!ANG is alleen RANO I
als er RANG op staat 1
Wij verhuren
De gem.-secretaris van Oude Jonge
vierde zijn zilveren jubileum
Kerkgeschiedenis
van Den Bommel
'0Tl^R0n£l84U
Bond van Ned. Hervormde
Mannenvereen. op G.G.
Het herdenkingsnummer
Thoolse problemen
Onzuiver bloed veroorzaakt
üw Rhenmatische Pijnen.
Kruschen zuivert dat bloed en
jaagt zo die pqueu eruit.
Posttarieven worden
1 november verhoogd
Kinderhoekje
xxxxxxxxxxxxx
Eiost Tan zemnren?
n
Als 't vuur hoog opschiet
in de keel -
oplaaiend vanuit de maag
FOTOHANDEL J. ZANDSTBA
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Vrijdag 25 oktober 1957
(Buiten verantwoordelijliheid der red.)
Geachte redactie,
Terwijl de eerste kunstmaan door
Rusland het luchtruim ingezonden
zijn triomftocht met ontzettende snel
heid om de wereldbol maak, en de mens
heid zich afvraagt of de uitkomsben
daarvan haar tot zegen of vloek zullen
zijn, komt het bestuur van de stichting
Drinkwaterleiding Goeree-Overflakkee
in vergadering bijeen om de begroting
voor 1958 vast te stellen op een bedrag
van 458.347.met een voordelig sal
do van 1296.zonder tariefsverhoging
Volgens mededelingen in de pers heeft
men zich op deze vergadering ook bezig
gehouden met het probleem van de vol
ledige vervangingskosten waarvoor een
verhoging van het vastrecht nodig zou
zijn van 45 et. per aansluiting per
maand en om de verhoging van de va
riabele kosten te dekken een verhoging
van 3 et. per ms noodzakelijk zou zijn.
Dat de z.g. éénkamerwoningen van de
eerste verhoging zouden zijn vrijgesteld
kan verwaarloosd worden omdat dit
vrijwel van geen betekenis is.
Welke ontwikkeling demonstreert
zich in dit bedrijf gedurende de laatste
jaren
Voor het jaar 1954 met de invoe
ring van het nieuwe tarief en volledige
bemetering werd de begroting vast
gesteld op een bedrag van 277.291.
op een verbruik van 440.000 mS of een
kostprijs van 0.63 per m^ Voor 1958
is het bedrag vastgesteld op 443.061.
als inkomsten uit waterlevering met een
verbruik van 594360 m-s of een kost
prijs van 0.74.
Welk bedrag zou de tariefsverhoging
opbrengen
Er zullen ongeveer 9500 aansluitingen
zijn. Rekenen wij om aan de veilige
kant te blijven 9000 x 5.40 is
48.600.en 594360 ms a 3 cent is
17.830.80 of een totale verhoging van
66.430.70. De kostprijs zou dan stijgen
op 0.85 per m^. Is er verschil in beta
ling voor kleine en grote verbruikers
Ruim 4000 kleine verbruikers be
jaarden enz. betalen een kostprijs
van 1.37 per m^, terwijl ongeveer 4000
grotere verbruikers een kostprijs betalen
van 0.62 per w? en de aangesloten be
drijven een kostprijs betalen van 0.45
Dit is een gemiddelde kostprijs per
groep.
Dus kostprijs van 19541957. Dit wordt
als de verhoging goedgekeurd zou wor
den de kostprijs:
Kleine verbr. per mS 1.37 1.68 p. m^
Grotere verbr. p. m» 0.62 0.73 p. ms
Bedrijven per m^ 0.45 0.50 p. ms
Zal deze begoting met mogelijke
tariefsverhoging door de gemeentera
den op ons eiland worden goedgekeurd?
Tot heden hebben de raden alles goed
gekeurd, slechts enkele raadsleden heb
ben zich verzet tegen de onrechtvaardi
ge tariefstelling, venvacht moet worden
dat er weinig raadsleden zullen zijn die
de moed op kunnen brengen om in ver
zet te komen tegen een dergelijke voort
zetting van onrecht op de minstdraag-
krachtigen.
Hebben wq het goed uitgerekend dan
is de produktie in dit bedrijf gestegen
in 5 jaar met 28%, de kostprijs is ech
ter verhoogd met 17% en zou met de
aangenomen verhoging een stijging on
dergaan van 26%. Welke prijsontwikke
ling zich zou hebben voorgedaan als de
bemetering had geleid tot datgene wat
't bestuur zich daarvan had voorgesteld
althans, volgens haar bekendmaking in
1951, n.l. produktievermindering, laat
zich denken.
