Jaarvergadering ,SchutteYaer'
De Reformaiie op
Goeree- Overflakkee
Waakzaamheid
geboden voor
de automobilist
KLAAS VAN 'T HOF
Euromarkt opent aspecten voor
de schipperij
de oudste inwoner van
Sommelsdijk
Wintertijd:
Ktffiderhoekf e
1. xxxxxxxxxx
WAS
LUCAS
W IJ S H E I D
ZACHARIAS
G A B R I L
Z E I D E
AAN
S
Land- en Tuinbouw
Suikerbieten,
véór de oogst reeds
zekerheid I
*u{u? cogartó bezocki
bij KEUVELAAR
uw BRIL gekoeht
Oudergewoonte was de jaarvergadering van de afdeling Goeree-Overflaitkee
van de schippersvereniging Schuttevaer weer de eerste, die wij in het nieu
we jaar te verslaan liebben gekregen. Helemaal juist is dat niet, want het
gebeurt ook menigmaal, dat men vlak voor Nieuwjaar bijeenkomt. Ditmaal
vergaderde men in café van der Vliet te Oude Tonge, met als gevolg, dat de
haven van deze gemeente tijdens de Kerstdagen en bij de jaarwisseling ge
heel gevuld was met schepen. Er lagen er een 25-tal met een gezamenlijke
tonnage van pim. 4000 ton. Het was een feestelijke aanblik, vooral omdat
•meerdere schippers op de vergaderingsdag de nationale driekleur van mast of
vlaggestok lieten wapperen. Oude Tonge bleek hierdoor toch eigenlijk wel het
schipperscentrum van onze streek, iets waarover het gemeentebestuur in de
eerste plaats zich wel zal verheugen. Op de vergadering, die gepresideerd
werd door de afdelingsvoorzitter, mr. L. J. den Hollander, zijn belangrijke
zaken naar voren gebracht, niet in het minst door de voorzitter zelf, die o.a.
gewezen heeft op de belangrijke aspecten, welke de schipperij geboden wor
den door de totstandkoming van de gejuist op 1 januari in werking is gegaan
meenschappelijke Europese markt, die en waardoor deze nieuwjaarsdag van
historische betekenis is geworden voor West-Europa en de gehele wereld. In
het verdere van de bijeenkomst zijn allerlei verlangensen wensen geuit en
zoals wij wel verwacht hadden kwam ook weer de kwestie van de Sommels-
dijkse haven ter sprake, waarover thans evenwel ook een minder afkeurende
stem te beluisteren viel.
De heer den Hollander sprak een
welkomstwoord en tevens een goede
wens voor 1959 met hoop op veel vracht
en goede prijzen. Spr. verheugde zich
dat men nu eens in Oude Tonge ver
gaderde en dat deze haven niet teloor
is gegaan. Spr. bedankte de Oude Tong-
se schippers voor hun gastvrijheid en
het feestelijk uitsteken der vlaggen.
Herdenken
Het jaar 1958 bracht helaas ook
droefheid. In het begin van het jaar
overleed de bekwame en consiëntieuse
schipper en goede vriend, de heer J.
Visser, in het laatst van 1958 overleed
schipper A. de Wachter te Middelhar-
nis, die vele jaren trouw de beurt vaart
op Rotterdam heeft uitgevoerd. Op ver
zoek van de voorzitter nam de verga
dering enige ogenblikken van eerbie
dige stilte in acht ter nagedachtenis
dezer overledenen.
Voorts speet het spr. dat het be
stuurslid, de heer G. Zoon, niet aanwe
zig kon zijn vanwege een verkeerson
geluk.
Terugblik
Terugziende op 1958 meende de voor
zitter dat het oude jaar niet zo slecht
was, al was het ook geen direct gou
den tijd. De economie is verbeterd,
maar men leeft in een ongewisse tijd,
zoals blijkt uit de enorme kolenvoor-
raden in West-Duitsland en het te ver
wachten vervoer van 6 miljoen ton ko
len over Noord-Duitse havens, die dan
Rotterdam zouden voorbijgaan.
Juist dit nieuwjaar is van geweldige
exceptionele betekenis, want thans is
de gemeenschappelijke Europese markt
gaan werken, met een gemeenschappe
lijk buitentarief en tien procent verla
ging van interne douanerechten, waar
bij de belaterale overeenkomsten. Dit is
nog maar een begin, doch ieder jaar zal
men een stapje verder gaan tot in plm.
1970 alle in- en uitvoerrechten tussen
deze landen verdwenen zullen zijn en
er feitelijk maar één land zal zijn. Nu
zitten we in de overgang.
