Middelharnis krijgi begroting ie
behandelen mei f 64.000.-- iekori
KaVeeWee
e sluikeR
r'
Woningnood vindt nog geen
oplossing
v^.
Portretwerk
NieuweTonge heeft sluitende begroting
op basis consolidatie-gedachte
victory! SV09
"Ar Leges-tarieven worden verhoogd
"jAt Panden aan Oostdijk voor
afbraak gekocht
reportages
FOTO ROTSMA
UIT DE KERKEN
een lichte sigaar voor
.et.
Voor pendelarbeid nog geen oplossing
25
Vervolgverhaal
Bladz. 2
„SILANDIN-NISUWS'
Dinsdag 10 november 1959
In de donderdagavond te Middelharnis gehouden raadsvergadering viel weer
een besluit tot aankoop van enige oude panden aan de Oostdijk, waarmee resp.
800,en 550,was gemoeid, met de bedoeling deze te slopen. Er werd bij
opgemerkt, dat dit oude dorpsdeel wel wordt gesaneerd, maar dat er geen
nieuwe woningen voor in de plaats komen, waardoor het woonruimtetekort
steeds nijpender wordt. De voorzitter gaf de raadsleden ruimschoots gelegen
heid zich over dit penibele punt uit te spreken. Een voorstel tot verhoging
der legesgelden gaf ook enige discussie; het werd met één stem tegen aangeno
men. Aan het slot van de zitting werd de gemeentebegroting 1960 aangeboden,
die een tekort aangeeft van 64.000,— gulden. Op dinsdag 24 november a.s.
zal deze begroting worden behandeld.
Na opening door burg. Hordijk wer
den de notulen vastgesteld en de inge
zonden stukken afgehandeld. Hierbij
was een mededeling inzake de afbraalï
bij Meiaard, waarbij de heer Koppelaar
aandrong om clementie met deze man
te gebruiken, daar hij wist dat deze
persoon finantiële moeilijkheden had,
mede door de droogte.
De voorz. antwoordde, dat b en w de
moeilijkheden uit de wegruimen, als de
man zich voegt naar de regels.
De heren Koese en v. d Berge vonden
de oplossing niet prettig, omdat de ge
meente nu alles heeft afgebroken.
„Wij moesten voet bij stuk houden,"
aldus de voorzitter, zodat we de helft
hebben afgebroken. Inmiddels is de
man tot een ander inzicht gekomen.
Toen deze zaak liep, was er van schade
door droogte nog geen sprake besloot
spreker.
Aan de heer Greving, M.O.-leraar,
werd op zijn verzoek eervol ontslag
verleend. Op verzoek van de Ned. Herv.
Chr. School werd medewerking ver
leend tot aanschaffing van een nieuwe
rekenmethode.
Aankoop woningen Oostdijk
Dan kwam het voorstel ter tafel be
treffende de aankoop woningen Oost
dijk 16 van mevr. M. A. Vroegindeweij-
van Gent voor 550,en Oostdijk 32
van dhr. A. Mans voor 800,
De heer v. d. Berge vond het te duur
en dhr. Koppelaar maande tot voor
zichtigheid met sloop om de moeilijk
heden niet nog groter te maken. De
voorz. meende dat deze sanering geen
moeilijkheden bracht maar uiterste
noodzaak was. Hij deelde mede, dat het
college een bespreking had gehad met
Ged. Staten en op verschillende facet
ten is gewezen, hoe het in deze ge
meente ligt. Spreker had enige hoop dat
er een andere verdeelsleutel komt en
het er volgend jaar anders uit zal zien.
De heer Krijgsman was daar blij om,
maar stelde de vraag welke norm er
wordt gesteld. Dat men van 50 op 40
woningen terugvalt goed, maar nu is
het niets en als men doorgaat met sa
neren vloekt het een tegen liet ander.
De heer Kleingeld zag de enige op
lossing in premiebouw; we moeten zelf
wat doen en dan maar zien te verkopen.
De krotjes dienden z.i. echter te worden
opgeruimd.
Na enige verdere bespreking werd
het voorstel aangenomen met de stem
van dhr. v. d. Berge tegen.
