EIIAI1DEI1-I1IEUWS Klokkeklanken bij de jaarwisseling S. van Hessen Zn. n.y. Roüerdam-Sommelsdijk ■Wij verhuren Nieuws uit Zeeland TECHNISCH ONDERWIJS Nederlandse Industrie van dierlijke produkien Onze oprechte wensen voor het konnende Nieuwjaar voor al ons personeel en allen die belang stellen in ons bedrijf. Het jaar 1958 moge voor U in alle opzichten voorspoedig zijn. EB _EN lhaRK 3e blad Dinsdag 31 december 1957 No. 2659 Opschriften van kerkklokken spreken duidelijke taal Een sympathiek protest ZANDSTEA Jaarsluiting Technische School Betaling abonnemetsgeld per giro u. Het is vreemd, maar soms lijkt het alsof de kerkklokken in de laatste week vaa liet jaar anders klinken dan gewoonlijk. Of eigenlijk: ze klinken precies een der, maar je luistert er op een andere manier naar. Zoals het trouwens steeds is wanneer de klokken voor bijzondere gelegenheden beieren, b.v. op het feest, van Pasen, of bij begrafenissen. Het is van belang, dat de kerkklokken op de eilanden haar eeuwenoude functie nog grotendeels behouden hebben. Vroeger was de klok veel meer „in touw" dan tegenwoordig. Er werd overdag vaker geluid opdat de mensen het juiste uur zouden weten. En zodra er iets bijzon ders te doen was, of ook bij brand en gevaar van dijkdoorbraken, dan werd aanstonds naar het klokke touw gegrepen. De voornaamste werkzaamheid van de klok blijft echter het aankondigen van de godsdienstoefeningen. Het mag een voorrecht heten, dat uit alle oude torens en ook uit spitse dakruiters ie klokken het volk oproepen om naar het huis des Heeren te gaan. Nooit spreekt dat geluid ons zo toe als op de oudejaarsavond. Weer wordt een Jaar afgesloten, weer worden wij her innerd aan de vergankelijkheid van het Itven en weer staan wij stil bij die ma teloze eeuwigheid, waarin geen aanwij- jiiig van dagen en uren meer nodig is, ffl waarin de eredienst geen aankondi- jig meer behoeft omdat het eeuwige ven een onafgebroken eredienst is. Klokken zijn het, die ons op de oude- arsdag wijzen op de zegeningen en de genadegaven, welke door de Hemelse Vader aan ons werden verleend. Klok- zijn het ook, die ons vermanen om te wandelen in de wegen des Heeren. Midden in de radiostad Hilversum staat lOg de oude kerktoren uit de Middel eeuwen, die eertijds met zijn klok de mensen na het dagelijks werk thuisriep van de akkers. Deze klok, de kleinste van een tweetal, hangt er nog en draagt dit opschrift: O, volk van Hüversom verlaat uw boze sonden, eer dat uw sterfdag kom en wij uw dood verkonden. Al ben ik kleynder als mijn maat en minder in gewicht, nogthans wek ik het volk en roep ze tot hun pligt. Des avonds op syn tyt word ik ook weer.geluit, txoelk aan het werkvolk zyt: iees dag is om, schey uit. In dit opschrift zijn dus allerlei we tenswaardigheden vervat. Het begint een vermaning, het gaat voort met iiige bijzonderheden die de klok over «hzelf vertelt, en het eindigt met het „dagprogramma" van de klok. Klaarblijkelijk werd deze klok vroe- ir geluid bij begrafenissen en voor de iagelijkse tijdaankondiging. Te Steen- hangt in de toren der Grote Kerk een klok, die kennelijk alleen bedoeld iJ om kerkgangers op te roepen. Wij le ien op de rand: Op myn geluit komt haastig uyt; hoort Gods Woort met goed accoord. De klok te Veldhoven (N.