Waar komi de dam door
hei Haringvliei?
Ooltgensplaat hoopt spoedig met de
bouw van 33 woningwetwoningen
te beginnen
Belangrijke vraag voor Goereese vissers:
Bertus Laanve
Vergelijkingen met klei
en zandgronden
Bond van Ouden van
Dagen hield hun
jaarvergadering
Gemeente krijgt nieuwe vrachtauto
Dabat over aanschaf burgemeesters-auto; het kardinale
punt was: welke gemeente doet de aankoop?
Biz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Dinsdag 19 maart 1957
Uitwisseling van leerlingen verrijkt
kenAis
Volgens het C.B.S. (Centraal Bureau
van de Statistiek) hebben we in ons land
978.000 ha zandgrond, dat is bijna 43%
van de totale oppervlakte cultuurland.
En op deze zandgrond leven en werken
119.7^5 boeren met hun gezin, dat is
meer dan 53% va het totaal aantal boe
ren in Nederland. Hieruit blijkt reeds
dat de bedrijven op het zand gemiddeld
kleiner zullen zijn, dan op de overige
gronden, hetgeen nog een overvloed met
volgende cijfers wordt aangetoond:
Perc
boeren
dan 'n bedrijf ex.-
porteerd van:
Perc. v. d
grond
39%
34%
21%
6%
1— 5 ha
5—10 ha
10—20 ha
boven de 20 ha
13%
30%
36%
21%
Aangezien het hier dus in hoofdzaak
kleine bedrijven betreft, spreekt het
haast vanzelf, dat het hier om gezinsbe
drijven gaat, waar slechts bij uitzonde
ring van betaalde arbeidskrachten ge
bruik wordt gemaakt.
Het eigen personeel ontvangt slechts
zeer zelden loon in de eigenlijke zin van
het woord. En dit heeft weer als gevolg
dat men er ook zelden op uit is geweest
aan de rationalisatie van de arbeid vol
doende aandacht te besteden. Men kon
noch wilde eigen volk" ontslaan of dit
naar een ander beroep sturen. Dit was
in strijd met de traditie. En dat het be
drijf gemengd was meer nog in de
richting van de veeteelt dan in die van
de akkerbouw vond zijn oorzaak in
de geringe natuurlijke vruchtbaarheid
van de zandgrond. De akkerbouw werd
slechts bedreven voor de eigen voorzie
ning en was slechts mogelijk door de
stalmest, verkregen uit de veehouderij
en of van de heide.
Weliswaar werd na de invoering van
de kunstmest ontginning op grote schaal
mogelijk, zodat thans ook enkele grote
akkerbouwbedrijven op het zand voorko
men, maar de kleine boer profiteerde
hier weinig van. Door een tekort aan
kapitaal en het ontbreken van inzicht en
financieringsproblemen, zag hij geen
kans zijn bedrijf noemenswaardig te ver
groten: de cijfers hierboven toonden aan
dat ook nu nog de bedrijven klein zijn
en dat zij daarenboven hun gemengd ka
rakter hebben behouden.
Aan de ene kant moet dit gemengde
karakter voor een gezinsbedrijf gunstig
worden genoemd. De voortbrenging van
akkerbouw produkten wordt voor een
groot deel via kippen, varkens en rund
vee tot veeteelt-produkten veredeld en
in die vorm verkocht. De rundveehoude
rij, de varkenshouderij de kippenhouderij
en soms ook nog de grove, tuinbouw ge
ven tezamen heet gehele jaar door werk
Terwijl bovendien nog allerlei bijproduk-
ten, als uitschotaardappelen, kaf, bie
tenkoppen benevens stoppelgewassen tot
waarde kunnen worden gebracht.
Aan de andere kant echter is de ge
ringe specialisatie een bezwaar van dit
bedrijfstype. De boer moet wel uitermate
deskimdig zijn op technisch en econo
misch gebied wil hij alle bedrijfstak
ken zo rationeel mogelijk kunnen voe
ren. En wat niet hetzelfde is; hij moet
ze bovendien nog zo kunnen combineren
dat ze gezamenlijk tot het best denkbare
resultaat leiden. Vaak blijft een grote
winst op het ene onderdeel samen te
gaan met een nog groter verlies op een
andere bedrijfstak.