Tot onderwijzer aan de openb. lagere
school werd de heer B. Smits te Gro
ningen benoemd. Momenteel is hij nog
in militaire dienst; de minister heeft
ingewilligd dat hij per 4 nov. vervroegd
verlof krijgt om zijn taak hier aan te
vangen.
Verhoging legestarieven
Dan volgde een voorstel tot wijziging
c.q. verhogen van de bestaande leges
tarieven ter secretarie. Deze dateren
nog van 1948 en het college motiveerde
In de toelichting dat het nodig was
deze te herzien, mede ook omdat de sa
larissen sindsdien gestegen zijn.
De heer v. d. Berge had bezwaren,
vooral tegen verhoging tarief huwe
lijksvoltrekkingen, voor de bouwvoor
schriften, hogere kosten voor verlen
ging sluitingsuur cafe's enz. Spr. had
juist een radio-toespraak beluisterd,
waarin gepleit werd zo min mogelijk
verhogingen toe te passen. De voorz.
zei hierop, dat hij daarin geen causaal
verband zag met dit voorstel.
De heer Krijgsman vond liet geen
gelukkige keuze om de gratis huwelijks
voltrekking op vrijdagmorgen te stel
len, waarop de voorz. zei, dat aanvra
gen om een gratis huwelijksvoltrekking
nooit voorkwamen. Persoonlijk was hij
ook op een „gratis dag" getrouwd!
De heer Koese meende dat deze ver
hogingen voor schaakclubs e.a. vereni
gingen funest waren, waarop de voorz.
antwoordde dat de verhoging toch maar
een fraktie bedroegen van de uitgaven
en wanneer er dan werkelijk moeilijk
heden wai'en, zegde spr. toe dat b en w
daar i-ekening mee zou houden. Het
voorstel werd aangenomen met de stem
van de heer v. d. Berge tegen.
Het pand, Oostdijk 44 aangewezen ter
amovering, zal aan door b en w aan
te wijzen personen, worden verhuurd
voor 5,per week.
Een perceel grond in het Prinsen-
liwartier werd aan de Woningbouwver
eniging verkocht voor 4000,zulks
voor de bouw van een aantal garages.
Voorts werden aan de W.B.V. voorschot
ten verleend, voor de bouw van 8 wo
ningwetwoningen.
Vleeskeuringsdienst
Dan volgde vaststelling van een ge
meenschappelijke regeling betreffende
de keuringsdienst voor vee en vlees.
De heer Krijgsman verlreugde zich,
dat de gezamenlijke gemeenten over
eenstemming hadden gevonden. Hij
vroeg of er een speciale arts voor
kwam.
De voorz. antwoordde dat het een
half ambtelijke dienst werd. Wil Ged.
Staten een vol-ambtelijke dienst, zal ze
dit moeten opleggen.
„Hoe zit het dan met het ontslaan en
weer in dienst nemen van de bestaande
funktionarissen" (keurmeesters) vroeg
dhr. Koese.
„Dat is in art. 14 geregeld", ant
woordde de voorzitter.
De heer Koppelaar stelde de vraag of
de keurmeesters die nu in de lering
werkzaam zijn toch weer worden aan
genomen en geen personen van buiten?
Hij hoopte zeer dat de half ambtelijke
dienst doorgang zal vinden.
De voorz. antwoordde dat er een voor
dracht komt van de commissie; de cen
trum gemeente Middelharnis beslist.
Het voorstel werd aangenomen.
Aanbieding gem. begroting 1960
De gemeentebegroting 1960 werd de
raadsleden aangeboden
In de bijbehorende besclirijvingsbrief
stond dat t.a.v. het geraamde nadelige
saldo dezer begroting ad 62.591,85 en
de uitkeringen uit het gemeentefonds,
alle mogelijke voorbehoud moet wor
den gemaalit, omdat in deze begroting
sleclits rekening kon worden gehouden
met de „oude" financiële verhouding
tussen rijk en gemeenten en voUcomen
in het duister wordt getast met betrek
king tot de uitkomsten van de nieuwe
regeling.
