Merkés
De stedebouwkundige aspecten
van het Deltaplan
GemeentenGoedereedeiStellendam
en Ouddorp schonken gedenkraam
aan 'sGravenhage
^C5
ing
3de blad
Vrgdag 12 april 1957
No. 2589
Toelichting door Ir. J. B. Schut, directeur
„Stad en Landschap"
Goede raad: Gemeenten afronden en op
spoed aandringen
verlovingsringen
Land en Tuinbouw
Sporenelementen spelen
een belangrijke rol bij de
voeding van mens en dier
'^k(jMmuk4u
Christendom van Flakkee
Uit dankbaarheid en blijvende gedachtenis voor betoonde
hulp 1 februari 1953
1957.
3aar was
Nu kan
Is goed,
de rem
dient het
ishouding.
tten, an-
Getuigt
men niet
Een der
eerd, dat
zal zijn
graag ge-
uitkomst
op ver
ander
,ngs van
bron" zo
hoe men
igens van
100
hebben
kopers in
tip-top
ien. Ze
gulden
verdienen
hun een
betaalt U
zou ik
len die
On-
als 300
maar één
komt.
het er
et Rijk
uit het
allemaal
brengen.
dan ra-
illen het
maar
repareren,
het on-
iven ons
Dan
glanzen-
mers niet
aange-
was. Dan
zaterdags
zoals nu
met de
ger mee
hrammetje.
Kru-
rvinden
eter ge U
Want ook
eumatische
vergallen
elemrrieren
terwijl
toch
dosis
gestel.
f van
i; jaar
c; ge-
i, wat
n; t al
-.'/aar
v dan
,is J.
W. M.
N. Ma-
zoon
Linde.
aar en
Vries 25
jaar; I.
Kik 21
W. v. d.
7T j.,
in van
V. d.
r Eot-
Wemeldin-
em; B.
-^e; T.
es naar
geiin
strepen
1.08
kleur.
Kurvinks
is ge
in de
zaken,
eemaal
werk-
worden
ili. Valt
de uit-
aanwij-
overeen-
1-eco-
ing ge-
van de
mi 1956
De da-
bij ko-
In Ons Dorpshuis te Nieuwe Tonge werd woensdagavond de serie lezingen
voortgezet, waarmede het gemeentebestuur zich van voorlichting laat dienen
over de aspecten van het Deltaplan en die ook buiten de bestuurlijke kring
grote belangstelling trekken, zoals wij bemerkten uit de weer goed bezette
zaal. Deze avond sprak de directeur van het Instituut van Stad en Landschap
Ir. J. B. Schut en wel over de te verwachten stedebouwkundige ontwikkeling
in het gebied ten zuiden van Rotterdam en met name ook op Flakkee.
De spreker werd als gewoonlijk met een hartelijk welkomstwoord ingeleid
door burgemeester van Hofwegen. In zijn zeer interessant en boeiend betoog
ging Ir. Schut uit van drie mogelijkheden, waarin de uitbreiding van het
Rotterdamse industriegebied zich zal ricnten. In alle drie gevallen zij het in
het een meer en in het ander minder zal Flakkee, en ook Nieuwe Tonge,
daar grotelijks in gemoeid zijn. Hoe de ontwikkeling precies zal zijn kon spre
ker ook niet voorspellen; er zijn al meerdere visies over en hij ontvouwde
naast de al zeer bekende van Waterweggebied en grote steden langs het Ha
ringvliet een derde, n.l. het ontstaan van een groot industrie- en bevolkings
centrum op het oostelijk deel van Flakkee en de Brabantse wal. Ir. Schut
wekte de gemeentebesturen op om in elk geval waakzaam te zijn en te stre
ven naar afronding van de bestaande woonkernen, opdat deze, in welke rich
ting het ook gaat, aan kunnen sluiten op wat de toekomst brengen zal.
Ir. Schut hoopte zijn gehoor enig in
zicht te kunnen geven in de toekomsti
ge stedebouwkundige ontwikkeling in
verband met het Deltaplan, waarover
vijf jaar geleden nog niemand dacht,
terwijl men nu algemeen met de ge
dachte vertrouwd is geraakt.
