Het Delta-plan en
zijn gevolgen
\Voiiingbouwvereniging „Midaelharnis" demon
streert met ae 5 modelwoningen practisck
en gezellig wonen
Buitenland
„De Fruitcentrale"
'27e Jaargang
CUB WEEKBLAD OP GEBEFOKMEEBDE GBOJSDSLAG
VOOE DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Veel gemakfcen, die Keus
niet veel Denoeven
te kosten
De 250ste bezoekster
van de modelwoningen
is geboekt
Zuiddijlc bij Ouddorp
wordt verhoogd
NOACK's Specialité's
Zaterdag 22 Januari 1955
No, 2370
Reaactiebureau: Pr. HENDBIKSTRAAT 14, MIDDELJIAKNIS
TELEFOON K 1870-2017 GIRO 167930 POSTBOX 8
Voor advertentiën uitsluitend Drukkerij Telef. K 1870-2729
Na 6 uur 'savojids Telef. K 1870-2017
ABONNEMENTSPRIJS: 1.70 PER KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
BJJ contract speciaal tarief.
Verschijnt tweemaal per week. Woensdag: en Zaterdag
Vrijwel algemeen wordt gedacht, dat
het z.g. Delta-plan pas is opgekomen na
de ramp van 1 Febr. 1953. Toch is dit
niet zo. Reeds vóór de ramp, iü 1952,
waren er bij de Rijkswaterstaat uitge
werkte plannen voor de afdamming der
zeegaten. Maar zoals door de storati-
ramp van 1916, toen vooral Volendam
werd getroffen, de afsluiting van de Zui
derzee versneld werd, zo is uiteraard
door de ramp, die de Zuidhollandse en
Zeeuwse eilanden in 1953 trof, de af
sluiting van de diverse mondingen in
het delta-gebied van Rijn, Waal, Maas
en Schelde gestimuleerd.
Het ligt voor de hand, dat er vooral
in de betrokken gebieden grote belang
stelling bestaat voor deze plannen, die
bij uitvoering een geheel nieuwe situatie
zullen scheppen wat betreft de beveili
ging, de landbouw, de visserij, de ver
bindingen, de werkgelegenheid enz. Het
interim-rapport, dat verleden jaar door
de Delta-commissie werd uitgebracht,
sprak in het algemeen over de noodzaak
èn de mogelijkheid over te gaan tot af
sluiting van het Haringvliet, het Brou-
wershavense Gat en de Ooster Schelde,
benevens de uitvoering van het Drie-
eilandenplan in Zeeland. We hebben des
tijds van dat rapport een uitvoerig over
zicht gegeven. De Regering is nu al
bijna een jaar bezig aan een onderzoek
inzake- de wettelijke voorzieningen bij
uitvoering der plannen en volgens de be
richten zal dit Westontwerp niet lang
;neer op zich laten wachten.
Men mene echter niet, dat daarin al
lerlei bijzonderheden omtrent de afdam
ming zullen zijn opgenomen. Men zal
daarin slechts algemene richtlijnen vin
den over de financiering en hopelijk ook
over de schadeloosstellingen, die nodig
zullen blijken voor de gedupeerden. Met
name de plaats, waar de afsluitdijken
komen, staat dan nog niet eens vast.
Die vereist een zeer bijzondere speciaal
studie. Wal echter van één en ander be
kend is, willen we hier even memoreren.
Vast staat, dat de mannen van de
Waterstaat zeer beslist de Regering ad
viseren tot afdamming en dat de Rege
ring dit advies zal overnemen. Men weet
de overwegingen; de bestaande dijken
kunnen niet afdoende verhoogd en ver
zwaard worden vanwege de aanwezig
heid van bebouwingen, bedrijven, havens
en oude gebreken; achter de afsluitdij
ken kunnen zij wel prachtig dienst doen
als tweede waterkering. Daar de kosten
van afdamming èn die van verzwaring
der oude dijken beide op plm 2 milliard
worden geschat, geeft de Delta-commis
sie ook daarom de voorkeur aan het
eerste.