De hoop werd er in uitgesproken, dat
spoedig een voor deze gemeente bevre
digende definitieve, regeling zal afko
men. Het zal dan nodig zijn de begro
ting 1960 ingrijpend te wijzigen
In de ontwerp-begroting kon, door
het ontbreken van gegevens, ook geen
rekening worden gehouden met de naar
verwachting komende salariswijzigin
gen (i.v.m. de aanstaande huurverho
ging) en evenmin met de verhoging van
de pensioenbijdragen i.v.m. de komende
sanering van het Alg. Burgert. Pen
sioenfonds. Het college nam voorlopig
aan, dat voor deze verhoging van de
uitgaven op enige wijze compensatie
zal worden verleend, al is in het ver
leden wel gebleken, dat dergelijke com
pensaties zeer schriel plegen te worden
berekend.
Het thans geraamde tekort van rond
62.600,— is, zoals U uit het boven
staande zal zijn gebleken, een bedrag,
dat voor de werkelijke uitkomst van de
dienst 1960 bijzonder weinig houvast
geeft.
Vergeleken met de oorspronkelijke be
groting 1959 is het geraamde tekort ge
stegen met rond 27.000,
In deze begroting is nog geen reke
ning gehouden met de lasten van de
hieronder volgende kapitaalswerken, die
naar verwachting in de nabije toekomst
aan de orde zullen komen:
a. uitbreiding openbare school voor
ulo.
b. verbouwing van de beide v.m. ulo-
scholen tot school voor bijzonder
v.g.l.o.
c. bouw van een bijzondere school
voor debiele kinderen
d. bouw van een openbare scliool voor
v.g.l.o
e. bouw van een zwembad.
f. bouw van een verenigingsgebouw
Geïnvesteerde bedragen
Het totaal-geïnvesteerde bedrag per
1 januari 1960 bedraagt rond 7.922.000.
Woningbouw en onderwijs hebben bijna
78*/o van de totale investeringen der ge
meente nodig gemaakt.
Financieringsmiddelen
In 1959 kon tot op heden voor een
bedrag van rond 500.000,aan vaste
geldleningen worden aangegaan. Voor
consolidatie van vlottende schuld is
hierin echter slechts begrepen een be
drag van rond 150.000,het overige
bedrag werd op aanvraag verstrekt
voor het financieren van bepaalde nieu
we kapitaalswerken. Het is in het al
gemeen nog niet mogelijk tegen de door
de regering vastgestelde rentenormen
vaste geldleningen op de vrije markt op
te nemen, zodat de gemeenten voor het
verkrijgen van geldleningen nog steeds
Prima
en niet te evenaren
NED. HERV. KERK
Beroepen te Utrecht S. Gerssen te
Huizen; Hardinxveld J. C. Schuurman
te Bleskensgraaf.
Aang. naar Melissant K. Exalto te
Brakel.
Bedankt voor Elspeet A. J. Timmer te
Huizen; Stavenisse K. Exalto te Brakel;
Poortvliet H. Smit te Groot-Ammers.
Giften. In Delft en Waspik werd
10.000,— ontvangen uit legaten. Gif
ten kwamen o.a. binnen te 's-Graven-
moer en Waspik (elk f 2000,—). Van
1000,— te Delf shaven (2 x); Delft,
Nunspeet, Rotterdam (3 x), Veenendaal
en Zeist (4 x)
Ds. G. Lans, em. predt. te Putten
werd 80 jaar. Oorspronkelijk onderwij
zer, werd hij op 30-jarige leeftijd predi
kant te Doeveren (1910-1912). Daarna
diende hij St. Annaland ('12-'14), Oolt-
gensplaat ('14-'17), Monster ('17-'20).
Van 1920-1923 was hij zendingsdirec-
tor van de G.Z.B. Van 1923-1926 diende
hij Ouderlierk aan de IJssel, van '26-'31
Suawoude en van 1931-1945 Huizen.
Van 1924-1936 was hij voorzitter van
de Bond van Ned. Herv. Jongelings
verenigingen op Geref. Grondslag.
Bleiswijk. De meerderheid van de
kerkeraad en kerkvoogdij te Bleiswijk
is sinds enkele jaren midden-orthodox,
hoewel, de Geref. Bondsgroep wel een
grootst mogelijke minderheid vormt. De
predikant ds. W. Vroegindeweij is, zo
als men weet, van Herv. Geref. richting.
Deze ondervindt nu allerlei plagerijen,
welke zich thans toegespitst hebben in
een willekeurige vermindering van zijn
salaris. Zulks ondanks de afkeuring, die
liierover werd uitgesproken door wijlen
M. de Jong, voorzitter der kerkvoogden
en de heer Luijendijk.
