Pcinip^ bevrijde
Iets over de winter
(die er nog niet
Expositie van foto-materiaal
fotograaf Zandstra, Sommelsdijk
INGEZONDEN
Als koning winter
nadert
Nieuws uit ZeelaDci
is)
Thoolse problemen
Ds. J. Spelt hield lezing over
Zuid-Af rïka
Kerkgeschiedenis
van Den Bommel
Brandweercommandanten
vergaderden
Bitter en zoet uit
één bron?
Tere huid?
Bladz. 2
„BILANDBN-NIBUWS"
Vrijdag 6 december 1957
Op 20 nov, j.l. werd in den Bommel
de derde jaarvergadering gehouden van
de Ver. van Brandweerkommandanten
en Onderkommandanten. Na het ope
ningswoord door de voorzitter, heette
Burgemeester van der Harst de vereni
ging hartelijk welkom in den Bommel.
Hij herinnerde eraan, dat het in vroe
ger dagen maar één stap was van de
brandweer tot de brandewijn.
Eïk korps stond op zichzelf, had vrij
wel geen kontakt met anderen. Wij
kunnen thans bij de 3e jaarvergadering
al wel konstateren, dat het van tijd tot
tijd bij elkaar komen en spreken over
brandweer onderwerpen vruchtdragend
geweest is. Wij bevinden ons in een ont
wikkelingsperiode, waarin de brarid-
Vi'eer ook door gezamenlijk oefenen sipe
ciaal in de B.B.B organisatie, tot meer
kontakt en op hoger peil komt.
Hierbij zijn de examens voor brand
wacht Ie en' 2e klasse ook zeer nuttig
gebleken. Als men eenmaal bezig is
met studie, is de volgende stap het ver
diepen van de kennis ervan, minder
zwaar.
De spreker van deze avond was de
heer J. J. C. la Fleur, welke 'op vlotte
en overtuigende wijze sprak over: „On
gevallen bij elektriciteit en brandweer.
Hij zei o.m., dat de produkten die de
brandweer, indien nodig, aflevert n.l.
water, en de E.M.G.O. elektriciteit,
aartsvijanden van elkaar zijn.
Het rekonstrueren van de oorzaken
van een brand is moeilijk en dikwijls
wordt vermeld; vermoedelijk ontstaan
door kortsluiting, terwijl soms later
blijkt, dat de brand ontstaan is op een
plaats in het gebouv/ waar geen elek
triciteit aanwezig was. Bij de ouder
wetse elektrische installaties, waar de
draden nog met schuifbuizen omgeven
waren, kan terplaatse van de overgan-'
gen brand ontstaan, welke bij de te
genwoordige schroefbuizen onmogelijk
zijn. Ook door overbelasting van de in
stallatie, het repareren van defekte
stoppen, door verdeelstekkers, lamphou
ders met stopkontakten kan brand ont
staan.
Na verschillende voorbeelden genoemd
te hebben en verzocht te hebben om bij
brand het elektrisch bedrijf te waar
schuwen werden o.a. ook branden in de
omgeving van aansluitkasten en bij 01
in transformatorstations besproken.
Neon lichtinstallaties kunnen óók
voor de brandweer gevaar opleveren.
Na een uitgebreide diskussie wordt
overgegaan naar het huishoudelijk ge
deelte van de vergadering, waaruit o.a.
bleek, dat de penningmeester de sub
sidies nog slechts van 4 gemeenten ont
vangen had, de sekretaris A. Scherpe-
nisse met algemene stemmen werd her
kozen, en besloten werd in januari
februari 1958 een avond te houden in
„Spee", waar alle brandweerlieden,
evenals 2 jaar geleden voor zullen wor
den uitgenodigd.
De onderkommandant van den Bom
mel besprak de waterwinplaatsen van
die gemeente, welke in het dorp ruim
voldoende bleken te halen, in tegen
stelling tot de buurtschappen Zuidzij
de en Kranendijk.
Melissant blijkt echter volgens de
vergadering aan de top te staan, v/at
betreft het ontbreken van deze bij een
brand beslist niet overbodige voorzie
ningen.
Na een zeer geanimeerde rondvraag
wer dde vergadering te plm. 11 uur ge
sloten.
neus, keel,borst van vastzittend slijm
(Van onze weerkundige medewerker)
Het heeft er vorige week een ogen
blik naar uitgezien, dat het met het
weer dezelfde kant uit zou gaan als
een jaar geleden in november, toen
een groot aantal Ijsclubbestuurders
overrompeld werd door een fel winter
offensief uit het Oosten.