-Br.) heeft eer een dubbele functie. Daarom staat er op: „Door myn geluyd maak ik be kent den godsdienst en het levensenf'. Een aardige aanduiding van de bestem ming der klokken ziet men bij de Prin- !ekerk in Blijdorp, Rotterdam. De drie lokken heten hier de Roeper, de Troos ter, de Julcher. De stadhuistoren te Rotterdam bezit ook drie luidklokken. Haar namen zijn: fade, Arbeid, Welvaart, een naamge- die bij een niet-kerkelijk gebouw Want kerkklokken zullen toch bij toorkeur de naam van bijbelse personen 't (zoals bij de Prinsekerk) bijbelse be- Sfippen dragen. De Grote Kerk te ipeldoom dié na de laatste oorlog vier nieuwe klokken in de toren kreeg, gaf iaaraan de namen der evangelisten: Mattheus, Marcus, Lucas, Johannes. Sier is dus vastgehouden aan de mid- leleeUwse rooms-katholleke traditie, die M klokken vaak namen van Jezus, laria, Johannes de Doper e.d. gaf. juist de keuze van enkel evange- 'stennamen geeft duidelijk weer, dat »e hier met een protestantse kerk te te hebben. Intussen is natuurlijk het gebruik van tokklokken een overblijfsel uit de tijd 'an vóór de reformatie. In oude Neder- ™iise torens hangen, over heel het land ïnomen, nog honderden klokken uit de Jjiiideleeuwen. Vaak staan er latijnse "■scripties op. De bekendste is: Vivos voce Mortuos plango Fulgura frango (De levenden roep ik, de doden be- •en ik, de bliksems breek ik). Op tal ï"i klokken, bestemd voor r.k. kerken, 'Odhaaft men tot vandaag het gebruik het klokopschriftt soms in het La te te vermelden. Protestantse kerken ""sn dat maar zelden doen. to de naoorlogse jaren is er op het *ied van klokopschriften veel te doen l'weest. Er waren talloze klokken ge- l'ten en het goede gebruik om die '*ken met een motto of een naam in torens te hangen, werd in ere ge- "Men. Uiteraard herinnert zo'n op- ''"ift dikwijls aan de oorzaak van het '*gieten: de oude klok werd geroofd, Woest een nieuwe komen. Op de klok de Wilhelminakerk te Bussum Door roof verloren, In vree herboren. Nodigt tot Hem Mijn roepende stem. Een mooi woord maakte de predikant Stolwijk voor de nieuwe torenklok ^'t hervormde kerk: „De oude viel door V|H;°°zen macht. Ik houde stand door ai 'Wistus' kracht"., ■fi;'^^*^^'^'^ i^ opschrift, ge- Vp 2^K u °P Theresia- ^Pwlt te Maarn. Zij werd voor het eerst 958. M^m in de kerstnacht 1947. De roof van de vorige klok door de Duitsers wordt er niet nadrukkelijk op vemeld, maar toch kan men het uit het op schrift makkelijk lezen. Een bijbelwoord ontleend aan de lofzang van Maria en dus toepasselijk op het kerstfeest, be vat eigenlijk het hele verhaal" van de klokgeschiedenis Mijn ziel prijst groot de Heer, De machtigem haalt Hij neer'. Nu moet D dit opschrift eens een paar keer achter tlkaar lezen; er zit namelijk een prachtig ritme in, zodat het lijkt of U die Maarnse klok hoort lulden. In Maarn duurde het tot 1947 eer de nieuwe klok weer hing. Te Maarssen bij Utrecht was men eerder klaar. De klok van de hervormde kerk werd namelijk niet gegoten van brons in een klokgie- terij, maar zij is van staal vervaardigd op de staalfabriek Demka te Zuilen. Dit is dan ook vermeld op de klok, die in zijn opschrift tegelijk iets zegt over de ligging van het dorp Maarssen: Demka goot me en ik luid blijde over Vecht en over weide; klanken golven plechtig voort, 'k roep het kerkvolk rond Gods [Woord. Stalen klokken hebben echter niet de volle, sonore klank als bronzen klokken. Op veel plaatsen zijn na de, oorlog veel mooiere klokken opgehangen dan men vroeger bezat. Maar hoeveel voortreffe lijke kwaliteiten de nieuwe klok mag hebben, zij bezit geen historische waar de. De vroegere klok, die misschien eeuwen in de toren had gehangen, die de levensgang van tientallen geslachten begeleidde, verdween. Dat gemis kan niet vergoed worden. Daarom