Eén en ander is thans in een open
schrijven door de afdeling der Geref.
Bond ter kennis van de gemeente ge
bracht, terwijl een comité is gevormd
om het ontbrekende bedrag aan het sa
laris, uit particuliere middelen aan te
vullen. Aldus bericht het blad „Der
Waarheid Getuigenis geven."
Wij menen dat dergelijke methoden
van kerkvoogdijen, wie het ook betreft,
ontoelaatbaar zijn en zouden het onbe
grijpelijk vinden, wanneer hier van de
zijde van P.K. of G.S. niet werd inge
grepen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Culemborg H. Scholing
te Zuidland; 's-Gravenmoer C. M. v. d.
Loo te Dordrecht; Terneuzen W. C. v.
Hattem te Scheemda; Amsterdam W.
Griffioen te Nijkerk; Soest G. Heij er-
man te Nijverdal.
Aang. naar Zwolle F. v. d. Wal te
Erica.
Bedankt voor Klundert C. M. v. d.
Loo te Dordrecht; Andijk N. Korenhof f
te Appingedam; Aduard G. Haaksma te
Ee; Bolsward H .Hegman te Oude Bildt-
zijl; Huizum H. Poelman te Arnemui-
den.
Ds. G. J. Grafe te Epe is wegens ge
rezen moeilijkheden met de gemeente
naar Art. 12 K.O., ontslag verleend. Hij
is 53 jaar en was eerst hulpprediker te
Roosendaal, waarna hij de gemeenten
Echten en Winschoten diende, om zich
in 1951 aan zijn laatste gemeente te
verbinden.
Ds. S. V. Popta t. In de ouderdom van
48 jaar overleed ds. S. v. Popta predt.
te Rijswijk. Hij werd in 1939 predikant
te Appelscha en diende daarna de ge
meente te Vianen, vanwaar hij in 1946
naar Rijswijk kwam.
In Scliiedam zullen twee nieuwe Ge
reformeerde kerken worden gebouwd.
Men hoopt in oktober 1961 met de bouw
te beginnen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Sneek en Zwaagwestein-
de W. Heerma te Veenendaal; St. Jans-
klooster W. Ruiter te Baarn.
Bedankt voor Murmerwoude J. P.
Geels te Haarlem; Ermelo J. C. van
Ravenzwaay te Scheveningen.
Hilversum-Oost. Wanneer het aantal
mannelijke kerkgangers, dat tijdens het
gebed gaat staan, niet spoedig vermeer
dert, overweegt de kerkeraad, aan alle
kericgangers te verzoeken te blijven zit
ten, zulks om te komen tot meerdere
eenvormigheid.
Ds. L. Haltricliter te Onstwedde, heeft
op zijn verzoek eervol emeritaat ver
kregen. Hij werd geboren in 1889 en is
dus 70 jaar. Oorspronkelijk was hij
Godsdienstonderwijzer in de Ned. Herv.
kerk en diende als zodanig de kerken
van Utrecht en Gent. In 1921 reeds
werd hij Chr. Geref. Hulpprediker te
Nieuwendam, waar hij in 1926 tot pre
dikant werd geordend. Van 1929-1933
diende hij Maarssen, vervolgens Woer
den ('33-'39), Harlingen ('39-'50) en Onst
wedde van 1950-1959.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Benthuizen C. v. Dam te'
Rotterdam-Z.; Gouda H. Rijl5;sen te
Vlaardingen.
Bedankt voor Dordrecht K. de Gier
te 's-Gravenhage.
VARIA. Een kerkeraad in Amerika was
op zoek naar een predikant. Men was
liet er echter niet over eens welk sala
ris men moest geven. De kerkeraadsle
den besloten toen hun eigen salaris of
inkomen op een briefje te schrijven,
deze briefjes bij elkander te voegen en
op te tellen en dan het gemiddelde
daarvan als salaris voor de predikant
vast te stellen.
Toen het bedrag was uitgerekend,
riepen alle kerkeraadsleden eenparig:
„Maar dat is veel te veel voor een do
minee!"
zijn aangewezen op de tussenkomst van
de N.V. Bank voor Nederlandse Ge
meenten
Het opnemen van kasgelden is ge
makkelijker en tegen gunstiger voor
waarden mogelijk geworden.
