Sommelsdijk krijgt er weer industrie bij
HAAR WOORD
GETROUW
ROTÜMA
Padvinders te
Ooltgensplaat
Kerkgeschiedenis
van Den Bommel
Bezoek van de leerlingen
aan Friesland
VOOR HET BETERE FOTOWERK
Merelpaax houdt van
groot gezin
Roken slecht voor het
hazt
Fietsers worden
gewaarschuwd voor
aanhangwagens
i^ N.V. Electro Techn. Industrie v.h. Smit Co.
te Slikkerveer zal zich vestigen met bedrijf
voor electrische apparaturen.
In de oude kleuterschool zal men starten
met 20 man.
Blade 2
„BILANDBN-NIIUWS-
(Dinsdag 23 iuH 1957
Nadat eerst van 2729 mei 28 leer
lingen uit Beetsterzwaag een bezoek
aan ons eiland hadden gebracht, zijn wij
op 18 juni met 26 leerlingen vertrokken
voor een tegenbezoek aan Friesland.
Onze heenreis liep over Harderwijk
Kampen, de N.O.P., Lemmer en Heeren
veen. Aangezien een onzer oud-leerlin-
geu in de N.O.P. werkt en in het kamp
Nagele is ondergebracht, hebben wij
door zijn bemiddeling contact gezocht
met de kampleider van Nagele en heb
ben op de heenreis het kamp te Nagele
bezichtigd. Het leek ons niet overbodig
wanneer onze jongens op de hoogte wer
den gebracht met het leven in een der
gelijk werkkamp. Het is niet onmogelijk
dat enkelen van hen later ook willen
trachten een plaats in een der nieuwste
polders te veroveren door daar reeds
tijdig te gaan werken en dan natuurlijk
ook zullen worden gehuisvest in een
dergelijk kamp. Na ons bezoek, dat een
zeer prettig verloop had, kunnen ze zich
nu een idee vormen van de wijze, waar
op in zo'n kamp voor de jongens wordt
gezorgd en welke mogelijkheden er zijn
om de beschikbare vrije tijd op de beste
manier te besteden.
Bfl Lemmer hebben we te Tacozijl het
Woudagemaal bezocht, het grote gemaal
van Frieslands boezem. Ben belangrijk
deel van het overtollige water in de pro
vincie Friesland (uitgezonderd de ge
meenten Oost- en West-Dougeradeel)
wordt door dit gemaal uitgeslagen. Het
gemaal, dat in 1920 geopend en in de
afgelopen winter verbouwd is, wordt
volledig gedreven door stoom. Er staan
8 pompen opgesteld, elk met een kapa-
citeit van SOO ms per minuut. De boe
zem, die wordt bemalen, is 14.000 ha
groot; hierop slaan 200.000 ha win
ter- en zomerpolders hun water uit. In
tijden van droogte kan via een inlaat-
sluis water uit het IJselmeer worden in
gelaten.
Om precies 4 uur stopte onze bus voor
de LiCgere Landibouskoalle te Beetster
zwaag en precies een kwartier later
waren onze jongens naar alle richtingen
uitgezwermd, in gezelschap van de 11.
van de school in Beetsterzwaag, die hen
hadden staan opwachten, hetzij met een
bromfiets of met een tweede fiets. En
even later zaten we op het gazon voor
de bungalow de woning van collega
Haak gevieren het echtpaar Haak,
mijn vrouw en ik aan de thee.
De volgende dag hebben we eerst een
bezoek gebracht aan de selektiemesterij
te Drachten. De bedrijfsleider, dhr. van
der Wal, in wie een goed onderwijzer
verloren is gegaan, gaf onze jongens
een duidelijke uiteenzetting over doel en
werkwijze van de selektiemesterij. Op
het bedrijf worden varkens afgemest tot
bacongewicht onder optimale omstandig
heden, teneinde de erfelijke aanleg voor
voedervenbruik, groeisnelheid en slacht
kwaliteit te kunnen vastleggen.
De moeders van domen, die aan be
paalde eisen voldoen, ontvangen het pre-
dicaat „ster". Zij leveren de beren, waar
door deze instelling grote invloed heeft
op de varkenshouderij en fokkerij.
Daarna bezochten we de „Fi-ico"
(Friesche Coöperatieve zuivel- export-
vereniging), die 14% van de totale ne-
derlandse handel in boter, kaas en melk-
poeder verzorgt. In 1954 was er een to
tale omzet van ruim 44 miljoen kg pro-
duktèn met een waarde van 128 miljoen
gulden.