bespeu ren we naast alle blijdschap over het feit, dat de torens weer een stem kre gen, een tikje heimwee naar de vroegere klok, als we op de nieuwe kerkklok van Ovezande bij Goes lezen: Gestolen door Duitse hand, verstomde sedert het galmend lied. Nu de vrede is in het land, luid ik, schoner, maar ik ben de [oude niet! Ja, die oude klokken. Wat heeft men ze liefgehad en hoe bleek dat, toen ze op last van de Duitse bezetters uit de torens gehaald moesten worden voor omsmelting tot oorlogsmateriaal. Er hebben heel wat mensen bij gehuild als de reeds jaren zwijgende klok (in de oorlog mocht niet geluid worden) nog eenma.al haar stem verhief, zij het ille gaal, om de zwanenzang te zingen. En zo zijn er opnieuw tranen te voorschijn gekomen, maar nu van blijdschap, als jaren later een nieuwe klok in de toren was gehesen, en zij voor het eerst door het klokketouw op gang gebracht werd. Er waren plaatsen, waar het te hoop gelopen volk eerbiedig en zwijgend naar het gebeier stond te luisteren. Mannen namen hun hoed af. En iedereen dacht, op het horen van de klokketonen: ,,Nu besef ik pas goed, dat God ons land met vrede zegent''. De klokken z^jn een bijgeluid van het christendom geworden. De bron zen galm uit de toren is namelijk niet maar een' levenloos geluid. Als het goed is, mengt ook onze stem zich In het klokkenkoor, en alles tot lof van God, in Wiens hand aUe tyden zijn. De klokken zijn tevens een bijgeluid van dorp of stad geworden. De N.C.R.V. heeft een jaar of vijf zes geleden een reeks uitzendingen in het middaguur verzorgd, waarbij men een bepaalde klok enkele minuten hoorde luiden. Van honderden klokken uit het hele land heeft men destijds het gebeier op de band opgenomen. Er werd naar deze uitzendingen zeer druk geluisterd, gelijk bleek uit brieven, bij de N.C.R.V. bin nengekomen. Mensen, die al lang ver huisd waren, hoorden weer eens de oude dorpsklok, en zij zeiden, wanneer ze even geluisterd hadden: „Ja, dat is zij precies". Vroeger werden alle klokken met de hand geluid, maar tegenwoordig ziet men het jammer genoeg op veel plaat sen elektrisch gebeuren. Het nadeel daarvan is dat elke persoonlijke nuance uit het gebeier verdwijnt. Wie het vroe ger zo geliefde boek „Oostloom" van ds. S. Ulfers heeft gelezen, zal zich herinneren, dat over de klokkenluider van Oostloorn (het Overijsselse dorp Hemse) verteld wordt, boe deze zijn eigen stemmingen iij het klokgelui wist te leggen. Zij die hem goed kenden, hoorden prcies of de man aan het klok ketouw in blijde of droeve stemming was. Ook had het luiden met de hand voor dat er mankracht aan te pas moest komen. Nu is het voldoende wanneer een knopje wordt omgedraaid. Br is geen kunst meer aan. In Friesland bestaat de gewoonte van het Thomasluiden. Op 21 december (Thomasdag) beginnen op enkele plaat sen in het zuidoosten van de provincie de klokken te luiden en dit duurt voort tot nieuwjaar, twaalf nachten achtereen. Tot de weinige in de oorlog verwoeste berken, die nog niet herbouwd zijn, be hoort de Grote- of St. Maartenskerk te Tiel. De kerk is een ruïne, van de toren bleef een afgeknotte stomp staan. IVIaar dit nam niet weg, dat men het toch niet zonder klokken wenste te doen. Vier gespaard gebleven klokken werden hersteld en in 1952 opgehangen in een t'pen kloklsenstoel boven op de zwaar beschadigde torenromp. De zondag als Dag des Heeren komt in ons land al rneer en meer in verval. Daarmee gaat een groot sociaal goed verloren. Maar erger is dat daarmee de Wet des Heeen wordt overtreden. De