Slechte voorlichiing
Nederlandse
aan
emigranie\
Grote teleursteilingen bij
aankomst in Canada
Antwoord
op vragen over
Haringvlietbrug
Grillige herfst- en wintermode
CHOC.
25 cl. 4
en TAAL 2
UIT DE KERKEN
I Bij elk pak
)chmmmËt
De nieuwe veer
Flakkee-Schouweni?™kwekkend
Bladz. 2
„BILANDEN-NIBUWS"
Dinsdag 26 juljMerlag 26 juli
2e serie 42
In mijn vorige artikel besprak ik
woorden met v, deze keer kom ik met
de w.
Hie sleept alles in de wacii (de wacht)
d.i. hij pikt alles in, neemt wat hij krij
gen kan.
Dé wacht doewe is het vee in de
schuur verzorgen. Wie de wacht had,
mestte de stal uit, gooide vers strooisel
onder het vee, gaf het eten en drinken
op z'n tijd, moest het kammen (ros
kammen), enz.
De wacht doewe bie een zieke bij
hem waken. Ik doewe de wacht in de
voornacht en joe in de naenacht.
Koeien wachte: iioeien hoeden, b.v.
aan de dijken.
Wadde(n) zegt men voor watten. Je
mot wadde op die dikke kaeke legge.
Een waddetje in 't oore douwe, d.w.z.
een propje watten.
Mit een stoónde waegen rieje of
menne. Bij 't koren mennen reden de
knechts maar al lieen en weer; de volle
voeren werden onderwijl door de arbei
ders in de schuur gelost.
Noe hei je 't hooi op de waegen
nu is er ruzie, vallen er hoge woorden.
't Waegenhuus was (is) de loods bij
de schuur, waarin de wagens, ploegen,
eggen, enz. geborgen werden (worden).
't Waegentouwe is een dwarshout, dat
met een bout gehecht wordt aan de
voorwagen, door den „draoiboam" heen
daaraan zitten de zwingen, waaraan
de strengen der paarden bevestigd wor
den.
Ze binne deer altied vroeg in de wae-
pens, d.w.z. aan 't werk, vroeg op.
't Is geen waer is, het is niet waar.
De waereld is de wereld.
Hie weet van de waereld niet of; dit
betekent: hij is buiten kennis, maar ook
hij is volkomen onschuldig.
't Leit voor de waereld, zegt men van
een afgebroken of ingestort huis. Hie is
van de waereld hij is overleden.
Die zaeke is uut de waereld die
zaak is afgedaan.
Bel voor de waereld, kaerel in de
waereld, hoe is 't in de waereld (of gos-
ter waereld) meuglijk zijn uitroepen
van verbazing.
Hoe zal dat kind ter waereld komme?
hoe zal dat zaakje voor elkaar komen?
De waerheid. Ouderwetse mensen
de waeried. Men verstaat er onder Ie
de Bijbel, 2e een bijbetelkst.
1. De Waerheid is een richtsnoer
voor 't leven.
2. Toe viel die waerheid in m'n har
te (toen kreeg ik die Bijbeltekst).
Mit 't waeter voor den dokter motte
komme, d. i. moeten vertellen, wat men
weet of wat er hapert.
Ze komme van over waeter, d.w.z.
van buiten 't eiland.
Hie goot over waeter, d.w.z. het
eiland af.
Gauw op leeg waeter zitte, d.i. gauw
in tranen raken, in de put.
Hie loapt verbie, as 't waeter verbie
Dordt, d.w. zonder te groeten of notitie
te nemen.
't Leit in 't waeter, 't is mis gegaan,
b.v. met een vrijage,
waetere is Ie op een bepaalde manier
verven, b.v. een deure waetere; 2e met
water laten doortrekken b.v. hout wae
tere; 3e 't vee water geven.
'n Waetergangk is een poldersloot, die
bij de afwatering betrokken is.
de waeterienge is een brede poldersloot,
idem.
't Is mar 't waeterschap, d.w.z. niet
veel zaaks.
't Waeterstal in de wei is het wed,
waar de paarden en koeien kunnen
drinken.
De waeterwind is de noordwesten
wind, die hoog water veroorzaakt.
't Is mar een waeterzunnetje: dit zegt
men, als op een regenachtige dag de zon
even doorbreekt en het daarna weer
gaat regenen.