In het Theehuis aan het Pikmeer in
Grouw genoten onze jongens van het
meegegeven proviand door hun pleeg
moeders", en daarna maakten we een
boottocht op de Friese meren, waarbg
onze jongens genoten van het gezicht op
de vele zeilende boten en de prachtige
vergezichten.
Overal langs de meren en in het wei- r
degebied haalden de boeren die het ove- i
rigens ook warm hadden bij het hooien,
met vreugde het hooi binnen. Sinds tien
jaar was het niet zo plezierig werken
geweest en hadden ze niet zo'n voortref-
fel^k produkt gehad.
Wie, zoals wg, in de tijd door het -
VERVOLGVERHAACi
door H. KINGMANS
.(3X)' ^-■■'M^'I^W
„O, is dat het onderwerp van de he
ren? Inderdaad, heer Galliard, dan loopt
mijn man warm en ik moet U zeggen,
dat ik volkomen aan zijn kant sta".
„Het tegendeel zou niet oirbaar zqn"
schertst Galliard die het liefst een eind
aan dit gesprek maakt.
Voor het ogenblik lukt hem dat. Maar
Bg heeft buiten zijn vrouw gerekend, die
aan de overvloedige msialtgd, welke door
het viertal wordt genuttigd de kinde
ren van het echtpaar Galliard zitten niet
aan tafel het onderwerp weer aan
snijdt door te vragen, welke bezwaren
Perst) ^oah wel heeft tegen de slaven-
Iiandel.
Dan komt deze geheel los. Hoe kan
een C3iristen die nu dulden? 't Is hem
een volslagen raadsel.
Dus hij is het met de beschouwingen
van dominee Capitein niet eens?
vraagt mevrouw Galliard.
Zij doelt op een werkje van de neger-
predikant Jacobus Eliza Capitein, die
dominee is in Brazilië, op het kasteel
Del Mina. Als het chapitre van de sla-
zwettegebied trekt, staat versteld over
de grote hoeveelheden hooi, welke ver
zameld worden. Uitgastrekte velden ibe-
vatten honderden oppers hooi, die opge
tast zfln om te worden biimengehaald.
Eïders liggen de pakken hooi her en der
over de nu kale grasmat verspreid, ter-
vyijl weer elders zeer lange rekken (tun
nelruiters) het verzamelde hooi bevatten
dat straks eveneens een beurt krijgt om
naar de schuur te worden gebracht. En
onderwijl worden weer nieuwe velden
gemaaid, die aanstonds kaal geschoren
weer vers hooi zullen leveren.
Een tocht door het zwette gebied
loont de moeite. Geen tentjes van
maaiers, zoals in het begin van deze
eeuw werden aangetroffen, ziet men in
dit gebied; nu staan er de rode daken
van nieuwgebouwde boerderijen. Op
nieuw worden boerderijen bijgebouwd,
die voordat de winter er is, weer gereed
zullen ziJn. Nu wordt er niet weken
achtereen met talrijke hooiers de hooi-
oogst gehouden. Een vernuftige machine
schudt de pakken hooi zo maar uit zijn
binnenste en de boer laadt deze op zijn
wagen en rijdt ze de schuur binnen. Van
horizon tot horizon liggen er de gras
halmen, nu in hooi omgezet en de lucht
van geurig hooi is overal. Geen zeis
komt er meer aan te pas.
Alles zag er naar uit, dat de hooioogst
dit jaar goed zou verlopen. Het gewon
nen hooi kwam prachtig droog in de
schuur en wij konden niet anders dan
de boer van harte geluk wensen met
deze gunstige omstandigheid voor de
uitoefening van zijn bedrijf.
E!n onze jongens en wij kunnen weer
terugzien op een prettige, goed geslaag
de excursie naar het prachtige Fries
land. Onze jongens begrijpen nu waar
om onder een levensgroot bronzen beeld
van een modelkoe voor het gebouw van
het F.R.S. in Leeuwarden staat.
„üs mem", (onze moeder).
-----------o-----------
Cijfers over kinderverlamming
in de gehele wereld
Geneve Volgens een mededeling van
de Wereldgezondheidsorganisatie is het
aantal gevallen van acute poliomyelitis
in de meeste landen tussen 1950 en
1955 toegenomen. In 61 landen steeg het
aantal gevallen van 63.000 in 1951 tot
105.000 in 1952, doch de volgende jaren
gaven weer een daling te zien. In Euro
pa was het aantal gevallen veel gerin
ger dan in de Verenigde Staten, maar
in Europa was het sterftecijfer in die 5
jaar aanzienlijk hoger.