Intussen mag verwacht worden dat
Minister Zijlstra na de mededelingen
tijdens een studieconferentie van het
C.N.V. in Utrecht over het prijsbeleid
zich wel zal wachten om een dergelijke
verhoging van tarieven welke de
schrille ongelijkheid nog vergroot
goed te keuren, waarmede wij en naar
wij aannemen het grootste deel van de
bevolking van ons eiland mede zou in
stemmen.
Met dank voor de plaatsruimte.
J. van der Slik
Middelharnis, 12 oktober 1957.
Geachte redactie,
Gaarne had ik in uw blad een plaatsje
voor het volgende:
Het viel mij op, dat de Weleerwaarde
Heer, ds G. v. d. Zee in zijn artikelen
reeks over de kerkgeschiedenis van
Den Bommel, in opstel 36 een fout komt
te maken, die feitelijk tot een verkeerde
voorstelling van de psalmen van Da
theen leidt.
Bij de behandeling van „De nieuwe
psalmberijming 1775'' merkt hij n.l. het
volgende op:
„De berijming was aanmerkelijk beter
men oordele zelf":, waarna dan het eer
ste psalmvers van psalm 42 volgens de
berijming van Datheen zou volgen.
Helaas is dit niet juist. Het vermeldde
vers is geenszins van Datheen. Ter ver
duidelijking zullen we hier het juiste
eerste vers van psalm 42 volgens Da
theen laten volgen:
Als een hert gejaagd, o Heere
Dat versche water begeert,
Alzoo dorst mijn ziel ook zeere
Naar U mijn God hoog geëerd.
En spreekt bij haar met geklag:
O Heer! wanneer komt die dag.
Dat ik toch bij U zal wezen
En zien Uw aanschijn geprezen.
Hieruit blijkt dus wel, dat er enig
verschil is tussen hetgeen in voornoemd
artikel afgedrukt werd, en hetgeen in
werkelijkheid in psalm 42 staat volgens
Datheens berijming.
Wat aangaat de uitdrukking: ,,Wel
was ons voorgeslacht aan de oude psal
men gehecht, omdat de martelaren er
mee op de brandstapel gegaan waren",
dit onderschrijf ik ten volle. Ik lees n.l
in de biddagspredikatie van de godzali
ge Theodorus v. d. Groe, gehouden de
1ste maart 1775 te Kralingen: „Mijne
vrienden, daar is nu een stilzwijgen in
Maandagmiddag werd in de raadszaal
van Oude Tonge op intieme wijze het
feit gevierd, dat de gemeentesecretaris
de heer J. L. van Oostenbrugge 25 jaar
werkzaam was in overheidsdienst. Vele
sprekers hebben de jubilaris op harte
lijke wijze hulde gebracht en daarbij hun
erkentelijkheid uitgesproken voor de be
minnelijke wijze, waarop hij de jaren dat
hij te Oiide Tonge werkzaam is, zich
van zijn taak heeft gekweten. Daarbij
werd dan veelal de nadruk gelegd op
de beide zeer moeilijke pei'ioden de
bezettingstijd met evacuatie en de tijd
na de ramp waarin gaven als over
leg en rustige overtuigingskracht die
de heer van Oostenbrugge in ruime ma
te bezit, waardevolle karaktereigen
schappen waren voor een gemeenteamb
tenaar.
Waarnemend burgemeester van der
Harst wees er op dat dit jubileum ge
vierd mag worden als men 25 jaar in
goede gezondheid en met veel plichts
betrachting zich van zijn taak heeft ge
kweten. Hij kenschetste de jubilaris als
een beminnelijk man, die er steeds op
bedacht is moeilijkheden met overleg op
te lossen. Het is prettig dit jubileum te
kunnen vieren te midden van zoveel goe
de vrienden.
Namens het gemeentebestuur over
handigde spr. een geschenk in couvert.
Namens de afdeling Flakkee van de
Ohr. Bond van Overheidspersoneel
sprak dhr.' W. J. Witvliet die hem prees
om zijn trouw aan het ambt, dat zeer
betekenisvol is doch, dat in de eerste
plaats moet bestaan uit dienen van God
en de naaste. De heer C. L. de Wit, oud
wethouder schetste de moeilijke tijd die
hij samen met de heer van Oostenbrug
ge heeft doorgemaakt om de gemeente
te besturen in de dagen na dolle dinsdag
toen de NSB-burgemeester er vandoor
was gegaan.