't Zunnetje goot weer waeter haele,
d.w.z. 't zal weer gauw gaan regenen.
Waffere is ontstaan uit wat voor een.
In 't oude dialect is dit het vragend
voornaamswoord inplaats van welke.
Wafferen hoewd is joewen? Welke
hoed is van jou?
Op wafferen tied was 'n hier?
Waffere boeken lees je? kan beteke
nen welke (van deze) of Wat voor soort
Maar bedoelt men perse de soort, dan
zegt men wafferande. Wafferande bló-
men heit 'n in z'n hof?
't Is wak weer, d.i. ongestadig.
Hie ziejt er mar wampujig uut, d.w.z.
slordig, haveloos. Hetzelfde betekent
wanderekt.
Wanhouwe is slecht onderhouden, 't Is
mar 'n wanhouwe boeltje.
Een wanne is een platte tenen mand
om 't koren van kaf en stof te ontdoen.
Men gooit het te zuiveren koren op in
de wind, en vangt het schoon op. Ze
heit 'n schoot as 'n wanne, zegt men
van een vrouw met een brede, ruime
schoot. Ik heb ook wel eens gehoord:
ze heit 'n schoot om een ezel te baeke-
ren (in Charlois)
De waoiplaiiken zijn de aan de bo
venkant langs het dak van de schuur
aangebrachte tegenplanken, om 't af
waaien der pannen te voorkomen.
Een warre is een kwast in 't hout.
In de warre zitte betekent ongerust
zijn. De ouwers zitte in de warre over
't zieke kind.
't Is in de warre tussen die twee, d.i.
ze hebben onenigheid met elkaar.
Een watjekouw (ook metjekouw), een
slag in 't gezicht.
Wanwauwe is zotteklap uitslaan klet
sen.
Ik was, maar ook ik wazze; m'n waz-
ze voor wij waren (Ouddorps en Flak-
kees waere).
Ze rópe d'r een weê over uut, d.w.z.
alle mensen spreken d'r schande van.
't Is een weefgetouw zegt men van een
wiebelend kind, dat niet stil kan zitten.
In Goeree zegt men nog weeg voor een
wand, een muur. De schure heit een
steêne weeg. De weêgplanken zijn de
zware planken tegen de achterwand van
de paardenstal. Men noemt ze ook
slagplanken. Ze moeten voorkomen, dat
de paarden met hun achterpoten de
wand stuk slaan. Weêgluzen zijn wand
luizen.
De weegbree noemt men weêgeblaen.
Een weel (in 't Nederl. wiel) is ei-
binnendijkse plas achter een buitendijk,
die bij een doorbraak ontstaan is.
Van de weelde uut 't speg sprienge.
Letterlijk doen dit de maden. Men be
doelt met het spreekwoord: gemakke
lijk verkregen geld te royaal uitgeven.
De ween, de krampen bij een beval
ling.
In de weer goö as 'n nat bigge zegt
men van iemand, die 't zich erg druk
maakt.
Een weêrshoöd is enkel een beneden-
stuk van een regenboog. Volgens de
volksmening is het een teken, dat er
slecht weer op komst is.
Weêrsporrig en weêrssporrelig bete
kenen: zich verzettend, weerstrevend.
Alle tiejen hae d'r weêrtiejen, dus na
regen komt zonneschijn of andersom
(ook fig,).
't Is voor mien een weet, in voor joe
een vraeg. Ik weet het, maar jij kunt er
alleen naar raden.
Dat kom ik wel an de weet, daar zal
ik wel achter komen.
Ze weet er veel van, of ze heit er veel
weet van, zegt men van iemand, die erg
treurt over een verlies ze lijdt er
onder. Een weeuw is een wenk. Een
wient in een weeuw is zoo goed as een
schreeuw!
Weeuwe is wenken. Gendag weeuwe
(wuiven).
Uut de wège is uit de weg. Dat moet
je uut we wège rume, d.i. dat moet je
zien te schikken.
Een weggescheêd, een wegkruising.
Van de weg zegt men de wegt.
Het bijwoord weg is weig. Ik goó
weig. Men terreve is weig (verkocht).
Dat mot je weigdoewe (verkopen of op
ruimen).