Schoon vooruitzicht
Voor een schipper is er niets beter
dan vrij goederenvervoer over groot
gebied, vrije handel, vrije koop en ver
koop. Natuurlijk zijn er geboorteweeën,
o.a. devaluatie van de franse franc en
er zijn nog aparte bepalingen voor het
vervoer. Maar de eenheid zal groeien,
in het nieuwe Europa is het verkeer de
bloedstroom en de schippers zijn de ro
de bloedlichaampjes.
De Eu.romarkt brengt ook vrije con
currentie. Die behoeven de Nederland
se schippers niet te vrezen als zij maar
voor goede uitrusting zorgen en alle
aandacht aan hetgeen ze vervoeren, be
steden.
Eenheid in reglementen
Goed scheepvaartverkeer is alleen
mogelijk als er goede reglementen be
staan, net als voor het verkeer te land.
Jammer genoeg heeft de schipper met
talloze reglementen te maken. De voor-
zitter van Schuttevaer, mr. van Dam,
zegt in een boekje over het Binnen-
aanvaringsreglement, dat talrijke be
palingen, daarvan verkeerd zijn en niet
nagekomen kunnen worden. Zou men
zich er aan houden dan wijkt men af
van goed zeemansgebruik. Hierover is
een zware discussie ontstaan, waarin
de sportzeilers niet minder gemoeid
zijn dan de schippers. Er ontstaan nu
zonderlinge situaties, in Zeeland en op
de IJsel b.v., waaruit totaal tegenge
stelde uitspraken voortvloeien. Dat is
voor de schippers, die op een moment
een beslissing moeten nemen, een ui
terst moeilijke positie. Op het water is
bovendien een aanvaring nog gevaar
lijker dan een aanrijding op de weg,
want het leven is er direct mee ge
moeid, van de schippers en hun gezin
nen.
De voorz. wenste deze onbevredigende
aangelegenheid wel behandeld te zien
op de komende algemene vergadering
van het grote Schuttevaer.
Na dit openingswoord van de voor
zitter bracht de secretaris, de heer A.
Verschelling te Sommelsdijk, de notu
len en de jaarverslagen uit.
Sluistijden Middelharnis
Bij de ingekomen stukken was een
brief van het gemeentebestuur te Mid
delharnis, aankondigende, dat dit de
openingstijden van de havensluis wil
wijzigen, ongeveer conform die van de
sluis te Hellevoetsluis. Het bestuur had
hierop al geantwoord dat men 's nachts
wel de mogelijkheid van schutten wil
behouden en dat het behoud van deze
mogelijkheid geen bezwaar kan ople
veren, omdat er toch altijd iemand op
de sluis moet zijn. Bij oud contract is
ook vrije scheepvaart vastgelegd. Voorts
had het bestuur nog diverse praktische
bezwaren aangevoerd.
Voor de zondagen wenste het bestuur
niet alleen 's morgens gelegenheid tot
schutten, maar ook 's avonds.
Een billijk extra schutgeld voor des
nachts schutten achtte het bestuur niet
onredelijk.
De vergadering stemde geheel met
het standpunt van het bestuur in.
Bestuur
Penningmeester G. Zoon verzocht
ontslagen te worden van het penning
meesterschap wegens gevorderde leef
tijd, wat eervol werd verleend. In zijn
plaats benoemde men de heer J. van
der Gij ze.
Bij acclamatie werden de voorzitter
en de secretaris die periodiek aftredend
waren, herkozen.
In de bestuursvacature, ontstaan door
het overlijden van de heer Visser, werd
gekozen de heer van Zetten, Sommels
dijk.
Allerlei
Dan besprak men zoals gebruikelijk
voorstellen voor de algemene vergade
ring. De heer van Zetten verlangde
een verkeerslicht voor de onderdoor
vaart van de Hoornbrug tussen Delft
en Den Haag.
De heer Kanters Sr. wenste te spre
ken over de haven van Sommelsdijk.
Daarover zijn al vele klachten inge
diend. Het is een vuilnisbelt- Spr. meen
de, dat men nu poogt om de rijkshaven
te krijgen, maar dan wordt dat ook een
vuilnisbelt en gaat de vrijdom van ha-
venrecht verloren! Ook de handel zou
er last mee krijgen. Sommelsdijk zal
handel en wandel dus buiten de ge
meente brengen. Maar spr wenste in
elk geval vrijdom van havenrecht voor
de rijkshaven van Middelharnis te hou
den.
