H.M. KONINGIN JULIANA
BEZOCHT ONS EILAND
Moeilijkheden in
de bouwvakken
Met veel belangstelling nam H.K.H, kennis van
de vorderingen van het herstel in de ramp-
plaatsen Den Bommel, Oude en Nieuwe Tonge
Geweldige belangstelling van de zijde
van de bevolking
Het hoogtepunt lag
te Nieuwe Tonge
GHB WEEKBLAD OF GEBEFOBMEEBDE GBONDSLAG
VOOB DE ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
26e Jaargang
Woensdag 23 Juni 1954
No. 2313
Redactiebureau: Pr. HENDRIKSTRAAT 14, MTDDELHARNIS
TELEFOON K 1870-2017 GIRO 167930 POSTBOX 8
Voor advertentiën uitsluitend Drukkerij TelefK 1870 - 2729
Na 6 uur 's avonds Telef. K 1870 - 2017
Verschönt tweemaal per week. Woensdag en Zaterdag
ABONNEMENTSPRIJS: 1.70 PER KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
Bg contract speciaal tarief.
De bouw van huizen is in ons land
een teer punt. De woningnood is nog
ontzettend groot. Men loopt door het
huidige bouwprogram wel op het huizen
tekort in, maar het gaat langzaam. De
moeilijkheden om een woning te krijgen
zijn nog ontstellend groot. De woning
nood is niet overal even groot. In som
mige streken is het vrijwel hopeloos voor
jonge mensen om een woning te ver
krijgen. Toch wordt van jaar tot jaar
wel ingelopen op het te kort aan wo
ningen. Men hoopt dat in 1960 de ergste
woningnood achter de rug zal zijn, wat
niet weg neemt dat vele jonge mensen
tot op heden geen kans krijgen om een
woning te verkrijgen, niettegenstaande
dat ze alle jaren op wachtlijsten van al
lerlei aard zijn opgenomen. Was vooral
in de eerste jaren na de bevrijding de
materialenpositie erg ongunstig en een
rem voor het met spoed oplossen van het
woning-tekort, thans zijn het de grote
spanningen op de arbeidsmarkt. „Daar
is geen volk te krijgen," is de verzuch
ting van menig aannemer. Zelfs het sy
steem van de „zwarte lonen" kan geen
uitkomst brengen. Er is een fnuikend
gebrek aan arbeiders, vooral aan met
selaars en stucadoors. Daardoor komen
de aannemers in grote moeilijkheden
omdat de opleveringstermijn dvringt tot
oplevering van de bouwobjecten.
Aannemen van meerdere arbeiders is
vrijwel uitgesloten omdat de Regering
hen in de weg treedt als hij met hogere
uurlonen komt, daar men niet boven het
toegestane maximum-loon mag uitko
men. En „de zwarte lonen", die dan
noodgedwongen moeten worden betaald,
kunnen om meer dan een reden ook geen
afdoende oplossing brengen. Schreven
we boven, dat de positie van de mate
rialen voorziening in de eerste jaren na
de oorlog de grote handicap was, we
willen daarmee niet beweren, dat de ma
terialen-voorziening thans geen zorgen
biedt. Integendeel, er heerst ook nog een
groot gebrek aan materialen zo zelfs
dat de voorzitter van de Nederlandse
Rooms Katholieke Aannemersbond op de
jaarvergadering van zijn bond zelfs ge
tuigde, dat de positie van de materialen
zelfs zodanig is dat stagnatie van de
bouwwerken onvermijdelijk is. De voor
zitter van de Chr. aannemers in jaar
vergadering in Groningen bijeen sprak
ook van een ontstane noodsituatie in de
bouwwereld. Als oorzaken van de moei-
lükheden waarin de bouwnijverheid is
gekomen noemde spreker het ontbreken
van overleg tussen de Ministers van We
deropbouw en Sociale zaken en de bouw
wereld.