In de kleine gemeenten staat men
voor moeilijke problemen. Men denkt
aan de mogelijkheid satellietstad te
kunnen worden, grootscheepse tuin
bouw enz. te krijgen. Men moet aan de
toekomst bouwen, maar hoe? Bovendien
wegen de vragen van alle dag even
zwaar als altijd: mag daar een schuur
tje of daar een school komen in hèt
dorp? Daartussen spelen allerlei „vi
sies". Daarover moet men diskussiëren,
opdat de waarheid, het juiste toekomst
beeld, naar voren komt.
Het Deltaplan wordt werkelijkheid.
Wij krijgen veiligheid, zoet water, ge
ringe landaanwinst, verkeersontsluiting.
Dat brengt nog meer aspecten mee. En
wel ten aanzien van de ruimte!!
Als de woningnood zal zijn opgelost
dat moet mogelijk zijn krijgt de
Randstand Holland ruimtegebrek. Wij
zullen met ruimte moeten gaan woeke
ren en nieuwe zoeken. Die nieuwe
ruimte zal het Deltaplan ook brengen.
Voor goed gebruik dier ruimte moet
men nu al gaan afwegen. Of een straat
ook over tien jaar breed genoeg zal
zijn, de loop van een riolering juist,
een raadhuis groot genoeg en niet ver
ouderd voordat het goed en wel zijn
diensten bewijst (spr. verwees naar
Spijkenisse waar men bouwt aan een
raadhuis, dat misschien maar tien jaar
mee kan). Zo zit men gevangen tussen
de kleine stapjes van het moment en
de grote, snelle gang der ontwikkeling.
Wat moeten kerk-, school- en vereni
gingsbesturen beslissen? Wat de mid
denstand? Waar gaat het met de be
staande bedrijven heen?
Oók de bevolking en de bedrijven
moeten zich instellen op de toe
komstige ontwikkeling en daarbij
kunnen zij steunen op adviseurs,
die samen op technisch gebied iets
bakken moeten, dat de bevolking
eten kan. Gemeentebesturen zullen
voor één' zaak diverse adviseurs
nodig hebben, omdat niet alle ad
viseurs dezelfde visie hebben. Er
moet dus een synthese komen van
Neirhnds
groolsfe soriering
ook de nieuws!»
modelten.
Binnenweg 66-68 - Rotterdam
Magnesium vraagt onze aandacht!
ledere grondgebruiker weet, dikwijls
uit eigen ervaring, welke funeste ge
volgen een eenzijdige bemesting van
onze cultuurgronden met zich meebrengt
Proefnemingen tonen steeds weer het
grote belang aan van een evenwichtige
bemesting met stikstof, fosforzuur, kali
en kalk. De resultaten zijn eensluidend:
zonder evenwichtige bemesting uitput
ting van de grond en een belangrijke
oogstderving.
Ook magnesium is een onontbeerlijke
plantenvoedende stof.
Vooral op lichte gronden met een te
lage pH die tevens arm zijn aan orga
nische stof komt magnesiumgebrek
veelvuldig voor. Dit verschijnsel treedt
echter ook op bij kaUrijke gronden waar
de kalktoestand in orde is. Hier kan een
overmaat aan kali de magnesiumopname
door de plantenwortel belemmeren.
Waar magnesiumgebrek in het gewas
optreedt, kan een gift kieseriet nog vrij
snel genezing brengen.
Maar voorkomen is beter dan gene
zen. Gebruik op gronden die gevoelig zijn
voor magnesiumgebrek daarom steeds
magnesiumhoudende meststoffen, dus
ais fosforzuurmeststof Thomasmeel
(deze meststof bevat tevens kalk, die de
magnesiumhuishouding gunstig beïn
vloedt) als kalimeststof magnesiumhoü-
dende kainiet of patentkaU en als kalk-
meststof magnesiakalk en magnesia
kiezelkalk.
meerdere ernstige studie! aldus Ir.
Schut.
Men kan bij de studie steunen op
voorbeelden, maar ook op experimen
ten (spr. vergeleek hier met het water
loopkundig laboratorium en met toe
passing van mijnsteen voor de Delta
werken, zoals de stedebouw b.v. het ex
periment van de Lijnbaan kent.)
Vormgeving
Na overleg en studie komt de vorm
geving, de uitvoering.
De gemeentebesturen zoeken al nau
we samenwerking, de provincie geeft
publiciteit aan visies en studies, alles
om zich te prepareren op de ontwikke
ling. En zo wordt de bevolking naar de
problemen toegetrokken.