De voorzitter noemde het Rijk niet
„weg-geverig" en achtte het zeer on
waarschijnlijk dat deze haven door een
gemeente geannexeerd zal worden. Wel
ke situatie ontstaat na afdamming van
het Haringvliet en het vervallen van
de veerdienst, dat achtte spreker nog
slechts matig urgent.
„Je kunt nooit vroeg genoeg zijn!"
merkte de heer Kanters op.
De heer de Korte Oude Tonge, wen
ste verplichte afstand voor een uitge
stoken blauwe vlag op de Rijnvaart en
een bepaalde voorziening aan de spoor
brug van Katerveer, b.v. een lichtenlijn
om kribben mis te kunnen varen. De
zelfde schipper wenste de knipperlich
ten geheel aan stuurboordzij de ge
plaatst. Dit laatste achtte de voorzitter
vooral een taak der schippers zelf.
Waarna een hele discussie over deze
knipperlichten ontstond. De heer van
Zetten verlangde betere bediening van
de Barendrechtse brug.
De heer van Zetten kwam terug op
de haven van Sommelsdijk. Die is
pas schoongemaakt en er is een ge
heel „stilleven" uitgekomen. Spr.
wenste dat men telkens zal blijven
schoonmaken. „Die haven is nog zo
slecht niet als je er maar niet met
te grote schepen in komt," aldus de
heer van Zetten.
De heer van der Vliet wees er op, dat
tegenwoordig dikwijls schade wordt
aangericht door machinale los- en laad-
installaties.
De voorz. vond daar geen algemene
maatregel voor te treffen, maar wilde
het wel bij het hoofdbestuur aanhangig
maken.
Leerplicht schipperskinderen nodig
Tegen dat de vergadering haar eind
kreeg kwamen de, voor een gezellig sa
menzijn uitgenodigde schippersvrouwen
de zaal binnen, zodat de voorzitter snel
de laatste zaken afhandelde. Daarbij
was de belangrijke opmerking, voort
komend uit juist begrip, van een der
schippers, dat het hoog tijd is om voor
de schipperskinderen eindelijk ook leer
plicht volgens de wet voor te schrijven.
Terecht merkte deze spreker op, dat de
schippers jeugd te weinig gelegenheid
heeft voor het genieten van onderwijs
en daardoor achterop geraakt in deze
tijd, die een hoge ontwikkeling eist.
De voorzitter stemde volkomen met
dit verlangen in en kon het alleen
maar betreuren, dat de regering er nog
steeds geen kans voor schijnt te zien
om rijksgeld af te zonderen voor het
stichten en exploiteren van internaten
voor schipperskinderen. Het wordt de
hoogste tijd, dat men daartoe overgaat
en het is zeer afkeurenswaardig dat
men voor andere zaken wel en hiervoor
geen geld weet te vinden. Spr. verze
kerde, dat het een aangelegenheid is die
de voortdurende aandacht van Schut
tevaer geniet.
Tenslotte werd uit de vergadering
nog de suggestie gedaan, dat volgend
jaar de landelijke algemene vergade
ring van Schuttevaer op Goeree-Over-
flakkee zal worden gehouden. De pen
ningmeester schrok danig van dit voor
stel en deelde mede, dat de afdeling
daarbij als gastvrouw moet optreden
en dus de kosten dient te dragen. Het
is alleen uitvoerbaar als alle leden zich
garant verklaren om het tekort te hel
pen aanvullen.
De voorzitter eindigde de bijeenkomst
met een toepasselijk woord en dan brak
het gezellig samenzijn met de dames
aan, waarbij men aan de keurig gedek
te tafels van Café van der Vliet een
reprise gaf van „oude-nieuwe" en o.a.
weer genoot van de schippersfilm over
de Rijnvaart.
Gisteren, donderdag 8 januari vierde
de oudste inwoner van Sommelsdijk,
de heer Klaas van 't Hof zijn 92ste ver
jaardag. Het heeft hem daarbij niet aan
belangstelling ontbroken en het was
een prettige dag voor de oude baas.
We geven hier een foto van de jarige;
de pijp of liever gezegd de tabak
smaakt hem nog altijd goed!
Neem tijdig voorzorgen, zegt de
A.N.W.B.
De tijd breekt nu, aan, dat de automo
bilisten geconfronteerd worden met de
m_oeilijkheden, die de winter met zich
brengt. Vorst, sneeuw en mist vereisen
de uiterste waakzaamheid op de weg,
zo waarscliuwt de A.N.W.B.
Ook de auto vraagt speciale voorzor
gen: daarom geeft de A.N.W.B. weer
een aantal adviezen, die het de wegge
bruiker mogelijk maken de specifiek
winterse probleinen het hoofd te bieden.