Dit jaar liep het met een sisser af.
Het bleef bij wat uitstralingskou en
-4 graden was (op 3 meter hoogte) de
laagste temperatuur.
Lage temperaturen, en lichte vorst
door nachtelijke uitstraling vormen
meestal niet de inleiding tot een win
ter van enige betekenis. Daarvoor is een
ononderbroken transport van koude lucht
uit Rusland nodig, onderhouden door een
hogedrukgebied boven Scandinavië. Bij
een dergelijke situatie vriest het in de
regel niet alleen 's nachts, maar ook
overdag. Toch moet uiteraard boven het
Oosten reeds een depot van koude aan
wezig zijn.
In de maand november hebben we ge
zien, dat een Oostenwind lang niet altijd
koude lucht aanvoert. Ben paar weken
geleden stroomde betrekkelijk zachte
lucht uit het Middellandse Zeegebied, die
met een grote omweg via de Balkan het
vasteland had bereikt, ons land vanuit
het Oosten binnen.
De vroege winter van 1956 werd ook
in het leven geroepen door een krachtig
maximum boven de Noordse landen. Op
20 november zette het transport in, van
af 21 november kon er reeds op landijs
worden geschaatst, maar een pretje was
dat bepaald niet bij de door merg en
been dringende Oostenwind.
Soms kunt U in de weeroverzichten
ook horen spreken over koude uit Groen
land.
Hierover behoeven we ons niet al te
druk te maken, omdat deze lucht, wan
neer ze ons bereikt, veel van haar grim
mige kenmerken heeft verloren. Daar
voor zijn de Oceaan en de Noordzee ver
antwoordelijk. Ze verwarmen de onder
ste luchtlagen op het traject Groenland-
Nederland zodanig, dat de temperatuur
overdag bijna altijd enkele graden bo
ven nul uitkomt. Des nachts kan het ech_
ter best enkele graden vriezen. Nu is
-het ook weer niet zo„ dat uit de „Groen-
Dat de amateurfotografie op Flakkee flink wat beoefenaars vindt en de fo
tografie in het algemeen heel wat belangstelling geniet bleek dezer dagen
in hotel Spee, waar de heer Zandstra een expositie van apparatuur en een
fotohulpmiddelen organiseerde, waaraan verbonden een lezing met dia's in
zwart-wit en kleuren waarvoor de medewerking was verkregen van de
foto-afdeling van N.V. Philips. Tei'wijl Gevaert zorgde voor een zeer aange
naam en opgewekt slot door het afstaan van eenl komische film. Aan het in
richten van de expositie van fotomaterialen heeft fa. Zandstra zeer veel moeite
en zorg besteed, maar het resultaat mocht dan ook gezien worden. Er waren
smalfilmcamera's (8 mm) in vele prijsklassen en typen:, alsmede van diverse
gerenommeerde merken met één en twee lenzen, al dan niet in revolverkop
en allerlei accessoires, zoals hand- en driepootstatieven, filters, zoekers, titel-
apparaten enz. Naast opneemcamera's waren er natuurlijk ook projectie-appa
raten vanaf de eenvoudige, goedkope en zeer bruikbare Kodak Movie tot de
meer kostbare en lichtsterkere.
Op het gebied van fotocamera's was
een nog grotere verscheidenheid aanv\re-
zig; eenvoudige, goedkope boxjes, maar
ook de dure wereldberoemde Leica (ty
pe 3g), met diverse lenzen. Het aantal
hulpmiddelen, dat terzake de fotografie
momenteel aan de markt is, is ongeloof
lijk uitgebreid; voor elke handeling, die
men bij het opnemen, afdrukken of ver
groten heeft te verrichten is er wel een
apparaatje uitgevonden om gemakkelijk
en sekuur te kunnen werken. Het be
langrijkste eni interessantste was in deze
expositie aanwezig; afdrukapparaatjes,
dia-kijkers, draadontspanners zonnekap-
pen, voorzetlenzen, stofkwastjes, (met
blaasbalgje), statieven, balhoofden enz.
enz.
Vele begerige blikken zijn geworpen,
op de twee vergrotingsapparaten in mo
derne iiitvoering en met vele mogelijk
heden voor feilloos vergroten. De kleu
rendia en wat men daarvoor nodig heeft
was in de expositie niet vergeten.; kleu
renfilms, glaasjes ander afwerkmateri-
aal en niet te vergeten projectoren
waren in flink aantal en meerdere mo
dellen en prijsklassen, aanwezig. Dat er
in kleurenfotografie uitstekende resul
taten te bereiken zijn taleek ons uit de
foto's, die de vertegenwoordiger van Ge
vaert ons toonde; schitterende positie
ven op papier, die in handel en industrie
gretig gebruikt worden.
