EiiAnDEn-niEuws
i¥OROL maakt Sneeuwwitjes Cden
Ouddorp heeft een goed
sluitende begroting
St. Nicolaas
kiest Zandstra
J. Zandstra
2de blad
Vrijdag 29 november 1957
No. 2651
Talloze Rheumatieklijders
vonden baat bij 'n
bloedzuiverende buur met
Kruschen Salts.
In blijde Verwachting
Toenemende bevolking. De trek
uit de noordelijke provincies naar
het westen Friesland De emi
gratie.
Het wordt vol in ons landje. Elk jaar
stijgt het aantal inwoners met ruim
10.000 zielen. Thans telt Nederland elf
millioen inwoners. In 1956 is het inwo
nertal gestegen met 135379 zielen, een
jaar daarvoor is de toename 141.700 ge
weest. Zoveel mensen geven ook zoveel
bedrijvigheid; voor allen moeten hui
zen, scholen, fabrieken zijn, allen moe
ten gekleed en gevoed worden, dat geeft
zorgen genoeg aan de bestuurders van
land, provincie en gemeente.
Hoe verdrietig zou het zijn wanneer
er geconstateerd moest worden, dat ons
land in inwonertal daalde. Gelukig is
Nederland nog niet een uitstervend
land, integendeel, de levensduur stijgt
door Gods goedheid nog elk jaar en is
in ons land de hoogste ter wereld.
Voor al deze mensen moet levenson
derhoud zijn en dat wordt door arbeid
verworven. Al de productie geeft weer
nieuwe arbeid aan handel en verkeer
en zo is er een schone samenhang in
heel het economisch leven. Om te pro
duceren moet er geld in fabrieken,
schepen, werktuigen belegd worden.
Daarvoor zijn voor al de nieuw in het
arbeidsproces komende mensen investe-
ringsgelden nodig. Het gaat er nu maar
om te zorgen dat die investeringskapi
talen er zijn en bijvoorbeeld de rege
ring niet zóveel lasten oplegt, dat er bij
na geen geld in de bedrijven kan gela
ten worden. Dat is niet „oud-liberaal"
geredeneerd, maar dat is eis van chris
telijk beleid, van zuinigheid en voor
zichtigheid. Dat behoedt er ook voor
uit de staatskas maar subsidies uit te
strooien over het volk en te leven als
de vrolijke Frans.
In de vermeerdering van de bevol-
lung hebben zo goed als alle provincies
gedeeld; alleen Friesland heeft verle
den jaar 565 inwoners verloren. Dat te
kent de trek naar het westen (het klinkt
amerikaans!) in ons eigen land. Want
Noord- en Zuid-Holland met hun grote
steden en havengebieden, kortom het
gebied dat men noemt de „Randstad
Holland" vraagt veel mensen en die
trekt men nog al uit Friesland, Gronin
gen en Drente weg, zodat men daar
ook al weer zorgen over heeft. Immers,
als uit een gemeente velen wegtrekken
kwijnt de winkelstand ook, het vertier
gaat er uit, en het een trekt het ander
mee omlaag. Neen, laat Meneerse maar
voor een geschenk dat in alle sei
zoenen zijn waarde behoudt.
CAMERA'S in alle prijzen vanaf
15.50 uitsluitend de goede mer-
Iren.
FLITSAPPABATEN v.a. 14.10
compl. met tas.
STATIEVEN met en zonder
draaikop.
DIAPROJECTOREN en KIN
DERPROJECTOREN met FILM-
STRIPS.
Alle Dia-artikelen zoals plastic
raampjes, klapmaskers, dekglaas-
jes, plakpers etc.
VERGROTINGSAPPARATEN
kleinbeeld en 6 x 6.
8 mm CAMERA'S, PBOJECTO-
EEN en aUe CINé-toebehoren.
Verder zonnekappen, filters, com
bi-tassen, draadontspanners, ont
wikkelaars, papieren, schalen,
tangen, thermometers.