Zorg er voor, aldus de A.N.W.B., dat
de lak, het chroom en de onderkant van
de auto niet te veel te Jijden hebben
van vocht en sneeuw. Zet de lak goed
in de was, smeer de bumpers en het
chroom in met zuurvrije vaseline en
laat de onderkant van de wagen van
een z.g. undercoat voorzien. Verf de
binnenzijde van de wieldoppen. Bij een
cabriolet wordt nog al eens vergeten,
dat ook de af voergootjes van het dak
schoongemaakt moeten worden. Ge
bruik winter- of multigrade olie in car
ter en cardan. Dunnere olie in de ver
snellingsbak zal ook het starten gemak
kelijker maken: de startmotor behoeft
dan de tandraderen niet door een dikke
„oliestroop" te trekken. Vul niet alleen
de radiator met anti-vries in het tankje
van de ruitensproeiers. Een goed wer
kende ruitensproeier is géén luxe, maar
dringende noodzaak.
Behandel de ruitenwissers met
voorzichtigheid.
Vooral 's winters zijn goed functione
rende ruitenwissers onmisbaar; de
A.N.W.B. raadt aan 's avonds een stuk
je karton tussen ruitenwissers en voor
ruit te leggen; vriezen ze desondanks
toch vast, dan is het beste de ruitenwis
sers voorzichtig te ontdooien met warm
water en ze vooral goed af te drogen.
Als de wissers een jaar of twee oud
zijn, is het beter tot vernieuwing over
te gaan. Een bevroren portierslot kan
geopend worden door het sleuteltje te
verwarmen; overigens is het beter, zegt
de A.N.W.B. de sloten, voordat het
vriest, in te spuiten met grafiet.
Maak, voor het wegrijden, de ruiten
rondom goed vrij van condens of ijs.
Een goede accu is de basis voor
een vlotte start.
Bij lage temperaturen ontwikkeld de
accu minder vermogen: schakel daar
om vóór de start alle elektrische acces
soires uit. Vervang tijdig de oude bou
gies, houdt kabelaansluitingen van bo-
bine en verdeler vrij van vet en vuil.
De A.N.W.B. adviseert vooral te zorgen
dat de accupolen niet geoxydeerd zijn,
want dit is meestal de oorzaak van een
„slechte start".
Rijdt met een dichte rolhoes tot de
motor warm is; blijkt het, dat de tem
peratuur toch beneden normaal blijft,
overleg dan eens met de garagehouder
of het wenselijk mogelijk is een z.g.
winterthermostaat aan te brengen of,
van een vierbladige autoventilator, twee
bladen tijdelijk te verwijderen.
Zachte banden verhogen het
slipgevaar.
Vele automobilisten verkeren nog in
de veronderstelling, dat zachte banden
het slipgevaar verminderen: het tegen
deel is échter waar. Bij een te zachte
band wordt het middengedeelte van het
loopvlak naar binnen gedrukt, waar
door de band de „greep op de weg"
sneller verliest dan een autoband op
normale spanning.
Juist 's winters is het zaak de uitlaat
van de auto te controleren op lekken.
Het gevaar is niet denkbeeldig, dat men
behagelijk met gesloten ramen rijdend,
het slachtoffer wordt van koolmonoxy-
de-vergiftiging.
Vastgevroren handrem
Zet 's avonds de auto niet op de
handrem, adviseert de A.N.W.B., het
kan gebeuren, dat de bowdenkabels
vastvriezen: het gevolg is, dat de auto
mobilist meestal pas na enige honder
den meters ruikt, dat het „loszetten"
van de handrem zich heeft beperkt tot
de hefboom.Leg liever een steen voor
een der wielen, als het gebruik van de
handrem nodig is, b.v. op een lichte
helling.
En tenslotte nog een algemene waar
schuwing: bij mist OVERDAG groot
licht.
OUDDORP
(16)
Betekenis van de naam
Bij van der Aa in zijn Aardrijkskun
dig Woordenboek lezen wij over de
oorsprong van de naam als volgt:
De naamsoorsprong kan niet met ze
kerheid bepaald worden. Er zijn er die
menen, dat de stichter zou gelieten
hebben Adriaan Ouddorp, en liet dorp
naar hem zou geheten zijn.
Anderen zijn van gedachten, dat liet
zijn naam verschuldigd is aan de pol
der Diepenhorst en alzo de naam van
die polder belromen heeft, en dat na de
bedijking van een andere polder (waar
schijnlijk de oude Oostdijk), de Polder
Diepenhorst, als de eerste en oudste,
ter onderscheiding van de nieuwe be
dijkte polder, het Oude land genaamd
is. Diensvolgens zou die naam ook aan
het dorp gegeven zijn, n.l. Ouddorp.