Opvallend was de enorme hoeveelhed
reclamemateriaal, die fa. Zandstra voor
deze avond ter beschilcking had gekre
gen. Op iedere stoel lagen twee exem
plaren van het Ned. fotG(blad Focus"
terwijl het aantal folders, brochures enz.
van allerlei fabrieken en ovoi' allerlei
camera's en accessoires niet na te gaan
was. Daar is ijverig in gegrasduind
door de bezoekers, die in de pauze vol-
lop gelegenheid kregen zich te oriënte-
nen.
Het eerste deel van de avond v/erd ge-
."vuld door de heer de Haan van Philips
met een vlotte causerie over het ge
bruik van flitslampjes. Een groot aan-
al dia's werd daarbij op het witte doek
geworpen enl na korte, technische uit
zetting over het flitslampje, zijn hoeda
nigheid en mogelijkheden, werd ,aan de
hand van vele voorbeelden aangetoond,
dat men heus geen dure .camera behoeft
te bezitten om ook binnenshuis en in de
winter gezellige tafereeltjes uit gezin
en vriendenkring vast te leggen, zoals
het flitslampje ook goede diensten kan
bewijzenj als aanvullende verlichting, of
wel: om schaduwen op te lichten. Het
was een boeiende lezing, interessant
mede vanwege diverse fraaie en exclu
sieve kleurenfoto's.
Fa. Zandstra mag op een zeer ge
slaagde avond terug zien, even&ls de be
zoekers, die er beslist flink wat nieuwe
kennis hebben opgestoken.
land-situtie" nooit een pittiger winter-
tje kan groeien,
In de afgelopen jaren hebben we wel
eens zo'n ontwikkeling' meegemaakt,
wanneer de aanvoer uit het noorden zo
stormachtig plaats vond, dat de zee geen
tijd kreeg om de lucht voldoende aan te
warmen. Wanneer zich daarbij boven de
Britse eilanden bovendien een flink
sneeuwdek vormde, waarboven de lucht
later tijdens afgezwakte wind en heldere
lucht tot beneden -10°C. afkoelde, kon
het gebeuren dat een Westenwind boven
Engeland „bereide" vorstlucht in Ne
derland importeerde.
Toch blijft een dergelijk ,,kunstv/in-
tertje" min of meer kwetsbaar, zoals
stralingsvorst in het algemeen over be
trekkelijk weinig afweermiddelen be
schikt tegen depressies, althans in Al
bion en ons aan de Noordzee liggend
landje.
(Nadruk verboden)
-0~
IV.
Onze bijzondere Thoolse medewerker
schrijft ons:
Kon, zoals we in ons vorig artikel
zagen de Z.L.M, niettegenstaande het
krachtig optreden van de linkse raads-
minderheid haar doel een Christelijke
Huishoudschool te St. Annaland te ves
tigen niet bereiken, daarmee heeft ze
haar pogen om een tweede huishoud
school, ditmaal dan een Christelijke, in
onderscheiding dan van de neutrale te
Tholen, op het eiland in het leven te
roepen niet opgegeven.
Lukte het te St. Annaland niet van
wege de rechtse raadsmeerderheid er
waren nog wel andere mogelijkheden
en perspectieven om tot de stichting van
een Christelijke school door de Z.L.M,
te komen. Heeft niet de gemeente Sint-
Maartensdijk een linkse raadsmeerder
heid? Daar lagen de kansen zeker gun
stiger in de beoordeling van het zon
derlinge feit, dat een neutrale organi
satie poogt een Christelijke school in
het leven te roepen. Met grote voortva
rendheid heeft de Z.L.M, te Sint-Maar
tensdijk een aanvrage ingediend voor
vestiging van een Christelijke landbouw
huishoudschool. Het bestuur van de af
deling van de Z.L.M, had goed gezien,.
Vi/at haar te St. Annaland niet gelukte
verkreeg ze te St. Maartensdijk zonder
slag of stoot, daar de Raad met algeme
ne stemmen de „nodigverklaring" ver
leende.