Op zijn eigen wijze gaf de heer de Wit
een kernachtige schets van die tijd.
Gelukwensen werden ook uitgesproken
door de groepscommandant der Rijks,
politie de heer Benedick, de heer Ar.
Kanters, als nestor van de raad de
heer P. Soeteman en de heer C. A. van
Loon namens het bestuur der Chr.
schoolvereniging, waarvan de jubilaris
secretaris is. De heer D. van den Tol
sprak namens het gemeentepersoneel
zijn collega toe en overhandigde hem
een elektr. scheerapparaat, alsmede een
kist sigaren en voor zijn echtgenote een
omvangrijke fruitmand.
Niet verwacht
De jubilaris had een dergelijke huldi
ging niet verwacht zei hij, en persoon
lijk was hij er nooit op uit geweest het
middelpunt te zijn. Hij was dankbaar dat
God hem de kracht en de lust heeft ge
geven het soms zeer moeilijke werk te
volbrengen. Al de eerste morgen van
deze 25 jaren werd hem door zijn supe
rieur duidelijk gemaakt dat het werk
op het raadhuis inhoudt, dat men van
veel kennis kan nemen doch dat die ken
nis niet buiten de deur gebracht moest
worden.
„Ik dien'', is mijn wapenspreuk aldus
de heer van Oosteatorugge en al ben ik
nu 43, ik wil toch telkens opnieuw leren.
Hij dankte allen hartelijk voor hun hul
de en de vele geschenken. Hij zag dit
jubileum in de eerste plaats als een
blijk van vriendschap en was daar des
te dankbaarder voor.
I
den hemel, omtrent een halve ure,
Openb. 8 1, en daarom wil ik arm en
ellendig man nu over onze oude- of
nieuwe psalmen met niemand enig ver
schil voeren. Dit ééne moet ik ulieden
maar zeggen: Dat de Heere onze God
het psalmboek van Datheen, 't welk wij
nu afgeschaft hebben, de eere heeft aan
gedaan, dat hij het in het bloed deï
martelaren rood geverfd en in de vlam
men van het heetste vuur beproefd
heeft: en 't daarom nog weder te eere
zal aandoen enz."
Wat aangaat de merkelijke verbete
ring van de zogen. Nieuwe psalmen,
daar lopen de meningen over uit een.
Ik wil besluiten met de mening van ds.
L. G. C. Ledeboer, dewelke ook mijn
persoonlijke mening is: ,,In de dienst
gebruikte Ledeboer altoos de psalmeri
van Datheen. Hij vond, dat deze de kern
achtige zin der Schriftwoorden beter
weergaven".
Met dank voor de plaatsruimte.
Gorinchem D. Roozemond
Jagerslaan 22
Naschrift: Bij het plaatsen van h^t ar
tikel is het onze redaktie ook opgeval
len, dat het betreffende vers niet uit de
bundel van Datheen was. Er waren in
die tijd meer berijmingen; het kan ook
zijn dat het een dichtwijze is van Da
theen over dezelfde Psalm, die niet in
het Psalmboek is opgenomen. Tijdens de
Hagepreken zong men ook andere dicht-
wijzen van de psalmen. Het lijkt ons
overigens geen punt om verder over te
discussiëren, omdat het hier over de
dichtvorm gaat. De inhoud van de be
doelde psalmen was goed. Redaktie.
Bovengenoemde Bond hoopt op zater
dag 2 november 1957 te Utrecht in het
N.V. Huis, Oude Gracht T. Z. 245 zijn
jaarlijkse Bondsdag te houden. Aanvang
v.m. 10 uur. Sluiting plm. 5 uur.
Referaat „Levensnood in deze tijd"
door ds. J. R. Cuperus te Waddinxveen
en ,,Wat verwacht men van de predi
king?" door ds. L. Blok Capelle a. d.
IJssel. Opwekkend slotwoord door ds.