Weigdouwe is verstoppen. Hie douwt
z'n centen goed weig.
weigfrommele: Een beetje geheimzin
nig wegstoppen.
weighelpe: verkwisten. Hie helpt alles
weig.
weigkomme: Die kom wel weig, d.i. die
vindt z'n weg wel.
Je zal slecht weigkomme, d.i. je zal veel
narigheid ondervinden, b.v. tegen
iemand die slecht oppast.
Weigkrupe is zich verstoppen. Weig-
krupertje of krupeltje spelen is ver
stoppertje spelen.
Weiggooie is verwaarlozen, niet meetel
len.
Dat mot je niet weiggooie, d.i. daar
moet je niet gering over denken.
Goal die joon aok nie weig, d.i. houd
daar ook rekening mee, hij is wat mans.
weigneuke is weggooien (ruwe taal)
weigtrekke is verbleken. Ze trekt gauw
weig.
't Leêger weiger niejt zegt men vaak
als iets valt.
Laet dat wel weze (met de klemtoon
op wel), d.i. houd dat voor zeker.
Hie is niet wel-elège of wel-ezéte
zegt men van iemand, die 't nooit naar
de zin is.
Weldraegers zijn kleiperen.
Welig vleis is wild groeiend vlees om
een wond.
De welle is de welput.
De welle geeft nog, d.i. we kunnen
nog water,krijgen. Ook fig.
Biest welle, d.i. tegen de kook aanbren
gen.
Welstoónshalve, d.i. fatsoenshalve.
F. den Eerzamen
Wassenaar
NED. HERV. KERK
Beroepen te Opheusden kand. J. P.
Verkade te Stolwijk.
Aangenomen naar Hoevelaken A.
Klein Kranenburg te Hilversum.
Bedankt voor Wezep H. K. v. Win
gerden te Harderwijk.
Verhuisd. De Eerw. heer W. J. v. d.
Kraats, godsdienstonderwijzer te Kin
derdijk en secr. van de Prov. afd. Zuid-
Holland der Jongelingsverenigingen op
G.G., is verhuisd naar Amsterdam, van
Lemmikstichting, Nieuwe Keizersgracht
la.
Behalve de kandidaten, die reeds be
roepen ontvangen hebben, zijn tot de
Evangeliebediening in de Ned. Herv.
kerk toegelaten de heren J. Bezemer te
Waalwijk. W. S. Cuperus te Waddinx-
veen, T. Kamerbeek te Bodegraven, A.
Klüsener te Delft, G. C. Post te Delft
en T. Lekkerkerker te Wageningen,
waarvan de laatste een benoeming als
hulpprediker te Lunteren ontving voor
de tijd van een jaar.
Zendingsdag: Op 4 aug. wordt de
jaarlijkse zendingsdag van de G.Z.B, te
Driebergen gehouden. Sprekers zijn dit
jaar: Ds. A. Meyers te Utrecht, ds. J.
Vis te Rijssen, ds. R. de Bruin te Barne-
veld, mej. Eggink, directrice van een
Chr. Huishoudschool te Rante Pao, ds.
C. Graafland te Woerden, ds. A. den
Hartogh te Amersfoort, en ds. T. Poot
te Middelharnis.
De G.Z.B, heeft thans een nieuw zen
dingsterrein gevonden in Afrika. Zij zal
het zendingswerk van de Ned. Herv.
kerk in Zuid-Afrika overnemen in de
provincie Natal. Dit gebied is ongeveer
2V2 maal zo groot als Nederland en
heeft ongeveer twee en een half mil
joen inwoners, waarvan een kwart mil
joen blanken.
Ds. W. Vroegindeweij te Bleiswij k
herdacht dezer dagen het feit, dat hij
voor 25 jaar in het predikambt werd
bevestigd te Reeuwijk. Voorts diende
hij in deze periode nog de kerken van
Poortvliet en Bleiswijk. Ds. Vroegin-
dewey heeft dit jubileum in alle stilte
herdacht, gebruik makend van het jus
non jubilandi (het recht om niet te ju
bileren).