Als een andere reden zou men kun
nen bijbrengen, dat het dorp Diepen
horst of Ouddorp, dat er al eerder was
dan Goeree, bij de bouw van Goede-
reede, het Oude-dorp, in tegenstelling
van het later gebouwde Goedereede, zal
genaamd geworden zijn, evenals het
dorp Stellendam bij zijn stichting de
iaam van het Nieuwe dorp heeft beko
men.
In elk geval is het waarlijk een oud
dorp, volgens sommigen uit de zevende
eeuw.
Het kerkgebouw
Het oudste deel van de kerk is het
turfstenen koor uit 1348.
Dit is in de Voorlopige Lijst van Mo
numenten aangegeven als 5/10 geslo
ten en naar de zuidwand afwijkend. De
kerk vertoont een kruisvorm van bak
steen. Daar het westelijk deel van het
schip in 1490 verwoest is, staat de toren
los van de kerk.
Het schip dateert uit de vijftiende
eeuw en is wellicht driebeukig geweest.
Het werd vernieuwd in 1734 en 1791,
terwijl het transept omstreeks 1905 ge
heel vernieuwd werd. Het schip heeft
een modern gewelf. In het koor treft
men een houten laat gothisch gewelf
aan op muurstijlen.
De toren werd in 1508 ter plaatse van
de vorige opgetrokken op een voet van
groot formaat baksteen en heeft een
lage ingang in het westen. Tegen de
noordkant is een traptoren, die evenals
de toren, boven in een achtkant over
gaat.
De spits werd in 1857 afgebroken. De
gewelfschilderingen zijn sedert 1743
verdwenen.
De kerk bezit een preekstoel uit het
laatste kwartaal van de zeventiende
eeuw met twee lezenaars. Zij dateert
uit ongeveer 1750. Verder zijn er tv/ee
zilveren bekers uit 1657, waarop de af
beelding der kerk is gegraveerd. Ook
zijn er nog twee tinnen kannen.
De klok in de toren is van 1642 en
werd gegoten door Johannes Burger-
huys.
Men lette er wel op, dat dit gegevens
zijn uit de jaren 1914 tot ongeveer 1916
toen de Rijkskommissie een bezoek
bracht aan het eiland.
Van deze kerk verhaalt ds. Boers,
dat het een parochie-kerk was. Dat wil
dus zeggen, dat Ouddorp een zelfstan
dige roomse genieente was. De pastoor
werd door de Graven van Holland be
noemd. De vaste renten bedroegen 6
ponden Vlaams, d.i. 36.des jaars.
Het traktement van de pastoor be
droeg indien hij niet in Ouddorp woon
de 54.maar zo hij in Ouddorp zich
vestigde 132.—.
Het kosterschap werd -ook begeven
door de Graven van Holland en voteer-
den daarvoor 6 rijnse guldens.
Vóór het jaar 1743 vond men aan het
kerkgewelf verschillende symbolen en
gewijde afbeeldingen, die aan de room
se tijd herinnerden. Naderhand heeft
men deze dingen met een laag verf be
dekt.
In de kerk is nog een grafzerk, waar
op de naam is uitgehouwen van Jan
Machielse Duffel met een visnet en
kaakmes. De overlevering zegt, dat hij
het eerst aan de Ouddorpers het haring-
kaken heeft geleerd. Zo men weten kan
is dit edel bedrijf uitgevonden door
Willem Beukelsz. van Biervliet, over
leden in 1397.
De toren der kerk is evenals het
kerkgebouw in 1348 gesticht. Hij diende
als baken en had een witte spits, later
rood en werd door het Rijk onderhou
den.
Aan de zuidzijde van het kerkgebouw
was nog in 1843 een woning, ingericht
voor de godsdienstoefeningen der
doopsgezinden. Zij v/as reeds vóór 1638
gesticht.
De tijd vóór de Hervorming
Het is genoegzaam zeker, dat de oud
ste bewoners dezer plaats heidenen wa
ren. In de gewijde bossen hielden zij
hun godsdienst-oefeningen. De naam
Diepenhorst betekent dan ook „dichte
bosgrond".
Met de komst der Engelse zendelin
gen omstreeks het jaar 700 zullen zij
de christelijke godsdienst hebben aan
genomen.