Enorme sortering FOTO-ALBUMS
en FOTO-LOSTEN
VAKKUNDIGE VOORLICHTING
EN... DE BEKENDE ZANDSTRA
SERVICE
Atelier en f otohandél
W. Krakeelstraat 8
Sommelsdyk Tel. 01870—2057
groeien, hoor; er moet leven in de brou
werij zijn. Waar het volk is daar is de
nering.
Onze eilanden zijn vruchtbaar, er
woont een ijverige bevolking en er zijn
knappe zakenmensen. Worden de tijden
niet al te ongunstig dan belooft dit wel
iets voor Flakkee en wat daar weer
achter ligt. Dan moet echter ook de
verbinding met de vaste wal aan de
toenemende behoefte voldoen. Men is
nu al meer dan veertig jaar daarover
doende, het wordt hoog tijd dat de.
schade door tijdverlies en hoge tarie
ven eens wordt verdreven. Worden er
zulke kapitalen aan belasting gevor
derd als thans gebeurt dan moet een
welvarende landstreek niet nodeloos
bezwaard worden door onvoldoende ver
bindingen.
Maar nu nog eens de Friezen. Zij heb
ben ook steeds een behoorlijk aandeel
gehad in de emigratie naar andere lan
den. Friezen zijn blijkbaar -ondeme-
mingsvol.
Het is met de emigratie van ons land
een va-et-vient, gaan en komen. In
1955 was het netto resultaat van het ko
men en gaan naar en van het buiten
land, dat er uit Nederland 5200 mensen
weg gingen. In 1956 was het netto-ver
lies 10981. En dan doet Friesland naar
verhouding niet onder voor een grote
provincie als b.v. Zuid-Holland.
In rooms-katholieke streken is de
vertrekzucht minder groot. Onder al de
vertrekkenden nemen de gereformeerden
en hervormden een grote plaats in. Dat
verschijnsel geeft ook al weer te den
ken in verband met de godsdienstige en
politieke samenstelling van ons volk.
De provincie Zeeland houdt zich dan
beter en meer naar mijn zin: daar ves
tigden zich uit het buitenland 1100 men-
En 't betekent als het ware een her
wonnen leven, als ge, bevrijd van Uw
Rheumatische Pijnen, weer monter en
vief uit de voeten kunt, bevrijd van
stijfheid en stramme pijn. Begin mor
gen zonder verwijl met Kruschen Salts;
U zult al gauw zelf ervaren hoe goed
ge er U bij voelt.
sen en er vertrokken er 867, dus was de
winst 223 personen. In het geheel kreeg
Zeeland in een jaar 1871 inwoners er
bij. De verbindingen met Zeeland zijn
zeer verbeterd.
De motieven voor vertrek naar an
dere landen zijn verschillend en wij
moeten die voor ieders rekening laten.
Om de onrust te ontvlieden moeten wij
maar niet emigreren, want heel de we
reld is onrustig en vol gevaren. En men
moet niet vergeten: bij al wat tot klacht
reden geeft is Nederland nog een land
waar het Woord Gods te horen is, een
land dat in dezen nog beyoorrecht is.
Wat wij van elders horen en lezen geeft
ons niet directe aandrang om de kof
fers te pakken: op naar dat oord, daar
moeten wij wezen!
Voor ruim een eeuw geleden was er
ook emigratie. Vele gezinnen, vooral uit
het oosten des lands, trokken toen met
ds. van Raalte naar de prairiën van
Noord-Amerika. Hier te lande werden
zij verhinderd de prediking der Schrif
ten te horen, liberale verwatenheid
dwong hen de leugenprofeteri aan te ho
ren; naar de kerk en anders: geen
brood! Om hun vertrek uit een schul
dig land en een vervallen kerk zijn zij
toen in gedicht en prentkunst zeer be
spot; er waren veel kinderen Gods bij
deze emigranten. Liberaal Nederland zag
toen de beste burgers, die nog een stut
voor volk en kerk waren, vertrekken.
WAARNEMER.
-^ Veel geheibel over de Marijkeweg maar met een
happy end
-^ B. en W. becritiseerd omdat ze raadsbesluiten
niet uitvoeren.
Burgemeester moest 1000 gulden uit eigen zak
betalen: een storm in een glas water!