De duur van de uitvoering dezer wer
ken wordt geschat op 25 jaar. De inge
nieurs ontveinzen zich niet, dat dit een
gigantische arbeid zal worden, veel
moeilijker dan die van de Afsluitdijk
van het IJselmeer. Vóór daaraan begon
nen wordt, moet alleg op papier en in
het Waterloopkundig Laboratorium in
Delft haarfijn uitgeknobbeld zijn. Men
zal n.l. voor ontzaglijke problemen ko
men te staan: de grote diepte van som
mige geulen in de zeegaten, het werken
vlak bij de zee, de volgorde van afdam
ming, die ook een grote rol speelt enz.
Ir. Dibbits zegt in zijn nieuwe boek „De
DUken", dat er in de dam van het Ha
ringvliet uitwateringssluizen moeten ko
men met openingen van 80 100 meter
breedte! Immers 75% van het vvater
van Waal en Maas vloeit via het Haring-
vliet naar zee. Ook betoogt hij, dat Wan
neer b.v. met het Brouwershavense Gat
begonnen zou worden, het vloedwater
der beide andere zeearmen zich binnen-
waarts daarin zou storten met als ge
volg aantasting der oude dijken. Daarom
moeten er, om dergelijke gevolgen te
voorkomen, tussendijken gelegd worden,
die op het kaartje der Delta-commissie
geprojecteerd zijn bij Herkingen en Oolt-
gensplaat.
Een geweldig vraagstuk, waarover
men practisch nog weinig ervaring heeft
opgedaan, wordt gevormd door het feit,
dat er bij elke vloed 400 milUoen kubie
ke meter water het Haringvliet intrekt,
waardoor de waterspiegel ong. 2 meter
stijgt. In het Brouwershavense Gat, zo
vertelt Ir. Dibbits in genoemd boek, is
dit getal 450 millioen en de Oosterschel-
de spant de kroon met één milliard en
een getijverschil van drie meter! Het
zal de vraag zijn, of de mannen der
techniek over de nodige middelen be
schikken om deze enorme krachten, die
tijdens de werkzaamheden tweemaal per
etmaal hun werking laten gevoelen, te
beteugelen. Alleen de afsluiting van de
Oosterschelde is een werk, dat gelijk
staat met de afsluiting der Zuiderzee,
met dit verschil, dat de getijwerking bij
Wieringen viermaal zo gering was.
Zoals men weet, is het Haringvliet
het eerst aan de beurt van afdamming.
Omtrent de gevolgen daarvan is alleen
dit wel zeker, dat de Stellendamse ha
ven in ieder geval het loodje zal moeten
leggen, aan welke zijde ervan de dam
ook komt. Daar men in Waterstaats
kringen erop rekent, dat de inpoldering
van Scheelhoek en het leggen van. de af
sluitdijk binnen een jaar of zeven hun
beslag kunnen hebben, wordt het toch
o.i. hoog tijd, dat men met name de
Stellendamse vissers eens precies komt
vertellen, hoe de situatie nu eigenlijk
wordt en welke uitwijkmogelijkheden er
zijn. Deze garnalenvisserij staat ook om
andere redenen op een kritiek punt en
dan zou de gecompliceerde toestand in
dit feedrflf tegelijk van alle kanten be
keken kunnen worden. In ieder geval
zal dit moeten gebeuren, zodra de plaats
van de dam definitief geprojecteerd is.
Door de afdamming van het Haring-
Vliet komt alleen de Stellendamse visse-
De Voorzitter van de Woningbouw
vereniging ,,Middelharnis" schrijft ons:
Nu de woningbouwvereniging ,,Middel-
hamis" gedurende- enige weken voor de
gehele Flakkeese bevolking, drie model
woningen ter bezichtiging heeft gesteld,
lijkt het mij goed', U mede te delen,
wat nu wel de redenen zijn geweest, die
wij als vereniging hebben gesteld, om
juist op deze wijze het publiek bekend
heid te doen geven over de woning-wet-
bouw.
In de allereerste plaats, willen -wij
vaststellen, dat er met de huidige wo
ningbouw „kansen genoeg zijn, indien
we echter werkelijk willen."
Dat dit voor zeer velen vreemd klinkt
is mij bekend toch hebben wij met deze
woningen aangetoond, dat dit geen holle
fraze is, maar werkelijkheid.