Ook is het zo goed als zeker, dat ti
geestelijke personen aanwezig waren,
eerder dan het later opgekomen Goeree,
Het blijkt namelijk uit een privilegie
van de cure en de parochie van Oud
dorp, gegeven op 29 juni 1450 dcot
Frank van Borsselen, dat vóór dit jaar
de pastoor van Ouddorp het bestuur
had over de kerk van Goeree. Hij liet Jfe midd
daar de dienst verrichten door een k.a-rei^oon dru
pellaan. Maar toen Goeree in bevol-joitel Soee
king toenam, verkregen zij op Iiun vei-,g|;_ -v^eï ee"
zoek de vergunning zelf een pastoor errje leeft on
kapellaan te mogen hebben. De kerlf-jg v'oorz. d'
meesters van Goeree moesten daarvooij^^elkomd e"
jaarlijks aan de pastoor van Oviddoipjgigid verk'
een vergoeding geven van drie lood fiji',\rkema, Ri
zilver trooys gewicht. jandbouw"
Te Ouddorp zijn nog andere geesto-^et .^^oord,
lijke personen geweest, die een kolle,gt3erwerp:
vormden van kanunniken. Zij iiaddon
een kapel ter ere van de heilige Maa.fjs
ter plaatse v/aar nu preekhil ligt. op 2ijn
r. TT met „trans'"
De Hervorminj^^^^ ^„güy
Toen de watergeuzen de stad Goerct^'^^ lange
in hun bezit kregen, won meteen clftod spr. e
Hervorming veld. Gelijk te voren her-'^^^^'-
haaldelijk is vermeld, vond de eerstf^^"? f
klassikale vergadering plaats op 9 apri^^'^
1574. De dienst werden toen verridi'^'"* stukgo
door de predil^anten van Goeree. D;neer deze
rollen v\/aren dus nu omgekeerd. Eersit^it
zorgde Ouddorp voor het later ontsta-^.^
ne Goeree, maar nu zorgde Goeree vooi''H"P^'*..
Ouddorp. graan by m
De predikanten ds. Adriaan AUard'^^'^' maar
Jansen, de gewezen monnik, diendië^,^ f^
daar van 1574—1577 en zijn opvolge: Belangrij
ds. A. Johannis van 1577—1593. worden geb
Daarna is Ouddorp een zelfstandi,gt'^°™s'^."^^
komst van ds, J. Cornet, die er was vai'^^™^'^^^^^
Hervormde gemeente gev.'orden met d'f ^"^^f resul
1595 en na twee jaren vertrok nas:Lanapo"wt
Steenbergen. Wel tracnt
Zijn opvolger ds. C. Dammannui?"^'^'
kwam in 1601 uit Hekelingen en blee:"szwaar bli
liier 18 jaren zonder in konflikt te kg.meegevoerd.
men met de kerkelijke beroerte der re-^^^"^ wage
monstranten
voorne.
Daarna stond hier ds
Hij vertrok naar Oost-
Nikolaas Rus-
het bezwaa'
trekkracht
land
sius van 1619—1622, waarna hij vertroi ^en hebbe
naar St. Anthony-polder. Zijn opvolge J?®* transpo
was ds. Levinus Stamper, die in 1G3:,"55.,^^
emeritaat verkreeg.
De vakature werd vervuld door d-
D. Radeus van 1163 tot zijn overlijde;
in 1639
briek speci
landbouw h
Een verb
twee-wielig
Tenslotte werd ds. W. Pretorius i
1639 bevestigd. Hij vertrok na 14 jaic ?i°f. i,?-'^
dienst naar Emmerik. '='"J^'
Wij vervolgen de alfabetische lijst e ^P-"-'
gaan nu naar Oude-Tonge.
Maarssen. Ds. G. van der Ze: bruikt. Me
transporteu
(Vi/'ordt vervolgt diverse aar
---------------------------------------------------------Me
Beste jongens en meisjes!
Nu kunnen we weer op de oude voet
voortgaan. De vrije dagen zijn voorbij
en de meesten zullen zeggen: gelukkig
nu gaat ales weer gewoon zijn gang. Ik
hoop ook in ons „hoe!5:je" mijn gewone
gang te gaan, als mij de gezondheid
wordt gegeven. Laat ik dan nu eerst
maar met het nieuwe raadsel beginnen.
Het is
JANUARÏ-RAADSEI, 1
2. X
3. X
4. X
5. X
6. X
7. X
8. X
9. X
10. X
1. Toen de Heere Jezus acht dagen oud
was, ontving Hij het teken van de
2. Afstammelingen van Edom; 3. Uw
scheuten zijn een paradijs van granaat
appelen, met edele vruchten, cyprus en
nardus, nardus en(Hoogl. 4)4.