De voorz. burg. P. W. Hordijk opende
de vergadering op de gebruikelijke wijze
met het voorgeschreven gebed en stelde
daarna aan de orde het enige piint van
de agenda.
Verhuur oude kleuterschool aan Electro
Smit te Slikkerveer.
De voorz. zette uiteen dat hij met de
directie van de N.V. Electro Techn. In
dustrie v.h. Smit en Co te Slikkerveer
besprekingen heeft gevoerd over indus
trie-vestiging hier op het eiland. Het is
.bezwaarlijk voor het bedrijf om direct
reeds met nieuwbouw te beginnen, zodat
Jiet voorlopig- om de gedachten te be
palen plm. 11/4 jaar- wil huren. Zoals
de naam reeds aangeeft is dit een elek-
tro-technisch bedrijf, waar elektrische
apparaturen, schakelkasten e,d. voor
schepen, centrales enz. gemaakt worden
In Slikkerveer werken in dit bedrijf plm
1050 personen. De directie heeft het oog
laten vallen op de oude Kleuterschool.
Men ■wil daar slechts korte tijd in blij
ven. Daarna wil men omzien in het cen
trum van ons eiland om te gaan bou
wen.
De voorz. acht het van groot belang
dat een dergelijke industrie zich hier wil
vestigen, temeer nu momenteel zoveel
arbeidskrachten dagelijks naar de over-
venhandel ter sprake komt, is men er
als de kippen bö, dit geschrift als be- I
wijsstuk aan te halen. Daarin wordt
toch maar duidelijk het goed recht, van
Christelijk standpimt bezien, aangetoond
Het boekje is heel veel verkocht en be
studeerd. En de voorstanders der ala-
vernij komen er mee aandragen. Capi
tein gaat heel ver. Hg acht niet alleen
de slavernij en slavenhandel onder de
zwarten oirbaar, maar zou er ook geen
kwaad in zien, die onder de blanken
weer in te voeren.
Dat zou de maatschappij van heel wat
leeglopers verlossen! Aan de hand van
Bijbelteksten verdedigt Capitein de sla
vernij. Hil spreekt naar 't hart van de
Bewindhebbers der West-Indische Com
pagnie en de slavenhalers gnuiven, als
ziJ over bet geschrift spreken. Een domi
nee, die hun doen goedkeurt en warm
verdedigt. Wat kun je meer verlangen?
Maar Persij rafelt het betoog uiteen,
onbarmhartig. Bovendien: verreweg de
meesten gaan niet akkoord met de
zienswijze van Capitein, dat de blanken
eigenlijk ook onder de slavernij moeten
vallen. Dat gaat te ver. Zwarten, het
is iets anders, Maar blanken!
En hier schuilt nu de kracht van Per-
sij. Als slavernij onder de blanken te ver-
oordelen is, dan ook onder de zwarten.
Want beiden zijn mensen, geschapen
naar het beeld Gods. Er mag geen on
derscheid worden gemaakt. ,i
De dames luisteren vol belangstelling.
lOp 10 juli werd in een bijeenkomst te
Ooltgensplaat besloten aldaar een groep
op te richten van „De Ned. Padvinders"
Als leden van de plaatselijke commissie
werden bereid gevonden, de heren M.
Heykoop voorz., H. D. Minderhout, secr.
M. Roodzand penn., L. Dorsman, J. Bus-
kop en A. Hotting leden.
Aangezien er nog geen beslissing kon
worden genomen inzake het voordragen
van een verkennersleider, maar wel van
een welpenleider, zal voorlopig alleen
worden begonnen met een welpenhorde
8-11 jaar, welke zal staan onder leiding
van dhr. A. van Gent, Molendijk 30.
Gehoopt wordt, dat ook spoedig een
verkeimersleider zal worden bereid ge
vonden.
Op de bijeenkomst van 10 juli werd
door een vertegenwoordiger van het Nat.
Hoofdkwartier een uiteenzetting gege
ven van het ontstaan en het doel \an
de padvindersbeweging, zoals deze door
de stichting. Lord Baden Powell, is be
doeld. Ook werd uiteengezet wat de taak
is van de plaatselijke commissie (PC)
en van de leiders.