T. Poot te Haaften.
Hongaarse blad Magyar Szó
(in het Nederlands)
„Magyar Szó" heeft sedert zijn oprich
ting, in november van het vorig jaar,
een belangrijke rol gespeeld bij de aan
passing der Hongaren in Nederland;
men acht echter twee jaar de minimum
periode die de vluchtelingen nodig heb
ben vóór zij zich hier enigermate thuis
voelen en vóór zij in staat zijn met vol
doende gemak Nederlandse kranten te
lezen.
iDit herdenkingsnummer in de Neder
landse taal wordt het Nederlandse volk
aangeboden om het voortbestaan van
het blad voor de tijd van nog één jaar
te verzekeren. Het bevat o.a. een groot
aantal artikelen van Nederlandse en
Hongaarse journalisten, een beschrij
ving van de belevenissen van slachtof
fers der AVH (de Hongaarse staatspo-
litie) en talrijke nog niet eerder gepu
bliceerde foto's van de Hongaarse op-
gtand.
Het nummer is te verkrijgen door
storting van 0.55 op giro 1860 ten na
me van Magyar Szó (Klein Vrijenban 3,
Delft)
De Minister President dr. Drees heeft
er een voorwoord in geschreven en be
sluit dit met de wens
„Moge het de Hongaarse vluchtelin
gen gegeven zijn de ommekeer te bele
ven, die het hun mogelijk zal maken
naar hun eigenlijke thuis, hun eigen va
derland, terug te keren".
Onze bijzondere Thoolse medewerker
schrijft ons:
Tholen, het eiland namelijk, heeft teri
opzichte van het geestelijke leven een
eigenaardige signatuur. Daar is b.v. de
houding van de mensen tegenover de
organisaties. In de grond van de zaak
staat de Tholenaar sceptisch tegenover
organisaties. Ten opzichte van de land
bouworganisaties schijnt dat enigszins
anders te liggen, door b.v. de Zeeuwse
Landbouw Maatschappij er flink wortel
.geschoten heeft. Maar daarbij mag niet
worden vergeten, dat in de achterlig
gende jaren, bezettingstijd en distribu-
tietijd daarna het lid worden van deze
organisatie sterk gestimuleerd werd.
Neen, de Tholenaar is in de grond te in
dividualistisch om op en top een orga-
tiisatieman te zijn. Op het eiland Tholen
is men meest georganiseerd in de Z.L.M.
De Z.L.M, is een neutrale organisatie.
Eigenlijk een organisatie van liberale
Struktuur.
Bij het woord liberaal, moet ge niet
denken aan dat barre liberalisme van de
vorige eeuw. Dat barre, strakke libera
lisme dat onverdraagzaam was tegen
over andersdenkenden, neen het libera
lisme van heden, zo als het zich in de
Z.L.M, vertoont is ruim genoeg om met
anderen samen te werken. Zo zijn in
de Z.L.M, zeker mensen aan te wijzen
van Christelijke levensopvattingen en
levensstijl, maar de organisatie als zo
danig moet algemeen zijn. Voor ieder
moet binnen die organisatie plaats zijn.
Het beste is ze in dat opzicht te verge
lijken met de openbare school. Die moet
immers ook toegankelijk zijn voor ieder
een.- Voor Christenen en niet Christenen.
Zo staat het er met de Z.L.M., speci
aal op Tholen ook voor. Zich binden
aan de beginselen van Gods Woord, daar
is geen sprake van. Dan zou ze afstand
moeten doen van haar algemeen karak
ter. Van haar plaats bieden zowel aan
Christenen als niet Christenen. De Z.L.
M. is een uitgesproken neutrale organi'
satie. Daar mee wil niets te kort ge
daan zijn aan haar verdienste voor de
landbouw als zodanig, maar wanneer
het er op aankomt, dat de Z.L.M, zich
gaat bemoeien met het geestelijk leven,
zoals bij het stichten van landbouwhuis-
houdscholen dan ligt het voor de hand
dat dat neutrale huishoudscholen zijn,
overeenkomstig de signatuur van de Z.
L.M. Huishoudscholen waar voor het
Woord van God geen plaats is bij on
derwijs en opvoeding. Zulk een neutrale
huishoudschool en hoe zou ze anders
dan neutraal kunnen zijn heeft de Z.L,
M. gesticht te Tholen. Ze heeft zich
daarbij niet laten leiden door overwegin-.
gen als: Is er in de overwegend Chris
telijk plaats Tholen wel plaats voor
een neutrale huishoudschool? Op de
gezindheid van de leerlingen, die haar
school zouden gaan bezoeken heeft ze
allerminst gelet. Neen, er was in het
stadje Tholen plaats voor een huishoud
school. De Z.L.M., was door gebrek aan
Christelijke landbouworganisaties het
aangewezen lichaam dat tot stichting
kon overgaan. En zo heeft te Tholen de
Z.L.M, een neutrale landbouwhuishoud-
school gesticht. Dat was, hoe men het
ook betreuren mag, niet anders te ver
wachten. De Z.L.M, is een neutrale or
ganisatie. Door haar gestichte land-
bouwhuishoudschool zijn neutraal even
als de stichting van wie ze uitgaan. Nu
gaat de Z.L.M, ook ijveren voor de stich
ting van een Christelijke landbouwhuis-
houdschool op het eiland Tholen. Een
neutrale vereniging wil dus komen tot
stichting van een Christelijke school.