En zo zit het eiland Tholen met het
probleem, dat twee Chr. huishoudscho
len worden gevraagd, één te St. Anna
land door een daartoe aangewezen or
ganisatie en een te Sint-Maartensdijk,
waar zo de uitvoering een feit wordt
het merkwaardige verschijnsel wordt
vertoond, dat een neutrale organisatie
een Chr. School in het leven roept. We
willen het niet verhelen, dat deze gang
van zaken op ons een onsmakelijke in
druk maakt. Te Tholen maakte ze ge
bruik van haar recht een neutrale school
te vestigen. Waarom daar dan geen
Chr. school gevestigd? Nauwelijks heeft
de Z.L.M, er dé lucht van gekregen,
dat de C.B.T.B. te St. Annaland pogin
gen in het werk stelt om tot éen Chr.
huishoudschool te komen of ze gaat
ijveren voor een Chr. School. Ja haar
ijver wordt zo groot dat in zeer korte
tijd nadat de Raad van Sint Annaland
zich voor een Chr. huish. school heeft
uitgesproken een aanvrage wordt inge
diend, te St. Annaland ook voor een
Chr. Huishoudschool.
We zien daarin een stukje schoolstrijd
van een onverkwikkelijk soort. We mer
ken daarin op de oude liberale geestes
richting, die uitmaken zal welk soort on
derwijs gegeven zal worden. In de krin
gen van de Z.L.M, is de liberale rich
ting ruim vertegenwoordigd en maat
gevend voor het beleid. Niet ontkend
kan worden, dat ook Christenen van
deze organisatie deel uitmaken, maar
dat neemt niet weg, dat het liberale ele
ment er sterk in vertegenwoordigd is
en er de koers aangeeft. Een koers, die
in het onderhavige geval herinnert aan
het onverdraagzam.e liberalisme van de
vorige eeuw en dat tegenstelling is van
Christelijk onderwijs.
De Z.L.M, kan men toch moeilijk als
het aangewezen bestuur waarderen om
Chr. scholen te stichten. Vele van haar
leiders op het eiland zijn heus geen voor
standers van Chr. onderwijs. Dat is in
het verleden wel gebleken. En waar men
geen voorstander van Chr. onderwijs
is, daar wekt het toch wel verwonde
ring op, dat meer ijvert voor'Chr. Huis
houdscholen.
Waar de Z.L.M, een algemene orga
nisatie wenst te zijn, dus toegankelijlc
voor Christenen en niet-Christenen,
daar ligt het allerminst op haar weg
om te trachten Christelijke Huishoud
scholen te gaan stichten vooral niet als
het er, om gaat om daar door Chr. or
ganisaties de v\reg te versperren om tot
opening van een Chr. school te komen,
Hoe zal ook de Z.L.M, als een huis dat
in zich zelf verdeeld is, immers voor- en
tegenstanders van het Chr. onderwijs in
zich bergende een Christelijke Land-
bouwhuishoudschool kunnen beheren?
We zijn er van overtuigd, dat het bij de
Z.L.M, er om te doen is haar overheer
sende positie op Tholen te behouden en
dat ze om de C.B.T.B., de Christelijke
organisatie, de voet dwars te zetten er
zelfs toe overgaat om in strijd met haar
aard en beginsel Chr. scholen te stich
ten. We kunnen dit niet anders doen
dan een verderfelijke tactiek noemen
en spreken de hoop uit, dat het aan de
C.B.T.B. mag gelukken een Chr. Land-
bouwhuishoudschool te stichten, omdat
er dan meer waarborgen zijn dat er
werkelijk een Chr. school tot stand zal
komen gaat het van de Z.L.M, uit, dan
kan dat vertrouwen er niet zijn omdat
deze organisatie een neutraal karakter
heeft.
----------o----------
PLAATST UW FAMILEE-BEEICHTEN
IN EILANDEN-NIEUWS
onze bijzondere Thoolse medewerker
schrijft ons:
Bitter enzoet, ja dat kan tegen
woordig uit dezelfde bron. Daar is de
Z.L.M. Een organisatie, die er zich op
beroemt neutraal te zijn. In wier gelede
ren plaats gevonden moet kunnen wor
den voor belijders en niet-belijders van
de Christelijke godsdienst. Een organi
satie, die er wel voor waakt zich Chris
telijk te noemen en zich op positief Chr.
standpunt te plaatsen, want dan zou ze
geen tehuis kunnen bieden aan hen, die
niet van Christelijke belijdenis zijn. Een
positie innemend, dat men om der wil
le van hen, die zich niet achter de Chris
telijke beginselen scharen zich neutraal
uitleeft.
Wat is neutraal Neutraal is iets on
bestaanbaars. Neutraal is een onding.