zondag wordt meer en meer een dag van uitgaan en vermaak. Van een zich uit leven naar het vlees. Op het gebod Gods „Gedenkt de Sabbath, dat gij die heiligt" wordt niet meer gelet. Helaas ook onder de belijdende Christenen wordt meer ge zocht, naar de openbaring van „hoe ruim, dat men in zijn levenshouding wel is, dan dat men de heiligheid van Gods gebod betracht. Ditmaal vonden we in „De Christelijke Handelsvertegenwoor diger", het orgaan van de Ned. Vereen, van Chr. Handelsreizigers een sympa thiek en waardig protest tegen zon- dagsarbeid. Tot goed begrip een korte uiteenzet ting van de aanleiding tot dit protest. In Eindhoven wordt elk jaar een z.g.n. „bevrijdingsbeurs" gehouden, die ook op zondag geopend is. Daardoor wordt het publiek de gelegenheid geboden, de Dag des Heeren te ontheiligen. •Op die beurs hebben verschillende firma's een stand. Gevolg van het ge opend zijn op zondag is, dat vertegen woordigers van die firma's zondagsar- beid moeten verrichten, daartoe gedwon gen door dë exposerende firma's. Het bo vengenoemd orgaan schrijft over deze zaak o.m. „Dit geval zit ons zeer hoog. We weten het, we kunnen niemand dwingen de zondag te heiligen, maar wel mogen we eisen, dat de zondagsrust niet in gevaar wordt gebracht. En we moeten er pal voor staan, dat niemand tegen zijn overtuiging in, op zondag aan het werk wordt gezet. Wat dit laatste betreft, we geven iedere collega, die met ons in het houden van de zondag een gebod Gods ziet, weloverwogen het ad vies zich niet te laten dwingen. Op dit punt is naar onze overtuiging dienstwei gering verplicht en verantwoord. Bang voor moeilijkheden? Ach, kom een principiële weigering tot het ver richten van zondagsarbeid kan heus geen geldige reden tot het geven van ontslag opleveren. Bang voor wat financiële schade? Wanneer het Gebod Gods in het geding is en ons geweten, dan blijven finan ciële overwegingen buiten beschouwing. En voor het overige, in het houden van Gods geboden is een groter loon. We moeten èn persoonlijk èn als Christelijke organisatie met alle kracht, die in ons is, opkomen en strijden voor Ploegen mannen uit 't dorp wisselen el kaar bij het luiden af. Het lijkt ons toe, dat men op die manier wat teveel van het goede krijgt. De diepere zin van het luiden gaat verloren. Trouwens, het Thomasluiden is meer een folkloristische bijzonderheid dan een christelijk ge bruik. Er wordt beweerd, dat het uit overblijfsel van de heidense gewoonte is om gedurende de twaalf nachten na de zonnewende-datum 21 december met veel lawaai de duisternis te verdrijven. De duisternis wordt immers vaak gezien als een boze macht. Zonder een dergelijk gebruik is de klok op oudejaarsavond al indruk wekkend genoeg. En het is goed om wanneer wij anders maar met een half oor naar de klok luisteren nu eens rustig op ons te laten inwerken de boodschap, die de klok komt bren gen. Wij vinden deze boodschap o.a. venneld op de klokken der hervormde berk te Oldenzaal: „Welzalig is het volb dat naar Uw klanfaen hoort" en „Jezus Christus is gisteren en heden dezelfde en tot in der eeuwigheid". de zondag als rustdag. Waarom? omdat het de Dag des Heeren is en omdat Hij, dat geboden heeft. En het houden van dat gebod is een zegen voor ons ganse maatschappelijk bestel". Inderdaad een sympathiek geluid. De Dag des Heeren dient rustdag te zijn, omdat GrOd het geboden heeft voor alle tijden. Opkomen voor de zondag mag ver wacht van alle Christelijke organisaties Daarin schuilt de kracht van elke Christelijk organisatie. Verflauwt men daarin, dan verliest men aan kracht om voor de Christelijke organisatie het pleit te voeren. 