Het is goed, dat onze leerlingen kennis
nemen van de moeilijkheden op de zand-
bedrijven. Hoewel ook op ons eiland vele
kleine bedrijven voorkomen, is het ka
rakter van deze kleine bedrijven een ge
hele andere, dan die op het zand. Hier
zoekt men het meer in de teelt van in
tensieve gewassen en nooit ia het mes
ten van varkens b.v. wel komen op som
mige bedrijven in Ouddorp ook veel kip
pen voor.
In de loop der jaren hebben we hoofd
zakelijk uitgewisseld met scholen, uit
het oostelijk deel van ons land. Telkens
zijn de leerlingen van ginds en hier we
derkerig niet alleen getroffen, door de
grote verschillen der bedrijven, maar
ook telkens weer door de gastvrijheid
zowel ginds als hier, waarop ze in de
gezinnen werden ontvangen. Wel is ons
gebleken dat onze jongens zich gemak
kelijker thuis voelen op de vreemde, dan
Terwijl het dreunen van de geweldige machines, die bezig zijn de bouwput
voor de Haringvlietdam te maken, doordringt tot de kust van dit eiland bij
Stellendam en Goedereede, verandert er op het punt, waar t.z.t. de grote Ha
ringvlietdam op de duinenrij van Goereese Hoofd zal aansluiten, juist ook
heel veel. Want Goedereede zal over een paar maanden zijn haven missen, al
thans de binnenhaven. Die wordt ook af gedamd! Het enige water dat dan zal
stromen, zal dat zijn, hetwelk uit de polders en uit het rioleringsgemaal moet
worden afgevoerd. Het zeewater blijft voor goed buiten. De dam v/ordt 5.10
hoog en naar menselijke berekening zal men dus veilig zitten en zal het niet
meer voorkomen, dat de zee tot op de Markt en rond de oude toren spoelt. Dit
is trouwens ook de beweegredenen, die geleid hebben tot het leggen van de ha-
vendam. Dat oude haventje is een paar kilometer lang en als men het had willen
behouden zouden de beide havendijken even hoog gemaakt moeten worden als
de buitendijken, terwijl de oude bebouwing een niet op te lossen probleem
bleef vormen. Vandaar dus die beslissing tot afsluiten, waarin het gemeentebe
stuur bewilligde, mede omdat de haven als vaarweg toch niet veel meer te be
tekenen had.
De dam wordt gelegd op ongeveer
800 meter voor buitengaats, dus een
eindje ten zuiden van de bebouwing van
het Goereese Hoofd. Vorig jaar juni is
men met de werkzaamheden onder direc
tie van Rijkswaterstaat, begonnen en in
juh a.s. hoopt men ze te beëindigen. Dan
kunnen de bewoners van Goereese Hoofd
eindelijk eens te voet de overkant van
de haven bereiken; tot heden was er
een bootje voor nodig Want over de dam
zal een 5 meter brede weg lopen, een
echte asfaltweg op puinfundering.
Over die weg zullen ook goederen,
landbouwprodukten enz. naar de oost
zijde van de buitenhaven vervoerd kun
nen worden. Daar komt n.l. een nieuwe
los- en laadwal en daarheen verplaatst
men ook een bestaand weegbruggetje.
Die buitenhaven, waarin de ongeveer
25 grote visserschepen ligplaats kunnen
nemen, is aanmerkelijk verruimd. Met
dat werk is men al een eind gevorderd.
Er zijn steenglooiingen gelegd, rem-
mingswerken worden verplaatst, er
wordt uitgediept, zelfs een gehele dijk
is er enige tientallen meters voor naar
het oosten verschoven, een buitendijk
nog wel te verstaan.
Interessante duiker
Het Interessante van het wei'k is de
grote duiker, die de verbinding naar
één kant zal vormen met het buiten
water. Men heeft al een betonnen koker
gelegd van 34.18 meter lengte en bin-
nenafmetingen van 3 m hoog en 3 m
breed. In die koker zijn twee dikke,
sterke vloeddeuren opgehangen, die zich
bij opkomend water van zelf zullen slui
ten en bij eb even gemakkelijk open
gaan. Indien er gevaarlijk hoog: water
verwacht wordt zal men bovendien van
bovenaf elektrisch een even dikke schuif
door sponningen tot op de vloer van de
koker laten zakken, zodat die dan op
twee manieren tegen het buitenwater
is afgesloten.