Dat is toch wel een zeldzaam en won
derlijk figuur. Dat zou zoiets zijn als
dat een openbaar schoolbestuur (ge
steld dat de openbare school onder een
'bestuur stond) een Christelijke school
Geen wonder dat ge U al gauw een
ander mens voelt, tot wonder wat in
staat, terwijl gij met die tergende
Rheumatische Pijnen van alle dag
nauwelijks meer op of neer kunt. Kru
schen maakt U weer een ander mens
vief; vitaal! Jaren vallen van U af en
ge ziet 't leven weer van de zonnige
kant. Uw apotheker of drogist levert U
Kruschen graag.
De posttarieven worden per 1 novem
ber a.s. verhoogd en wel als volgt:
Posttarieven binnenlands verkeer;
BRIEVEN:
t.m. 20 gr. 12 et; t.m. 100 gr. 25 et.;
t.m. 200 gr. 35 et; t.m. 500 gr. 45 et;
t.m. 1000 gr. 60 et; t.m. 2000 gr. 80 et,
de laatste drie zijn ongewijzigd.
BBIEFK AAJtTEN
Enkele 8 et; dubbele 16 et.
Posttarieven buitenJantts verkeer:
BRIEVEN:
Voor Suriname, Ned. Antillen; Ned. Nw.
Guinea; Indonesië: t.m. 20 gr. 12 et;
t.m. 40 gr, 25 et; t.m. 60 gr. 35 et; per
20 gr. meer 10 et.
Voor België, Luxemburg 12 et; 25 et;
36 et; 12 et.
Overig buitenland*)
30 et; 50 et; 70 et 20 et, deze zijn on
gewijzigd.
BRIEFKAARTEN
Voor Suriname; Ned. Antillen; Ned.
Nw. Guinea; Indonesië:
Enkele 8 et; dubbele 16 et;
Voor België, Luxemburg:
Enkele 8 et; dubbele 16 et.
Overig buitenland*):
Enkele 20 et; dubbele 40 et. deze zijn
ook ongewijzigd.
In het grensverkeer met Duitsland:
brieven t.ai. 20 gr. 12 cent; briefkaar
ten: enkele 8 cent; dubbele 16 cent.
Beste jongens en meisjes!
Dit is alweer de laatste keer dat ons
„hoekje" in oktober verschijnt. Wanneer
jullie de volgende keer het raadselhoek
je opzoekt, zal het al november zijn. We
hebben deze week dus het laatste ok-
toberraadsel, en dat is een zgn. „kam-
raadsel". Zie maar:
OKTOBER-BAADSEL 4
12 3 4 5 6 7
1. Luther zocht het klooster op en
werd...
2. Hij was diep verontwaardigd over de
.handel
3. was een bekende aflaatkramer.
4. Andere naam voor „kloosterzusters".
5. Voornaam van de kerkhervormer
Zwingli.
6. „De kerk is het aambeeld, dat vele...
versleten heeft" (Beza).
(Wat hebben we behalve een aamtoeeld
en ijzer nog nodig?)
7. Soort schild (zie Psalm 35)
Elk gevraagd woord bestaat dus uit 6
letters: 1 kruisjeslijn en 5 punten. Zijn
de woorden goed, dan komt er op de
kruisjeslijn, van links naar rechts, de
naam te staan van een bekend hervor-
COBBESPONDENTIE
Gerrit v. d. B. Den Bommel. Dat er
veel kwaaie in de aardappelen komen,
kan ik begrijpen, maar wat bedoel je
met „veel glas". Jij kan mij daarom
trent wel inlichten, want je gaat op de'
landbouwschool. Een koelhuis is een
prachtige uitvinding, waarvan voor vele
dingen een dankbaar gebruik wordt ge
maakt.