Ds. A. Luteyn em. predt. te Utrecht
werd 13 juli j.l. 80 jaar. Hij werd in
1905 in zijn eerste gemeente Bonthui
zen bevestigd en diende vervolgens de
gemeente Aalst, Ooltgensplaat (1910-
1912) IJsselmuiden, Hasselt, Muiden,
Vlaardingen en Nijkerk, waar hem in
1946 emeritaat werd verleend. Daarna
verleende hij nog hulpdiensten te Delft
en Utrecht.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Eemdijk en Zwaagwest-
einde kand. A. Otter te Apeldoorn;
Steenwijk, kand. J. Vogel te Wormer-
veer; Edmonton (Canada) P. op den Vel
de te Hilversum;
Bedankt voor Murmerwoude en To
ronto J. W. V. d. Gronden te Enschede;
De kerkeraad van Den Haag-centrum
besloot, dat voortaan de mannen tijdens
het gebed in de kerkdienst, evenals de
vrouwen blijven zitten, daar velen dit
de laatste tijd toch al deden.
Overleden: Te Oud-Beijerland over
leed plotseling de heer H. v. d. Berg in
de ouderdom van 72 jaar. De heer v.
d. Berg genoot bekendheid als onder
wijzer en organist. Hij had jaren zit-
Vele Nederlanders zijn in de loop der jaren naar Canada geëmigreerd, ten
einde zich daar een nieuw bestaan op te bouwen. Velen dachten dan ook in
Canada het land van belofte te zullen vinden. De voorlichting over dat land
was immers gunstig, goede toekomstmogelijkheden enz. Eenmaal in Canada
leerden zij de harde werkelijkheid kennen en bleek hun grootste voorstelling
over Canada een desillusie, een kaartenhuis dat bij de eerste kennismaking met
de werkelijkheid ineen stortte. Een machtige vijand van de emigranten deed
veelal snel zijn intrede, de werkeloosheid, die de mensen op de linieën
dwong en lien een hopeloze strijd om hun bestaan deed voeren. Begrijpelijk
is het niet allen zo vergaan. Velen hebben in Canada gevonden wat zij zoch
ten, een mooi land en goede toekomstmogelijkheden. Echter voor hen, die
zich in hun voorlichters bedrogen zagen is Canada een land van tranen. De
voorlichtingsbureaux hebben jammerlijk gefaald in hun taak. Het had wellicht
beter geweest als zij de emigranten gewezen hadden op de vele geestkracht
die nodig is om de grote moeilijkheden te overwinnen. Het had velen bittere
tranen en grote teleurstellingen bespaard. Wat een Nederlandse journaliste
over haar ervaringen bij de emigranten verteld heeft kunt U in het volgende
verslag lezen.
De heer M. Reckman te Naarden (or
ganisator van het Nederlands Reis- en
Spaarfonds voor emigrantenouders)
heeft een onderhoud gehad met de jour
naliste Laura J. Schippers, die een
eigen blad uitgeeft en over de slechte
voorlichting van Nederlandse emigran
ten naar Canada haar ervaringen mee
deelt. Dit artikel is opgenomen in El-
seviers weekblad van zaterdag 9 juli
waarvan we een gedeelte overnemen,
omdat het goed is dat men dit op onze
eilanden ok weet en voor e.v. tegen
vallers wordt behoed. Mevrouw Laura
J. Schippers is acht jaar geleden met
haar man, dr. A. W. Schippers en twee
kinderen naar Canada geëmigreerd, die
daar wèl slaagde.
Haar man had in Rotterdam en in
Den Haag een accountantsbureau, dat
hij vaarwel zegde om zich met vrouw
en kinderen in Canada te gaan vestigen.
„Maar wij hebben aan de lijve onder
vonden, wat het zeggen wil in een
vreemd land van voren-af-aan te be
ginnen," zegt mevr. Schippers. „Menig-
ting in het H.B. van de Chr. Geref.
Knapenbond en redigeerde geruime tijd
het blad van die bond. Voorts had hij
als secretaris zitting in het Prov. be
stuur Zuid-Holland van het Nederlands
Bijbelgenootschap. In „De Wekker"
verschenen van tijd tot tijd gedichten
van zijn hand. Met hem is een zeer ak-
tief persoon heengegaan.
Prof. J. Hovius is 13 juli met de
„Grote Beer" naar Amerika vertrokken.
Hij is aan boord werkzaam als gees
telijk verzorger en zal in Amerika en
Canada enkele maanden verblijven om
de vacante gemeente te dienen.
De kerk van Apeldoorn is thans defi
nitief gesplitst in Centrum en Zuid. De
kerken tellen resp. 900 en 400 zielen.