8 mm PKOJECTOREN en FILMS FOTOHANDEL J. SOMMELSDIJK ZEER GROTE AMERIKAANSE TABWE-OOGST VERWACHT Washington De Amerikaanse tar- we-oogst van 1958 zal zeer groot zijn en de beste sedert 1918, met uitzonde ring van 1946, toen de tarweoogst onge veer even groot was. Het weer is tot dusver ideaal voor de nieuwe tarwe, zo deelt het Amerikaanse ministerie van landbouw mee (Alg. Dagblad) Tijdens de laatste schoolmiddag in 1957 kwamen alle leerlingen en perso neel van de Technische school te Mid- delharnis bijeen jn de aula van de school. Enkele takken sparregroen voor het spreekgestoelte symboliseerde de Kerst gedachte, die deze gelegenheid keimaerk- te. Na enige inleidende woorden door de heer J. Appel, leraar aan de school, droeg zijn collega dhr. H. J. Snitjer een Kerstverhaal voor. Met grote aandacht volgde de jongelui de geschiedenis uit de oorlogstijd van een drietal soldaten in een veldlazaret, die in een troosteloos rauw cynisme alle hoop in de mensheid hadden verloren. Een zwaar gewond kind bewerkstelligde een grote omkeer in de harten van deze geestelijk en lichamelijk tot wrakken gebeukte man nen. Spontaan offerden zij het warmste plaatsje, het beste bed en het krachtig ste voedsel voor dit bijna uitgebluste leventje. Eén zou dit zelfs bewust met de dood bekopen. Zich geheel gevend voor dit kind, beleefden ze een waar Kerstmis! Inhakend op dit verhaal hield de di recteur, die de wegens uitstedigheid ver hinderde voorzitter verving, de slui- tingsrede. Dhr. Göbel constateerde het als een gelukkig verschijnsel dat aller- wege het houden van deze bijeenkomst als een aanwinst in het schoolleven wordt beschouwd. In de donkere dagen voor Kerstmis voelt de mens zich meer nog dan anders een gemeenschapswezen Droeve- en angstaanjagende gebeurte nissen, zowel op het toneel van het grote wereldgebeuren als in kleiner verband van eiland of dorpsgemeen schap, doet de mens talen naar be schuttend samenzijn met anderen. De „Geboorte van Het Licht" is een vol doen aan de hunkering die leeft in elk menshart betoogde spr. In deze school waar als voorportaal van bedrijfsleven en maatschappij jongeren en volwasse nen van verschillende gezindten met el kaar moeten omgaan, gelden de woor den: „leren eerbied en een ieder op eigen wijze beleven in kerk, gezin en vereni gingslokaal. Maar het zelfde vertrou wen in de overwinning van het goede vormt de basis om gemeenschappelijk te arbeiden aan de opleiding tot jonge technici, niet alleen vakkundig geschoold maar bovenal met verantwoordelijk heidsgevoel voor medemens en maat schappij. „Uw naasten lief te hebben ge lijk uzelf" als positief antwoord op de vraag „ben ik mijn broeders hoeder?'' moet later ook in het bedrijfsleven blij ken door niet ten koste van zijn colle ga's te streven naar hoge rang en sa laris. Op school dient daartoe reeds saamhorigheidsgevoel bijgebracht te worden in de vorm van teamvork, eer lijkheid en verantwoording voor elkaar en ten aanzien van de schoolgemeen schap in haar geheel. Het ,,eert uw va der en moeder" kan mede beleden wor den in het trachten te voldoen aan de verwachting van de ouders bij de studie, alsmede in het nalaten van onoirbare taal tegen de andere sexe! Het niet tot overlast zijn en ontzien van eigendom van anderen, ligt in hetzelfde vlak. Met de wens dat de viering van „De geboorte van Het Kind" de harten blijvend wijd open zal stellen, besloot de directeur zijn toespraak. P. VAN DEN OUDEN Belastingconsulent SOMMELSDIJK Voorstraat 18 Telef. 