Ria de W. Middelharnis. Je laatste
vraag onderaan je brief zal ik maar
eerst beantwoorden, anders moet je
vriendinnetje zolang wachten: ze mag
gerust meedoen, hoor! Ik verwacht ze
bij de volgende inzending. Is het boek,
dat je gekregen hebt, mooi? Ik zou
graag eens komen kijken, maar ik heb
geen herfstvakantie zoals jij al achter
de rug hebt. Staan er al veel foto's in?
Jaantje v. d. S. Herkingen. Waren er
veel appels en peren? Nu maar probe
ren om ze een poosje goed te houden,
want de winter is nog lang En hoe gaat
het op de naaischool? Heb je moeite
om de catechismus te leren? Sommige
kinderen vinden het erg moeilijk. Mis
schien omdat ze het niet goed begrijpen.
Adri V. d. B. Den Bommel. Is de nieu
we fiets al in je bezit? Nu het najaar
is, zal je het druk hebben met poetsen
en invetten. Is de nieuwe dominee er
al? Moet jij ook naar catechisatie?
Gerrit wel, schrijf je.
Corrle M. N.-Tonge. Zo gaat het nu
Mijnhardt's Zenuwtabletteo
helpen V er overheen.
zou stichten. Een vergelijking waaruit
het onmogelijke dadelijk naar voren
springt. Maar ten opzichte van de
stichting van huishoudscholen neemt de
Z.L.M, wel een zodanig standpunt in. Te
Tholen sticht ze, naar haar aard en ka
rakter, een neutrale huishoudschool
hoewel de meerderheid van de bevolking
de Christelijke beginselen is toegedaan.
En te Sint Annaland wil de Z.L.M, een
Christelijke landbouwhuishoudschool
stichten. Een dubbelzirmige houding,
waarop we in een volgend artikel hopen
terug te komen.
(37)
De tyd van ds. J. A. du Bois
1776—1788
Blijde inkomst
Het was geen kleinigheid voor ds.
Gavel van Goeree consulent te zijn van
Den Bommel. In 1957 ben je daar in een
uurtje, maar alzo niet in 1776. Daarbij
komt nog, dat de beide eilanden nog
gescheiden lagen. Maar geen nood, er
zijn ook nog schepen.
De kerkeraad vergaderde 1 juni,
waarbij naar de eis van die dagen twee
predikanten tegenwoordig waren tot
het beroepingswerk. Zij werden consu
lenten genoemd. Voor de weduwe van ds
Bonte was er een jaar van gratie. Zij
had dus een jaar onderhoud. Als nu de
kerkeraad voldeed aan de classicale
wet van Brielle d.d. 16 april 1776, aldus
pas bekrachtigd, dan kon men tot be
roeping overgaan.
Dit beloofde de kerkeraad te zullen
doen, waardoor het werk aanving met
de beroeping van ds. Brand van Some
ren. Deze bedankte en in zijn plaats
werd ds. J. A. du Bois beroepen uit
Ouddorp, die deze beroeping aanvaardde
Omtrent zijn komst zijn wij uitvoerig
ingelicht.
Daar de reis niet zo ver was, trok de
gehele kerkeraad er op uit per schip op
14 juli 1776 en wel naar Goeree, waarna
men naar Ouddorp wandelde. Later
werd hem het beroep bezorgd door eni
ge broeders, terwijl hem daarna nog
tweemaal een bezoek werd gebracht.
De zogenaamde Paas- en Jansclassis
waren reeds behouden en de oktober-
classis duurde nog zo lang, zodat een
extra classis op onze kosten gehouden
werd, waarm.ee circa 100.heenging.
De verhuizing geschiedde per wagen
naar de haven van Goeree en verder
per schip naar ons dorp. Een extra
schuit werd gecharterd om des dominees
brandhout te halen. Dit alles kostte on
geveer 53.terwijl de kerkelijke los
making 84.25 beliep. Dit was de oude
tijd.
Maar enfin, de domine was er en werd
ontvangen in een schoongemaakte pasto
rie, die men ook wat opgeknapt had.
Op 3 november werd hij bevestigd door
ds. Keuval Hannot van Middelharnis
met een woord uit 1 Petrus 5 vers 1-15
terwijl des namiddags de intrede plaats
vond met „Mozes bede" Exodus 33 vers
13-16. Wie beide plaatsen naslaat zal
merken dat er schone schriftuurplaat-
sen waren gekozen.