Een van de eerste zorgen van de PC
zal zijn, het verkrijgen van een onderdak
voor de nieuwe groep, want zonder on
derdak kan niet worden gewerkt, vooral
niet in de winter. Verder zal de PC over
leggen hoe aan een voor spelmateriaal
e.d. kunnen worden bestreden en mis
schien kan worden geholpen bij de aan
schaf van de uniformen (op voorschot
basis), want de kosten voor de unifor
men ziJn voor rekening van de deelne
mers zelf.
Aangezien de horde (welpen) nog he
lemaal moet beginnen en er nog geen
geoefende welpen in Ooltgensplaat zijn,
zal het aantal, dat direct kan worden
toegelaten niet groot zijn. Na enige tijd
als de eerste jongens geoefend zijn, kun
nen er meer worden toegelaten. Daarom
is bepaald dat aanvankelijk niet meer
dan ca 12 jongens kunnen worden toege
laten en later na enige maanden, mis
schien nog eens 1. Maar dan is het ook
nodig dat er assistenten komen voor de
leider, want men kan onmogelijk alleen
zo'n grote horde leiden. Daarom wordt
een dringend beroep gedaan tot hen, die
als leider of leidster of assistent leid-
(st)er willen helpen.
Het ere-voorzitterschap van de PC zal
aan burgemeester W. M. van der Harst
worden aangeboden.
kant gaan. Spr. ziet 2 mogelijkheden als
het bedrijf zich hier in de kleuterschool
vestigt: of het gaat goed en dan gaat
men snel zelf bouwen, of het gaat niet
goed en dan verdwijnt men van dit
eiland.
De huurprijs kan voorlopig bedragen
500.per jaar, terwijl het onderhoud
voor rekening van de N.V. komt. De ge
meente behoeft alleen te zorgen dat het
gebouw waterdicht is en voor goede af
voer van het regenwater. Het is de be
doeling dat gestart wordt met 10 20
man.
Dhr. Knape herinnerde burgemeester
en wethouders er aan dat dit college in
dertijd de toezegging gedaan heeft dat
dit gebouw bestemd zou worden tot ver
enigingsgebouw. Spr. was verheugd, dat
een eventuele verhuring slechts korte
tijd zal duren, zodat dan de mogelijk
heid tot bestemming voor verenigings
gebouw alsnog blijft. Hij dringt er op
aan te bevorderen, dat dit bedrflf defi
nitief zich in Sommelsdijk zal vestigen.
Dhr. van Nimwegen vroeg zich af hoe
het pand na beëindiging van de huur op
geleverd zal worden.
De voorz. antwoordde dat dit weer in
de oude staat opgeleverd moet worden.
Het is een mooi bedrijf, waarin geen
oliën en vetten gebruikt worden.
Ook dhr. Peekstok drong er op aan
(Een dergelijk onderwerp wordt niet
vaak aangeroerd. En mevrouw Galliard
informeert, hoe Persij op de hoogte is
en wat hiJ dan weet. 't Is slecht naar
de zin van Galliard. Hij is ook wel op
de hoogte, maar zulke diagen bepraat
je niet met vrouwen.
Evenwel, Persg schijnt er anders over
te denken. Want hü is onmiddelijk be
reid, mevrouw Galliard in te lichten.
Zij weet natuurlijk wel, dat de sla
ven in Afrika gehaald worden, om ver
volgens te worden vervoerd naar Bra
zilië en de West. Gaan die mensen soms
vrijwillig mee? Vanzelf niet. Dat is te
gek om los te lopen. Niemand gelooft
dat ook. Maar wel vindt algemeen geloof
dat de meeste slaven krijgsgevangenen
ziJn, die door de overwinnaar verkocht
wxjrden. Och kom. Zfln vrouwen en kin
deren dan ook in oorlog? Neen? Nu,
dan behoren zij toch niet tot de krijgs
gevangenen? Intussen worden zü wel
verhandeld en vervoerd!
Zal Persij het eens vertellen, hoe da
werkeijkheid is? Eén van de voornaam
ste uitvoerhavens van slaven is Fida,
aan de kust van Afrika. Als de kooplui
die slaven willen hebben, daar komen,
moeten zfl zich eerst in verbinding stel-
j len met de koning en zijn groten. Tegen
goederen ter waarde van een duizend
Guinese guldens wordt een vergunning
verkregen. Dan moeten eerst de slaven
,i van de vorst worden gekocht. Zijn er
niet genoeg, wat meestal het geval is,
In een tuintje achter een winkelpand
aan de Middelburgse Lange Delft woont
een bijzonder merelpaar. Want de der
tien nakomelingen, die dit duo in nog
drie maanden tijds uit de schalen zag
kruipen, is voor bescheiden vogels als
de merels ziJn een lang niet gering aan
tal! Meestal blijft het bü vier d vijf jon
gen per jaar. De bewoners van het pand
waartoe het tuintje behoort, hebben met
stijgende belangstelling (en verbazing)
het trotse ouderpaar gadegeslagen.