Neutraliteit loopt altijd uit op anti-
Christelijk De mens is niet neutraal Men
kan verwachten dat de neutrale Z.L.M,
neutrale huishoudscholen sticht. Dat is
geheel in haar lijn en de volledige con
sequentie van haar besta,an. Maar dat
diezelfde neutrale organisatie Christelij
ke huishoudscholen sticht, zie dat is een
inconsequentie. Dat is strikt genomen 'n
innerlijke tegenstelling waarop het woord
der Heilige Schrift van toepassing is:
„Welt ook een fontein uit een zelfde
ader het zoet en het bitter?" En de ge
meenteraden die nemen het. Eigenaar
dig. Een front wordt gevormd van links
en rechts om zich uit te spreken voor
een Christelijke Huishoudschool, te
stichten door een neutrale organisatie.
Van Liberaal tot Socialist aan de ene
zijde, van S.G.P. en A.R. aan de andere
zijde. Ben eenheidsfront voor een inner
lijk tegenstrijdige zaak. Behoudens twee
A,R. geineenteraadsleden uit de gemeen
teraad van Poortvliet. En Stavenisse en
Poortvliet en Sint Maartensdijk? lOp al
die plaatsen gaan rechtse raadsleden in
vereniging met socialist en liberaal om
een Christelijke Huishoudschool te krij
gen uit de hand van een neutrale vere
niging die te Tholen als gevolg van haar
beginsel een neutrale Huishoudschool
stichtte. Met recht bitter enzoet
uit dezelfde ader. Het onmogelijke mo
gelijk geworden.
l Babyderm-zeep
PAS OP DE DIEREN
1. Bij het invallen van vorst denke men
er aan de dieren zo veel mogelijk op
stal te zettenl. Schapen kunnen beter
buiten blijven maar dan moet er wel ge
zorgd worden voor drinkwater en bij-
voedering.
2. Het verdient aanbeveling om koeien
die nog buiten zijn van een dekkleed te
voorzien,. Bijvoedering en drinkwater
moeten worden verstrekt. De dieren
moeten ook een beschuttende plek kun
nen vinden (schuur of onderdak)
3. Het hakkeni van bijten is voor de vo
gels dringend noodzakelijk. Ze hebben
soms meer behoefte aan water dan aan
voedsel. Evenwel dat laatste is ook be
langrijk.
i. Werp geen voedsel voor de vogels op
de grond. Ze worden anders zo gemak
kelijk een prooi voor de katten. Een
voedertafeltje kan gemakkelijk worden
geplaatst door een paaltje van 1.75 m.
in de grond te zetten en een plankje er
op met een richeltje er om heen. Rotte
appelen en klokhuizeni van appelen en
peren zijn vitamine voor de vogels.
Geef de vogels ook gelegenheid om vet
tot zich te nemen, b.v. door de z.g.n.
„vetboUen", een klompje schapenvet
met wat vogelzaad er doorheen! verr
mengd. Ook een halve kokosnoot aan
een draadje opgehangen, zal dankbaar
worden geaccepteerd.
5. Watervogels kan men ook dienen met
fijngesneden groenvoer (b.v. boeren
kool). Wij denken aan de meerkoeten.
6. Bij gladde wegen zet uw paarden
scherp.
ST. ANNALAKD
Na daartoe ingeleid te zijn door de
plaatselijke predikant ds P. Westland,
hield ds J. Spelt Ned. Herv. predt. te
Dinteloord vrijdagavond een interessan
te causerie over zijn bevindingen, opge
daan tijdens zijn reis naar Zuid Afrika,
in het catechisatielokadl der Ned. Herv.
kerk. In een boeiende toespraak schet
ste spr. 't ontstaan van de boerenneder-
zetting in genoemd werelddeel.
Het was oorspronkelijk de bedoeling
van Jan van Riebeek, om bij de Kaap
een verfrissingscentrum te bouwen,
waar echter niets van terecht kwam,
maar waar toch een nederzetting van
boereru gesticht werd. De natuur van
Zuid-Afrika is ongelooflijk mooi. De
mensen leven „buiten", gezien het tro
pisch klimaat. Zuid Afrika is een bij uit
stek protestants land, waar de traditie
groot is, maar waar men zich nog houdt
aan de drie formulieren van Enigheid.
Uivoerig behandelde ds Spelt het ker
kelijk leven!. Er zijn daar drie kerken,
n.l. de Nederduits in de Oranje Vrij
staat, Hervormde kerk, die veel over
eenstemming vertoont naet de Ned.