Ds. Velema, die in Zuid woont, zal ver
huizen naar centrum, terwijl de kerk
van Zuid zo spoedig mogelijlï zal gaan
beroepen.
Twee voorbeelden van de herfst- en wintercollectie van de Romeinse hoe-
denontwerper Tita Rossi: Links de „kachelpijplijn"; een hoed van groen flu
weel welke naar achter wordt gedragen. Rechts een „torenachtige" creatie van
kersenrode fluweel. De anders gelijkmatige schaduw van het fluweel wordt
hier gebroken door ingenaaide plooien. Men moet het maar mooi vinden!
maal hebben wij in de eerste tijd tegen
elkaar gezegd: „Wat zijn we eigenlijk
begonnen, waren we maar liever in
Nederland gebleven. Nu denken wij er
natuurlijk anders over. Canada heeft
grote aantrekkelijkheden, waarvan voor
al de vrijheidj die de mensen er genie
ten, het hoogste goed is. Wij hebben in
Canada „De Nederlandse Courant voor
Canada" uitgegeven en daarin hebben
wij een goed bestaan gevonden.
Doch er zijn veel Nederlanders, die
eigenlijk niet hadden moeten emigre
ren en die b.v. door werkloosheid een
bijna wanhopige strijd om hun bestaan
voeren. Wie in Nederland een goede po
sitie heeft en verzekerd is door allerlei
goede Nederlandse sociale wetten, moet
zeker niet gaan emigreren.
De ervaring heeft mij geleerd dat de
voorlichting over Canada voor wat de
emigratie betreft bepaald slecht te noe
men Is. Over het algemeen kan men
zeggen, dat de Gewestelijke Arbeids
bureau'» in Nederland een vrij goede
voorlichting geven. Wij hebben eens
een enquête gehouden onder de Ne
derlandse emigranten en daarbij aller
lei belangwekkende vragen gesteld, die
ons een inzicht zouden geven in het wel
en wee van de Nederlanders. De resul
taten van zulk een enquête waren ver
rassend. Het antwoord op één van de
vragen „Wat zoudt U anders i
indien U weer zoudt willen emigrj
was in vele gevallen wèl tekel
voor de situatie: „Nooit meer luisjl
naar de voorlichting over emigrat»
Nederland."
Men moge van Nederlandse zijdJ
weren, dat er in Canada vrijwel f
werkloosheid bestaat onder de K j
landse emigranten, de praktijk v(|
het ons wel anders.
Bekwame jonge mensen, die 1
technisch vak hebben geleerd, kt
er wel aan de slag, evenals vsrpi
sters, aan wie een grote behoefte!
staat, maar van tijd tot tijd treed
toch ook werkloosheid op in de bil
vakken en, na het seizoen, in de if
en tuinbouw.
Men moet in Nederland de waail
vertellen. Wanneer men met een f
naar een tandarts gaat en altijd tg
zegt dat het geen pijn doet, is de f
goocheling dubbel erg; men moEi
mensen rustig durven zeggen datl
opbouwen van een nieuwe positici
een vreemd land, pijn kan doenl
men tegenover moeilijke probltl
komt te staan en dat men de gl
kracht zal moeten kunnen opbrel
om ernstige tegenslagen te overwiiT
De mensen voelen, dat zij very
zijn voorgelicht. Wanneer ik dilij
van die Nederlanders ontmoet, die|
zo zwaar te verantwoorden
zeg ik wel eens bij mij zelf:
geen nacht meer slapen wanneer il
verantwoordelijkheid zou moeten 1
gen voor die verkeerde voorlichtinsj
men deze mensen gaf."
Er is geen land ter wereld, dat zJ
voor de emigratie doet als Nederl
maar ik vraag mij dikwijls af ol
enorme kapitalen, die aan de emi|l
worden besteed, wel juist besteed f
Of men de emigratie van NederlJ
uit niet al te gemakkelijk maakt.'l
In haar eigen krant schreef mevnl
Schippers kort geleden: „In Nederll
is blijkbaar een campagne gaande!
gens de methode Coué: de voorliclij
is goed, de voorlichting is beterl
voorlichting is best. Maar ik weetl
beter. De voorlichting Is slecht,
daardoor ondervinden vele emigraJ
in Canada diepe teleurstellingen."!