Het peil van de na-oorlogse woning
bouw is in het algemeen onvoldoende.
Onvoldoende voor vandaag en hopeloos
onvoldoende over 50 of 100 jaar.
We hebben vergeten woningen te bou
wen, waar gezinnen met drie kinderen
de nodige ruimte krijgen om zich har
monisch te kunnen ontwikkelen.
We hebben vergeten, dat we leiding
moesten geven, dat „we dingen moesten
brengen" zoals er centrale riolering,
gas, water en electriciteit is gebracht.
We hebben ons verontschuldigd; er
was schaarste, er was nood, het was na
de oorloghet was zo moeilijk
We hadden geen tijd! om aan alles
tegelijk te denken we wilden zoveel
bouwen, dat we niet meer wisten wat
we bouwden.
Haast en nog eens haast, dat was het
parool, zoveel haast, dat we verzuimden
de winst welke wij kondten bekomen,
vergaten binnen te halen.
„De strijd tegen de geestelijke gemak
zucht, lauwheid en onverschilligheid is
nog steeds niet voltooid".
Om nu met al deze bovengenoemde
tekortkomingen te breken, hebben wti
gemeend, eens iets anders, iets in over
eenstemming met de tijd van vandaag
(al ben Ik mij bewust, dat hier ook nog
diverse tekortkomingen aan kleven) te
breken, en U door middel van deze mo
delwoningen te demonstreren, dat het
ook anders kan.
Dit Is eeij van de mooie Bruinzeel-keukens in de modelwoningen te Middelhar-
nis. Alles is even practisch ingericht. Boven hangt een geriefelijke keukenkast
onder de aanrecht zijn eveneens prachtige bergplaatsen aangebracht. Het gas-
fomuis is geplaatst 'door de Gascentrale Flakkee. De gehele keukeninrichting
is van de fa. Joh. P, Nieuwland op de Westdijk. Het apparaat op de aanrecht
is een electrische Kenmix Liquidiser, een mixer waarmee men in een oogwenk
van tijd allerlei dingen kan doen. Koffie malen en amandelnoten malen, cock
tails maken, slagroom kloppen, mayonnaise bereiden enz. Het is tevens een
hakmes, roer- en mengmachine. In de andere woningen staat er een die op
waterkracht loopt, aangesloten op de waterleiding.
Voorts ziet men een lepelrek in Zilmeta, op het fornuis een Tomato-hoge-
drukpan en een volledige B.K. keukenuitzet. In de kastjes allerlei keukengerei,
nesten schalen enz. 'Op de vloer een pedaal-emmer voor keukenafval. Werke
lijk de moeite waard om het eens te gaan bekijken!
rij in moeilijkheden, welke echter ge
deeltelijk door verplaatsing wel zullen
zijn op te lossen. De Goereese visserij,
die vanuit Scheveningen wordt uitge
oefend, heeft als zodanig van de af
damming dus geen hinder. De grootste
moeilijkheden zijn te verwachten in Zee
land bij de afsluiting van de Ooster
schelde. Dat kan nog wel 20 jaar duren,
maar de oester- en mosselkwekers zet
ten zich nu al schrap en in Yerseke
voert men een grootscheepse actie om
zo mogeiyk de hele afdamming tegen
te houden.
Op Zaterdag 8 Januari j.l. heeft men
in Vlissingen een bijeenkomst gehouden,
waar o.a. de hoofdingenieur Dibbits het
woord heeft gevoerd. De vergadering
was belegd door de Zeeuwse Vissersbond
,,Zeviber' en stond onder leiding van de
heer Lockefeer, lid van Gedep. Staten
van Zeeland. We moeten putten uit een
verslag in „De Visserywereld", daar we
zelf verhinderd waren erheen te gaan.
De vporz. zei, dat als de Zeeuwse visser
het woord Delta hoort, hij op zijn ach
terste benen staat. Dit achtte hij begrij
pelijk, daar het plan voor de visserq al
leen schaduwzijden heeft. Hij meende,
dat de techniek zo ver gevorderd moet
zijn, dat tegelijk de beveiliging door de
afdamming er komen kan èn de visserij
kan voortbestaan. Zeeland zal in elk ge
val al het mogelijke doen om zijn bloei
ende visserij, met name van oesters, te
behouden.