Planning is nodig voor gemeentebe
sturen, agrariërs, bedrijfsleven en mid
denstand. De bevolking dient zich te
bezinnen; de meningen moeten gevormd
worden.
Groei is er
Spr. onderscheidde drie prpblemen;
allereerst de spreiding van de bevol
king van het westelijk deel van ons
land. Spr. meende dat er niet zo veel
op dit gebied te doen zal zijn. Men zit
n.l. met twee of drie miljoen mensen,
die er in 1980 méér zullen zijn. Het
planbureau wil nu alleen die mensen
in het westen houden virie met
scheepvaart te maken heeft b.v. en
de rest naar het oosten dirigeren. Ves
tigingen in het westen zullen kostbare
kultuurgrond kosten en het zoetwater
gebied in gevaar brengen.
Spr. wees hierbij op het Botlekplan
van 1300 ha, dat nu al bijna is uitgege
ven; binnen ongeveer tien jaar. Waar
gaat de ontwikkeling van het water
weggebied naar toe? Een ontwikkeling,
die men moeUijk iets in de weg kan
leggen, omdat het ons volksbestaan be
treft Spr. zag het Waterweggebied als
het grootste probleem. De kans is er dat
men er goede agrarische grond aan
kwijt raakt; er is feitelijk niet aan te
ontkomen, omdat men met de industrië
le scheepsbouw enz. ontwikkeling
nergens anders terecht kan!!
15.000 HA nodig
In Rotterdam meent men nog 6000 HA
havenuitbreiding nodig te hebben, ter
wijl men er 500.000 mensen bij moet
kunnen onderbrengen; daar is 5000 HA
voor nodig. Voor sanering van oude
kernen zal nodig zijn 1500 HA, plus
500 HA voor sportterreinen, speeltui
nen enz. Tesamen moet men dus 15000
HA vrij maken. Dat kan naar het wes
ten langs de Waterweg voor wat de ha
vens en industriën betreft, gepaard
met uitbreiding van het woongebied
naar Rozenburg, Voome, Maassluis en
Vlaardingen. Dat zou betekenen het
voortgaan op een ingeslagen weg. Maar
spr. had er ernstige bezwaren tegen;
het zou o.a. ademnood voor Rotterdam
betekenen en absoluut verlies van na
tuurgebied. Bovendien zou de aanloop
gemakkelijk, maar het vervolg heel
moeilijk zijn. Men denkt ook al aan
landaanwinning van de maasvlakte,
maar dat zal geen peulschilletje zijn.
Een andere mogelijkheid heeft Ir.
Lange aangegeven, met de vorming van
„de Hellestad" (volgens Ir. Kuipéri's
naamgeving.) Maar ook hierin zag spr.
moeilijkheden, uit hoofde van het ge
legen zijn van de „hoofdstad" buiten
de lijn Amsterdam—Den Haag—Rotter
damAntwerpen. Spr. verwachtte dan
ook wel een correctie op die visie.
Nog een mogelykheid
Als derde mogelijkheid voor uitbrei
ding van de Randstad zag Ir. Schut in
aanleggen van industriegebied bij en
op Tien Gemeten en van de wooncen-
tra op de Brabantse wal.
De definitieve oplossing is nog niet
gevonden! Er zal veel studie en overleg
nodig zijn om uit deze drie mogelijk
heden die Ir. Schut op even zovele
naast elkaar opgestelde kaarten had
aangegeven de beste te kiezen.
Consequenties voor Flak
kee en Nieuwe Tonge
Nader bepaalde de spreker zich ver
volgens tot de consequenties, die de
ontwikkelingsmogelijkheden voor Goe-
ree en Overflakkee, en in het bijzonder
ook voor Nieuwe Tonge, kunnen heb
ben.
A
Als eerste geval nam spr. in ogen
schouw de ontwikkeling van een enorm
industriegebied langs de Waterweg en
over Voome. Dan üal Flakkee geen in
dustrie van noemens krijgen, maar wel
een sterke tuinbouwontwikkeling, die
de bevolking tienmaal zo dicht zou
kunnen maken; de helft van die bevol
king zou „op het land" wonen, de an
dere helft in de dorpen.
Ook kan men in dit geval een enor
me ontwikkeling van de recreatie te
gemoet zien.