Oude lijkwagen gaat naar Streekmuseum.
De raad van de gemeente Ouddorp kwam dinsdagochtend bijeen. Het werd een
lange zitting, die duurde van 's morgens half tien tot 's middags half een. B. en
W. had in deze vergadering veel critische opmerkingen aan te horen; het be
gon al over de woningnood'. Er was een nieuw schetsplan voor de bouw van 20
woningwetwoningen; sommige raadsleden meenden dat daarmee het vorige be
sluit van 20 woningen was vervallen. Dit bleek niet zo te zijn. Bij de behan
deling van het voorstel tot verbetering van de Prinses Marijke weg, ging het
er warm toe. B. en W. werd verweten dat ze de raadsbesluiten niet uitvoer
den en dat de burgemeester op eigen houtje een sondering op deze weg had
laten toepassen, wat 1000.kostte. Er waren heren die dit de burgemeester
uit eigen zak wilden laten betalen! Maar het geval nam een gunstige wen
ding. De burgemeester heeft zijn kruitpas verschoten, toen alle leden uitge
sproken waren. De bewoners van de Marijkeweg hadden alle gratis grond aan
geboden tot aanleg van een verharde weg op 7 meter breedte. Een aanbod, dat
gretig werd aanvaard. De schermutselingen liepen alle met een sisser af, ook
met die duizend gulden. Waar de burgemeester trouwens heel niet bang voor
was en de volle medewerking op zich nam. Een unicum op ons eiland is Oud
dorp dat het zulk een goed sluitende begroting heeft. Met f 17.000.op de on
voorziene en er kon f 20.000.naar de reserve worden gedirigeerd.
De voorz. burgemeester J. Kleijnen-
berg opende met gebed. De notulen
werden vastgesteld, waarna de ingeko
men stukken volgden, die voor het groot
ste deel onder de hamer doorgingen.
De raad ging akkoord met een ver
zoek van het bestuur van de Stichting
voor de Voor- en Nazorg van Geestes
zieken in Zuid-Holland, te 's-Graven-
hage om de toegekende subsidie voor
het jaar 1958 te verhogen tot 6% et. per
inwoner; schrijven van het college van
Ged. Staten, waarin krachtens het be
paalde in artikel 183 der gemeentewet
het gevoelen van de raad wordt ge
vraagd nopens een voorgenomen herzie
ning van de bezoldiging van de ambte
naren van de burgerlijke stand met in
gang van 1 januari 1957.
De heer Hameeteman was van ge
voelen dit niet toe te passen. Het werk
gebeurd in de gewone werkuren.
De heer G. Tanis informeerde naar
het grondmotief, waarop de voorz. ant
woordde dat het z.i. in hoofdzaak lag
voor de kleding van d^ ambtenaar, om
behoorlijk gekleed voor de dag te ko
men. B. en w. stellen voor het goed te
keuren waartoe werd besloten. De heer
Hameeteman stemde tegen.
Ingewilligd werd een verzoekschrift
van de burgemeester van Brielle om een
eenmalige subsidie voor het jaar 1958
beschikbaar te stellen voor de afwikke
ling van de lopende opleidingscursus
voor kleuterleidsters (4 et. per inwoner)
Gewijzigd werd de gemeentebegro
ting 1957, o.m. verwarming school, af
rastering voetbalveld enz. Op het laat
ste was dhr. T. Koek tegen. Hij was
indertijd tegen het voetbalveld geweest
en daarom ook hiertegen. Weth. Grin-
wis, de heren T. Grinwis en de Jong
stemden eveneens tegen.
Gewijzigd werd de bez^oldingsveror-
dening 1955 (invoering leeftijdsionen
voor werk- en vaklieden). De heren
Hameeteman en Komtebedde verklaar
den zich tegen. De eerste zag niet in
waarom deze mensen verhoging moes
ten hebben en de tweede meende dat
het later toch weer veranderd moest
worden. De Vo'ótz. lichtte toe, dat het
volgens Rijksvoorschrift was. Ook M.
Tanis en G. Tanis verklaarden zich te
gen. Met 74 stemmen aangenomen.