Spreker stelde de Regering door haar
gevoerde bouwpolitiek verantwoordelijk
voor de moeilijkheden in de arbeidswe-
reld en achtte het een schreiende on-
billijkheid dat overtreding van de prijs
regeling als misdaad aan de kaak wordt
gesteld en bedreigd wordt met vrijheids
beroving. Als mogelijkheid om de span
ning op de arbeidsmarkt te verminderen
werd door de R.K. vakbondsleider ge
noemd vermindering van het bouwpro
gram of toepassing van een meer soe
pele loonregeUng: De leider van de Chr.
aannemers verwachtte een ontspanning
van de arbeidsmarkt mogelijk door ver-
niiming van overwerkvergunningen, die
thans zeer excidenteel worden verleend.
Alleen over de gehele linie '^e mogelijk
heid openen om langer te werken kan
volgens deze vakbondsleider de zo hoog
nodige ontspanning brengen. Indien in
de nog resterende zomermaanden in-
plaats van 48 uur per week overgaan
kon worden op een 55-urige werkweek
Zou daarvan een productie van 10 pro
cent het gevolg zijn. In volkomen vrije
loonvorming zag deze leider ook niet de
oplossing van de crisis.
Om uit de precaire toestand los te
komen zag hij het toepassen van vier
mogelijkheden. In de eerste plaats direc
te beperking van de vraag naar arbei
ders door beperking van de bouwactivi
teit van overheidswege. Tn de tweede
plaats indirecte beperking door middel
van een vrqe loon- en prijsvorming.
Als derde mogelijkheid vergroting van
het aanbod op lange termijn door pro-
duotiviteitsverhoging of door het aan
trekken van meer arbeiders.
Een maatregel, die onmiddellijk sou
laas zou bieden was door op korte ter
mijn langer te gaan werken.
Het langer gaan werken werd door
spreker als het voornaamste middel ge
zien om onmiddellijk baat te brengen.
Ook zou daardoor binnen afzienbare tijd
een meer evenwichtige situatie ontstaan.
De oplossing van de woningnood stelt
voor eigenaardige problemen. Een een
zijdige opvoeding voor het woningpro
bleem roept spanningen op op de ar
beidsmarkt en brengt de materialen
voorziening eveneens in gevaar.
Toch is het te hopen, dat de oplossing
niet gezocht wordt in beperking van de
bouwactiviteit. Daarvoor is de woning
nood te schreiend. In dit verband zouden
we geneigd zijn te zeggen: ,,Alle maat
regelen, welke dan ook kan men toe
passen, maar laat de bouwactiviteit
vooral niet minder worden.
DOOR BLIKSEM GETROFFEN
EN GEDOOD
Op de Lombardijseweg te Pernis is
Zondagmorgen omstreeks half zes de
26-jarige boerenknecht J. A. Struyk van
de Pastoriedijk door de bliksem getroffen
en gedood.
De hfier Struyk had op een wei aan
de Lombardijseweg de koeien gemolken.
Toen hij hgt hek achter zich dicht deed,
werd Hij getroffen. Het stoffelijk over
schot is naar de woning overgebracht.
H.M. Koningin Juliana heeft Maandag j.l. een tocht gemaakt door het ramp
gebied in Zuid-Holland en speciaal kennis genomen van de vorderingen van
herstel. Des morgens werd 's-Gravendeel, Strljen en Numansdorp bezocht om
des middags 12.15 uur de overtocht naar ons eiland met de „Piet Hein" te ma
ken. Het Koninklijke jacht is daarna naar Sluishaven gevaren, om Hare Ma
jesteit weer aan boord te nemen. Overal waar onze Koningin langs kwam ston
den honderden mensen H.K.H, op te wachten en toe te wuiven; te Sluishaven,
bij de inscheping was een duizendkoppige menigte bijeen, niet alleen uit Oolt-
gensplaat maar van het gehele eiland. Begunstigd door het fraaie zomerweer
werd het, ofschoon het een werkbezoek betrof een ware, koninklijke tocht.
Aankomst te Oen Bonunel
Precies te kwart over een arriveerde
de „Piet Hein", begeleid door een po-
litie-vaartulg, in de haven van Den Bom
mel. Het gehele dorp was uitgelopen
naar de havenkade; de schoolkinderen
en ook de kleuters stonden met kleuri
ge vlaggetjes in rijen bij de ponton ge
schaard.
Hare Majesteit werd op de ponton ont
vangen door burgemeester J. J.' A.