01870-27S7 Per 1 januari is het weer de tijd voor betaling abonnementsgeld voor het nieuwe kwartaal. Onze postabonnees verzoeken wij vriendelijk het bedrag ad 1.90 op onze giro 167930 over te schrijven. Het bespaart U 30 cent aan incassokosten. Mogen wij er weer op re kenen Administratie N.V. EILANDBN-NIEUWS THOLEN Hoogwater in de weeb van 29 deo. 1957 t.m. 4 jan. 1958. Z. v.m. 8.46 en nam. 21.24 uur; M. v.m. 9.36 en nam. 22.19 uur; D v.m. 10.42 uur en nam. 23.28 uur; W. v.m. 11.56 uur en nam. D. v.m. 1.05 uur en nam. 13.05 uur; V. v.m. 2.00 uur nam. 14.00 uur; Z. v.m. 2.33 uur en nam. 14.58 uur. Zondag 29 dec. Eerste Kwartier te 5.52 uur; Zondag 5 jan. Volle Maan te 21.9 u. Burgerlijke stand. Geboren: Maatje Jacoba d. v. M. C. v. Stee en A. J. Ma- ris; Anna d. v. D W. v. d. Ree en J. Agterdenbos. Overleden: J. Polderman 87 j wedn. van M. de Graaf W. Moerdijk 60 j. ongeh. Mutatie raadsleden). Om gezondheids redenen heeft de heer J. A. Gelderblom (C.H.) bedankt voor het raadslidrtiaat- schap der gemeente Tholen. Zijn opvol ger is de heer J. J. v. d. Zande. ST. ANNALAND Laagste inschrijver. De Gebr. J. en M. Moerland alhier waren met een be drag van 153.600.— de laagste in schrijver voor het Bestek T%D% 1381, code 2211.28, inzake het aanleggen, ver beteren en verharden van wegen ter lengte van ca. 2.9 km met bijbehorende werken in de Herverkaveling Zeeland, Bureau van Uitvoering Tholen. De ra ming was 195.950. Demonstratie met Digesta. Vrijdag avond had n hotel Havenzicht alhier een demonstratie plaats met het keuken- wonder „Digesta", dat als een fee reeds duizenden huisvrouwen in binnen- en buitenland helpt om tijd geld en werk te besparen. Deze kookdemonstra tie viel dan ook bij de aanwezigen, die een consumptie kregen, zeer in de smaak. Filmavond. In de zaal van de heer Lt. van Dijke alhier werd vrijdagavond een filmavond gegeven over de eventu ele aanvallen van atoombommen en de doelmatige bestrijding ervan, vergezeld door een duidelijke uiteenzetting. Verder was er nog een film van de B.B. wedstrijden in Eindhoven en een korte film over de opstand in Hongarije Voor deze avond waren diverse perso nen uitgenodigd en wel de Blokploeg van deze gemeente, de M.R.P. (Mobiele Reddingsploeg), de vrijwillige brand weer, de verbindingsdienst politie en de hulppolitie terwijl uit Oud Vossemeer aanwezig waren leden van de blokploeg en ut Tholen leden van de verbindings dienst. Ook was aanwezig burg. J. van den Bos en de heer Chr. J. C. Boot als secretaris van het Roode Kruis. Deze avond stond onder leiding van dokter A. A. Kiigel uit Poortvliet als comman dant van de Roode Kruiscolonne en on der die van de heer J. Blaas uit Tholen als plaatsvervangend K.H.B.B. (Kring hoofd Bescherming Burger Bevolking). Dokter Kügel heeft in de pauze de aanwezige leden, die in het bezit zijn van het E.H.B.O.-diploma opgewekt een cursus te volgen voor E.H.B.O., die voornamelijk gericht is op de redding van slachtoffers na een atoomaanval, terwijl hij er tevens de aandacht op ves tigde, dat er bij voldoende deelname een gratis E.H.B.O.-cursus gegeven zal wor den. Deze filmavond, die ten doel had meer inzicht te geven in eventuele atoomaanvallen en de bestrijjding hiervan werd door de heer J. Blaas uit Tholen geopend niet een kort woord gesloten. ~~^SfÜ'*5: .-■ •?!|*JifSpi;^«R>-AV^ Jt- ^/^.- \^^:-'; W^^^^^^^^M^^i'<W^. H. de J.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1957 | | pagina 5