Wij verwachten, dat het in 1960 mo
gelijk zal blijken voor eventuele nieu
we kapitaalswerken vaste geldleningen
aan te gaan en te komen tot consolida
tie van een deel van de vlottende
schuld.
Onderwijs
Dat de toeloop naar alle vormen van
voortgezet onderwijs groter wordt, is
ook bij de in deze gemeente gevestigde
streekscliolen gebleken.
De streelischolen hebben een totaal
aantal leerlingen van 1331. Hiervan zijn
afkomstig uit Middelharnis 290 leerlin
gen of wel 2l.2filo, terwijl hel aantal
inwoners van Middelharnis 15.4"/o van
dat van het gehele eiland uitmaakt.
Anders gezegd: van elke 17 inwoners
van Middelharnis gaat er 1 naar een
streekschool, terwijl van de rest van
het eiland van elke 27 inwoners er 1 de
streekscholen bezoekt.
Deze grotere belangstelling voor de
verschillende vormen van voortgezet
onderwijs van de inwoners dezer ge
meente is verklaarbaar, maar het heeft
zijn consequenties voor de financiën
dezer gemeente.
De personeelsvoorziening bij de scho
len levert nog steeds zeer grote moei
lijkheden op en wij zien voor de nabije
toekomst geen verbetering.
Nieuwe kapitaalswerken zijn in deze
begroting niet geraamd. Ze zullen zo
nodig bij wijzigingsbesluiten aan de be
groting worden toegevoegd. Daar wij
tengevolge van alle genoemde onzeker
heden ook niet weten welke waarde wij
kunnen hechten aan het in de begro
ting voor onvoorziene uitgaven opgeno
men bedrag van 10.000,valt ook
niet te voorspellen of die post ruimte
zal bieden voor het opvangen van de
lasten van eventuele nieuwe kapitaals
werken. ^i
Door het ontbreken van een aantal
van de belangrijkste gegevens, kan deze
begroting slechts een zeer onvolkomen
beeld geven van wat op financieel ge
bied in 1960 te gebeuren staat.
De gemeenteraad van Nieuwe Tonge kreeg vrijdagavond de gemeentebegro
ting te behandelen. Deze is wel sluitend gemaakt, al biedt het begrotingsbeeld
meer onzekerheid dan andere jaren. Slechts door één van de leden werd een
algemene beschouwing gehouden; de voorzitter betreurde in zijn antwoord
dat Flakkee, gezien de strukturele werkloosheid, niet tot de ontwikke
lingsgebieden was gerekend. Men sloot zich ook hier aan bij de gemeenschap
pelijke regeling Vleeskeuringsdienst.
Na opening door burgemeester Chr.
van Hofwegen werden de notulen vast
gesteld en gingen de ingekomen stuk
ken onder de hamer door. Direct daarop
volgde goedkeuring van de begroting
G.I.M.Z. en van het woningbedrijf en
de vaststelling van de gemeentebegro
ting 1960. Bij deze begroting was een
korte beschrijvingsbrief waarin stond
vermeld, dat op basis van de consoli
datie-gedachte, in een vorig schrijven
aan de leden toegelicht, deze begroting
kon sluitend worden gemaakt.
Toch is er dit jaar nog meer onzeker
heid over het begrotingsbeeld dan vo
rige jaren, omdat het geenszins zeker is
welke voor deze gemeente de financiële
gevolgen zullen zijn van de nieuwe ont-
werp-regeling voor de financiële ver
houding tussen Rijk en Gemeente. Met
name is het niet duidelijk welke nor
men zullen worden gehanteerd voor het
vaststellen van de vergoedingen terza
ke de onderwijsuitgaven en de uitga
ven voor armenzorg. Gevreesd moet
worden dat de gevolgen voor deze ge
meente weinig uitzicht zullen bieden
op verbetering van de financiële posi
tie.
Plannen
In de komende maanden zullen de
volgende voorstellen worden voorge
legd.
Uitbreidingsplan. Op basis van de in
middels aanvaarde struktuurschetsen,
heeft het Instituut Stad en Landschap
een uitbreidingsplan ontworpen voor
het gedeelte der gemeente liggende
achter de ds. Wentinkstraat en inge
sloten door de door te trekken Burg.