De bevolkingsdichtheid zal het meest
toenemen bij de aansluitingspunten der
dammen, maar spr. vond, dat men die
niet verder mag laten gaan dan tot zes
maal de bestaande omvang.
In het midden van het eiland zal de
groeidrang het minst sterk zijn; dat
wacht totdat ook de z.g. Midden- of
Tussenweg dwars over Flakkee zal zijn
aangelegd.
Nieuwe Tonge zal zich uitbreiden
naar de kant van Dirksland en veel
tuinbouw te zien geven. Inzake die
tuinbouwontwikkeling is grote spoed
nodig en als over een jaar of vijf de
dam tot stand is gekomen zal men al
met de aanwezigheid van die tuinbouw
ernstig rekening moeten houden. Deze
ontwikkeling zal van grote invloed zijn
OD de loop en grootte der wegen, op de
bebouwing, het oprichten van openba
re vooraieningen enz.
In dit geval moet er snel gehandeld
worden, vermaande spr., anders mist
men de boot!!
B
Indien Rotterdam en Randstad Hol
land zich uitbreiden volgens de Visie
Lange kan men op het eiland wel veel
industrie verwachten, eveneens veel
recreatiegelegenheden, maar een mati
ge tuinbouw (want Voome en Putten
blijven er voor beschikbaar.) De dor
pen bij de kust kunnen betrekkelijk
klein blijven (alleen dienstig voor de
recreatie,) midden-Flakkee kan zich
ontwikkelen tot een vijfvoud van het
zielental van nu, met wel tuinbouw.
In het Midden-Oosten komt dan de
„Haringvlietstad". Nieuwe Tonge zal
zich naar het noorden oriënteren, vol
gens de lijn der historische ontwikke
ling (naar MiddelhamisSommelsdijk).
Misschien zal men geen tuinbouw kun
nen toestaan, omdat die zoals in het
Westland blijkt groei van een stad
en de recreatie in de weg staat.
In het geval van deze ontwikkeling
zal het veel langer duren plm. 15
jaar voordat Nieuwe. Tonge werke
lijk en ernstig in de problemen komt
te zitten.
Als laatste behandelde ir. Schut de as
pecten van een ontwikkeling volgens de
„zuidelijke oplossing".
Veel industrie zal men dan vinden op
Tien Gemeten en het Noord-Oosten van
Flakkee. Ook dan zal er weer veel spra
ke zijn van veel gelegenheid tot recrea
tie, idem van omvangrijke tuinbouw om
dat men grote steden in de nabijheid
heeft. De dorpen zullen kunnen uitdijen
tot zevenmaal de grootte van nu.
Nieuwe Tonge zal zich met zijn uit
breidingen meer naar het Oosten en
Noord-Oosten richten; daarop kan men
zich instellen 'met wegen, straten, wo
ningbouw, winkelvestigingen en tuin
bouw.
Het geheel nog eens overziende vond
ir. Schut, dat er zeer ernstig gewikt en
gewogen zal moeten worden.
Veel ernstiger dan voor Nieuwe Tonge
vond spr. de problemen voor MiddeUiar-
nis-Sommelsdijk.
In het tweede plan zal men t.a.v. deze
gemeenten kunnen spreken van een „op
gepompte zaak", maar komt men tot
uitvoering van het derde plan, dan zul
len Middelharnis en Somelsdijk het
streekcentrum blijven.
West-Flakkee, aldus verwachtte ir.
Schut, zal zich voornamelijk met zijn
ontwikkeling instellen op de Dammen-
Als algemene raad voor de gemeenten
van Flakkee formuleerde ir. Schut:
bestaande situatie afronden, dat zo
goed mogelijk doen en voor de rest
afwachten, maar actief zijn daarin,
zich een oordeel trachten te vormen
en klaar staan voor de toekomst.
Voorzichtig met hoogbouw
Na de inleiding van ir. Schut en de
even gebruikelijke gezellige pauze, volg
den diskussies en vragen.
Architect Kloppers bleek gaarne te
willen weten welke kant het precies zal
uitgaan met de plannen voor en op Flak
kee en in het bijzonder wat men terza
ke woningbouw in het oog moet houden:
beschikbaarheid van grond, hoog- of
laagbouw enz. „Wat heeft de inleider
hierover in zijn achterhoofd?" vroeg de
heer Kloppers.
