Wethouders - verkiezing te. Sommelsdijk
FOLKLORE
EN TAAL
Eedsaflegging bij "walmende kaarsen
Er kwam geen verandering in het
dagelijks bestuur
Nieuwe fabriek
van de Shell
O
iws
p.H.B.o. I
peschikt
Penbaar
Jiselijke I
De helft plus één
Wethoudersverkiezing
Wijziging Reglement
van orde
Benoeming raadscommissies
Verhuur grond
Over de nieuwe Psalm
berijmingen
Financiele tegemoet
koming getroffen
gemeenten
Stand Werkeloosheid
Er gaat niets boven zuivere
levertraan
1953
L-jensdag 30 September 1953
,3!IIi ANDBN-NIBU W S"
BIz. 3
rhedea
rheu. I
kiem.
-vallen I
zoudt I
(volks.
1. kun-
Pt. fles
leer D.
Goede.
October j
'■H.B.o/
dokter
O.L.
19.15
I wensen j
foor op.
1 de ies- j
pch ook
In het
3.H.B.0,
fnze ge-
in rui-
zodat i
al ploe-
bnde re
let
[mt men
ch wel
is in i
hul- j
ch een j
zich j
oost de
ven die
deelne-
|niet ver
van de
lagt mo-
a.s. om
Ver-
fcn Oost-
Ihet
de be-
fen waar-
volgen.
L,IET
3tad aan
op de
pen voor
Elegd, en
(verkrijg-
i3e bouw- j
ld aan 't j
gemeen- i
agekeurd
pgerichte
Éef t tot
i^'oord".
^s. Mevr.
Nipius,
llgem. pi.
I vergade-
op Don-
I consisto-
llijke WO-
later aan
van zijn
|ingericht,
dit alles
litief. Nu
een van
J/erkregen
len stads-
loen. Het
jetreft, bij
I heeft ook
C. Hoek
de klan-
,r Gebrs.
menverk
Akers-
Ichter zo-
Id. Bok te
ia
■r Aleman
]rijf en te-
van zijn
komende
loenemend
ver. Maal'
I misschien
t&ns tegen
't IS een
Irmoede is
dat heeft
[oeder zag
te mer-
lenkt ieder
weet 00^
g op hun
Iben. Maar
T kan geen
Een docb-
op „Over-
^erstand.
niet, va
in we hou-
oldes moet
1 is Maire
icob heeft
metselai-
ut of bur-
vervo.
ilgd)
wij in ons Vrijdagnummer nog hebben bekend gemaakt heeft de be-
Ifiiiging van de nleuw^e raad te Sommelsdijk en de verkiezing van Wethouders
I Donderdagavond plaats gevonden. Het geval wilde dat juist tijdens de beeëdi-
VLg^ het electrische licht uitviel en de voorzitter de plechtigheid moest onder-
I breken. In allerijl werden kaarsen gehaald en aangestoken, bij welks walmend
IlicM grillige schaduwen op de witte wanden en op de zoldering van de raads-
j,jjl werden geworpen. „Grote gebeurtenissen werpen hun schaduwen vooruit"
Idacliten we, maar hier wierpen, de schaduwen, telkens als de rechterhand van
leen der raadsleden bij de eedzwering, naar boven ging, zich ook wel achteruit!
Iget was een indrukwekkend gezicht de vroede vaderen in het halfduister bij
livalmende kaarsen rondom de raadstafel te zien staan, het was een eedsaflegging
Iwaat' sfeer in zat. Nauwelijks echter was de ceremonie beëindigd of het licht
Ifljepte weer aan en de mooie raadszaal baadde zich weer in een zee van licht.
I pe voorz. opende met gebed. Hij heet-
I j|g heren in deze eerste zitting van
let nieuwe college welkom, in .'t bij-
Ljjer het nieuwe lid, de heer Lang-
feoek. Voor de komende 5 jaar is voor
een belangrijke taak weggelegd zei
tor. met Gods hulp, die U straks bij de
y'zult inroepen, zijn veel urgente za-
j te verwerken. Spr. noemde het uit-
Irëidingsplan, verscherpte woningbouw,
levordering dat onze jonge gemeente
den zich zullen vinden in het gemeen-
fcliapsleven; bevordering van de klein-
tóustrie en de industrie voor de agra-
jsche sector. Spr. vroeg vooral aan-
laeht voor het jeugdvraagstuk, onze
'eren groeien op in een enerverende
zodat ten gunste van de vorming
lande jeugd alles dient gedaan wat mo-
is.
'id is nodig zei spr., al is de raad
Lengesteld uit verschillende volks-
broeperingen, dat de leden als een team
(ptreden. Spr. hoopte dat er dezelfde
jaamhorigheid zou zijn als in de vorige
lêriode en zegde van zijn kant toe als
loorzitter onpartijdig de belangen der
lemeente voor te staan. We hebben zei
pr. elkaar nodig, de bevolking verwacht
fan ons veel. ,,Zo waarlijk helpe ons
jod" besloot spr. zijn betoog.
i Dan volgde de beëdiging die zoals
gezegd bij het licht van walmen-
Ke kaarsen geschiedde waarbij de
Iractieleden van de P.v.d.A. de belofte
Voor dat men tot de verkiezing van
Itetliouders overging verkreeg de heer
i. Blok (P.v.d.A.) het woord die terug
greep op de gezegdens van de voorzit-
ler, n.l. dat de raad een afspiegeling
Ls van de pol. groeperingen in de ge-
Lente en als een team moest optre-
len. Als men daar niet naar handelt,
fleegt men verraad aan de democratie
lei spr. De gemeenteraad is het hoog-
Ite gezag in de gemeente en dat gezag
fient men gezamenlijk te dragen, ook
1 het dag. bestuur.