Ir. Dibbits had het op deze bijeen
komst zwaar te verantwoorden. Hij zag
deze zaak uiteraard vanuit hot oogpunt
van de Waterstaat, dus van de beveili
ging, terwijl de aanwezigen -vissers,
burgemeesters van vissersplaatsen, vis-
sergautoriteiten uit Den Haag etc.
van de visserykant de kwestie bekeken.
De spreker ging eerst in op het z.g.n.
Drle-eilandenplan, dat Noord-Beveland
met Zuid-Beveland en Walcheren zal
verbinden en dat eerst wordt uitgevoerd.
Men hoopt daarbij ervaring op te doen
voor de andere projecten, speciaal ook
wat 'de oesterteelt betreft. Dit plan kan
in 1960 voltooid zijn. Wat de afsluiting
van de Oosterschelde betreft, deze is z.i.
beslist noodzakelijk en hij motiveerde dit
met de bekende argumenten. Als dan de
visserij niet meer kan blijven bestaan,
zullen de vissers omgeschoold moeten
worden.
Op de rede volgde een bewogen debat.
Vooral burgemeester Willemsen van
Yerseke pleitte voor de visserij en vroeg
of 'de afsluiting nu eigenlijk een econo
mische of veiligheidskwestie is. Mocht
het laatste het geval zijn, dan vrilde hij
een geperforeerde dam, opdat er zout
water achter zou blijven voor de oester-
en mosselteelt.
Men ziet, dat het Delta-plan al heel
wat pennen en tongen in beweging
brengt. Het is goed, dat nu reeds de
aandacht der autoriteiten wordt geves
tigd op de consequenties voor het te
laat is.
Naschrift. Onze lezer M. A. D. te Me-
lissant wijst erop, dat de zin in ons ar
tikel: „De dijkpn van SteUenidam", dat
na 1894 geen polders meer zijn inge
vloeid, onjuist is. Hij herinnert zich, dat
ïn 1906 de Woutrinapolder en in 1916
de Bospolder zijn ondergelopen. Onze
herinering gaat niet zo ver. Wij hebben
onze bewering gebaseerd op de mede
deling van de schrijver Teixeira de Mat-
tos, die in deel Xi op blz. 27 van zijn
grote werk over G. en O. schreef: „Na
1894 bleef het eiland van overstromin
gen verschoond." Het is echter heel
goed mogelijk, dat onze lezer gelgk
heeft.
Dat wij wel woningen kunnen bouwen
welke over 50 jaar wellicht aan de eisen
die men stelt zullen kunnen voldoen, dat
er wel woningen gebouw kunnen wor-
'den, waarin een gezin zich harmonisch
zal kunnen ontwikkelen, dat we wel de
woningen zodanig kunnen uitrusten, dat
rekening gehouden kan worden met het
aanbrengen van diverse voorzieningen.
Dat het bouwen van dergelijke wo
ningen niets uitstaande heeft met ge
makzucht, lauwheid of onverschiUigheid
zal U reeds duidelijk zijn, zeker voor die
genen die reeds een bezoek in de model
woningen hebben gebracht.
Hoewel ik het niet nog eens nodig
vind, U opnieuw op te sommen welke
voorzieningen er in de woningen zijn
aangebracht, .is het mij toch bekend,
dat door velen de vraag wordt gesteld:
hoe is het mogelijk, en hoe moet alles
worden gefinancierd? Wat nu de finan
ciering aangaat zal 'de Penn. de heer
Kievit in een volgend artikel hierover
een uiteenzetting geven.
Er was een tijd dat er woningen wa
ren, zonder water, waterspoeling, gas
of electriciteit. Niemand vraagt zich af
welke financiële problemen worden ver
oorzaakt door het handhaven van deze
vroegere verbeteringen. De behoefte
daaraan is er en zij moeten 'düs worden
gefinancierd. Ook de. thans voorgestelde
voorzieningen zullen straks als onmis
baar worden beschouwd, en hun finan
ciering zal evenmin bijzondere proble
men oproepen.