Kruijff, waar een korte begroeting
plaats vond. Zij was zeer eenvoudig ge
kleed en droeg een zwarte japon met
witte kraag, zwarte hoed en witte schoe
nen.
Het gevolg van H.M. de Koningin be
stond uit: Jkvr. C. E. B. Röell, hofda
me, tevens plv. hfd. van de afd. sociale
zorg van het Nederlandsche Roode
Kruis; W. J. Baron van Heeckeren van
Molecaten, particulier secretaris; Kpt.
Lt. t. Zee J. G. Stegeman, adjudant. De
Commissaris der Koningin werd verge
zeld door Mr. P. Cleveringa.en de heer
G. van Weeie van zijn Kabinet; Voorts
bevond zich in de stoet de dirigerend
officier der Rijkspolitie 3e klasse, A. J.
van Thiel, commandant van het district
Dordrecht der Rijkspolitie.
Na de ontvangst door burgemeester
J. J. A. Kruijff vertrok het hoge gezel
schap toegewuifd door vele honderden,
voor een bezoek aan de landbouwschuur
van de Gebrs. A. C, en J. A. de Lint.
Wie er waren
Met Ir. H. G. Kuipéri, Rijks cultuur-
consulent voor de provincie Zuid-Hol
land, die hier een uiteenzetting gaf over
landbouwherstel, waren aanwezig de
wethouders van den Bommel en de ove
rige leden van de raad, de leden van de
provinciale landbouwherstelcommissie;
G. W. Kampschoër, voorz. Drs. F. Boom
secr., J. L. Jacobs, F. A. v. d. Berg, D.
Vogelaar, F. Parleviet, B. Zinkweg, B.
Doolaard, P. Hoogerland, A. A. Panne
bakker, J. Timmers, Joh. Mol, J. de
Hoog, J. A. V. Nieuwenhuizen; Mevr. M.
J. van Nieuwenhuijzen-van Loon.
Voorts: A. v. d. Hoek, prov,. voedsel-
commissaris; Ir. J. v. Gaaien, landbouw-
consulent; Ir. P. Verhoeven, veeteeltcon
sulent; Ir. G. Danhof f, landbouwkundi
ge bij de Prov. Waterstaat; C. J. Wie-
kes, hoofd afd. Boerderijen, Wederop
bouw; Ir. A. Stoffels en Ir. J. F. A.
Molenaar, houtvesters; C. Scherpenisse,
hoofdass. Landb. voorl. dienst; G. Hin-
nen^ districtshoofd landbouwherstel Flak
kee; K. H. Kievit, hoofd afd. Landb. her
stel Rampschade-bureau. Dan was er
van de Rayoncommissie ,,Flakkee"
Dienst Landbouwherstel: D. Vogelaar,
voorz.; Joh. Mol, L. Jacobs, A. C. v.
Dijk, j. L. Jacobs, J. Moerenhout, P. v.
Es, G. A- V. Loon, G. Verweij, C. L. de
Wit, G. Koekkoek, Jac. P. Timmers, Ant
v. d. Slik, Ir. J. B. Mijs, F. L. E. Phih-
bert, C. J. Geluk, P. D. Sieling, W. L. J.
Heestermans, A. Grootenboer, Joh. Ha-
meeteman.
Hare Majesteit nam op een eenvoudi
ge houten bank zonder leuning, in de
schuur plaats, waarna if. Kuipéri een
uiteenzetting gaf over het Landbouw
herstel in Zuid-Holland en over Goeree-
'Overflakkee in het algemeen. Hij lichtte
toe dat de agrarische schade in Zuid-
Holland 100 millioen gulden betrof, wo.
40 millioen grondschade.
De heer D. Vogelaar van Stad aan 't
Haringvliet gaf een overzicht van het
werk van de registratie, het berekenen
van kosten en het vaststellen van nor
men voor vergoeding.
De Voedselcommissaris dhr A. v, d.
Hoek gaf een kort overzicht van de
veestapel, waarvan phn. 30% niet is
vervangen. De paardenstapel staat nog
lang niet op peil, de watersnood heeft
de mechanisatie belangrijk versneld ver
telde spreker.
De Rijkslandbouwconsulent Ir. v. Gaa
ien vertelde een en ander over de zout-
schade, zoutuitspoeling, en gipsgebruik
ter verbetering van de structuur van de
grond.