Woningbouw
Voorstel nieuw schetsplan voor de
bouw van 30 woningwetwoningen aan
de Wilhelminaweg. De heer G. Tanis
was eerst van plan bij de begroting over
de woningbouw te spreken. Nu het aan
de orde kwam, deed hij het nu maar.
Indertijd was er een plan voor 31 wo
ningwetwoningen.
In sept. kwam een plan ter tafel van
16 grotere en een aantal kleinere wo
ningen. De raad meende toen dat de
grote woningen een te hoge huur zou
den doen, en besloot toen 20 woning
wetwoningen te bouwen. Nu er weer een
ander plan ter tafel komt bevreemdde
dit spreker en hij merkte op, dat de
besluiten van de raad niet worden uit
gevoerd. De woningnood is groot en
het duurt alles veel te lang. De techn.
dienst heeft het eerste plan gereed ge
maakt, waarom is dit niet uitgevoerd?
Dit plan zinde spr. niet, omdat de ka
mers te klein waren. Spr. wilde het
naar de pruUemand verwijzen. Hij con
stateerde dat er op deze wijze van het
toegekende bouwvolume verloren ging.
De heer C. v. d. Bok betreurde het
diep, dat b. en w. zo gehandeld had. De
gehele gemeente zal er door geschokt
zijn, dat deze 20 woningen voor ons
wèg zijn- Het bestaat eenmaal niet dat
deze woningen dit jaar nog gereed ko
men.
De heer Hameeteman sloot zich daar
bij aan. Het plan van de eerste 20 wo
ningen diende te worden uitgevoerd.
B. en w. wil dit nu wel camoufleren
met dit plan, maar hij becritseerde de
ze handelwijze scherp.
De voorz. antwoordde dat de plan
nen van september als nog zullen wor
den uitgevoerd. Dat plan komt hele
maal niet te vervallen!
„Het gaat over de bouwvolumes van
dit jaar" zei dhr. v. d. Bok. Zijn die
woningen nog te redden vroeg spreker?
Dan krijgt U een krans van rozen!
De voorz. meende van wel. Aan een
krans had hij geen behoefte. Het minis
terie van Wederopbouw is op de hoogte
van deze handelwijze zei spreker.
„Wat is de reden van deze vertra
ging?" vroeg dhr. T. Koek.
De voorz. antwoordde dat hij geen
gesloten bebouwing wilde in de gemeen
te. De kleine woningen liggen 4 aan
elkaar, spr. vond 5 maal 4 een ramp
voor de bewoners. Hij wilde liever blok
jes van twee.
„De grond is er te duur" merkte de-
heer G. Tanis op.
„Dat ligt niet aan mij!" zei de voorz.
Weth. Grinwis: Het is toch de be
doeling om zo goedkoop mogelijk te
bouwen? Spreker was voor het plan van
september. De huren mogen niet zo
hoog komen.
De heer C. v. d. Bok informeerde naar
de kozijnen. Hij wilde niet dat de men
sen hun hele leven tegen een lat aan
moesten kijken.
De heer Hameeteman meende dat de
woning van gemeente-secrearis onder
de subsidie woningwetwoningen kon
vallen. Hij wilde dan inplaats van 20,
24 woningen bouwen.
De voorz. antwoordde dat het laatste
geprobeerd zal worden. Wat de raam
kozijnen betrof wilde hij niet zoveel op
merkingen maken; het plan mocht er
niet op af stuiten. Ging het, dan zal
het worden veranderd. Het voorstel van
b. en w. werd daarna goedgevonden.
Voorstel b. en w. tot het nemen van
een besluit houdende het verzoek als
bedoeld in art. 55 quater der L.O.-wet
1920 t.a.v. de openbare lagere school
voor 1958.
Hierover werden enige vragen gesteld
door dhr. T. Grinwis, t.o. van de vergoe
ding van de Chr. school die door de
voorz. afdoende werdeii beantwoord. De
Chr. School heeft altijd alles gekregen
wat gevraagd is zei spreker. Vastge
steld werd daarna het bedrag per leer
ling voor het bijz. lager onderwijs en
het getal wekelijkse lesuren voor het
vakonderwijs bepaald. Goedgevonden
werd een verhoging van het crediet bij
de Bank van Nederlandse Gemeenten en
een aanvrage om Koninkl. goedkeuring
verordening visafslag, idem op de hef
fing straatbelasting (waar Hameeteman
tegen was) en idem op de heffing van
begraafrechten.
