereid te zijn tot
samenspreking en dan „bij voorkeur
met het Bevrijdingsfront."
Dat is zo ongeveer het tegenoverge
stelde!
Waarschijnlijk heeft De Gaulle aan
vankelijk de militaire en politieke
kracht van het Bevrijdingsfront onder
schat. Hij vergat daarbij, dat het op de
steun van een groot deel van het Franse
leger kan rekenen.
Hoe het ook bij, de voorlopige Alge
rijnse regering is tot een gesprek met
De Gaulle bereid en dat is op zichzelf
al een stap vooruit. Wel is daaraan de
voorwaarde verbonden dat De Gaulle
niet zal overgaan tot oprichting van een
Algerijns uitvoerend orgaan, doch de
president heeft reeds meegedeeld, dat
hij daarvan heeft afgezien.
Het is nu maar de vraag van welke
aard het gesprek zal zijn. Vrije verkie
zingen lijken nog niet de aangewezen
weg. De partijen staan te fel tegenover
elkaar om zich straks een van beide
neer te leggen bij de meerderheid en
dan vreedzaam naast elkaar voort te le
ven. Hoogstens zou De Gaulle een soort
overgangsstadium kunnen voorstellen,
Amerika
President Eisenhower heeft in een
radio- en televisierede afscheid geno
men van het Amerikaanse volk. Hij zei
onder meer dat hij het betreurde, zijn
Op ongedachte en vrij plotselinge
wijze is donderdag 12 januari in het
Diaconessenhuis te Utrecht overleden
ds. G. van der Zee, Herv. emer. predi
kant te Maarssen, in de leeftijd van 68
jaar. Ds. G. v. d. Zee, die van een zwak
ke constitutie was is door 'n attaque ge
troffen, waarvoor medische hulp niet
meer mocht baten. Zijn stoffelijk over
schot is onder grote belangstelling
maandag j.l. op de begraafplaats te
Maarssen ter aarde besteld.
Ds. Gabe v. d. Zee geb. in 1893, werd
candidaat in 1924 n op 24 aug. 1924 in
zijn eerste gemeente te Hagesteyn be
vestigd. Vanclaar ging hij naar Den
Bommel in 1928; naar Wapenveld in
19.29; Vaassen 1931; Ridderkerk 1936;
Baambrugge 1950 en verkreeg 1 januari
1957 emeritaat waarna hij zich te
Maarssen metterwoon vestigde.
Bekend historicus
Ds. G. van der Zee had van zijn jeugd
af grote liefde voor de kerkhistorie en
heeft zich in heel wat oude archieven
verdiept. Hij bewerkte de plaatselijke
kerkgeschiedenis van de gemeenten Ha
gesteyn, Den Bommel (dat geheel in ons
blad Eilanden-Nieuws is opgenomen);
Vaassen en Baanbrugge, de laatste over
de jaren 1450-1950. Voorts schreef hij
een Gedenkboek over hst 500 jarig
kerkelijk leven van Ridderkerk (1446-
1946); „Duizend jaar Harderwijk kerk
en Bethel" (960-1960) en in bewerking
was het 500 jarig bestaan van Nieuwe
Tonge dat stond uitgegeven te worden
voor rekening van de heer C. Verolme,
directeur van het Verolme Scheepswer
ven-concern.
Als streekgeschiedenis is van hem
verschenen: Reformatie op de Veluwe
(classis Harderwijk); Reformatie van de
dorpen in de provincie Utrecht en: Re
formatie op Goeree-Overfiakkee.
Over het laatste zijn een hele serie
artikelen in ons blad verschenen.
Verder een 2 tal transcripties, de acta
Neder Veluwe 1592-1620 en de acta
Brielle 1574-1594 welke laatste kort ge
leden is gereed gekomen. In ons blad
lopen over de reformatie in de Klassis
Brielle de laatste artikelen van zijn
hand, die betrekking hebben op de Herv
kerkelijke gemeenten op ons eiland,
welke onder deze classis ressorteren.
Ook verschenen van h-m de volgen
de boekwerken: „Ballingschap" 3 delen
en „Vaderlandse Kerkgeschiedenis" 3
delen.