Deze week
Puur oi melk. I
Gezel
In antwoord op schriftelijke vragen
van het Tweede Kamerlid Assmann
(kath. V.) heeft minister Korthals een
aantal technische bijzonderheden over
de brug over het Haringvliet bij Nu-
mansdorp meegedeeld. De lengte van
de brug, die men tegen het midden van
1964 gereed hoopt te hebben, zal onge
veer 1200 m bedragen. In de brug zal
een beweegbare overspanning met een
vrije doorvaart van 35 m worden op
genomen. De totale breedte van de
brug bedraagt 25.50 m tussen de leunin
gen. Zij biedt ruimte aan twee geschei
den rijbanen voor snelverkeer en aan
een afzonderlijke rijbaan voor lang
zaam verkeer.
Aansluitende wegen
Aan de noordzijde zal de brug aan
sluiting geven aan een ten westen langs
Numansdorp aan te leggen nieuw weg
vak van de weg no. 19 van het rijks-
wegenplan-1958. Deze nieuwe weg no.
19 zal op een nog nader te bepalen
plaats nabij Klaaswaal, dan wel bij
Heinenoord aan de bestaande weg no.
19 worden aangesloten. Verwacht wordt
dat het tracé van deze weg zeer bin
nenkort, na ontvangst van het ter zake
aan de raad van de waterstaat gevraag
de advies, zal kunnen worden vastge
steld, waarna zeer spoedig met de
grondaankoop een aanvang zal kunnen
worden gemaakt.
Het doortrekken van de Beneluxweg
in noordelijke richting naar Vlaardin
gen en de bouw van een tunnel bij
Vlaardingen zal in verband met de
bouw van de brug niet worden bespoe
digd. Er zal om te beginnen naar wor
den gestreefd, de verbinding viaj
nieuwe weg no. 19 met Rotterdaal
spoedig mogelijk te voltooien, waa
nabij Heinenoord een nieuwe brug ij
de Oude Maas, ter vervanging vail
Barendrechtse brug zal worden!
bouwd.
Benelusi
Omtrent het tijdstip waarop
de naam Beneluxweg aangeduide i
die nog niet in het rijkswegenplal
opgenomeia, zal worden aangelegd, k|
nen thans nog geen mededelingein
den gedaan. Dit tijdstip zal mede i'|
den bepaald door het tijdstip wasi
de rijksweg no. 16 (Rotterdam-Mj
dijk-Princenhage), die binnen afzierl
re tijd in samenwerking met Belgiêj
autosnelverkeersweg tot Antwerpen!
worden voltooid, overbelast zal gerai
Na voltooiing van de VolkerakdamI
de weg over de brug bij Numansdj
via deze dam van een goede aansl
ting aan het bestaande wegennet f
Noordbrabant worden voorzien, zo li
minister Korthals mee.
mk aan te p
Het verslag over de nieuwe v
dienst Ouddorp-Scharendijke N.V.,
plaatst in ons nummer van vrijdaf
behoeft enige verbetering. Er stond
de dieselmotor waarmee de veert
wordt voortgestuwd 60 P.K. was
moet zijn 160 P.K. Daarom sclire;
wij dat er flinke por op staat er
60 P.K. zou dat niet het geval zij''
MIDDELHARNIS
Kerkdienst. Donderdagavond 7
hoopt voor de Geref. Gemeente al
voor te gaan ds. C. Molenaar
Moercapelle.
16
Koning Lodewijk XIV van Frankrijk
zag de kring rond. Nevens hem zat zijn
minister van oorlog, Louvois. Aan de
andere kant en tegenover hem bevon
den zich de generaals Condé, Turenne,
De Guiche, Luxembourg en de Roche-
fort, de opperbevelhebber van de be
roemde Franse cavallerie. Verder nog
andere opper-offlcieren. Een uitgelezen
gezelschap, wachtende op het ogenblik,
dat de koning het woord nemen zou.
„Mijne heren, De Guiche heeft mij
meegedeeld, dat zijn spion heden uit
Holland is teruggekeerd met belangrij
ke gegevens. De Guiche, breng het rap
port uit."
Generaal De Guiche herhaalde in an
dere woorden, wat hem door zijn spion
was medegedeeld.