De twaalf jaren die hij hier staan
eou, zouden jaren van grote verandering
zijn uitwendig en tevens van zegeningen
inwendig, gelijk het archief getuigt.
eenmaal: overal komt een eind aan; ik
krijg brieven van kinderen, die zich
aanmelden als nieuweling, maar ook
ontvang ik afscheidsbrieven. Nu wil ik
je wel zeggen, dat ik liever een aan-
meldingsbrief krijg dan een brief met
„vriendelijk bedankt voor alles". Af
scheid is altijd iets pijnlijks, nietwaar?
Vooral in dit verband, het ophouden
met het kinderhoekje". L&ier zal je
met enig heimwee terugdenken aan die
onbezorgde tijd van je jeugd, die niet
meer komt. Corry, het ga je verder
goed en ik hoop toch nog wel eens iets
van je te horen.
Han van 1.. N-Tonge. Zijn de zieken
al wat aan. het beteren? Ben jij steeds
nog gezond gebleven? Die ziekte, waar
in de regel zo luchtig over gesproken
wordt, heeft weer al heel wat kinderen
en grote mensen grafwaarts gebracht,
In percenten kunnen we zoiets niet uit
drukken voor iemand, die aan de ziekte
sterft, is het honderd procent.
Jaap T. Ouddorp. Hadden jullie weer
al vakantie? Het is pas geleden dat de
school weer is begonnen! Pijn, dat Jan
ook vrij had, maar jammer, dat moeder
ongerust moest worden. Konden jullie
niet eerder thuis zijn? Vind je het een
hele toer om je brief te schrijven, of
valt het nogal mee?
Sjaan van L,. Dirksland. Tot hiertoe
ben ik nog niet verkouden geweest,
maar je kan het zó te pakken hebben,
hoor! Bij jullie is het erg geweest op
school, zeg! Kreeg je dat speldje zo
maar gratis? Dat is leuk, hoor!
Miep T. Ouddorp. ik wist niet, dat de
eerste week in oktober de drukste tijd
van het jaar was. Maar nu ik je brief
goed heb gelezen, begrijp ik er wel een
beeje van. Dat waren lange dagen wer
ken, hoor! En ik kan snappen, dat je
dan 's avonds ergens meer zin in had.
Wat hadden jullie nog laat bonen!
Sjaan T. Ouddorp. Je hebt het mis
schien wel bij de anderen gelezen, dat
ik tot nu toe nog geen griep heb gehad.
Maar het zou nog best kunnen gebeu
ren, dat ik het .hoekje" op mijn bed
moet schrijven, of anders komt er maar
eens een krant zonder het „kinderhoek
je". Achter ons huis is een boom, die
er elke morgen voor zorgt, dat er bla
deren te ruimen zijn, dUs net als bij
jullie.
Jaap K. Sommelsdijk. Het is niet erg,
al had je die paar vragen niet. Is de
schoonmaak voorbij? Heeft opoe ook
nog geholpen? Weet je wat ik zo best
vind? Dat je om zeven uur naar bed
gaat! De meeste kinderen slapen vee]
te weinig en willen al grote mensen
zign. Leest moeder altijd voor, als ze
Maar wij moeten nu beginnen met weer
een ellendige kwestie met Ooltgensplaat.
Proces met de PJaat over het
Weeshuis
Vóór 1738 was er te Ooltgensplaat
een tehuis voor ouden van dagen. Om
niet vermelde redenen kon dit geen
stand houden. Toch gevoelde men be
hoefte aan een tehuis voor onverzorgde
kinderen, schier altoos weeskinderen die
tot 1738 bij de minst vragende besteed
werden.
Bestuurders deden dan een oproep en de
exploitanten (want dat waren ze meest)
kwamen dan opzetten naar de kerke-
liamer in Ooltgensplaat.
Wegens mishandeling maakte het be
stuur van St. Adolphsland er een einde
aan en schakelde de hele zaak om door
de stichting van een f atsoendelijk wees
huis, genaamd ,,Het weeshuis van St.
Adolphsland". Het was dus voor beide
dorpen bestemd. Voor het gemak gaf de
Plaatse predikant daar godstdienston-
derwijs. De leerlingen deden dan te
hunner tijd openbare belijdenis in de
kerk van de Plaat.
De kosten van dit Huis waren voor
rekening der beide dorpen. Als een bij.
drage gaven wij de helft van het tweede
zakje aan de „Grote oftewel Heilige
Geest-armen" van St. Adolphsland. De
opbrengst vloeide in de kas van het
weeshuis. Er was zelfs een fonds te
Den Bommel voor dit doel, n.l. be
staande in een hofstee, weeskindstee
genaamd.