Herv. kerk in ons land, de Ned. Geref.
kerk, met name in de Kaapprovincie,
die gelijkt op de Geref. kerken in Ne
derland en de Geref. kerk, die een
schepping is van Paul Kruger. De ge
meenten in dit gebied zijn meestal van
Geref. signatuur. De predikanten heb
ben er eeni zeer uitgestrekt arbeidsveld.
Over het algemeen zijn de Zuid Afrika-
ners geen, trouwe kerkgangers, terwijl
ge ook niet houden van leergeschillen.
Wel houdt men er huisgodsdienstoefe-
ningeni. Er wordt zeer streng gelet op
de vormen. De avondmaalsdiensten wor
den echter wel trouw bezocht.
Vervolgens behandelde ds Spelt nog
de apartheidspolitiek. Er wonen zo'n 11
miljoen kleurlingen tegenl 3 miljoen
blanken. Het rassenprobleem is hier
echter ook nog niet opgelost. Er leeft
bij deze bevolking een sterke drang
naar de onafhankelijkheid. Men wil nu
eenmaal vrij zijn. De bekende boerenh
oorlog van 18991902 zit deze mensen
nog zeer goed in het geheugen. Van
daar dat men niet Engels gezind is.
Ook is men er bang voor het commu
nisme. Tot voor kort waren er twee
vlaggeni en twee volksliederen, n.l. een
Engelse en een Zuid Afrikaanse. Beide
Engelse zijn afgeschaft.
Na een korte pauze bestond er gele
genheid om aan ds Spelt vragen te stel
len, waarvan een druk gebruik werd ge
maakt. Bij de beantwoording hiervan
sclietste spreker nog het een eni ander
over het onderwijs, over de organisatie
van de boeren, over de emancipatie van
dè vrouw en over de maatschappelijke-
en sociale toestanden in dat land.
Ds Spelt eindigde zijn boeiende toe
spraak met het citeren van twee cou
pletten van het Zuid Afrikaanse volks
lied. Na door ds Westland hartelijk te
zijn dank gezegd voor zijn prachtige
causerie, eindigde ds Spelt met dankge
bed.
(42.)
DE FEANSE tijd (1795-1813)
Inleiding
Tot recht begrip van hetgeen hier in
deze jaren is voorgevallen, dient te wor
den bedacht, dat in 1789 de Franse Re
volutie is uitgebroken. De omkering vras
zo volkomen, dat de fanatisten meenden
het Franse heil overal te moeten aan
brengen.
In ons vaderland werd het volk in
twee groepen verdeeld. De prinsgezmden
namen het op voor het oude regiem, de
patriotten kozen partij voor de Fransen,
die in 1793 ons land bnnenrukten. De vo
rige maal hebben wij gezien, dat de pre
dikant vrijgesteld werd van veiantvv'oor-
delijkheid ten aanzien van de geldkisten
in zijn huis. Maar in bovengenoemd jaar
moesten de Fransen wijken. Zij kv.^ameri
echter in 1794 terug en werden door de
patriotten geestdriftig als bevrijders ont
vangen. Op 18 januari 1795 verliet de
Prins ons land en met de val van het
'Oranjehuis viel meteen de oude Repu
bliek. De Nederlandse Unie van provin
ciën zakte ineen, niet zozeer door Franse
wapenen als wel door eigen innerlijk be
derf en verraad.
Historische rechten werden verouderd
verklaard en men verkondigde de stel
ling, dat er onder de mensen geen onder
scheid mocht bestaan, hetwelk uitkwam
in de leuze: Vrijheid, gelijkheid en broe
derschap. Deze drie woorden staan boven
alle brieven en officiële stukken.
Zo ontstonden dan met de komst der
Fransen in 1795 absoluut nieuwe toestan
den in Kerk en Staat. Alles werd door
tastend gewijzigd, hetgeen ons nader zal
blijken. Zelfs veranderde men de kalen
der en jaartelling en noemde het jaar
1795 het jaar I van de Bataafse vrijheid.
Wie hier tegen in ging werd afgezet,
verbannen of gedood. In 1795 kwam al
les op losse schroeven te staan en uit
vrees voor straf werden velen Fransge-
zind. Zo ook de kerkeraad van Den
Bommel, maar de predikant niet. Er wa
ren natuurlijk kerkeraadsleden die zich
zo hielden uit vrees voor verlies der goe
deren. Maar de principiële houding van
de predikant zou grote moeite veroorza
ken, welke reedg aanving na zijn sterk
gekleurde Oranje-prediking, gehouden in
de critiekste tijd, waardoor de regering
ingreep en hem reeds op 19 juni 1795
schorste. Eenmaal uitgerangeerd zijnde,
bleef hem niets anders over dan maar
kalm afwachten, wat er verder over hem
zou worden beslist. Dergelijke predikan
ten waren nergens beroepbaar, waarte
gen reeds in 1791 openlijk gewaarschuwd
was door de Z. Hollandse Synode. Wiijj
men toch een Oranjeklant beroepen, rijj
diende men zich te wenden tot de Ge,
committeerde Raden te Hoorn en Dej
Haag.