Eerst kwam er een broedsel van vier,
beg^n mei. Nadat de diertjes waren uit
gevlogen, lag er een maand later weer
een viertal blauw-groene eitjes in de zon
te schitteren en als klap op de vuur
pijl volgde er in de eerste dagen van
juli een broedsel, dat vijf eieren telde.
Deze eieren zijn inmiddels ook uitge
komen en sinds enkele dagen blikken 5,
nog volkomen naakte mereltjes in de zo
merzon. Het zal niet lang duren of ook
zij zullen de wijde wereld invliegen. Zal
het oude merelpaar het dan welletjes
vinden?
-----------o-----------
In een door de Westduitse medische
voorlichtingsdienst te Munster uitge
geven verklaring wordt gezegd dat zwa
re rokers twaalf maal zoveel kans heb
ben hartkwalen te krijgen als niet-ro-
kers. Bloeddruk en polsslag worden
door nicotine verhoogd.
De Westduitse medische voorlichtings
dienst noemt als andere ziekten, waar
van ontstaan en verloop verband houden
met het roken: aandoeningen van het
lymfatisch stelsel, bronchitis, longkan
ker, maag- en darmontstekingen en
blaaskanker.
„Het doet er niet toe of de roker al
dan niet inhaleert en of hg wel dan niet
z.g. filtersigaretten rookt", aldus de
Westduitse medische voorlichtingsdienst
VLIEGEN, MUGGEN, LUIZEN,
RUPSEN verdelgt U vlug met de
INSEOX5EN VBRDZSiGINGS PREPA
RATEN uit:
WED. KURVENKS DROGISTERIJ
te bevorderen dat dit bedrijf in Som
melsdijk komt.
De voorz. antwoordde dat verschillen
de factoren een rol hebben gespeeld
voor dit bedrijf om zich in het centrum
van het eiland te vestigen. Hij meende,
dat men het bedrijf in deze enige vrij
heid moet laten.
Dhr. ir. Mijs vroeg of de bestaande
Industrie ter plaatse geen belangstelling
voor dit gebouw heeft.
De voorz. zei hierop, dat de nieuw
bouw van de kleuterschool algemeen
bekend is, doch dat de plaatselijke in
dustrie zich nimmer met een verzoek tot
het gemeentebestuur heeft gewrend.
Dhr. Blok was van mening dat een
moeilijke beslissing van de raad ge
vraagd wordt. Er is reeds jaren gezegd
dat er in het centrum een gebouw, ge
schikt voor culturele doeleinden, moet
komen. Spr. is voorstander van industrie
vestiging, doch de prijs, die hiervoor be
taald moet worden op cultureel gebied,
is wel wat hoog. In tegenstelling met
andere gemeenten op het eiland, hebben
wü hier in het centrum op dit gebied
niets. Wat moeten we doen met de ver
enigingen, die er thans repetities in hou
den? spr. vreesde dat de oplevering van
het gebouw na de huur niet zal naeeval-
len. Spr. achtte het evenwel van groot
belang, dat deze industrie hier komt.
De heren Knape en ir Mijs kwamen
nog eens terug op de lage huurprijs.
De voorz. antwoordde, dat het bedrijf
zelf het onderhoud te verzorgen krijgt.
Dit moet toch ook zeer belangrijk ge
acht worden. Inderdaad is de huur niet
hoog, maar hierin moet ook een stuk
goodwill van de gemeente gezien wor
den. Dhr. Edewaard informeerde of het
gebouw niet bestemd had kunnen wor
den voor het onderwijs. Hij dacht aan
de b.l.o.-school in de Ring. De huisves
ting is daar erbarmelijk.
De voorz. antwoordde dat de oude
kleuterschool £ifgekeurd was voor het
geven van kleuteronderwijs, en dus ook
voor ander onderwijs.
Aangezien niemand der aanwezigen
hoofdelijke stemming verlangde over dit
dan moeten ze uit het binnenland wor
den gehaald. Want daar ziJn de markten
waar de mensen worden verkocht, zoals
bü ona het ,vee, zegt PersiJ minachtend.
De slavenmarkten liggen ver in het
binnenland, voor blanken onbereikbaar.
Dus zijn er zwarte tussenhandelaren.