Schenker aan het perzische hof; ook
Bijbelboek; 5. Want Ik de Heere uw
God, ben eenGod; 6. De----- zegt
in zijn hart: Daar is geen God; 7. Be
kende rustplaats van de kinderen Is
raels in de woestijn; er waren palm
bomen en waterfonteinen; 8. Bekende
rivier in Egypte; 9ben de weg, de
waarheid en het leven; 10. Letter.
Op de kruisjeslijn naar beneden moet
te lezen staan, wat gevraagd wordt bij
nummer 1.
OPLOSSINGEN
I. Een profeet uit het midden van u,
uit uwe broederen als mij, zal de Heere,
uw God, verwekken.
Diezelfde, vreest niet, namelijk, u, ge
boren. Zaligmaker, verwonderden. Au
gustus, wederom, tempel, hun, weduwe,
haast.
II. Z
III. BETHLEHEM
ELISABET
T E R TI US
H O N I N G
LICHT
E L I A
HOL
E L
M
IV. Waar is de geboren koning der Jo
den?
Kerstdagen, kribbe, herders, wierook,
zagen, wonder, Jezus, engelen.
CORRESPONDENTIE
Annie den B. Herkingen. Waren de
raadsels niets moeilijk? Daar ben ik
blij om. Dat hoor ik niet van iedereen,
hoor! Leuk, dat je vriendinnetje er een
paar dagen was. En hoe ging het met
de familie in Rotterdam en Ouden-
hoorn (ik weet niet of die laatste plaats
wel goed is)?
Dat de teelt van suikerbieten zich in
de afgelopen jaren In een stijgende be
langstelling mag verheugen, behoeft
nauwelijks nadere verklaring. Immers,
van weinig andere gewassen kan ge
zegd worden, dat het reeds bij de uit
zaai de belofte van een goede, gelde
lijke opbrengst inhoudt.
Deze zekerheid maakt de suikerbiet
tot één der meest aantrekkelijlve land-
bouwprodukten.
Nu de bietenprijs voor het nieuwe
seizoen reeds is vastgesteld en de oogst
van het afgelopen jaar zeer gunstige
resultaten heeft gegeven, bestaat er re
den genoeg om bij het opmaken van het
zaaiplan rekening te houden met een
rationele verdeling van de gewassen en
een zo verantwoord mogelijke plaats
voor de suikerbiet in te ruimen.
Daarbij dient de rassenkeuze een
punt van overweging te zijn.
Aangezien de suikerfabrieken een
gespreide aflevering vastgesteld heb
ben, komen allereerst die rassen in
aanmerking, welke gedurende de ge
hele campagne geleverd kunnen worden
Eén van deze rassen is de KleinWanzle-
bener POLYBETA, reeds vele jaren het
ras met de meeste kwaliteiten: het kan
Dit onde'
de volgend
Liere, med
bouwcons
stond hij st
vervolgens
waarbij ge
van een p
nog niet
zijn op du"
het zorge
de. verdere
egge, iiet d
tips gaf vo
bietendunm
het doorsla
Bennie en Jonnie H. Goes. Dat kan
je overkomen, Bennie: goed beginnen
en even later fout lopen. En dat van
wege de onoplettendheid. Zo gaat het
ook veelal in het drukke verkeer. De
cijfers van het rapport zijn best; erg
gelijkmatig, een teken, dat je alles even
goed kan. Opa heeft aardig beoordeeld:
een zeven voor het machineschrijven!
Dat is voor jouw leeftijd heel goed. Aan
allen de groeten terug.
Lauriena v. d. H. Bruinisse. Gelukkig
dat vader helemaal beter is. En wat is
die pijn bij je moeder? Rheumatiek
misschien? Dat je het „hoekje" verge
ten hebt, kan ik goed begrijpen. Er wa
ren verschillende omstandigheden die
maakten, dat oom Ko niet in je gedach
ten kon komen. Fijn, dat je moeder zo'n
flinke helpster heeft!
Lenie den B. Herkingen. Van die drie
boeken ken ik alleen dat van Aja. Toen
ik klein was, waren die andere boeken
nog niet verschenen. Ik begrijp het rap
port niet al te best. Het ziet er goed
uit; dat wel, maar is het bij jullie al
het tweede rapport? En heb je ze daar
om naast elkander gezet? Dan snap ik
het natuurlijk wel.
Jan S. Middelharnis. Toen je schreef
stond je nog vóór de feestdagen, maar
nu zijn we er weer al een eindje van
daan. Hoe heb je het gehad in de va
kantie? Had je beter rapport verwacht?