Ta hoofdzaak ging het op ons clorn
in deze tijd om drie zaken:
1. Schorsing en verwijdering van Ds
A. de Vooght.
2. Maatregelen tot instandhouding
van de Hervormde godsdienst in
het algemeen en de gemeente van
Den Bommel in het bijzonder,
S. De strijd met de Roomsen over (jj
kerkelijke goederen.
Schorsing en verwijdering van
Ds. A. de Vooght.
Deze niet alledaagse kv/estie is uitvoe.
rig in het notulen-boek beschreven. Wat
heeft mijn oude gemeente toch een mooi
archief. Weest er zuinig op en zorg voor
goede bev/aring. Maar nu ter zake.
Om de lezer nu midden in deze on
verkwikkelijke zaak te plaatsen, deler,
wij al vast mede, dat de predikant in
1795 is geschorst, in 1801 is verwijdert
uit de classis en tenslotte uit de pastorij
is gezet.
Daarna ging de kerkeraad over tot
beroeping. Deze keuze viel op Ds,
Wuyster, die een niet ondertekende Ijrief
ontving van een Bommelaar, vriend vas
Ds. de Vooght en vijand van de Icerke-
raad. De inhoud komt in grote trcklien
hierop neer:
Er wordt gewaarschuv/d voor Den
Bommel wegens de smartelijke ervarin
gen, die de predikant daar gehad lieeft
door de onrechtvaardige bejegening liem
aangedaan. Hij is door toedoen van de
schoolmeester A. van Weel op cnwet.
tige wijze geschorst, en dat wel door een
ccmm.issie die daartoe niet gekwalifi
eeerd v/as, doch alleen bevoegd v/as ver-
anderingen aan te brengen in de burger
lijke regering. De schorsing duurde nst
zo lang als de voorlopige vertegenwoor-
digers°van het Volk van I-ïoUand zulks
goed of kwaad achtten. De kerkeraad
heeft hem in zijn lijden niet ondersteund,
ja erger, deze heeft herh bj,] de classis
aangeklaagd en de ringpredikantcn heb
ben zijn tractement verdeeld. Toen er
anmestie (algemene schuldvergif f sais
over het gehele vaderland afgekondigd)
kwam op 15 decem.ber 1798 en 25 niaa;t
1801, meende Ds. de Vooght hieronder
niet begrepen te zijn, daar hij zich taget
's Lands wetten nooit heeft verzet. Toen
hij verzocht werd zijn dienst te hervat
ten, eiste hij zijn tractement op, doch dat
geld was verdeeld. Zo bleef de zaak Iran-
gen. En dat was een groot nadeel voor
de gemeente. De Paas-classis van 1801
beschuldigde hem van verlaten van zijn
dienst en heeft hem verwijderd per 23
juni 1801, v/aarbij de gemeente vacant
werd verklaard, terwijl Ds. de Vooght
eiste in ere hersteld te worden door de
genen die hem«geschorst hadden. Dit on
mogelijk zijnde, is hem de pastorie op
gezegd tegen 1 en uiterlijk 15 september
1801.
Ziehier het gevoelen van een buiten
staander, inwoner van Den Bommel die
alles van nabij beschouwd heeft, veel m.et
de predikant heeft omgegaan en dus
meende ter zake kundig en tot oordelen
bevoegd te zijn.
Wij zullen echter eerst ook het oordeel
van de kerkeraad vernemen alvorens
hierop verder in te gaan. De kwestie is
van algemeen kerkhistorisch belang.
Daarom zullen wij het gehele verhaal
door de opvolger Ds. Outhuys (1802-
1812) opgetekend, een volgend maal in
hoofdzaken mededelen.
Ds. G. van der Zee
(Wordt vervolgd)
Maarssen
7. Leg nooit een paard een koud bit in
de mond, anders loopt men (tot eigen
schade) gevaar, dat de tong van het
dier aan het ijzerenl bit vastvriest en
dan ig het leed niet te overzien. Men
moet het bit dus enigszins warm maken
zodanig dat men het met de handen kan
vast houden.