Stelt men nu de vraag of er in de
toekomst wellicht nog niet meerdere
voorzieningen zijn aan te brengen, of
liever gezegd! aangebracht moeten wor
den? Dan zeg ik stellig, ja. In de aller
eerste plaats denk ik aan centrale ver
warming. Dat dit geen verre toekomst
meer heeft daarvan ben ik overtuigd.
Verder denk ik aan het aanbrengen van
een koelkast. Dit behoeft de woning
bouw niet onnodig 'duur te maken, wan
neer we nu zien welke moeilijkheden er
overwonnen moeten worden, om de wo
ningen te bouwen zoals ze door de ver
enigingen worden besteed. Want het
maken van plannen en het besteden
gaat als regel vrij gemakkelijk, maar
om de gunning te krijgen voor 'de prijs
welke men nog steeds van hogerhand
voorschrijft, is één van de ernstigste
problemen van deze tijd. Vaak is het
dan zo, dat het domme potlood gehan
teerd dient' te worden en men aan het
zga. uitkleden der woningen moet gaan
beginnen, waarbij men soms zo weinig
overhoudt om te bouwen, dat de vraag
gesteld kan worden of het nog wel zin
heeft van te voren tekeningen te maken.
Het aanbrengen van een koelkast, kan
Zoals wij in ons vorig nummer meedeelden zijn Zaterdagmiddag de 3 modelwo
ningen te Middelhamis geopend en voor het publiek open gesteld. Hiet ziet U
hoe mevr. Rijnders-van Kempen, presidente van het Damescomité de deur van
één van de woningen opent. Er is veel belangstelling voor deze modem inge
richte woningen. Hebt U er al een bezoek gebracht?
e.v. een besparing betekenen op het
bouwen van een kelder.
Om nu al deze en nog verdere voor
zieningen in 'de toekomst uit te voeren,
hebben wij gemeend deze modelwonin
gen te laten inrichten en voor het pu
bliek ter bezichtiging open te stellen,
omdat we daaruit de les willen trekken,
die door middel van de enquête-formu
lieren welke U worden gevraagd in te
vullen, voor de verdere woningbouw en
haar inrichting te benutten. Dat uit de
ze formulieren voor de vereniging be
langrijke gegevens geput kunnen wor-
'den voor de verdere bouw der woningen,
staat nu ai vast, omdat we daarin al
opmerkingen hebben gezien, die van
groot belang zijn.
Wij als vereniging hebben moeite
noch kosten gespaard, U iets te demon
streren waarvan U in de toekomst uw
voordeel mede kunt doen. Laat deze
unieke kans niet voorbijgaan, maar
brengt een bezoek aan dteze woningen en
wat wij als vereniging het meest op prQs
stellen is, vul uw formulier zorgvuldig
in. Hebt U critiek spaar het ons niet.
Meent U andere ideeën te hebben, deel
ze ons mede. Alleen door open en eer
lijk uw mening te geven, zijn wij in staat
aan de hand van de ons ten dienste
staande gegevens, het woonpeil van de
gemeente en van de gehele burgerij op
een niveau te brengen, zoals wij dat
wensen.
De tijd eist moderne woningbouw en
deze kans hebben we nu. Laten we ze
ook benutten. Want we kunnen hoog
stens kiezen tussen sleepboot of: sleep
te zijn.
L. V. d. WAAL,
Voorz. Woningbouwvereen.
„Middelhamis".
Een van de gezellige interieurs van de modelwoning. Deze kamer is gemeubi
leerd door de fa. Wijnhoff en Kroos te Middelhamis. De meubels, dressoir enz.
zijn in gothische stijl. Het mooie tapijt neemt geen vuil op. De radio is ge
plaatst door de fa. Huibrechtse, de olie-stookkachel is geplaatst door de fa.
Kievit Zn. Deze kachel heeft een capaciteit van 300 kub. M. Verbruik 1 L.
oUe per uur. De bezoekers (sters) waren van oordeel, dat het een van de best
verwarmde woningen was.
Adenauer en Mendès-France.