En waar komen nu die slaven op de
markten vandaan? Diep uit de binnen
landen van Afrika, waar de slavenhalers
een vreedzaam dorp omsingelen en de
inwoners gevangen nemen. Die markt
waarde hebben worden aan een gevork
te stok twee aan twee aan elkaar ge
koppeld. De rest der bevolking, voorzo
ver nog niet gedood in het gevecht,
wordt afgemaakt en het dorp verbrand.
Je moet niet vragen, hoeveel slachtof
fers dat kost!
Zo komen verschillende dorpen aan de
beurt. Als de slavenjagers naar hun
mening voldoende lui gevangen hebben,
zowel mannen als vrouwen, keren zfl
terug naar de kust. Onderweg is het
verlies aan mensenlevens enorm. Het
wordt geschat op veertig tot zeventig
Als ae dan in EHda aankomen wor
den ze voorlopig opgeborgen in een
tronk of gevangenhuis, beter gezegd, en
later verkocht op de markt waar de chi
rurgijns hen nauwkeurig onderzoeken en
betasten. De stakkers staan geheel
naakt, de vrouwen ook. Schaamte kent
men er niet. De goedgekeurden worden
afzonderlijk gehouden en voor een flin
ke prijs verkocht. Zo spoedig mogelijk
(30)
VARIA
Kerk en diakonie maakten omstreeks
1758 goede tijden door, daar de Plaat
zijn schuld betaalde en de boedel Bigge
in 1757 en '58 bijna 1200.opleverde,
een ongekend hoog bedrag tot die jaren
Om mij onbekende redenen was de bate
zo hoog, misschien wel omdat pachters
achter waren geweest. Hoe het zij, wij
kregen geld. Maar het kwam ons goed
te stade, daar wij de toren op het kerk
gebouw moesten vernieuwen, waarover
later.
De kerkeraad, des avonds vergaderd
onder het genot van een lajige pijp en
een glas wiJn, en gezeten bij kaarslicht,
geplaatst op twee houten standaarden,
hield een wakend oog over de stoffelijke
en geestelijke belangen. Bitter waren de
kwesties met Ooltgensplaat, die langdu
rige vergaderingen eisten en langwijlige
stukken vorderden. En nu werd daar no
ta bene biJ de drie kwesties: oortjesgeld,
Bigge, en begraafgeld nog wat bijge
voegd: ook het meegeld werd in 1761
weer geweigerd, doch die grappenmake
rij duurde maar een jaar.
De diakonie maakte beste jaren. Daar
om lieten de diakenen geen spek uitde
len, doch gaven aan behoeftige mensen
elk een varken, vijf in getal, samen
voor de som van 123.
Mejuffrouw Cybille van Manen werd
onder censuur gezet, omdat zij hoewel
lidmate zijnde, het gehele jaar niet ter
kerke was verschenen. Voorts behoef
den nieuwe lidmaten bij de bevestiging
niet meer onder de preekstoel te zitten,
doch mochten in de ouderllngenbank
plaats nemen.
Eindelijk zij nog vermeld, dat de huis
eigenaren collectief overeenkwamen
geen huurder te accepteren, tenzij men
de huur biJ de vorige verhuurder had
betaald. Het blijkt hieruit, dat de wan
betalers zelf deze maatregel in het leven
hebben geroepen.
Laodaonkoop
Daar men goed bij kas was gingen
de gedachten uit naar aankoop van land.
Hierin slaagden wij bij Jan van de Leur
op 13 October 1758. Hij was beurtschip-
per te Ooltgensplaat op Rotterdam. Het
stuk lag in de grote Blok en was 11 ge-
Kans om tussen trekker en aanhanger te
vaJlen wordt kleiner
Het gevaar voor fietsers om tussen
een trekkend motorvoertuig en een daar
achter komende aanhangwagen ten val
te komen welke gevallen bijna altijd
dodelijk ziJn houdt de Alg. Verladers-
en eigenvervoerders Organisatie (EVO)
reeds geruime tijd bezig. Na bestude
ring van het probleem is de Hoofdcom
missie voor de Normalisatie in Neder
land verzocht een imiform waarschu-
wingssein te ontwerpen, waardoor de
wielrijders er op attent worden gemaakt,
dat het hen passerende motorvoertuig
door een aanhangwagen wordt gevolgd,
zodat zij, zodra de trekkende auto is
gepasseerd, niet denken ruimte genoeg
te hebben om naar links te zwenken.
agendapunt, concludeerde de voorzitter
dat overeenkomstig het voorstel van b
en w met algemene stemmen was aan
genomen. Hierna sluiting.
worden ze dan verscheept, om te belet
ten, dat ze te veel in gewicht afvallen,
want de stakkers leven op water en
brood.