„Het schijnt dus, mijne heren, dat wij
bij ons oorspronkelijk plan moeten blij
ven: Maastricht links laten liggen en
door het Kleefse op de Rijn trekken.
Als de Kleefse steden ons niet te lang
ophouden, kunnen wij over enkele we
ken bij Lobith staan. Daar kunnen wij
verder zien. Condé?"
Generaal Condé, de chef van de Ge
nerale staf, nam het woord.
„Uwe majesteit heeft, als steeds ge
lijk", betoogde hij. „Maastricht zou ons
te lang ophouden. En ik vermoed, dat
de Kleefse vestingen binnen twee we
ken in onze handen zijn. Bij de Rijn
komt dan de moeilijkheid pas. Wij zul
len een brug moeten slaan, en nu hangt
het van de bezetting af, hoe dat gebeu
ren zal.
„Als ik U even in de rede mag vallen,
zei De Guiche, „in droge zomers is de
Rijn doorwaadbaar op enkele plaatsen.
Mijn spion kan die plaatsen wel uitvin
den."
„Dat ware veel gemakkelijker. Wan
neer wij eenmaal over de Rijn zijn, zou
ik binnen twee dagen Amsterdam wil
len bereiken. De wereld zal er versteld
van staan."
Zij waren veel gewoon, de generaals
van Lodewijk XIV, maar deze opmer
king vonden zij ietwat al te kras. Ook
de koning zelf zag met verbaasde blik
naar generaal Condé, terwijl de ge
bochelde Luxembourg ongelovig lachte.
„Ik wil een zeer uitvoerbaar plan ont
wikkelen, majesteit, dat ons na de
Rijn te zijn overgestoken binnen
twee dagen te Amsterdam brengt."
„Laat horen, mijnheer Condé."
„Mijnheer De Rochefort, kunt u met
twintigduizend cavalleristen, in twee
dagen te Amsterdam zijn?" vroeg Con
dé triomfantelijk.
„Als het moet, kan het," antwoordde
generaal De Rochefort verbaasd.
„Welnu, dat is mijn voorstel. Het is
zo eenvoudig als wat," zei Condé.
„Maar men moet Condé heten, om op
de idee te komen," meende de Koning.
„In de leerschool van Uwe Majesteit
komt men op alle mogelijke ideeën,
vleide Condé. „Mijn plan is uitvoer
baar. Waarom zouden wij het niet doen?
Dan is in één week de Republiek der
Nederlanden ons."
„Tot meerdere glorie van ons onover
winlijk leger," meende De Guiche.
Generaal Condé trok de kaart naar
zich toe. Alle opperpfficieren deden
hetzelfde.
En terwijl de koning trots om zich
heen zag, verklaarde de chef van de
Generale staf verschillende situaties in
het Kleefse, luisterde hij naar op- en
aanmerkingen, zodat na verloop van
een uur het veldtochtsplan voor de ko
mende weken was opgemaakt: Maas
tricht links laten liggen, door het Kleef
se heen, op Lobith aan.
Generaal De Guiche spoedde zich te
paard naar zijn brigade. Op het erf ont
moette hij zijn spion, die schijnbaar
doelloos rondslenterde.
„'k Heb je niet nodig gehad, Frangois"
zei hij vriendelijk. „Je inlichtingen wa
ren zeer waardevol. Volg het leger.
Binnen korte tijd heb ik een nieuwe
opdracht."
„Ik denk die niet te vervullen, excel
lentie."
„Wat blief?"
„'t Wordt me straks te gevaarlijk. Wij
zitten dan midden in de oorlogstoe
stand," zei de spion.
„Je krijgt een nieuwe opdracht," be
sliste generaal De Guiche. „En je loon
wordt verdubbeld."
Zonder verder een antwoord af te
wachten, gaf hij zijn ros de sporen.
HOOFDSTUK VI
DE PRINS VAN ORANJE
„Dus gij zoudt met de Prins van
Oranje in nauwere aanraking willen
komen?"
De vraag werd gesteld door Caspar
Fagel, de griffier van de Staten van
Holland. Hij richtte ze aan het adres
van Alfred Oyens Beekman, die de
griffier in zijn werkkamer een bezoek
bracht.