Overdorpstraat en het Korteweegje.
Voorts is met het voornoemde Insti
tuut en met de Provinciale Planologi
sche dienst overleg gaande over de si
tuering van de nieuw te bouwen kleu
terscholen en het hertenkamp.
Wederopbouwplan. De straataanleg
in het wederopbouwplan is nu voltooid.
Slechts ontbreekt het in het plan opge
nomen pad van het Finlandplein naar
de ds. Wentinkstraat. Een plan voor
aanleg van dit pad is intussen door de
gemeente-architekt opgesteld en na
binnenkort te vragen akkoordbevinding,
kan dan voor uitvoering kontakt wor
den opgenomen met de betreffende ei
genaren. Het ligt voorts in het voorne
men de nog ontbrekende beplanting op
de hoek Zuiddij k-Zuidelijke Achterweg
en op de Zuiddij k-Prlns Bernhardlaan
in dit seizoen aan te leggen, waarbij met i
de verkeerseisen ter plaatse rekening
zal worden gehouden. De Verolmestraat
zal verder worden afgewerkt, terwijl
een plan voor het egaliseren van het
industrieterrein aan de Westerstraten
eveneens zal worden voorgelegd. Hierin
zal tevens een verbetering zijn van het
wegdek vanaf de Prinsesselaan.
Gemeentehuis. Noodzakelijke ver
bouw en uitbreiding van het gemeen
tehuis is de laatste jaren steeds uitge
steld, in afwachting van een beslissing
over de samenvoeging van gemeenten.
Nu het er op lijkt dat de blijvende zelf
standigheid van deze gemeente verze
kerd is, achten b en w het moment
aangebroken, waarop in overleg de raad
voorlopige plannen moeten worden op
gesteld.
Brandweer. Het is noodzakelijk voor
de leden van de brandweer nieuwe uni
formen aan te schaffen. Het is verheu
gend dat onder de jeugd grote belang
stelling kan worden gewekt voor de
brandweer. Velen van hen beschikken
over een grote belangstelling en mede
daardoor over een uitstekende techni
sche en praktische kennis. De ijver van
deze jongens noodzaakt het college zich
te beraden over hun rechtspositie.
Zwembad Battenoord. De provinciale
D.A.C.W.-commissie heeft het voorge
legde plan goedgekeurd. Het schijnt
evenwel dat één der adviseurs zich nog
moeilijk kan verenigen met de gedach
te dat er een onderscheid moet worden
gemaakt tussen een zwemgelegenheid
als door ons bedoeld en een duur zwem-
bassin als door de K.N.Z.B. voorge
staan. B en w hebben echter goede hoop
dat in de loop van 1960 tot uitvoering
van het plan kan worden gekomen.
Woningbouw. De plannen voor het
bouwen van een aantal woningwetwo
ningen in de Oranjestraat hebben een
onverwachte vertraging ondervonden.
De plaatselijke ambachtslieden heb
ben na herhaald geboden gelegenheid
niet kunnen inschrijven op een prijs die
voldeed aan de door het Ministerie van
Volkshuisvesting vastgestelde maxi-
mum-prijs.
Kleuterschool. Het Ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
heeft zich nu ook kunnen verenigen
met het schetsplan voor de openbare
kleuterschool. De architekt zal het de
finitieve plan met bestek voor 1 dec.
a.s. aan het college voorleggen.
Algemene beschouwingen
De enige die een algemene beschou
wing hield was de heer Reus (P.v.d.A.)
Hij noemde de begroting een statisch
werkstuk, waarin uit het verleden een
staat van schulden is te vinden, maar
over het te voeren beleid in de toe
komst tast men in het duister. Spr.
merkte op, dat men in het verleden be
grip had voor redelijke bewoonbaar
heid, maar vroeg waar nu de visie is?
Zijn de mensen veranderd, of wil men
terug naar conservatisme? Men mag
zeggen de finantiën laten het niet toe
plannen uit te voeren, maar spr. wilde
daar toch voor vechten. Hij had begrip
voor de mening van ouderen, maar
nooit voor negativisme. De stormach
tige ontwikkeling van onze tijd steli z'n
eisen; men moest de Itracht opbrengen
iich daaraan aan te passen.