VaststeUin.gr begrotingen
De heer G. Tanis bracht namens de
commissie rapport uit. Hij had lof voor
de samenstelling van de begroting, die
voor het Armbestuur sloot in inkomst
en uitgaaf met een bedrag van 7522.27
Deze werd z.h.s. goedgevonden. Daarna
volgde eerst een tweede wijzigingvan
de begroting van de gemeenschappelij
ke technische dienst voor 1957 en 1958.
Volgens de rapporteur G. Tanis was de
post voor Ouddorp 10.821.25, dus
3000.hoger dan oorspronkelijk ge
raamd. Met deze verhoging kon de com
missie niet akkoord gaan.
De heer Komtebedde meende dat die
verhoging te maken had met de verho
ging salarissen van de eerste ambte-
Maandag heeft Prof. Mr. J. J. Oud afscheid genomen als hoogleraar in het
staatsrecht aan de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam.
Foto: De Voorzitter van de Tweede Kamer, Mr. L. Kortenhorst en echtgenote
drukken Prof. Oud de hand tijdens de afscheidsreceptie.
naar. Deze was immers hoofd van dienst
geworden.
De heer G. Tanis stemde dit toe, de
verhoudingen in de salarissen lagen vol
gens de commissie niet juist. De hoge
re ambtenaren kregen het, de lagere
niet.
D"te voorz. antwoordde, dat de verho
gingen zijn toegepast volgens gestelde
loonschaal. Hij verzocht dringend er
goedkeuring aan te geven, in 1960 zijn
we van de gemeenschappelijke regeling
af.
De heer G. Tanis vond een verhoging
van 1300.voor de heer Labee veel
te hoog!
„Men heeft hem hoofd van dienst ge
maakt" merkte dhr. Komtebedde op,
zonder dat de raad dit weet.
„Voor 10.000 heeft Ouddorp 4 dagen
in de week een technisch ambtenaar!"
merkte de heer Hameeteman op. Dat is
toch al te gek!
De voorz. antwoordde, dat de ande
re gemeenten die loonschaal lang heb
ben toegepast. Wij zijn er in achter ge
bleven. Er is overleg gaande tussen de
regering en de bonden om de hiaten
die er zijn, weg te werken. Het is dus
volgens recht en orde, al waren er din
gen, die betreurenswaard zijn. Als U de
honoraria ziet van architecten dan
werken wij nog goedkoop, zei spreker.
De heer G. Tanis: Er zijn anderen,
die dan ook wel dienden te worden ver
hoogd.
„Dat is zo" stemde de voorz. toe. Als
er voor die andere mensen een voorstel
komt, nemen we dat ook aan!
De heer G. Tanis; Ik Wil het ook voor
onze lagere ambtenaren op sekretarie.
De voorz.: We hopen dat het komt,
dan doen we het ook.
Gestemd werd over het voorstel van
de commissie om het af te wijzen. Met
alg. stemmen werd dit goedgevonden.
De voorz. zou nu aan Ged. Staten ver
zoeken dit bedrag op de begroting te
brengen om de lonen te kunnen uit be
talen.
Dan kwam de begroting van het Wo
ningbedrijf 1958 aan de ordp, welke
eveneens z.h.s. werd vastgesteld. Ver
volgens bracht de heer G.Tanis na
mens de commissie verslag uit over de
gemeentebegroting 1958. De cijfers wa
ren: Gewone dienst in ontvang en uit
gaaf 640.342.86. De kapitaaidienst liet
een batig saldo zien van ruim 47.000
(wat weinig voorkomt) en op de on
voorziene uitgaven een bedrag van
12.000.—.