Het was niet de eerste maal sinds Al
fred te Den Haag in garnizoen was. Ten
gevolge van dienstzaken was hij in con
tact gekomen metCarpar Fagel, de grif
fier, een knap, zeer bekwaam man. Dat
contact had tot gevolg gehad, dat er
een vriendschapsband was ontstaan
tussen Alfred en de familie Fagel, zo
dat hij tussen de bedrijven door ook
wel eens de werkkamer van de steeds
druk bezette griffier binnenwipte.
Hij voelde er zich volkomen thuis.
Niet alleen om de rustige huiselijkireid,
die er heerste, maar ook om de inne
mende persoonlijkheid van de griffier.
En nóg meer vertoefde Alfred er gaar
ne, omdat Caspar Fagel dacht als hij.
De griffier, die, als graaf Oyens Beek
man ver in het Gelderse, een verwoed
Republikein was geweest, was als een
blad aan een boom veranderd en thans
uit volle overtuiging de Prins van
Oranje van harte toegedaan.
„Dus gij zoudt gaarne met de Prins
van Oranje in nauwere aanraking wil
len komen?"
„Ik wens niets liever, dan de Prins te
dienen", antwoordde Alfred geestdrif
tig.
„Ge zult er zeer spoedig de gelegen
heid toe krijgen, mijn waarde," lachte
de griffier. „Ik verwacht, dat de be
noeming van de Prins tot Kapitein-
Generaal der Unie slechts een kwestie
van enkele dagen meer is."
„Is het heus waar?" vroeg Alfred ver
rast.
„Ik vertel het natuurlijk in vertrou
wen. Ge begrijpt, dat ik op de hoogte
ben."
Inderdaad begreep Alfred dat. Alleen
wist hij niet, en 't werd hem ook niet
verteld dat de stille invloed van Fa
gel van grote betekenis was voor een
and er erg
ikstukkon va
eden, waara
:rken dat di
ats gehad,
uws zijn int
de gaslev'
;sche stroom
i'ed dacht mei
gasbedrijf spoe
Sl^nzelfsprekenf
giting weg el
ISoom. Daarma
nt kwijt, ol
'rijven destij
waren al
'Jrdwenen.
iöi we nog wl
■"motoren encT
to praktisch!
eventuele benoeming.
„Bepaald vlot zal dat toch wel i|
gaan?" vorste Alfred.
„Nee, de meeste Statenleden zul|
het niet van harte doen. Ik venw
dan ook, dat de benoeming slechts
één jaar zal zijn. Men zal evenwel ui
ten, want de aandrang wordt te gi'
Men bespeurt zeer wel, dat het volt
Oranje roept. Hij is ook de enige']
weg. Ge weet, dat ik het vroeger
ders zag. Ik was een aanhanger van^
Witt's politiek. Maar de schellen
mij van de ogen gevallen. Die poli'l
deugde niet, al was zij ongelwi)'"|
goed bedoeld."
„Wat zal de Raadpensionaris dot
vroeg Alfred in spanning.
„Hij zal zonder twijfel het besluit,
de Staten zullen nemen, uitvoeren.
is er een veel te rechtschapen man f
en een vroom Christen. Dat betel^
evenwel niet, dat hij de Prins niet
kan tegenwerken. Het kan op verst'l
lende wijzen. De tijd zal leren, of'
het goed zie."
„Dat zou toch een schandaal z'?
barstte Alfred los.
„Tut, tut, mijn vriend; men geefl|
maar niet een overtuiging prijs, die
meer dan twintig jaar gekoesterd li*]
De Witt heeft ontegenzeggelijk een v'|
te lijn gevolgd. Het valt niet ge»j
keiijk, die los te laten, zelfs al is
gevaar van zo nabij, als dat thans f
geval is."
|ee. Ondanks
fabriek zich
|0 huisvrouw t
te koken eB
!ch koken el
nd nog nie-
omen, uitge:
waar geen
icentrale hee
grote kosten
r te gaan. I!
'en mopperen
'en lang klan
gasapparate
■everd aan g
hoge kost
pakt om hun
pJWen op pri
^gen brengen
met zich e'
*inst ten g.
'i^' Voor de
>ar voor de j
beste weg 01
fakeling zo 1
Krijgen nu
>r ons geld,
aan koleng;
»anden draai
de gasboni
^r vergelijke
stokers doe
gekomen z
de zwarts-
Rn beëindigi
fSi't als de si