T.o. bouwvolume en woningbouw
was spr. in mineur, van de part. bou
wer, die kleine huizen bouwt tegen een
zo hoog mogelijke huur verwachtte hij
niet veel en vond het in strijd met so
ciale rechtvaardigheid, ook, dat de huur
door W. Schippers
Toen vertelde de schipper baas Joris
nog van die zondagmorgen, waarop voor
de ingang van het Sloe de Prins Frede-
rik, het mooie jacht van de heer de
Gorter, in de grootste nood verkeerde
en hoe Adriaan Nitzema, ondanks de
hevige storm, aan boord van de Prins
Frederik had weten te komen om daar
hulp te verlenen. De reder had de jon
gen willen belonen, baas Joris, hij had
schipper kunnen worden op het prach
tige jacht, maar hij wilde liever bij mij
en mijn arme Jette blijven, en hij wees
het prachtige aanbod van de hand en
keerde vrolijk en welgemoed naar mijn
oude Bato terug."
Terwijl de schipper dit alles aan de
waard uit de Vuurbaak vertelde, wreef
deze vergenoegd in de handen en toen
scliipper Rudeman tenslotte zweeg,
klopte de waard hem op de schouder
en zei:
„Dat is een jongen, zoals jij er een
nodig had, Rudeman en al kon jij hem
niet betalen, hij kwam er toch en nu
zullen velen zeggen: een gelukkig toe
val, maar dat zeggen wij niet jij in
de eerste plaats niet, schipper en ik
ook niet."
Nieuwe gasten kwamen thans binnen
en de oude schipper stond op en stak
over naar bakboord; hij had gezien, dat
zijn knecht het koord van de geruite
zak dichtsnoerde en naar de toonbank
ging om te betalen.
Terwijl de waardin de rekening op
maakte, ontmoetten de ogen van
Adriaan Nitzema de vrolijke kijkers
van Trui Bekkers en hij merkte in het
voorbijgaan op:
„Je hebt de waarheid gesproken, hoor
toen je mij vanmorgen vertelde, dat je
Joris Bekkers wel kende", en terwijl ze
vlug de wachtende klant een pond kof
fie afwoog, vroeg ze:
„Heb je de turfhandelaar nog gevon
den, of ben je Terneuzen weer eens
rondgekuierd?"
„Nog een half pond spek", zei de nor
se schipper voor de toonbank en wierp
een niet zeer vriendelijke blik in de
richting van de jonge Trui, die lachend
opmerkte: „Kijk maar niet zo lelijk,
buurman, ik zal wel uit je vaarwater
blijven", en tegelijkertijd volgde hij met
de geruite zak in de hand zijn schipper
naar buiten in de heldere zonneschijn
van de prachtige lentedag.
O-
HOOFDSTUK 17
BEROUW EN BOETE
Ruim drie jaar waren voorbij gesneld
sinds het hierboven verhaalde en onder
de oude linde voor het herenhuis Re-
nata zat Andries de Gorter op de brede
bank. Naast hem lag de hond, die de
reder eens als een jonge lobbes had
meegebracht naar Renata als speelmak-
ker voor zijn pleegdochter. Hoe menig
maal had het dolle spel van Juultje
met Kroes de voormalige sluiker aan
leiding gegeven voor zijn sombere ge
moedsstemming. Nooit zou haar lach en
haar lied meer v/orden gehoord. Voor
ruim drie jaar, in de meimaand, was
Juultje naar het kerkhof gedragen. Wie
De Gorter slechts oppervlakkig ken
den, zouden hebben kunnen denken, dat
het verlies van zijn pleegdochter op het
harde gemoed van de reder niet veel
indruk had gemaakt, maar moeder Ka-
trien wist wel beter; zij was er zeker
van, dat het verlies van zijn pleegdoch
ter hem knaagde aan het hart. Ze had
door haar geloof getracht hem te troos
ten en te bemoedigen, ondanks haar
eigen diepe droefheid. Het scheen, alsof
er iets in het binnenste van Andries
de Gorter gebroken was. De man, die
altijd in stage, rusteloze arbeid aflei
ding had gezocht, en gevonden tegen
de inwendige onrust en wroeging, die
hem verteerde, liet zijn uitgebreide za
ken, die hij met zulk een nauwgezet
heid had beheerd, geheel aan onderge
schikten over, die er feitelijk niet tegen
opgewassen waren. De gevolgen waren
niet uitgebleven en het ene verlies op
het andere was gevolgd. Orders, die al
tijd tot genoegen van de lastgevers
werden uitgevoerd, kwamen nu vaak
op een verkeerde bestemming, wat na
tuurlijk het betalen van schadeloosstel
ling en het verbreken van de relatie
tengevolge had.