Normaliter houdt een vaste schuif op
de bodem van de koker bij wijze van
overloop het water op 20 cm NAP
in de oude haven. Komt het hoger door
toevoer van polderwater, dan gaat het
automatisch uitstromen. Ook deze schuif
kan worden opgetrokken teneinde zo
nodig een peilbootje van waterstaat ge
legenheid te geven controle in deze sluis
uit te oefenen.
Een bijzonderheid van deze duiker is
voorts dat hij uit twee delen bestaat,
die niet vast aan elkaar zijn ,,gebetond"
maar door rubber o.d. tegen elkaar slui
ten; dat was nodig om het materiaal ge
legenheid te geven tot uitzetten en krim-
de jongens uit het oosten. Onze jongens
zijn vlotter en bewegen zich gemakke
lijker.
Datzelfde blijkt ons ook ieder jaar op
de mondelinge examens voor zaakvoer
der, wanneer we die afnemen in Zwolle
of in Assen. De candidaten op deze exa
mens doen veel moeizamer examen, dan
die op het examen in Haarlem, waar 't
onze collega's uit het oosten van het
land telkens opvalt, dat de „westerlin
gen" veel vlotter zijn.
Dit jaar komen naar ons eiland leer
lingen van de landbouwschool uit Wier
den, jongens, voor wie deze uitvrisseling
geheel nieuw is. De ouders onzer leer
lingen, die in mei één dezer jongens zul
len huisvesten, zullen zeker rekening
er mee houden, dat ze met jongens te
maken hebben, die waarschijnlijk voor
het eerst een paar dagen van huis zijn.
pen, zonder dat dit schade veroorzaakt
(scheuren)
Deze duiker is niet gemaakt in de
vaargeul van de oude haven! Hij is
naast de haven gelegd. Men maakte er
in het droge een bouwput voor, wat
uiteraard veel eenvoudiger en minder
kostbaar was dan dat men in het water
had moeten sjouwen. Met stalen dam-
wand liet een en ander zich vrij een
voudig verwezenlijken (voor zover men
bij waterwerken althans van eenvou
dig" kan spreken). In die droge bouw
put zijn krammatten, zinkstukjes en ba-
zaltlagen gelegd, is het beton gegoten,
kortom men werkt er als gelijkvloers.
Thans is men begonnen met schuin
vanaf in- en uitgang van de koker naar
de haven toe te graven. Naast de duiker
gaat de haven dus dicht, daar komt de
af damming", die men binnen een week
of drie verwacht tot stand te brengen.
Ongerustheid
Eensdeels zien de vissers van het ha
venhoofd de werken met welgevallen
aan; hun ligplaats is immers met plm.
12 meter verbreed. Er zullen wel nieuwe
steigers en remmingswerkjes komen enz.
en dat kan de vissersbedrijven alleen
maar dienstig zijn. Anderzijds heerst er
ongerustheid op het Havenhoofd ten
aanzien van de toekomst. Maar die on
gerustheid geldt dan die andere, die gro
te dam, die vanuit Hellevoetsluis op ons
eiland aankomt Waar zal die de Goereese
kust aandoen? Gaat hij voor die nieuwe
haven langs of komt hij bij, of misschien
wel over de havendam (er is ,als wij zo
bekijken rekening gehouden met die mo
gelijkheid). Als de Haringvlietdam di
rect aansluit op Goeroes duinenrij wordt
de haven (buitenhaven) van het zeegat
afgesloten, maar zal men via een vaar
geul, eerst noodoostwaarts koersend,
de schutsluis in de dam kunnen be
reiken en dan het zeegat uitgaan. Komt
de dam zodanig te liggen, dat de bui
tenhaven in open verbinding met 't Goe
reese Gat blijft, dan vrezen de vissers
het ergste, n.l. volkomen verzanding van
hun vaarweg, terwijl er ook geen mo
gelijkheid meer is gebruik te maken van
de damsluis (tenzij men voor hen een
aparte sluis zou maken, waardoor zij
eerst naar binnen (het Haringvliet)
kunnen maken, maar dat lijkt hoogst on-
Vrijdag 8 maart hield de afdeling van
de Alg. Bond van Ouden van Dagen,
Koninklijk goedgekeurd 10 jan. 1952,
haar negende jaarverg8,dering in het
,,Diekhuus" te MiddeUiarnis. Voorz. B.
van Loon opende de vergadering met een
welkomstwoord en herdacht de overle
den leden waaronder twee bestuursleden
In behandeling kwamen ingezonden stuk
ken, jaarverslag secretaris en penning
meester welke in beste orde werden be
vonden en onder dankzegging goedge
keurd. Voor controle commissie vi^erden
benoemd de heren M. van der Veer en
J. Borits. Voorz. van Loon die aftredend
was werd met algemene stemmen bij
akklamatie herkozen.