„Ik heb niet veel in mijn achterhoofd!"
stelde ir. Schut teleur, „ik ben ook maar
zo'n klein mannetje, dat alleen maar kan
adviseren". Ik kan alleen maar aanra
den om te zorgen voor een harmonische
ontwikkeling der dorpen, een ontwikke
ling die uitloopmogelijkheden in zich
houdt. Men moet ook niet gaan denken,
dat het oude bestaande, ineens niets
meer waard is. Zolang een gemeente
baas in eigen huis is, moet zij zorgen
voor woningbouw, voor op peil brengen
der openbare voorzieningen. Een gave
dorpskern kan men altijd in een stad op
nemen. Spr. haalde hier het voorbeeld
aan van Spijkenisse, dat geen kans heeft
gekregen zich af te ronden en waar men
dientengevolge binnenkort de rioolzui
veringsinstallatie nog maar een paar
jaar oud binnen de stad zal krijgen,
Spijkenisse, dat 3000 woningen er bij
krijgt ten Noorden van de Groene Kruis
weg, zonder dat de middenstand in de
gelegenheid was om er zich bij te vesti
gen of op in te stellen.
Met hoogbouw zo meende ir. Schut,
zal men voorzichtig moeten zijn; tuin
bouw verlangt die in alle geval niet;
hoogbouw is typisch stedelijk.
Wethouder Opstelten concludeerde uit
het gesprokene, dat de open vragen en
problemen er niet minder op worden. Hij
gevoelde zich zwevende t.a.v. de richting
die het gemeentebestuur moet inslaan,
terwijl men voor een definitief uitbrei
dingsplan toch nodig die richting moet
kennen!
„Van alle kanten bekijken en met het
voordeligste uit de bus zien te komen",
raadde de inleider aan. Hij achtte het
wel nodig, dat Flakkee ten spoedigste
zekerheid verschaft wordt over de rich
ting, waarin de ontwikkeling zal gaan;
Waterstaat is al met de werken bezig
en het wordt dus urgent. Spr. attendeer
de er op, dat het provinciaal bestuur in
deze zaken zeer diligent is en dat de
Plancommissie Flakkee er ook achter
heen zit.
Terloops merkte ir. Schut tijdens de
discussie ook nog op, dat Battenoord
zich waarschijnlijk tot een mooi recre
atiedorp zal kunnen ontwikkelen.
In het verdere van de discussie sprak
men nog over de verbinding enz. met
Schouwen en Duiveland, doch dat ver
wees spr. naar een verder verwijderde
toekomst.
Een der eerste duidelijke verschijnse
len van een tekort aan een bepaald
voedings-element bij mens en dier, is
het element fosfor P. geweest, omdat
dit element, in samenwerking met Ca,
een zeer belangrijke rol speelt bij de
vorming van de beenderen. Een tekort
aan P gaf de bekende beenverkrommin-
gen te zien. Geleidelijk aan kwam men
tot de ontdekking, dat vele ziektever
schijnselen hun oorzaak vonden in een
tekort aan één of meer bepaalde ele
menten. Zo bleek, dat de duidelijk waar
te nemen kropziekte, een sterke vergro
ting van de schildklier bij de mens
hoofdzakelijk veroorzaakt werd door
een tekort aan j odium J. Al spoedig
kwam men er achter dat bij de dieren
dergelijke gebrekverschijnselen veel
vuldig voorkwamen en in bepaalde stre
ken zelfs oorzaak waren, dat er van
gezond en produktief vee geen sprake
meer kon zijn. Dank zij het vele we
tenschappelijk onderzoek, dat op dit
terrein daarna is verricht, kunnen ve
le van dergelijke gevallen nu worden
voorkomen of genezen. De verliezen
waren soms zeer groot, omdat zowel
de melk- als de vleesproduktie bij het
vee sterk achterbleven.
Overigens bleken tekorten in dit op
zicht meer bij het vee voor te komen,
dan bij de mens, omdat bij de eerste de
leeftijd korter is en bovendien .vaak
de produktie een niet onbelangrijk ge
deelte van het- toegediende voedsel
vraagt.