Dhr J. L. Jacobs uit Achthuizen had
als landbouwer de eer mededelingen te
mogen doen over de stand van de ge
wassen die hij naar omstandigheden vrij
goed noemde. Flakkee is dankbaar dat
het herstel van de grond al zover is ge
vorderd zei spreker.
Hare Majesteit nam van deze mede
delingen biizondere notitie. Ir. Kuipéri
lichtte aan de hand van een kaart toe,
hoe hard de slagen voor de landbouwen-
de bevolking waren aangekomen, maar
sprak ook van de energie, die de be
volking opbrengt om de ramp te boven
te komen. Met een variant op de spreuk,
op het monument van de afsluitdijk.
,,Een volk dat leeft overwint zijn ram
pen", besloot spr. zijn causerie.
De Koningin werd door burgemeester
Kruijff ingehcht over den Bommel, waar
een geweldig stroomgat was van 35 m
breedte, dat eind Febr. 53 werd gedicht.
Een belangrijk werk wordt er thans uit
gevoerd, n.l. de buitenwaterkering die
om het dorp wordt heengelegd, waardoor
de situatie van de haven enigszins ver
anderd. De dijk lopende van Den Bom
mel naar Stad aan 't Haringvliet ver
toonde na de ramp 7 doorbraken. Bij de
hofstede van de Lint was een geweldige
doorbraak in de binnendijk.
Naar Oude Tonge
Van de hofstede Gebrs. de Lint werd
naar Oude Tonge gereden via de wa
tertoren Zuidzijde. In het bebouwde ge
deelte reed men langzamer, waar de be
volking een glimp van Hare Majesteit
kon opvangen.
Kampgevolgen en hei-stel te
Oude Tonge
Tengevolge van de stormvloedramp op
1 Februari 1953 zijn: 177 woningen to
taal verwoest, die of geheel of gedeelte
lijk met de grond gelijk gemaakt en on
herstelbaar waren.
Te herstellen zijn: 773 panden.
- Hersteld zijn: 660 panden.
Herbouwd zijn: 18 panden, waaronder
5 boerderijen.
In aanbouw zijn thans 165 woning
wetwoningen en 2 winkelpanden; ge
gronde hoop bestaat dat deze woningen
alle dit jaar afgebouwd worden en dat
50 woningen in September a.s. kun
nen worden betrokken.
In aanbouw zijn thans 4 nieuwe boer
derijen.
Een wederopbouvsrplan voor deze ge
meente moest worden samengesteld, ten
einde op een juiste en verantwoorde wij
ze te kunnen geraken tot de herbouw
van de zeer zwaar gehavende gemeente.
Aangezien de gemeente niet beschik
te over bouwgrond, werd in onderhan
deling getreden met 80 grondeigena
ren voor aankoop van bouwgrond.
Dit mislukte door eensdeels te hoge
prijzen te vragen, anderdeels door het
niet willen verkopen van de benodigde
grond.
Overgegaan werd tot vordering van
bedoelde gronden, op grond van het al
gemeen Vorderingsbesluit 1940.
Aanvankelijk kweekte dit enig verzet
bij enkele grondeigenaren, temeer daar
de grondprijzen nog niet bekend waren;
thans zyn deze wel bekend en is de uit
betaling aan de belanghebbende in volle
gang.
Om het wederopbouwplan geheel te
kunnen verwezenlijken moeten riolerings
en bestratingswerkzaamheden ter hand
worden genomen.
De riolering is reeds in volle gang;
3000 meter rioolbuis moet worden ge
legd, terwijl een oppervlakte van
10.000 m2 nieuwe straataanleg moet
plaats hebben. Dit alles is noodzakelijk,
teneinde de in aanbouw zijnde 165 wo
ningen bewoonbaar en bereikbaar te
maken.
Het aantal slachtoffers in deze ge
meente, dat bij de stormvloedramp van
1 Februari 1953 om het leven is geko
men bedraagt 302 t.w. 299 personen uit
eigen gemeente en 3 personen van el
ders; op de noodbegraafplaats liggen in
totaal 311 personen begraven, waaron
der enkele slachtoffers uit de naburige
gemeente Nieuwe Tonge.