Verkiezing- van twee leden in de vaca
tures wegens overlijden van de heren D.
Hoogmoed en A. van Bouwelen. Na en
kele stemmingen werden de heren P.
Groenendijk en St. de Korte in het be
stuur gekozen die hun benoeming aan
vaarden. In de rondvraag werden door
enkele leden vragen gesteld welke door
de voorzitter op afdoende wijze werden
beantwoord.
Dan volgde pauze, waarin thee met
versnaperingen en een sigaartje werden
aangeboden. lOnze afdeling hield nog een
kleine verloting met als hoofdprijs een
taart. Dhr. Edewaard was de gelukkige
winnaar. Na de pauze vertoonde mej.
Middelhoek een paar aardige filmpjes.
Voorz. van Loon bracht aan het einde
dank aan het bestuur en helpers van
het Diekhuus voor hun welwillende me
dewerking.
waarschijnlijk. Hierover nu leeft men op
het Goereese Hoofd en evenzeer in Stel
lendam, in sp'anning, een spannig, die
eerst zal zijn opgelost als uit Den Haag
het bericht komt hoe precies de grote
dam bij het Goereese Hoofd ,,aan land"
komt.
Zoals wij schreven wordt de afdam-
ming van de Goereese Haven uitgevoerd
onder directie van Rijkswaterstaat.
Dienstgeleider en waterstaatkundig
ambtenaar Ie klasse Mieras te Goede
reede neemt die directie waar, terzijde
gestaan door het dagelijks opzicht van
technisch ambtenaar Dijkhof (die het
buitenkansje heeft om voor een jaar
met vrouw en baby een zomerhuisje in
Goeroes duingebied te kunnen betrek
ken).
Het v/erk van deze af damming is aan
genomen door fa. C. en J. J. Geluk uit
Gorcum (die maakten ook de havenwer
ken te Den Bommel en andere op dit
eiland en daarbuiten bekende Fa.
door fa. Bakker en door fa. Mans te
Melissant, het heiwerk door fa, Blijleven
terwijl het steenzetterswerk geschiedt
door fa. Bons (natuurlijk uit Sliedrecht)
Voor de bronbemaling zorgde de op ons
eilad en daarbuiten bekende Fa.
Nelisse uit Ouddorp
De heren Mieras en Dijkhof willen wij
op deze plaats gaarne dankzeggen voor
hun medewerking en voorlichting terza
ke dit haven- en sluiswerk, terwijl wij
de vriendelijke ontvangst in de directie
keet en de keurige bediening door mej.
Jo Kastelein zeker niet willen vergeten.
Technici van Rijksv/aterstaat werkten
de plannen uit voor de afdamming van
de haven van Goedereede grote machines
helpen die plannen snel ten uitvoer te
brengen. Over een paar weken heeft het
stadje geen verbinding met de zee en zal
geen schip ooit meer gelegenheid krijgen
in de binnenhaven te komen. De dam
groeit al flink, zoals de foto laat zien.
Natuurlijk vergen bijkomende werken
weinig minder de aandacht en daartoe
behoort in de eerste plaats wel de on
geveer 35 meter lange betonnen duiker
die naast de dam is aangelegd en die de
functie krijgt van waterlozing voor de
Goereese polders en van het rioolwater.
Misschien komt over deze havendam
over enige jaren ook de grote dam, die
men gaat aanleggen voor het Haring
vliet en die het eerste object is in het
kader van het Deltaplan.
De gemeenteraad van Ooltgensplaat kwam vrijdagavond in voltallige zitting
bijeen. Er werd op deze avond nogal een enkele woordje gewisseld wat al
direct begon over de verhoging jaarwedde voor det v/ethouders. De meningen
hierover waren verdeeld; de ene groep wilde helemaal geen verhoging en de an
dere wilde verder gaan dan het voorstel, dat uiteindelijk zoals het was inge
diend, werd aangenomen. Br viel een besluit tot aankoop van een nieuwe ge
meentevrachtauto. Breed en lang werd gediscussieerd over de aanschaf van een
nieuwe personenauto voor de 'burgemeester waarvan de noodzaak niet werd be
twist, maar wel wie deze zou aanschaffen: Ooltgensplaat of de gemeenten
waar de burgemeester waarnemer is. Uiteindelijk kwam men toch tot een
goede overeenkomst. Wat de woningbouw betreft wordt er aan de 33 woning
wetwoningen met voorrang gewerkt en hoopt men als de financiering gereed is,
direct te kunnen aanvangen.