In de laatste jaren blijkt nu dat de
ze gebrekverschijnselen, veroorzaakt
door een tekort aan sporenelementen,
bij het vee steeds meer en meer wor
den waargenomen. De oorzaak hiervan
kan zijn, dat men deze verschijnselen
beter heeft leren onderkennen, maar ook
mag de mogelijkheid zeker niet uitge
sloten worden, dat bij de huidige be-
drijfsmethoden te scherp op een be
paald punt worden gesteld, zonder vol
doende met de invloed van sporenele
menten rekening te houden.
In bepaalde gevallen is in de praktijk
de betekenis van' de sporenelementen
minstens evengroot als die van andere
elementen, als N, P en K, zowel uit
kwalitatief als kwantitatief oogpunt.
In het algemeen is het zo, dat het
kwalitatieve het eerst lijdt onder een
tekort en daarna het kwantitatieve,
d.w.z. eerst daalt het gehalte in de
plant en daama de opbrengst. In de
praktijk doet zich dit veel meer voor
dan men denkt en er is reeds vaak
schade door een tekort veroorzaakt,
zonder dat men dit visueel d.i. met het
oog, heeft waargenomen.
Indien dergelijke gewassen voor vee
voeding worden gebruikt, geeft men
wel een voldoende kwantiteit droge stof
aan het vee, maar de kwaliteit laat te
wensen over; dit uit zich in een min
dere groei of lagere produktie of beide.
Zo zijn er vele voorbeelden te noemen,
waarbij een toediening van 1020 kg
borax per ha bij bieten een opbrengst
vermeerdering gaf van 25SO'/o, terwijl
tevens de voedingswaarde en de be-
waarbaarheid belangrijk verbeterden.
Vooral het jaar 1955 heeft in dit op
zicht in Nederland belangrijke verlie
zen laten zien door borium gebrek bij
bieten, een verschijnsel, dat zeer ge
makkelijk visueel kan worden waarge
nomen (hart rot) Dit in tegenstelling
met vele andere sporenelementen, waar
van alleen gebrekverschijnselen bij een
groot tekort in de plant. Alleen de che
mische analyse kan ons hier de weg
wijzen, waarbij we toch tevens nog de
nodige voorzichtigheid in acht dienen
te nemen.
Een ander belangrijk punt is nog, dat
plant en dier niet dezelfde eisen stellen
aan de voeding met sporenelementen,
ook weer gezien uit het oogpunt van
kwaliteit en kwantiteit. Een typisch
voorbeeld hiervan is het element co-
balt Co, dat voor de plantenvoeding
van betekenis kan zijn, maar voor het
dier absoluut noodzakelijk is.
We zouden meer voorbeelden kunnen
aanhalen. Duidelijk is echter wel ge
bleken, dat sporenelementen een be
langrijke rol spelen in de voeding, zo
wel van de mens en het dier als van
de plant en dat wij goed doen aan het
probleem van het produceren van goede
kwalitatieve gewassen onze volle aan
dacht te besteden.
(Buiten verantwoordeHjldieid der Red.)
Nu de "plannen van de vaste verbin
ding met Flakkee vaste vormen gaan
aannemen is het de hoogste tijd om ons
daarop te gaan instellen en ons af te
vragen wat gedaan moet worden. Er
zullen in de gemeenteraden veel zaken
besproken worden die ons als christe-
Na de onthulling van het gedenkraam. Van links naar rechts burg. J. v. Kno-
belsdorff en burg. J. Kleijnenberg, vol belangstelling en wijzend naar de ge-
meentewapens burgemeester Mr. H. A.M. T. Kolfschoten van 's Gravenhage.
De gemeenten Goedereede, Stellendam en Ouddorp zijn door de residentie
's-Gravenhage tijdens de rampdagen februari 1953 geadopteerd en hebben
daaiwan in finantieel-, materieel- en moreel opzicht veel hulp ondervonden.
Eigenlijk is dit nog niet ten einde, want het Verenigingsgebouw te Stellendam,
waarin de gemeente Den Haag bijdraagt is nog niet voltooid. Uit dankbaarheid
hebben genoemde drie gemeenten een gedenkraam laten ontwerpen door de
glazenier de heer Wagenaar uit Rijswijk wat in het stadhuis te Den Haag is ge
plaatst en maandag j.l. op plechtige wijze is onthuld. Hiertoe zijn de gemeen
tebesturen van de 3 gemeenten met de beide burgemeesters, de heren J. Kley-
nenberg van Ouddorp en J. baron van Knobelsdorff van Goedereede en Stellen
dam naar Den Haag getogen om dit mooie raam, voorstellend de wapens der
gemeenten en een passend onderschrift, over te dragen. Mede tegenwoordig, wa
ren de burg. van Den Haag mr. H. A. M. T. Kolfschoten, de wethouders mr.