Op 81 Januari 1953 bestond de be
volking uit 3088 personen. Dit aantal
bedraagt thans 2611 personen. Nog 150
personen zijn geëvacueerd; in de loop
van dit jaar zullen deze mensen kumien
terugkeren, zodra zich woongelegenheid
voordoet en de in aanbouw zijnde wo
ningen kunnen worden betrokken.
18 krotwoningen zijn reeds aange-
VERTREK VAN DE „PIET HEIN" TE SLUISHAVEN (OOLTGENSFLAAT). Na hetbezoek aan onsliSd is Ko
ningin Juliana te Sluishaven scheep gegaan op het Koninklijke jacht „Piet Hein." Bij het vertrek uit het haventje
werd zij door duizenden enthousiast nagewuifd. Een deel van de dichtbepakte mensenmassa, tot in de steenglooiinK
toe, die niets van deze gebeurtenis willen missen, is nog op de foto te zien.
FINSE WONING. Te Nieuwe Tonge bezocht Hare Majesteit op het Finland-
plein de familie D. v. Helden, in hun nieuwe Finse woning. Het is een gezin
met 10 kinderen, zij bleven bij de ramp gespaard, maar hun woning (eigendom)
ging geheel verloren. H.K.H, verbleef er geruimen tijd en was zo vriendelijk
bij het vertrek aan de uitgang met de kinderen voor onze fotograaf te posseren.
kocht, teneinde deze te slopen. Onder
handelingen over aankoop van meerdeer
dergelijke woningen zijn nog gaande.
Verbetering van de vaargeul en her
stel van de havenwerken zijn of reeds
gedeeltelijk in uitvoering of in een zeer
vergevorderd stadium van voorbereiding.
Voorts zijn na de ramp 24 houten
Zweedse woningen gebouwd ,die thans
zijn voltooid en bijna alle betrokken zijn
door rampslachtoffers. Dit zijn ruime
en royale woningen, waarmede èn de be
woners èn het ge.meentebestuur zeer te
vreden zijn.
BegToeting
Burgemeester Hordijk wachtte Hare
Majesteit op voor Hotel de Weerd
bij het uitstappen kende het enthousias
me van de bevolking schier geen gren
zen. Door een dichte mensenhaag schreed
Zij naar de cantine op de kaai, waar
H.K.H, werd voorgesteld aan Prof. Ir.
J. L. Klein, dir. hoofd dir. van de Prov.
Waterstaat Zuid-Holland en aan Ir G.
Terluin, die hier een uiteenzetting gaf
over het dijkherstel.
Mede aanwezig waren met de wethou
ders, leden van de raad en gemeente
secretaris: A. H. Kramer, bouwkundige
van de Prov. Waterstaat; H. K. Malkus,
hoofdcommissaris Prov. Waterstaat; J.
V. d. Oever, techn. hoofdambt. Ie klas
se Prov. Waterstaat; dijkgraaf Ir. J. B.
Mijs; de dijkraden C. J. v. d. Velde; N.
G. van Nieuwenhuijzen, P. D. Sieling en
P. V. Es; W. H. Verheul, secr. v. d. Dijk
ring; Ir. O. Blankevoort, dir. Aanne-
mings Mij. v. Hattum en Blankevoort;
R. Bossinale, hoofduitv. van die Mij, R.
Boltje, dir. Aannemings Mij. Boltje
Zn. te Zwolle; P. Mouton, hoofduitvoer
der van die Mij., J. C. Oostervrijk, dir.
N.V. Oostrewijk, aanemings Mij.; L. Mak,
hoofduitvoerder van die Mij.
Aan de hand van de zgn. „gatenkaart"
gaf Ir Terluin een overzicht van de dijk-
beschadigingen, het sluiten van de
stroomgaten, en het vervangen van de
verloren gegane dijken. Voor de intrede
van het vsrtnterseizoen moest 25 km
nieuwe zeedijk worden gebouwd, en dan
nog het herstel van de binnendijken, die
voor een groot deel de tweede waterke
ring vormen.
Deze mededelingen werden verduide
lijkt door de vertoning van een kort ge
deelte van de nieuwe kleurenfilm, wel
ke in opdracht van Ged. Staten van Zuid
Holland van het dijkherstel is vervaar
digd. Door deze prachtige film kreeg
Hare Majesteit een indruk van het gi
gantische werk, dat in zo korte tijd is
tot stand gekomen.