Het vervoer naar Brazilië is verschrik
kelrjk. Het komt voor, dat de slaven bij
tientallen stikken. En je behoeft niet te
vragen, welke behandeling ze ondergaan
als ze eenmaal aan land zijn, om te wer
ken! En dan is het algemeen bekend,
dat wiJ, Hollanders, die lui nog behoor
lijk behandelen. Bij de Engelsen en
Fransen moet het veel erger zijn. Je be
hoeft nu niets meer te zeggen!
Persij komt dan weer terug op dominee
Capitein. Een mooie mijnheer. Hfl voelt
„nattigheid". Of weten ze niet, dat hij
enkele geloofstukken en gebeden in de
negertaai heeft overgebracht? Neen?
Nu, er is anders spektakel genoeg over
geweest. De classis Amsterdam, die hem
afvaardigde als negerpredikant, wist er
niets van, anders zou het niet gebeurd
zijn. De Tien Geboden waren er ook bij.
En wat maakte die mijnheer, die zwarte
predikant, er van? HiJ begon zo in de
negertaai: „Ik ben de Here uw CJod"...
vertaald: „Ik ben Jan Compon..." Com-
pon is Compagnie vanzelf... Bij dat ne-
gergebroed mag niet de gedachte post
vatten, dat een ander machtiger is dan
de Compagnie.
En dan het vierde gebod. De dominee
heeft het gebod over de Sabbath zo ver
taald voor de negers, dat er staat: Gij
zult dan niet arbeiden, noch uw zoon...
I meten 244 roeden groot. De prijs was
zeer hoog, n.l. 195,per gemet. To
taal met kosten 2366-18-6. Het vol-
I gend jaar wordt dit aangeduid met 12
j gem. 172 i^r. Oude Blok, en zo elk vol
gend jaar, hetgeen wel meer voorkomt.
I Op 2 september 1760 kocht de diako
nie van zekere Coymans 16 gem. 250
i roeden tegren 157.per gemet, gele
gen in de Grote Blok, later oude Blok
I genoemd, te samen met kosten voor
f 2866.55.
Voor het eerste perceel werd Ysbrand
van de Tonnekreek pachter voor 101.60
de hoop, en van het tweede Johs. van
Putten voor 160.
Eigenaardig is voorts dat men bij het
wisselen van goud- en zilvergeld In
eigen vaderland aan schade onderhevig
was, Zo werd in 1760 bij het besteden
van het geld voor het land een geza-
mentltjk onderwicht geconstateerd van
40.10 op 217 ducaten. (een ducaat ia
3.50.) Reeds eerder hebben wij de aan
dacht gevestigd op de boze praktijk van
het geldsnoelen, d.w.z. van de rand een
stukje afsnijden. De schelmen smolten
dan de stukjes op. Enz. enz.
Het scboolgaan
De kerkeraad hield een wakend oog
op het schoolgaan van de kinderen der
bedeelden. De ouders werden geregeld
vermaand hun kinderen naar school te
zenden en ze niet als wilde woudezels
rond te laten lopen om ook alle luiheid
en kattekwaad te voorkomen. De lezer
bedenke, dat de leerplichtwet pas da
teert van 1901. Immers betaalde de dia
konie het schoolgeld, dat zo omstreeks
1760 voor 18 kinderen een som beliep
van 42-5-6. De kerkeraad besloot bij
nalatigheid de steun in te trekken en
verzocht de schoolmeester, de heer van
Weel, des zondags na de predikatie in
de kerkekamer verslag uit te brengen.
De notulen aangaande deze zaak lui
den:
Op voorstel des predikants is geresol-
veert, dat men dese en gene arme luyden
nog eens sal aanmanen om naastiger in
de Godsdienst te komen en haar te her
inneren dat sij alle haare kinderen, die
school gaan kunnen, sullen moeten laten
schoolgaan op soodanlge wijse, dat bij
versuym voor iedere dag of schooltijd
voor ieder kind sulUen versteeken sijn
van een broot, tensg het kind thuis
blijft met bewilUging van de schoolmees
ter, die op ons versoek sal berichten aan
Jan Thiel hoeveel broeden hij de arme
luyden minder sal moeten geven, waar
van wij Jan Thiel onse bakker verwit
tigen sullen, opdat die zich volgens die
bekentmaking des schoolmeesters gedra-
ge.