J. van Aartsen (Econ. Zaken); mr. D. W. Detmeyer (Openb. Werken); weth.
H. Schuurman (finantiën) de gemeentesecretaris dr. A. van Praag en een groot
deel van de Haagse vroedschap. Het was een treffend gebeuren, waardoor de ge
legde vriendschapsband tussen de dorpen van ons eiland met de residentie,
weer werd verstevigd.
Ondanks dat ei" nog altijd een kwestie
bestaat over de gemeenschappelijke re
geling Technische dienst, togen de 3
gemeentebesturen van Ouddorp, Goede
reede en Stellendam in zeer broederlijke
zin naar de residentie Den Haag. Reeds
lang was het glas-in-lood-raam, dat aan
het Haags gemeentebestuur zou worden
aangeboden besteld, de voltooiing er van
heeft echter lang op zich laten wachten.
Eindelijk was het dan nu zo ver en kon
aan de gevoelens van dankbaarheid ui
ting worden gegeven
Voor het stadhuis aangekomen stond
mr. van der Feen, de secretaris van het
adoptiecomité het gezelschap op te wach
ten, waarna een begroeting plaats vond
door burgemeester mr. H. A. M. T. Kolf
schoten, vertegenwoordigers van de
Haagse raad en leden van het adoptie
comité.
Na de lunch had de eigenlijke over
dracht van het gedenkraam plaats, waar
bij vooraf in een van de vergaderzalen
toespraken werden gehouden.
Burgemeester J. Kleynenberg van
Ouddorp was de eerste die het woord
voerde waarbij hij dank zegde in de ge
legenheid te worden gesteld zijn dank
baarheid te uiten, voor alles wat 's-Gra
venhage in de rampdagen voor Ouddorp
had gedaan.
Hij verplaatste zich in die vreselijke
stormnacht van 1 februari 1953 toen de
zee haar grendelen verbrak, de dijken
braken en de golven als witte paarden
over de landerijen, de liuizen en boerde
rijen heen joegen, alles overspoelde en
in hun vaart meesleurde. De strijd was
verloren. Het verlies baarde echter winst
want staan wij in het gewone leven vaak
agressief tegenover elkander aldus spr.
riu bleek dat een geest van eendracht en
offervaardigheid los kwam om de lijden
den in nood te helpen. Ouddorp, dat door
zijn terpen in vroeger eeuwen schuiling
gaf tegen de waterwolf, was op zijn
hoog gelegen gedeelten ook nu weer een
toevluchtsoord voor de overstroomden.
Honderden werden van kleding en voed
sel voorzien, van alle kanten werd hulp
geboden. Den Haag bleef daarbij niet
achter en zette zich ook in, om de nood
te lenigen.
Thans is het zover, dat onze dijken
ïijn hersteld, onze huizen herbouwd en
«nze landerijen weer vruchten dragen
aldus de burgemeester.
nen na aan het hart liggen bij eventu-
b.v. en uitbreiding der bevolking zal o.a.
kerk en scholenbouw ter sprake ko
men, maar ook Bioskoop bouw en an
dere nuttige of schadelijke ontspanning
of sportgelegerüieden enz. enz. Het is
dus allereerst nodig dat bij de gemeen
teraadsverkiezingen de Christelijke par
tijen geen partij- maar een Christelijke
politiek gaan voeren en overal met één
lijst uitkomen. Dit kan in vele geval
len een meerderheid en vooral wethou
derszetel tot vrucht hebben. Verder zou
den die Christelijke raadsleden van al
le gemeenten de hoofden steeds dichter
bij elkaar moeten houden en zich op
gemeenschappelijke kosten moeten voor
zien van rechtskundig advies zodat tij
dig de juiste houding kan worden aan
genomen. Laten we hopen dat het Chris
tendom van Flakkee nu eens niet de kat
uit de boom kijkt maar de koe bij de
horens pakt, want het geloof zonder de
werken is dood!
Jacobus
P.S. Naam van de inzender ons bekend.