In de badplaats Baden-Baden hebben
de Westduitse Bondskanselier Adenauer
en de Franse premier Mendès-France
besprekingen gehouden, zowel over de
kwestie van het Saargebied als over het
Franse plan voor de Europeese wapen-
pool. In het officiële slotcommuniqué is
sprake van een grote mate vein overeen
stemming tussen beide staatslieden.
Het feit, dat Frankrijk bereid was,
nogmaals met Duitsland van gedachten
te wisselen over de Saarkwestie, kan
worden beschouwd als een succes voor
West-Duitsland', daar men te Parijs ver
der overleg vergeefse moeite achtte.
Men is het er over eens geworden dat
geschillen over de toepassing van het
Saarstatuut moeten worden opgelost
door de West-Europeese Unie. De ver
kiezingen in Saarland zullen moeten
worden gehouden onder toezicht van een
internationale commissie, samengesteld
uit leden van de West-Europeese Unie.
Er bleven inzake de Saarkwestie nog
verschillende vragen onbeantwoord, doch
het is verheugend dat door deze bespre
kingen d;e weg voor verder overleg is
geopend.
Ook over de Franse voorstellen in ver
band met de wapenpool bleek eensge
zindheid te bestaan.
Het is echter nog de vraag hoe de
reacties van de politieke tegenstanders
van Adenauer en Mendès-France zullen
zijn.
De Duitse sociaal-'dtemocraten zullen
zeker niet nalaten, het succes van Ba
den-Baden zo klein mogelijk voor te
stellen. En de oppositie-partijen in
Frankrijk zullen waarschijnlijk ook niet
enthousiast zijn over de resultaten die
de premier heeft bereikt.
Intussen maakt Mendès-France haast
met zijn plannen. De conferentie van de
zeven landen der West-Europeese Unie
is te Parijs geopend. Daar werden in al
gemene en voorzichtige bewoordingen de
Franse voorstellen toegelicht.
De Sowjet-Unie heeft weer een nieu
we poging in het werk gesteld om de
(Zie voor vervolg pag. 2)
Een prachtig strijkijzer aangeboden
Zoals verleden week gemeld ontvangt
iedere 250ste bezoeker (ster) van de mo
delwoningen een cadeau. Donderdagmid
dag werd de 1ste 250ste bezoekster ge
boekt. De gelukkige was Mevr. T. van
Brussel-Melissant, Nieuwstraat Som-
melsdijk, die een prachtig electr. strijk
ijzer cadeau ontving, wat door de Emgo
beschikbaar was gesteld.
Mededeling.
In tegenstelling met hetgeen in de ad
vertentie van de Woningbouw-Vereni-
ging staat (elders in dit blad afgedrukt)
zullen a.s. Dinsdag des middags de mo
delwoningen niet open zijn. Wel op
Dinsdagavond a.s. van 7 tot 9 uur.
De Zuiddijk, lopende van Goedereede
tot aan de Punt van Ouddorp zal wor
den verhoogd en verzwaard. Het betreft
hier een dijkvak van ongevee» 11 km.
lengte.
In deze dijk zijn in de rampnacht van
1 Februari 1953 door de stormvloed op
verscheidene plaatsen grote stroomga-
ten geslagen, waardoor een groot ge
deelte van de gemeente onder water
kwam te staan.
Met 'de metingen is reeds een aanvang
gemaakt. Verwacht wordt dat de uit
voering van het plan nog dit jaar zal
geschieden.
Het best gesorteerd in
FIJN FRUIT
EN DEUCATESSEN.
HERO in blik:
Gebraden kip
Kippensoep
Tomatensoep
Kalfssoep
Champignons
Schorseneren
Asperges
Tutnbonen
Gebraden hoentjes
Gevule kip in wijnsaus,
met champignons en
truffels
Vleesgalantines en
pasteien
Niertjes in Madeirasaus
Kip- en nier-ragoüt
Hamworst
Hazenpastei
Limchtong
Goulash
Nasi Goreng
Jamoneta
Fruitmanden en Fruitschalen
het best verzorgd door:
B. V. d. VEEB
Westdijk Xel. 2682
MIDDELHABNIS