Geeft de dieren bij strenige koude een
dek op de rug en eventueel voor de
borst. Ook op een behoorlijke tochtvrije
stal moet worden gelet.
8. Let op de waakhond. Haal hem bij
hevige kou 's avonds en 's nachts in
huis of in de schuur en als hij op de
dag buiten is, geef hem dan zoveel mo
gelijk bewegingsvrijheid.
9. Deponeer de kat 's avonds niet buiten
de deur. Zet in huis een bak met schoon
zand of turfmolm klaar.
P. VAN DEN OUDEN
Belastingconsulent
SOMMELSDIJK
Voorstraat 18
Telef. 01870-3737
MIDDELHARNIS
Kerstzangavond. Op woensdag 18
december a.s. zal in de Ned. Herv. kerk
alhier een kerstzangavond worden ge
houden, uit te voeren door het Chr.
Gemengd koor „Jubilate Deo", met me
dewerking van het Chr. Gemengd Kin
derkoor „De Jonge Lofstem" dirigent
G. Zoon.
De consulent ds. P. van Wakeren van
Stad aan 't Haringvliet zal een Kerst
meditatie houden), terwijl het slotwoord
zal gesproken worden door ds A.
Gooyer te Sommelsdijk. Organist is Arie
Keijzer. Aanvang 7 uur precies. Pro
gramma's zijn verkrijgbaar 50 cent.
DIRKSLAND
Beroepen. Ds H. van Gilst heeft een
beroep ontvangen naar de Geref. Gem.,
te Dordrecht.
MELISS'ANT
Kleurenfoto's. Zaterdagavond zullen
de heren Boomsma in het verenigings
gebouw voor de jeugd een lezing (met
kleurenfoto's) houden over de reis die
zij deze zomer maakten naar Grieken
land. De zaal wordt om 7 uur geopend,
OUDDORP
Voorvork brak. Het 8 jarig zoontje
van P. Witte had het ongeluk met de
fiets te vallen omdat de vcorvork bralt,
het ventje was zo erg aan het gezicht
gehavend dat dr Ruizeveld de wonden
moest helen.
Winkels open. De winkels zijn van M
dec. ot 24 dec. en van 28 dec. tot 31 dec,
1957 des avonds tot 9 uur geopend,
OOLTGENSPLAAT
Burgerl. stand over nov. 1957.
Geboren: Bernardus Johannus z, v,
M. A. Hack en A. Hameeteman; Arie
Jacob Gerrit z. v. J. M. v. Rossum en
E. Korteweg; Dingeman z. v. J. Kooij-
'man en H. v. d. Veer; Willebrordurf
Maria z. v. J. v. Kouteren en C. M. v,
Everdink.
Overleden': A. Oudzegel 86 j, wedn,
van J. Kol, eerder van A. de Visser;
Maaike Mans 68 j echtg. va;n G. Kroon
Gehuwd: G. Duim 32 j en A. J. Brui'.v
se 20 jG. J. Hoogstad 31 j en C, J.
Kooijman 31 j; A. J. Ypelaar 22 j en
C. Kerp 20 j
Ingekomen: A. M. Braber van België;
H. V. d. Veer van Nieuwe Tonge;
Kievit en echtgenote van Den Bommel,
Vertrokken: A. H. Verhoeven naar
Nieuw Buinen; P. v. d. Ouden naar Ou
de Tonge; C. J. Kooijman naar Hekelin
gen; A. W. Huijsmans naar Schiedam,
Woonhuis. Aan de heer G. van der
Welle en Zn. te Den Bommel is opge
dragen het bouwen van een woonhuis op
een perceel grond aan de Weesmolen
straat, voor rekening van de heer K,
Kromdijk.
Slachtbewijzen. In de maand novem
ber zijn op de gemeente-secretarie 80
bewijzen voor huisslachting van een var
ken uitgereikt.
THOLEN
Waterstanden in de week van 8 t-w-
14 december
Z. V. m. 3,54 nam. 16.14; M 4.30 en
16.52; D. 5.08 en 17.34; W 5.52 en 18,24;
D. 6.42 en 19.17; V. 7.35 en 20.14; Z-
8.33 en 21.15. 7 dec. Volle Maan te 7,16
uur 14 dec. Laatste Kwartier te 6.45 'J,
Kerkdiensten. Zaterdagavond om 7,3"
uur hoopt voor de Geref. Gemeente
voor te gaan student Blok uit Rotter
dam.
Dinsdagavond 10 dec. om 7 uur hoop'
voor de Geref. Gem. voor te gaan ds M,
Heerschap uit Borsele