(Redaktie)
---------O---------
OOLTGENSPLAAT
Verzilvering vakantiebonnen. Zater
dag 13 april a.s. des nam. van 2 tot 4
uur bestaat er gelegenheid bij de pen
ningmeester van de N.C.L.B., de heer
A. Kromdijk, Kerksingel 30, vakantie
bonnen in te leveren met opdruk „gel
dig 30 april 1957" tot een bedrag van
ten hoogste 30.
Terugziende was spreker dankbaar
voor de geboden hulp en hoopte dat Den
Haag als een klein blijk van waarde
ring het gedenkraam zou willen aan
vaarden
Burgemeester van Knobelsdorff wilde
niet stilstaan bij hetgeen er met de ramp
gebeurd is. Alleen resumeerde hij het
bezoek van de Haagse gemeenteraad,
waarbij men ook op de begraafplaats te
Melissant heeft vertoefd, waar de slacht
offers van de ramp begraven liggen. De
littekenen zullen blijven, zei spr. al gaat
de tijd door die veel heelt.
Talloos vele diensten heeft Den Haag
aan de gemeenten Goedereede en Stel
lendam verleend, die spr. ook niet wilde
opsommen maar waarvan hij alleen
noemde de Haagse plantsoenendienst,
die Stellendam een heel ander aanzien
heeft gegeven.
Het verheugde hem dat de wapens
van Goedereede en Stellendam die in het
gedenkraam zijn aangebracht een blij
vende herinnering zullen zijn aan het
licht, dat Den Haag in de duisternis van
de ramptijd heeft ontstoken.
Ter betere verklaring van dit raam
overhandigde spr. een grote luchtfoto
van de K.L.M, in lijst, die het dorp Stel
lendam te midden van zijn ellende te
zien geeft. Daarnaast bood burgemees
ter Knobelsdorff een grote ingelijste foto
aan van de gerestaureerde raadszaal te
Goedereede, wat kon worden gereali
seerd door een bijdrage van uw stad al
dus spr. Hij overhandigde deze geschen
ken in warme dankbaarheid voor alles
wat in het kader van de adoptie is ge
daan en drukte zijn beste wensen uit
voor het welvaren van de stad 's-Gra
venhage.
Burgemeester Kolfschoten vertolkte
de gevoelens van het Haagse gemeente
bestuur en bracht hartelijk dank aan
het gezelschap voor de schenking van
deze blijvende herinneringen.
De lange en intense geschiedenis had
hij zelf niet meegemaakt, wel had hij het
hartverheffend relaas gelezen waarin de
solidariteit van het Nederlandse volk
en de gemeente Den Haag in het oog
springt. Hij herinnerde er aan, dat zijn
ambtsvoorganger mr. Schokking zijn
gehele persoon voor de adoptie had in
gezet, zeer bewogen voor het leed dat
het eiland Goeree-Overflakkee had ge
troffen. Mr. Schokking had tot zijn spijt
bericht van verhindering gezonden; spr.
dankte hem en de alle leden van het
adoptie-comité voor de initiatieven die
zij hadden genomen en voor de geboden
hulp. Het is gebleken effectieve hulp ge-!
weest te zijn omdat veel kon worden
hersteld en verbeterd. Mr. Kolfschoten
gaf de verzekering dat de prachtige wa
pens die in het glas zijn gebrand een
blijvende herinnering zullen zijn aan
de band van vriendschap die tussen de
gemeenten is gegroeid en bracht zijn
hartelijke dank over ook voor de andere
geschenken.
Het gezelschap begaf zich-daarna naar
de eerste etage van het derde gebouw
van het nieuwe stadhuis, waar burge
meester van Knobelsdorff een gordtjn
wegtrok en daarmee het glas-in-lood
raam onthulde.
De beide burgemeesters gaven daarna
aan de vele aanwezigen een uiteenzet
ting over de wapens, waarna tenslotte
een gezellig samenzijn üi de cantine
plaats vond
Onder aan het raam is de volgende in
scriptie aangebracht:
„Aangeboden door Croedereede, Oud
dorp en Stellendam, als blijk van
dankbaarheid 'voor de door 's-Graven
hage in het kader der adoptie ver
leende hulp in verband met de storm-
ramp van 1 februari 1953.
De dag werd toesloten met een rit
langs de bloembollenvelden en de Keu
kenhof te Hillegom.