Dat je het verloren terrein hoopt te
heroveren, vind ik flink. Succes er bij
Adri V. d. S. Sommelsdijk. Had jij de
eerste prijs van de zondagsschool? Dat
is mooi! Dan heb je wel uitstekend je
best gedaan. Als ik de titel van het
boek hoor, dan kan ik wel begrijpen,
dat het boeiend is.
Jaantje v. d. S. Herkingen. Heb jij
twaalf teksten geleerd? Dat is de moei
te waard, hoor! Je rapport is goed; niet
één onvoldoende, hè? Enkele cijfers
paoet je nog een duwtje geven, niet-
vroeg gezaaid worden en heeft een zes:
gunstige verdeling van een- en ee;
tweekiemige zaden, hetgeen van belaii
is voor arbeidsbesparing in liet vooi
jaar; het heeft tevens bij de eerste tei
mijnleveringen reeds een hoog gehalt:
dat nog aanzienlijk kan toenemen c
staat in economische opbi engst ver-u
aan de spits.
Wil men hiernaast nog een ras ver
bouwen, dat behalve een goed gehall
ook een zeer hoge wortelopbreng;
geelt, dan is daarvoor de aloude e:
oogstzekere Klein Wanzleben E zei:
geschikt; dit ras bezit thans weer d
vroegere, steeds zo gewaardeerde gerin
ge schieterneiging, waaraan nog altij.
door talrijke verbouwers de voorkeii:
boven vele nieuwe, minder oogstzeke»
rassen wordt gegeven.
Voor de gemengde bedrijven zit
beide rassen bijzonder gewild, omd;.
de opbrengst aan groen blad en kop Leeftijd 6
pen ook zeer hoog is.
Een verantwoorde oppervlakte siii .j^'
kerbieten en een geldelijk hogere uü- •"*a»enaai
komst door een weloverwogen rasser, ^qq gj-g^^-j
keuze zijn mede waarborgen voor es rood; 150
gezonde suikerbietenteelt. 1357,' wit.
Naalden n
no. 2V2.
Treksluitin
34 st. zijn
cm hoo£,
dén no. 2V2
Patroontje.
Ie naald:
2e naald:
3e naald:
2 st. recht,
4e naald:
recht brei
averecht a
5e en 6e n
5e naald n
breien van
ter liggend
steken op
deze drade
breien. Me'
dan krijgt
■effect, doo"
dieper in
rode.
"^e naald:
X 2 st. ree
halen, van
8e naald:
9e en 10e
Vanaf de
steeds her
Jumper.
/^oor de
ein rood 1
1 st. recht,
laatste na'
.gaan op n
verder bre
van de Ie
taal 112-1
totale hoo^
elke kant 2
denaaldcn,
128-136-144
de van elke
,ren tot er s
is, intussen
31-33 cm h
sen en per
'.hoogte vai
in 5 X 4
ten,alleen
ïiog 3 X 10,
1x5) st.
draad of s
waar? Hadden jullie veel visite? Ko-
daar kan ik ook van mee praten!
begrijpt niet, dat het stukje in de kiS
nog op tijd was.
Suus N. St. Pbilipsland. Eerst nog ha:
telijk gefeliciteerd met je verjaardai
Suus! Jouw verjaardag met die van c
tweelingbroer verschilt niet veel. E
prachtig rapport, hoor! Maakt opa li|
nog goed? En hoe vond je het vers
voor het album?
Hannie v. d. G. Ridderkerk. Je had iis
wat te vertellen, Hannie! Is de rj
naar Flakkee naar je zin geweest? fir-
is je versje:
Voor Hannie! 6,
Hier is dan wat je verlangde
voor je mooie poesieboek:
'k Sta in 't album zwart op wit, W
al kwam ik niet op bezoelï.
Zonder 't album aan te raken,
schreef ik toch een vers er in;
dat zijn wonderlijke zaken,
maar het is best naar je zin.
Januari 1959. Oom K
Jaap K. Sommelsdijk. Van jou hol)
twee brieven. Dat is niet te verwori*
ren, want als je zo'n mooi boek lot:
moet je wel bedanken, nietwaar? D;-
komt nog bij, dat jij geen postzegel
hoeft te gebruiken. Dat boek is al d>'
veel mensen verslonden. Weet je was
om? Omdat het zo eerlijk alles l'
schrijft.
Leneke v. d. S. Oude Tonge. Waien
nog nooit zó veel mensen geweest-
heb die spreker ook al meerdere nra-'
gehoord. Van je nichtje Mientje Iw'o
tot nu toe nog niets ontvangen, W',
het kan nog komen. Nog hartelijk gf'
liciteerd met de verjaardag van je m''
der.
Allemaal de hartelijke groeten van
Oom I^