De voorzitter burgemeester W. M. van
der Harst opende de zitting- met 'gebed.
Na vaststelling der notulen volgde een
voorstel tot verhoging bezoldiging wet
houders met 30%.
Dhr. Langeweg, die vorige zitting een
voorstel had gedaan tot een verhoging
van 1200.verwonderde zich, dat b
en w niet verder was gegaan dan 30%.
(wat neerkomt op 900.Spr. wees
er op, dat de burg. drie gemeenten moest
behartigen, waardoor de weth. meer
werk hebben. Hij wilde geenszins een ze
ker wantrouwen t.o. b en w uitspreken,
maar vond toch, dat in verschillende ta
ken, toezicht op openbare werken etc,
tekort v/erd geschoten. Nodig was z.i.
een taakverdeling in de gemeente voor
de wethouders; hij handhaafde zijn voor
stel om de wedde op 1200.per jaar
te brengen. Hij was er niet zeker van
dat Ged. Staten dit zouden nemen, maar
het kon toch worden geprobeerd.
Dhr. Tiggelman maakte er uit op, dat
de wethouders door salarisverhoging
méér werk zouden kunnen doen. Hij be
twijfelde dat zeer en vond in het ge
sprokene een zekere mate van wan
trouwen.
Dhr. K. van Oostende onderschreef
dit gezegde. Hij voegde er aan toe, dat
men bovendien zéér op de finantiën
diende te letten en was tegen een verho
ging.
Dhr. Leijdens onderschreef het prae-
advies. Hij hoopte wel dat de prestaties
het salaris zou overtreffen. Het voor
stel van Langeweg tot verhoging tot
1200.kon hij niet onderschrijven,
wel wat deze gezegd had t-o.v. van de
taakverdeling.
Dhr. Korteweg wilde het maar bij het
oude houden en was tegen het voorstel-
Langeweg. Hij beschouwde bovendien
het wethoudersschap als een erebaantje.
Dhr. Jac. Buscop ging akkoord met
hetgeen voorgesteld was; dhr. van der
Vliet ageerde tegen hetgeen gezegd was
door dhr. Korteweg over ,,het erebaan
tje". Van „ere" kunnen die heren niet
leven; het diende betaald te worden
waarom hij zich aansloot bij het voorstel
Langeweg. Dit deed ook dhr. Moeren
hout.
Weth. Hokke vond het onsmakelijk wat
gezegd was over de wethouders en
vroeg opheldering.
Dhr. Langeweg herhaalde dat hij alle
wantrouwen wilde wegnemen. Nog
steeds moest z.i. méér gelet worden op
zaken, waar baten t.o. staan.
Het verstrekkendste voorstel n.l. dat van
dhr. Langeweg kwam eerst in stem
ming waarbij de wethouders de Vos en
Hokke zich onthielden. Het werd ver
worpen met 45 stemmen; tegen waren
de heren Buscop, v. Oostende, v. Vugt,
Leijdens en Korteweg. Het voorstel b en
w werd met onthouding van de wethou
ders aangenomen. Tegen waren de he'ren
V. Oostende, Korteweg en v. Vugt.
Goedgevonden werd een voorstel in
zake voorzieningen gemeentepersoneel
ter compensatie premie A.O.W.
Aan dhr. J. L. Vermaas te Achthui-
zen werd in verband met zijn vertrek
eervol ontslag verleend als vertegen
woordiger van de gemeente in het be
stuur van de Drinkwaterleiding, met
hartelijke dank voor alles wat hij had
gedaan. De gemeente is aan hem veel
dank verschuldigd, aldus de burge
meester.
In de ontstane vacature was van b en
w een aanbeveling in de personen van
de heren Moerenhout en K, C. van Kem
pen te Achthuizen.
Waarom moet het er een uit Acht
huizen zijn?" vroeg dhr. Tiggelman.
Omdat dhr. Vermaas daar ook van
daan is" antwoordde de voorz.