Sprekende over enkele cijfers, merkte
de heer G. Tanis namens de commissie
op, dat de Oosterweg al veel geld had
gekost. Thans staat er weer een groot
bedrag voor op de begroting, die de
commissie te hoog vindt. Het lijkt wel
of die weg in alles voorkeur moet heb
ben, zei spreker. Hij stelde daarom eni
ge wijzigingen voor in de wegverbete
ring, waardoor dit bedrag verlaagd kon
worden met 5000.De onvoorziene
uitgaven staan op 12.000.zodat de
ze dan 17.000.zullen worden.
De commissie verheugde zich dat
de begroting dit jaar sluitend kan wor
den gemaakt. Verder sprak hij over de
Marijkeweg, waarvoor volgens een
laatst genomen besluit 3000.was
uitgetrokken, om deze te verbeteren.
Het gemeentebestuur heeft dit besluit
naast zich neergelegd; er is nog niets
aan die weg gedaan. Spr. stipte enkele
dingen aan, die met deze weg verband
hielden. De voorz. wilde er destijds een
brede weg van maken, zo iets als de
Oosterweg. De raad wilde dit niet, om-
reden de bewoners dit niet vroegen. Er
komt niet veel vervoer over en het zou
ook te duur worden. Spreker merkte op
dat dhr. Labee er al veel van zijn druk
bezette tijd aan zoek gemaakt had.
Wat die druk bezette tijd betreft merk
te spr. spottend op, dat aan de plaat
sing van een varkenshok en een raam
kozijn meer tijd en geld wordt besteed,
dan het werkelijk was.
Spr. was bekend dat voor de Marij
keweg ook een plan is gemaakt door de
Heide Mij. Wie daarvoor verantwoorde
lijk is, wist spreker niet. Hij wachtte
het antwoord af.
Vervolgens wees spr. op de noodzaak
van een verenigingsgebouw. Het moet
er komen! Er is 50.000.voor be
schikbaar; hij was ongerust, dat het
bedrag straks aan een andere instantie
zal worden gegeven. Er zijn ruim 40
verenigingen in de gemeente, waarvan
er zijn die in cafe's in de kerk en el
ders moeten vergaderen. Er is een com
missie die het in handen heeft, maar
spr. hoort er nooit iets van. Hoe zit dat
vroeg spr.? Zijn ze niet actief? Dan
wilde hij ontbinding en een andere com
missie benoemen.
De slechte toestand van de weg bij
de halte van de bussen had ook spre
kers aandacht. De reizigers scheppen
hun schoenen vol modder. Het is er
een bende zei spreker en de commis
sie wenste daarin spoedig voorziening.
De heer Komtebedde verheugde zich
dat de begroting er zo goed uitzag. Met
de 17.000.op de onvoorziene is er
ook nog een bedrag van 20.000.naar
de reserve gegaan vulde spr. aan. In
feite is er dus een goed slot van
37.000.Toch ontbreekt er nog veel.
Spreker noemde de noodzaak van rio
lering en vooral het uitbreidingsplan
voor de zomerhuisjes diende gereed te
komen.
De heer T. Grinwis stelde een vraag
over de prijs van de grond voor bouw
nieuwe Chr. School.
Weth. Grinwis: Het is maar een voor
lopig bedrag dat is geraamd.
Antwoord van de voorzitter
De voorz. begon met de laatste vraag
te beantwoorden. De prijs van de grond
voor de bouw van de school wordt vast
gesteld door de minister. De wegen die
bewandeld zijn volgens de wet en nor
maal.
(Vervolg pag. 2)
Zo heet het Doktersboek met èlle raad
voor Moeder en Baby. Gratis bij de
Babyderm Super-Babyset, waarin poe
der - zalf - olie - zeep - shampoo, f 5.90.
Weten is gerust zijn.