Toen greep moeder Katrien in en op
de haar eigen liefderijke, maar vastbe
raden manier wist ze gedaan te krijgen,
dat hij de zaken van de hand deed, nu
hij er tocli geen lust meer in scheen te
hebben zoals vroeger.
In het afwikkelen van zijn omvang
rijke zaken had Andries de Gorter veel
van zijn vroegere energie getoond, maar
op deze stille zondagmiddag, scheen hij
wel tien jaar ouder dan hij in werlce-
lijklieid was. Hij had de stok tussen
zijn knieën staan en zijn lange, magere
vingers waren over de knop in elkaar
gestrengeld, terwijl hij voor zich uit-
staarde over de in het zonlicht blin
kende stroom, naar de wazige Noord-
Bevelandse kust.
Hij zal daar onbeweeglijk, alsof hij
uit graniet was gehouwen, maar die
rust was slechts uitv/endig; een sclierp
opmerlï:er zou het niet ontgaan zijn, dat
de smalle lippen trilden en de lianden
beefden.
Het was vroeg in de middag en moe
der Katrien was in de luchtige tuinka
mer in haar gemakkelijke leunstoel in
gedommeld. Agdries de Gorter zat lie
ver onder de linde, daar kon zijn pein
zend oog iets van de Zeeuwse stromen
zien, waarop hij in zijn jeugdjaren had
omgezworven en waaraan hij nog steeds
terugdacht met heimwee in het hart.
Er was een besluit in hem tot rijpheid
gekomen, dat lang een punt van over
weging isij hem had uitgemaakt. Hij
had een strijd gestreden, die liem
's nachts de slaap uit de ogen hield en
hem op de dag geen ogenblik uit de
gedachten was. Thans had hij die achter
de rug, zijn aarzeling was voorbij, en
eer deze zomerdag voorbijgegaan zou
zijn, moest openbaar worden, wat geen
mensenoor ooit van hem vernam, zelfs
niet zijn vrouw, die hij toch echt lief
had.
Telkens opnieuw richtte hij de blilc
naar de kant, waar de landweg langs
de openslaande poort van Renata liep,
alsof hij uit die richting iemand ver
wachtte.
Een Idein half uur verstreek op deze
wijze. Toen haalde de reder een ouder
wets horloge voor de dag en nadat hij
er een vluchtige blik op had geslagen,
mompelde hij zacht: „Het wordt tijd, ze
kunnen zachtjesaan wel komen." Juist
toen hij zijn uurwerk had weggebor
gen, bespeurde hij om de hoek van de
weg twee mannengestalt'en en hij mom
pelde: „Daar zijn zij, precies op tijd."
Het waren schipper Rudeman en
Adriaan Nitzema en toen ze gisteren
tegen de avond Veere waren binnenge
lopen, wisten ze, dat ze de laatste reis
voor rekening van de reder De Gorter
achter de rug hadden. Nauwelijks lag
hun vaartuig vastgemeerd, of er kwarn
een boodscliap van de heer de Gorter,
of schipper Rudeman en Adriaan Nitze
ma de volgende dag om drie uur bij
hem wilden komen; ze moesten vooral
samen komen.
„O Arjaan, broer Arjaan, als je toch
je jongen eens zien kon zoals hij daar
aankomt," mompelde de oude man op
de bank en zijn ogen staarden strak
naar de naderende schippers.
Toen ze de poort van Renata kwamen
binnenstappen, begonnen de lippen van
de reder te trillen. Dit duurde slechts
een ogenblik; dan bewoog hij met a' de
kracht van zijn sterke wil de ontroe
ring, die zich van hem meester maakte,
toen hij het sprekend evenbeeld van
zijn broer voor zich zag en bedacht,
dat deze jongeman, die hem in de bloe
de bestond, straks zou weten, dat lm
zicli eens zo zwaar bezondigd had te
genover de arme weduwe.
(Wordt vervolgd)