Dhr. van der Vliet meende dat het wel
iemand van de C.H. kon zijn, waarop
de voorz. antwoordde, dat de stemming
in ieder geval vrij bleef.
Dhr. Moerenhout gaf de voorkeur, dat
dlir. van Kempen zou worden benoemd,
met 7 stemmen.
Woningbouw
Volgde een voorstel tot het aanvragen
en aanvaarden van steun uit 's Rijkskas
t.b.v. de bouw van 33 woningwetwonin
gen en 1 winkel en het verlenen van
voorschotten daarvoor dan de woning,
vereniging Beter Wonen". Van deze
woningen zullen er 22 binnen de kom
der gemeente, 4 in het dorpsdeel Acht
huizen en 8 in de Langstraat worden ge
bouwd.
Dhr. V. d. Vliet merkte op, dat steeds
gesproken wordt van een woonwinkel,
ter-\viji er 2 winkels zijn gevraagd.
,,In de beschikking staat een woon
winkel en één dagwinkel", antwoordde
de voorzitter, Wat onder deze terminilo-
gie wordt verstaan wist spr. niet.
Het voorstel werd aanvaard en be
sloten om in het exploitatietekort
Rijkssteun aan te vragen.
Verlenging huurovereenkomst post
kantoor.
Dhr. Langeweg informeerde of hier,
ook de huuverhoging bij doorberekend
werd, waarop de voorz. bevestigend ant
woordde. De raad ging er mee akkoord
alsook met een wijziging van het raads
besluit van 6 mei 1954 tot het treffen
van een overeenkomst met de polder
„Het Oudeland" inzake ontpoldering
van gronden.
Aankoop nieuwe gemeente
vrachtauto
De oude gemeente-vrachtauto is in een
zodanige staat, dat een ingrijpende revi
sie noodzakelijk moet worden geacht.
Daarom, dat wij de Alg. Verladers- en
eigen vervoerders organisatie (B.V.O.)
verzocht b en w nader te rapporteren.
Blijkens een van deze organisatie ont
vangen rapport zou met een algehele
reparatie van deze wagen een bedrag
gemoeid zijn van ongeveer 7000.B
en w zijn van mening, dat het niet meer
verantwoord is een dergelijk bedrag
voor deze truck nog te investeren en
dat mitsdien overgegaan dient te worden
tot aankoop van een nieuwe vrachtwa
gen, waarvan van verschillende dealers
offertes zijn gekregen. B en w meenden
te moeten voorstellen tot aankoop van
een Amerikaanse Ford 'Truck F 600
over te gaan en deze truck te doen uit
rusten met een verzwaarde achteras
met een dubbele overbrenging, terwijl
voorts een 3 zijdige Netam kipper moet
worden aangebracht.
De uit een en ander voortvloeiende
uitgaven kunnen op rond 17000 gesteld
worden, welk bedrag in 4 jaar dient te
worden afgeschreven.
Ter bespreking ging de raad een
ogenblik in besloten zitting.
Na heropening informeerde dhr. Tig-.
gelman of bij deskundigen was geïnfor
meerd wat de voorz .bevestigend beant-
woorddde en zei voorts, dat men zich
ook op de R.A.I. heeft laten voorlichten.
„'t Is een dure liefhebberij" merkte de
heer Korteweg op, die voorts niet aan
de noodzaak van een nieuwe auto wilde
twijfelen. Het technische deel sneed dhr.
van der Vliet aan uit het antwoord hier
uit bleek dat het college zich wel goed
had georiënteerd eer men met voorstel
len kwam.
Dhr. Langeweg juichte toe dat zoveel
informaties waren getrokken. Met de
Ford Thames was men wel misleid ge
worden wat dhr. Leijdens onderschreef.
De voorz. daarentegen had in een an
dere gemeente goede ervaringen opge
daan met een Ford Thames. Dat met
deze wagen hier werk was gedaan waar-
Vervolg pag. 3)
VERVOLGVERHAAL
»E VROüW VAN
door HE3RMAN NOORMAN
(22)
Er zijn mensen, die te vertellen weten,
dat er heus geen oefening is. De berich
ten zijn uit Den Haag gekomen: alarm
toestand. De burgemeester van Nijme
gen heeft gisteravond de bevolking ge
waarschuwd, dat de Waalbrug mis
schien zou worden opgeblazen. Dat doe
je toch niet, als er van een oefening
wordt gesproken; zo'n hele stad is in op
schudding. Neen, er is niet één terug
gekomen. Allen zitten nog in de stellin
gen. Er is geen kip in het dorp, alleen
de staf, die de gehele nacht in de weer
is geweest.