Eindelijk is aangaande dese zaak be
sloten, dat de arme luyden, kinderen die
schoolgaan, de eerste maandag in de
maand voor eenige onser kerkeraadsle
den in de consistorie zullen laten ko
men, opdat wij mogen nagaan wat se
en hoe se vorderen, waartoe geconunit-
tert sijn de Dom., de oudste ouderling en
de regerende diaken, die zulks op sig ge
nomen hebben.
Ook is nog gedagvaard Mulder, over
het uitdelen van spek. Hü heeft bekend
sijn soon niet genoeg te hebben laten
werken. Marie van Zeggelen en Adri-
aantje van Gelderen zijn bestraft over
het schoolverzuim hunner kinderen.
Maarssen. Ds G. van der Zee
(Wordt vervolgd)
maar uiterst rechts blijven rijden tot ook
ook de aanhangwagen is gepasseerd.
In tegenstelling tot mededelingen,
welke onlangs aan de pers werden ver
strekt, dat niets gebeurt om fietsers op
het gevaar van de aanhangwagen attent
te maken, kan de E.V.O. mededelen dat
het ontwerp van het bedoelde waarschu-
wingssein gereed is. Het zal binnenkort
door het Centraal Normalisatiebureau
openbaar worden gemaakt.
De vrijwillige samenwerking tussen
bedrijfsleven en overheid en de betref
fende normalisatiecommissie heeft goede
resultaten gehad. De E.VjO. hoopt, dat
de ontvrikkeltng zodanig zal zijn, dat
het waarschuwingssein algemene toe
passing zal vinden. De ongevallensta
tistiek geeft daartoe alle aanleiding.
Volgens het Centraal Bureau voor de
Statistiek vonden in de jaren 1953-1'955
839 ongevallen plaats waarbij vracht
auto's met aanhangwagens en wielrij
ders waren betrokken. 73 ongevallen
waren dodelijk; in 279 gevallen liepen
wielrijders ernstig letsel op, terwijl biJ
175 ongevallen fietsers licht werden ge
wond. Een deel van deze ongevallen
vond plaats doordat de wielrijders niet
op de aanhangwagen bedacht waren.
-----------o-----------
ABONNEERT V
OP XaLANDEN-NIEUWS
maar verder gaat de, vertaling niet. Ja,
dat kan ook niet anders bü iemand, die
de slavernij verdedigt, niet Je kimt aan
die negers toch niet vertellen, dat zij
een Goddelijk recht hebben, om op zon
dag niet te werken?
De stem van Persij klinkt zo sarcas
tisch mogelijk. De dominee is in ztjn
eigen garen gevangen. De classis heeft
zijn doen afgekeurd en de vertaling van
het vierde gebod moest naar behoren
plaats vinden. Dominee zou er voor zor
gen, maar hij ging rustig verder met de
negerkinderen te onderwijzen, zoals hij
vertaald had! Dat komt er van, als je
de slavernij op Christelijke grondslag
verdedigen wilt. Die is niet te verdedi
gen. Die is onchristelijk. En voor Persij
geldt dit even goed voor blanken als
voar zwarten.
Mejuffer Galliard is toch onder de in
druk van zijn warm betoeg. Zij gevoelt
dat haar man tegen Persij's logica niet
opgewassen is. Tegen zijn redenering is
dan ook heel weinig in te brengen. Be
halve om zwarten op een liJn te stellen
met blanken, is dat niet wat te ver ge
zocht?
Zij heeft er van vernomen, dat blan
ken, als die door zeerovers worden ge
vangen, ergens als slaven terecht ko
men. Dat is vreselijk. Maar zwarten..-.?
Je kimt ook te teergevoelig zijn. Ten
slotte moeten er toch werkkrachten we
zen in OOst en West en in Brazilië.
(Wordt vervolgd)
De raad der gemeente Sommelsdijk kwam dinsdag 16 juli des avonds 8 uur
in spoedeisende vergadering bijeen. Tegenwoordig waren alle leden. Het punt
waarvoor de raad was bijeengeroepen betrof verhuur van de oude kleuter
school aan Electro Smit te Slikkerveer, die in dit gelbouw een industrie wil
vestigen voor fabricage van elektrische apparaturen. Voorlopig kunnen hier 20
man worden geplaatst, naar wij vernamen zal eerst met geschoolde krachten
worden begonnen. Later is het de bedoeling dat een fabriek wordt gebouwd,
waar meerdere mannelijke arbeidskrachten zullen worden aangetrokken.