(I)
EERSTE HOOFDSTUK
De weduwe Uitwellingerga hoeft niet
'londerd- en meer malen de kinderen te
Wepen om te komen eten. Die komen
^snzelf op de middagpot af. Vanmorgen
^'ta ze op een stuk roggebrood met 'n
plak koolraap naar school gegaan en
oan willen ze 's middags wel komen
Voor de warme hap. 't Gebeurt ook wel,
fet ze op een plak koude koolrapen al
leen naar school moeten. Een heel rog-
Sebrood kost een kwartje en de kwart
jes groeien de weduwe niet op de rug.
nu is ér al zo'n man van de diaco-
■''e geweest en .die heeft als om een
gunst gevraagd, of ze haar niet een
reetje mochten helpen met een bij dra-
Se. Maar die man heeft ze afgescheept
*et te harde woorden. Zij heeft daar
"os spijt van, maar 't was er uit vóór
ze er eigenlijk erg in had. Ze geeft veel
liever, dan dat ze van iemand iets ont
vangt. Haar hand houdt ze niet gemak
kelijk op. Zolang die hand nog werken
kan, zal ze zelf voor haar kinderen.zor-
gen. De ene dag verdient ze twee kwart
jes met werken en eens in de week
maakt ze twaalf stuivers met ergens
de grote was te doen. Zes dagen in de
week is ze er op uit om de kost te be-
scharrelen. Hoefde ze nu maar niet 's
middags naar huis om voor de kinderen
eten te koken, dan kon ze zelf mee eten
bij de mensen waar ze werkte. Maar
haar kinderen brood mee naar school
laten nemen, dat durft ze niet en dat
wil ze niet, want een ander heeft niets
met haar armoede vte maken. En 's
middags kan zij volop aardappelen te
eten geven en kool is goedkoop. Vet?
Welnee, vet is duur, vet is voor de lek
kerbek, vet aardappelwater is ook
vet!
Heel dun heeft ze de vorige avond de
slechte zandpiepers geschild en ze zijn
gelukkig gaar. En waar de kinderen bij
staan, stampt ze de glazige aardappe
len fijn in hun afkookwater.
De opvlammende damp lekt om haar
gezicht en hoger. De ijzeren pot kan er
gelukkig tegen, want het gaat weer
hardhandig.
Haal de kool uit de kelder!
De oudste jongen weet wat hem te
doen staat. Het is maar lastig om oudste
te zijn. Dat brengt grote verplichtingen
mee. Dan ben je verantwoordelijk voor
heel veel dingen en moet je altijd de
wijste wezen. Houdt maar op: oudste
te zijn valt niet mee.
Soms hindert dat Bernardus. Maar als
hij eenmaal groot is, dan zal hij werken
dat zijn moeder thuis blijven kan. Hij
zegt dat vele malen per dag. Andere
moeders zijn ook thuis en zijn moeder
zal ook thuis zijn, en rustig achter zo'n
toverend theelichtje zitten naaien of
breien. Dat vindt Bernardus zo mooi.
Hij vindt meer mooi maar alles wat
mooi is, is zo ver af en altijd van een
ander. Hij vindt beesten mooi, vooral
paarden, en thuis hebben ze niet eens
een poes. Geen kippen, geen konijnen,
niets. Een kelder met slechte aardappe
len en koolrapen en kool, die hebben
ze.
Maar moeder heeft beloofd, als het er-
enigszins af kan, dat ze dan wortelen
zal kopen; van die hele grote wortelen,
die moeder dan schoon maakt en waar
ze bij de lamp wagens met raderen van
mogen maken, en poppen, enVan
wortelen kun je zowat alles maken:
scheepjes en bootjes en huisjes. Ber
nardus heeft al een hele hoop afgestre-
ken luciferhoutjes en lege doosjes op
gespaard. Die moet je daar bij gebrui
ken. En Bernardus zal vast proberen
of hij geen beesten kan maken van wor
telen. Ja beesten! echte beesten.
Zitten jullie? Dan bidden.
Zo gaat dat. Kort. Moeder heeft niet
veel tijd. Zij moet weer naar 't werk.
Vlug eten ze af. De buikjes komen vol.
En dat is een lekker gevoel.
Of Ze vanavond brood krijgen, vra
gen de kinderen. Brood? Misschien wel.
Misschien dat moeder brood krijgt van
de mensen waar ze werkt; dan neemt ze
het mee en ze delen het samen. Mis
schien zit er wel boter op of kaas. Lie
ve mensen! dat kan een feest geven.
Maar als moeder het niet mee krijgt,
als ze het daar per se aan tafel op moet
eten.wat dan? Ja, wat dan!