„Je zou zeggen: wat is er toch aan
de hand?" vraagt Bertus, als hij in huis
terugkeert, waar Sjouk nu ook present
is.
„Je moet er niet aan denken, als er
straks bericht komt van het gemeente
huis, dat we weg moeten", huilt Sjouk
bijna.
„Och kom, dan was dat er toch al
lang geweest? Ik houd het er voor, dat
het een oefening is".
„Ja, daar zullen ze een zaterdagavond
Voor uitzoeken", meent Sjouk. „Kun je
niet wat meer gewaar worden?"
Het is gemakkelijk gevraagd, maar
aan wie. Ha, daar fietst de gemeentese
cretaris, die Bertus heel goed kent. Hij
zit tegenwoordig zo vaak op het ge
meentehuis in verband met zijn leve
ranties aan de militairen.
De secretaris springt werkelijk van
zijn fiets, als Bertus de hand opsteekt.
Hij verzekert, dat er geen sprake is van
een oefening, dat heeft hij zeer goed op
gemerkt aan de officieren. Er is iets
loos, maar wat, ja dat is niet bekend,
dat weten de officieren ook niet. Alles
zit nog in de stellingen, ook de veldpre-
dikers zijn er heen. Het kan menens
worden. Maar op het Gemeentehuis weet
men nog van niets. Dat is een troost.
Want evacuatie is een tweede en geen
enkele order is nog gegeven. Ja, de
stukken, die het dorp voor een deel in
puin moeten schieten, staan geladen
klaar, dat weet de secretaris zeker.
Maar kom, hij moet weg. Moed houden
maar. Misschien valt het mee.
't Is niet een zondagmorgen als an
ders. En toch luiden gewoon de kerk
klokken en zie je de mensen, als steeds
naar het Godshuis gaan. Sjouk staart
er naar. Ze zou nu ook graag naar de
kerk willen. Daar hoor je eens wat an
ders dan de praatjes en verzekeringen,
terwijl niemand iets weet. Als Bertus nu
ook eens... Maar die is nog niet half ge
kleed en hangt aan het radiotoestel als
of dat hem Iets vertellen zal! 't Is mu
ziek en nog eens muziek. Sjouk kan het
nu niet horen. Zij ging veel liever naar
de kerk. Maar zij durft er met Bertus
niet over spreken. Die zou haar uit
lachen, hoewel... Bertus is ook niet ge
rust. Reken maar die denkt aan zijn
hviis ,aan zijn zaak en neem het hena
eens kwalijk! Stel je nu voor, dat straks
je moet er niet aan denken.
Zwaar, gedragen komt het gezang uit
de kerk in huis. Die mensen kunnen zin
gen. Vader en moeder en Janna zijn er
ook, terwijl Piet ergens in de stelhngen
ligt, want in Holland is het net zo; het
geldt voor het hele land, wist de secreta
ris te vertellen en die kan het weten.
Maar dan is het toch geen oefening.
Sjouk is blij, als vader en moeder
Laanveld uit de kerk een kopje koffie
komen halen. Dat is de laatste weken
niet gebeurd, want toen zaten ze in
Arnhem.
„We dachten wel, dat jullie nu thuis
zouden zijn. Het is te onrustig, om weg-
te gaan", zegt Jelle, een sigaartje opste
kend, dat Bertus hem biedt. Natuurlijk
weet ook hij niets bijzonders, maar hij
is rustig, rustiger dan moeder, die ver
telt, dat zij alles hebben ingepakt, gis-
steravond, wat meemoet met de „eva
cuatie", moeder kan met die vreemde
woorden niet overweg, zij struikelt er
over, maar de bedoeling weet zij heel
goed.
„Mijn lieve mens", zegt Sjouk, „daar
hebben wij halemaal niet aan gedaoht.
Maar U hebt gelijk..."
,,Ocl;i kom", meent Bertus, „het is
vroeg genoeg als je bericht krijgt van
het gemeentehuis. Dan is er alle tijd".