Wij hebben te voren reeds gezien, dat
er geregeld moeilijkheden rezen met on
dersteuning van behoeftige lidmaten uit
andere gemeenten, tenminste als zij
geen akte van indemniteit meebrachten
nevens hun attestatie. In herinnering zfj
gebracht, dat elke diakonie haar eigen
„inboorlingen" ondersteunde bij vertrek
naar elders. Om nu veel geschrijf te
Voorkomen sloten de beide dorpen in
1768 met elkaar een contract, dat men
eikaars akten zou accepteren, maar dit
hield niet in eikaars armen te onderhou
den. Dit was het punt waarvan Den
Bommel toch meende, dat de weeskin
deren, geboren in Den Bommel en opge
voed in de Plaat, geheel voor rekening
van de Plaat kwamen, zo zij eenmaal
tot hun leeftijd gekomen zijnde, het
Weeshuis verlieten en dan later tot ar
moede vervielen.
Hierover was voortdurend hooggaan
de kwestie. Allerlei stumperds, lammen,
blinden enz. werden van het ene dorp
naar het andere gestuurd met de woor
den: Ga heen en word warm.
Zo was er een blinde jongeman Jan
Schaap met wie de uiterste proef geno
men werd. Hij was afkomstig nit Den
Bommel en werd na afgelegde geloofs
belijdenis door de Plaatse predikant uit
het Weeshuis ontslagen. Tot armoede
vervallen nam een Platenaar hem tegen
vergoeding op. Ooltgensplaat eiste nu
vergoeding van Den Bommel. Dit kon
ons niet behagen en wezen Ooltgens
plaat er op, dat men daar tot onderhoud
verplicht was.
Na langdurig gehaspel trokken wij
naar Den Haag om bij een advocaat ons
recht te bepleiten. De zaak vond door
gang tot het Hof van Holland. Hier
moet ik mijn verhaal afbreken, want er
zijn enige bladzijden uit het notulenboek
gescheurd. Mijn conclusie is, dat de
Plaat in het gelijk is gesteld, en terecht
Want al was nu het weeskind in Oolt
gensplaat opgevoed, te dezen opzichte
was de plaats van geboorte beslissend.
Wel hebben wij processen gewonnen,
maar in deze zaak gold het woord van
Salomo: Wie de eerste is in een twist-
zaak schijnt rechtvaardig, maar zijn
naaste komt en onderzoekt hem.
Maarssen.
Ds. G. van der Zee
(Wordt vervolgd)
Dat Is geen kwaal die ge nog langer
hoeft te dragen. Neem Rennies die
blussen de brandende pijn. Voetstoots
Renni2S neutraliseren alle overtollig
maagzuur en nemen zo de oorzaak weg
van die snerpend brandende pijn.
tijd heeft? Dan zal jij wel veel leren uit
die kinderbijbel.
Corrie N. Middelharnis. De herfst
vakantie is dus langer geworden dan
eerst de bedoeling was. Jammer dat
het voor ziekte moest. Was Gerda blij,
toen ze de ballon kreeg? Ik denk, dat
hij de andere dag al kapot gegaan is.
Heb ik het mis?
Nelie M. Den Haag. Netjes werk ge
maakt, hoor. Duidelijk geschreven en
goed overzichtelijk. In 't vervolg babbel
je weer wel een beetje, hé?
Hans D. Amersfoort. Nu begrijp ik,
dat ik in een poos niet van je gehoord
heb. Je maakt dagen van half zeven tot
half zeven! Geen kleinigheid. Nee, dat
blijft er geen tijd meer over om te raad
selen. Hans, het ga je verder goed en
ik hoop, dat je aan je belofte zal den
ken, door nog eens te schrijven. Alle
kinderen worden van Hans gegroet,
want hij gaat ons verlaten!
Wim M. Den Haag. Het is heel aar
dig van je om te proberen mee te blij
ven doen, maar ik zal je toch een goede
raad geven. Wim: het leren voor school
moet eerst goed af zijn, eer je aan de
raadsels mag beginnen, hoor. Ik zal het
je niet kwalijk nemen, wanneer je moet
ophouden. Er is zoveel te leren, niet
waar Ik zal dan nog even uitzien naar
een definitief afscheid.
Allemaal. Ik heb al te veel ruimte ge
nomen, dus moet ik gauw eindigen.
Denken jullie eraan, dat het INZEN
DEN is
Na hartelijke groeten, blijft in af
wachting. Oom Ko
8 mm PROJECXOBEN en FILMS
SOMMELSDIJK