Vervolgens werd een korte rit ge
maakt door de nieuwbouw in de gemeen
te en in vogelvlucht de mooie houten
woningen in ogenschouw genomen.
De route lag nu naar Nieuwe Tonge.
Overzicht van de rampgevolgen
en het herstel te Nieuwe Tonge
Per - Januari 1953 telde de gemeente
Nieuwe Tonge 2186 inwoners of 625 ge
zinnen. 84 personen zijn verdronken; de
stoffelijke resten van één kind werden
nog niet gevonden. De geborgen slacht
offers werden zoveel mogelijk herbegra,-
ven daar waar de nabestaanden dit ver
langden. De slachtoffers vinden daarom
een laatste rustplaats in Nieuwe Tonge,
Dirksland, 'Oude Tonge, Achthuizen,
Strijen en Bleskensgraaf.
De gehele bevolking werd geëvacu
eerd doch is geheel teruggekeerd op een
enkele uitzondering na. Eén gezin emi
greerde onmiddellijk na de watersnood
naar Canada, een viertal ongehuwde jon
gemannen volgde hun voorbeeld. Enkele
gezinnen vestigden zich definitief in de
gemeente waarheen zij evacueerden.
Momenteel telt de gemeente 2030 in
woners.
Per 31 Januari 1953: 599 woningen,
waarvan: 18 1 kamerwon.; 162 2 kamer
won.; 141 3 kamerwon.; 120 4 kamer
won.; 108 5 kamerwon.; 50 6 of meer
kamerwon.
1 en 2 kamerwon. ±30% van da voor
raad
625 gezinnen
599 woningen
26 samenwoningen woningzoeken
den uit andere gemeenten en on
gehuwden.
Vóór 1 Februari 599 woningen
Verwoest 63
door dijkverh. af
te breken 24 87
herstel econo
misch niet ver
antwoord
(waarvan aan
gekocht 60 wo
ningen) 83 170 woningen
429 woningen
ten minste nog 625 woningen
voorraad 429 woningen
te kort 196 woningen
Gebouwd na 1 Februari 1954:
120 woningwetwoningen
13 Finnen
18 particuliere
151 woningen.
Deze woningen zijn, op 40 na, alle be
trokken.
Herstel. Aantal schadegevallen gebouwen
809, waarvan 30 tot 50.— 1104.—
541 van 50.— tot
1000.— 226869.—
171 van 1000.— tot
3000.— 278291.—
67 van 3000.— en meer 418867.—
925131.-
Reeds uitgekeerd aan her
stel schade 700.000.—
Herbouw
87 verwoest gem. 87 x 300
m3 X 36.— 939600.-
Krotopruinodng
83 beschadigde woningen 705500.-
Herstel Herbouw
Krotopruiming 2570231.
Huisraadschade 850.TO0.
Grootte 1202 ha
In 1953 practisch geen gewassen ver
bouwd als wat gerst. Nu wordt voor
500 ha ingezaaid met tarwe en gerst,
daarnaast met aardappelen, bieten en
uien.
Schade aan vee wordt geraamd op
750.000. 550 koeien, 100 paarden, 450
varkens.
Het gehele dorp werd gerioleerd.
Wederopbouwplan vastgesteld en
voor het grootste deel gerealiseerd.
Straten en wegen vernieuwd. Nieuwe
binnendijk aangelegd voor bescherming
bebouwde kom.
Een nieuw beplantingsplan werd vast
gesteld, van dit najaar zullen worden
geplant 50000 stekken voor struiken
en 1200 bomen.
De Stichting Doipsgemeenschap Nieu
we Tonge kon haar werk door de aan
stelling van een vormingsleer belang
rijk uitbreiden.
Aan het eind van de Langeweg stond
burgemeester Chr. van Hofwegen de
Koninklijke stoet op te wachten. Via de
Havendijk, Nieuwe dijk, Duivenwaardse-
dijk, Westdijk, Voorstraat, Kerkring,
Korteweegje en Weststraat werd naar
(Vervolg pag. 4 Ie kolom)