Met hem is een zeer bekende kerk
historicus, die wetenschappelijk ver-
antwooi'd werk het licht gaf, heenge
gaan. Ondanks zijn zwak gestel heeft
hij de laatste jaren van zijn leven nog
enorm veel werk gepresteerd. Van hem
kan gezegd worden dat hij in het har
nas, in de dienst van zijn Meester, is
heengegaan.
Druk bezochte rouwdienst
Het stoffelijk overschot van ds. van
der Zee is maandag j.l. ter aarde be
steld op de alg. begraafplaats te Maars
sen, voorafgegaan door een rouwdienst
in de Ned. Herv. kerk aldaar, geleid
door de pastor loei ds. J. Vermaas (die
van 1947-1951 predikant was te Dirks
land, met een bijzondere taak voor het
ziekenhuis).
Er was een overweldigende belang
stelling, ook van vele vrienden elders
uit het land, waaruit wel bleek, hoe ge
acht en bem.ind deze predikant was.
Ds. Vermaas heeft in deze rouwdienst
tot uitgangspunt genomen de woorden
uit Joh. 12 26: „Waar Ik ben, daar zal
ook Mijn dienaar zijn", dezelfde tekst
die op de rouwbrief voorkwam.
Er zijn vele toespraken gehouden,
o.m. door Ds. J. Noltes van Slikker
veer namens de Centr. Kerkeraad van
Ridderkerk; Ds. D. Dijkstra, namens de
kerkeraad te Baambrugge; Ds. C. v. d.
Boogert te Harderwijk (afkomstig uit
Sommelsdijk) als vriend, waarbij in
herinnering werd gebracht de samen
werking in oorlogstijd te Ridderkerk;
de heer D. Broeren, dir. van het Rott.
Nieuwsblad als intieme vriend, die de
overledene zijn geestelijke vader noem
de; Ds. L. J. R. Kalmijn, namens kerke-
raad en schoolbestuur te Vaassen; Ds.
A. L. v. d. Smith als vriend en praeses
van de classis Breukelen.
Onder de aanwezigen waren ook vijf
afgevaardigden van de Herv. kerkeraad
te Den Bommel, wat door de familie
hogelijk werd gewaardeerd.
ambtsperiode (die 8 jaar heeft geduurd)
te moeten beëindigen, zonder dat de we
reldvrede, waarnaar hij altijd heeft ge
streefd, een feit geworden is. Hij gaf
de raad, onvermoeid voort te gaan met
pogingen om de vrede tot stand te bren
gen. Al is de conferentietafel ook vaak
geschonden, we blijven haar verkiezen
boven een alles-vernietigende oorlog,
aldus de scheidende president. Hij riep
zijn volk en de gehele vrije wereld op,
het communisme te bestrijden, omdat
het een atheïstisch, mensonterend stel
sel is, dat krachtens haar doelstelling
niet kan rusten vóórdat het de hele
wereld in haar macht heeft
De toekomstige president Kennedy
heeft inmiddels zijn ministers en ande
re medewerkers benoemd." Op zaterdag
21 januari zal hij in funktie treden.
Het aftreden van de populaire Ame
rikaanse president betekent het einde
van een tijdvak. Kennedy moet be
schouwd worden als de vertegenwoor
diger van een geheel nieuwe generatie,
die wellicht ook politiek gezien, nieuwe
wegen zal inslaan. Dat is ook wel nodig,
want hoe populair Eisenhower ook is
geweest, met name de laatste jaren was
Voor beter
naar de
Fa C. Korteweq Zn.
Middelharnis, Telef. 23 28
zijn bewind weinig krachtig meer. Het
viel en dat moet tot zijn verontschul
diging worden gezegd ook niet mee
om een in meerderheid democratisch
Congres tegenover zich te hebben. Op
het terrein van de buitenlandse politiek
heeft hij grote veranderingen meege
maakt. De dood van Stalin en diens
spoedig gevolgde ontluistering, de op
komst van het regiem van Chroestsjow
mèt diens grillen dreven hem soms in
een andere richting .dan hij zich had
voorgesteld.
Het is te hopen dat de nieuwe presi
dent de wegen zal vinden tot nieuw
overleg, en dat hij ook in economisch
opzicht de Verenigde Staten omhoog
zal weten te voeren.