Ja, ja, dat zegt hij nu wel, maar wat
weet hij er van? Je moet gereed zijn,
vindt moeder. Hij moet ook niet verge
ten, dat vader naar de boerderij moet,
als het zover is. De koeien moeten ver
der het Utrechtse ingedreven worden.
Dat kun je niet alleen aan de boer over
laten.
„Je moet erniet aan denken, dat wij
weg moeten", zegt Sjouk weer.
„Neen, daar moet je zeker niet aan
denken, kind. Het zal ons niet gemak
kelijk vallen. Maar je moet alles in Gods
hand geven. Dan alleen kun je rustig
zijn".
Zo heel gewoon zegt moeder dat. Om
jaloers op te worden, denkt Sjouk. Ze
kijkt Bertus aan, die niet gerust is. Die
loopt weer naar buiten. Misschien ko
men ze terug...
Er klinkt hoorngeschal en tromge-
troffel. Bertus springt naar binnen en
roept overluidt: „Het is afgelopen, hoor.
Daar heb je ze!" Dat moeten ze toch
zien. Hij heeft waarheid gesproken. Met
kwieke stap, ondanks het nachtelijk ge
beuren, stappen de troepen het dorp in,
gevolgd door de motorafdelingen, terwijl
even later de „veld" zijn kwartieren op
zoekt.
Een zucht van verlichting gaat door
d« mensenrqen. Ze wuiven de soldaten
toe, van wie ze er al velen kennen, om.-
dat ze nu al maanden in het dorp zijn.
De jongens" zijn in hun schik» Ze wis
ten niet beter, of het gevaar stond vlak
voor de deur. Dat vertelden de officieren
ook. Wat er aan de hand geweest is,
weten ze niet. Maar hoofdzaak is, dat
het gevaar verdvi^enen is vrij zeker, want
ze kunnen inrukken. Misschien wordt er
nu ook wel gauw weer verlof gegeven.
„Nu is het toch wel zeker, dat het ee-n
oefening geweest is", zegt Bertus op
gelucht, „'t Is toch onverantwoordelijk
de mensen zo een stuipen op het lijf te
jagen. Enfin, dat hebben wij Vv-eer ge
had. Voor de tweede maal laten wij ons
niet zo in de luren leggien"
Een uurtje later komt de sergeant-
menagemeester van de infanterie aan
lopen. Er is wat verwarring in de voor
ziening van het eten. De keukenwagens
en zo zijn nog niet terug uit de stellin
gen. Hij moet een en ander met spoed
leveren. Dat komt voor elkaar.
„Dat komt er nu van", lacht Bertus
Sjouk staat er ook bij ,,als zij het
in het hoofd halen, zo'n oefening te hou
den".
De sergeant lacht niet. Zijn gelaat is
zeer ernstig, als hij zegt: ,,We mogen
God danken, dat de bui overgedreven is.
Tenminste, dat willen wij hopen. Ben
oefening was het niet, man. Er was iets
aan de hand,- al weten wij het rechte
er iet van".
Sjouk zegt iets later tegen Bertus dat
die man het toch wel weten kan. ,,Och,
wat weet nu een sergeant? De officie
ren weten het niet eens. Je zult er nader
van horen".
Ze horen er niet nader van. De alge-''
mene opinie is, dat het gevaar zeer dicht
bij is geweest, maar om de een of andere
reden voox-bijgedreven is. Nou, meent
Bertus, dat zal wel zoiets geweest zijn
als in de vorige oorlog, naar beweerd
wordt. Toen was ons land ook e-iikele
malen bijna in de krijg betrokken. Die
gekheid moeten ze maar niet te veel uit
halen.
Enfin, het is nu weer voorbij. De ver
loven worden weer gegeven. Alles is
weer koek en ei. Een rustige winter is
op komst. In het voorjaar moeten de
oorlogvoerenden dan verder zien. Zij
zullen toch eindelijk het wel eens beu
worden van dat geharrewar Voor
Sjouk is het ook een hele rust. Die is
helemaal in de war, als ei- zoiets aan de
iiand is. Bertus begrijpt dat niet. Sjouk
is toch waarlijk niet kinderachtig of
vreesachtig.
De -winter, die voor een deel streng is
gaat voorbij. Van de oorlog bemerk je
niet veel. Dat zal straks wel anders
worden. Ze mompelen ook, dat Italië aan
de zijde van Duitsland zal meedoen,
maar dat kunnen ook wel praatjes zijn.
(Wordt vervolgd)