Moeder zegt, dat ze wel eens zal kij
ken. Er is zoveel nodig: stopgaren en
breigaren en ze moet zo nodig een bon
te schort kopen om netjes bij de men
sen te verschijnen. En er moeten nieu
we klompen komen en de huur moet
betaald en ze moet sparen voor wat
hout en turf tegen de winter. En de
petroleum is zo maar op, ach kinderen,
er is zo heel veel.
Maar als ik groot ben.... zegt
Bernardus.
En dan, op een middag, gebeurt het.
Een man in een blauwe kiel, een bij
zondere pet op, een baardje en met een
ietwat gebogen rug, vraagt aan de deur
om volk. Moeder is thuis.
Die man wil niet binnen komen, hij
moet ook gaan eten. Waar hij voor
komt, is dit: Hij zou zo goed nog een
paar jongens in de wiedploeg kunnen
gebruiken en nu had hij ook aan Ber
nardus van de weduwe Uitwellingerga
gedacht. Zulke jongens kunnen als ze
hun best doen, dertig centen per dag
verdienen, 't Is voor 'n week of zes-
zeven.
Bernardus heeft er moeite mee om de
anderen bij te blijven. Hij klauwt en
krabt en trekt het onkruid rond de ci-
choreiplantjes vandaan en sleept z'n be
nen mee.
Juist, die benen van hem. Daar zit
zo'n raar gevoel in. 't Is of ze doof zijn.
Ze willen niet mee. Hij moet met ge
weld er aan trekken. Èn dat zegt hij
tegen de ploegbaas. Die weet wat het
is. Hij noemt het „wasdom". Dat komt
van te harde groei. Hij heeft wel meer
van die gevallen gehad. Maar als Ber
nardus niet best meekomen kan, zal hij
in plaats van dertig centen een kwartje
per dag moeten verdienen..
Als de ploegbaas dit gezegd heeft, is
het of al de jongens veel harder vooruit
komen. Bernardus kan wel huilen. Hij
ligt achter. Maar zijn maat naast hem
neemt een rijtje mee. Nu schiet hij lek
ker op.
Dan vragen de jongens of de ploeg
baas eens wat vertellen wil. Vorige ja
ren deed hij dat toch ook. Goed, de
ploegbaas vertelt. Eerst vertelt hij van
een man die zo erg lekker en heel veel
eten kon. Toe maar, aardappelen met
peultjes, spek, vlees en rijstebrij na.
Bernardus krijgt een raar gevoel in zijn
maag. Gelukkig heeft hij nog een paar
sneetjes roggebrood in zijn jasje ver
stopt zitten. Ze krijgen thuis meer brood
nu hij mee verdient.
De ploegbaas vertelt maar door. Spook
verhalen zijn erg geliefd. En die kent
hij bij tientallen.
En hij lacht zelf nooit, blijft altijd
even ernstig. Hij weet best, hoe hij de
jongens aan 't werk kan houden. Hard
is hij niet. Maar hij kent zijn taak. Deze
jongens moeten arbeiders worden. En
hoe jonger ze leren om geregeld door te
werken en flink aan te pakken, des te
beter is het. Voor henzelf en ook voor
de boeren of bosbazen. Hard werken is
een best ding voor dat jonge goed. Dan
halen ze ook geen kattekwaad uit. En-
de ploegbaas doet een erg sterk verhaal.
Hij komt uit een andere streek, dat we
ten de jongens. Nu, daar woonde eens
een veehandelaar, die 's avonds wel eens
wat erg lang in een café bleef zitten
borrelen. Op zekere avond fietste de
man het was een avond van donkere
maan een weg terzijde van een mooi
brede vaart. Aan de andere kant van
de vaart liep ook een verharde weg.
Zijn fietslantaam, een echte Solarcar-
bidlantaarn, brandde helder.suis
de alleen een beetje. Plotseling, zonder
dat de man iets of iemand zagwerd
hij zonder handen als opgenomen, over
de vaart getild en achterstvoor op de
andere weg gezet. Met fiets en al.
{Wordt vervolgd)