Joe heer Blok betwijfelde, dat de
Etaatk. Geref. op kerkelijk gebied het
het de A.R. eens waren, t.o. van de wet-
loudersverkiezing bestond tussen de
M, on de 3.G.P. een grote homogeni-
leit. Zijn fractie had aan dhr Dijkers
|en schrijven gericht, om deze kwestie
bespreken, het antwoord was, dat de
fleren het zelf wel op konden; ze had-
fen onze hulp in het dag. bestuur niet
Mdig!
Straks zal zijn fractie in de gelegen-
fieid zijn te kiezen; als dat kiezen uit
irije wil was zou zijn fractie meedoen,
lar nu stond alles al in kannen en
talken, waardoor een groot gedeelte
hu de bevolking in zeggenschap wordt
fiitgesloten. Zijn fractie zou daarom de
monstratief blanco stemmen.
De heer Dijkers zeide in het debat be-
jtrokken te zijn en wees er daarom op,
pt men bij de verkiezing voor de raad,
|te maken heeft met een evenredig kies-
ïl. Is men echter gekozen heeft men
|tt maken met de helft plus één.
Ook was gewezen op het verschil tus-
Pra A.R. en S.G.P. wat spr. niet ont-
jtade maar er is een overeenkomst die
Jer met de P.v.d.A. niet is, n.l. dat zij
Isamen willen opkomen voor de ordenin-
Isen Gods op het publieke terrein van
pet leven. Dat is het dominerende be-
jïinsel. Zijn persoonlijke mening was dat
overigens wel iets voelde voor het
unt van dhr Blok, maar van de
van de kiezers zou een andere op-
zeer kwalijk worden genomen.
De heer Blok verheugde zich over de-
|!e laatste uitdrukking. U komt al nader
"n de vorige keer zei spr., en houdt
een rekening met de kiezers. Spr. zei,
'k een standpunt had, waardoor het
'8ng van de gemeenschap op bredere
|5>sis kan worden bevorderd, al .werd ik
I verguisd, ik zou het nooit loslaten.
De heer Dijkers zeide ook in zijn bin-
""1ste overtuigd te zijn, dat, zo het" nu
s, de beste oplossing zou zijn. De uit-
g van de verkiezing heeft bewezen
er een overgrote meerderheid is, die
P't 20 Wil.
De heer Blok: Wanneer we de uitslag
ren, zouden we tot een gekke ge-
|?"vording komen. Spr. betwijfelde,
|!i kiezers dit zouden willen. Hij con-
|«»aeerde voorts, dat de P.v.d.A. in an-
functies wel werd geduld, maar
IIX^^' college van B. en W. niet deug-
Nu spreekt men van de meerderheid,
»ar We zitten hier. niet in het Parle-
^ot Hij achtte het laakbaar, dat een
iKiiurdi
,6 meerderheid de gemeente he
's en de anderen niet capabel wer-
geacht. Bij de begroting zou hij er
«woerig op terug komen.
bü T <^6 wethoudersverkiezing.
IBiik? *^''^te stemming ontving de heer
i,.'Ws s stemmen, 3 briefjes waren
|fe5°' Bij de 2e stemming werd dhr J.
Ik -™ï''^ lïiet 6 stemmen benoemd, waar
Be-fl waren.
We heren namen hun plaatsen in.
tie2i«lst bleef toen als frac-
*r H ^s S.G.P. alleen naast
2ei' w ,^'tten, waarop deze spottend
Je'fJ^.^'t je maar alleen van Zielst!
j^'«ctie is obk niet groot!
e ee^*""^^' ^^'Iciteerde de wethouders
«en v"^ vreemden voor hem waren, wat
goerto ^^'''^°rg voor hem was, voor een
samenwerking. Het gaat niet om
de politieke belangen maar om de za
kelijke besluiten zei spr.
Onder de ingekomen stukken was o.m.
een verzoek van Pro Rege (chr. mil. te
huizen) OW. subsidie wat B. en W. af
wees en waarover dhr Knape (A.R.) een
principe-uitspraak wilde. De voorz. mo
tiveerde, dat de raad nu eenmaal niet
allerlei organen, ook al stond men er
sympathiek tegenover, kon steunen.
De heer Knape zei er bij de begroting
op terug te zullen komen.
Deze wijziging hield in hoofdzaak in,
hoe de zitplaatsen zouden zijn van de
de raadsleden gedurende de vergaderin
gen, eveneens van wethouders en sec
retaris.
De heer Blok: Is het symbolisch, dat
ik midden voor de tafel vlak voor de
voorzitter zit? Spr. stelde de vraag, om
twee maal 24 uur voor de zitting aan de
raadsleden afschriften, van de stukken
te zenden. Dan kon men deze gemakke
lijke bestuderen.
„Afschriften geven is niet mogelijk"
aldus de voorzitter. Wel de prae-advie-
zen van B. en W.
De heer Blok drong er nogal op aan
en maakte er een voorstel van, wat werd
verworpen met alleen de stemmen van
zijn fractie voor.
Voor het onderzoek der gemeente-be
grotingen werden benoemd de heren J.
Blok Mz., C. Edewaard, Ir. J. B. Mijs
en J. P. C. van Zielst. Als plaatsvervan
gers de heren A. Knape, C. Langbriek,
L. van Nimwegen en A. Peekstok.
Voor de commissie semi gemeentelijke
bedrijven de heren KI. Grotenboer, A.
Peekstok en J. P. C. van Zielst. Plaats
vervangers Blok en Edewaard.
Voor onderzoek gemeenterekening enz
de heren KI. Grootenboer, A. Knape, L.
van Nimwegen en J. P. C. van Zielst.
Plaatsvervangers Edewaard en Lang
broek.
Benoeming Kegent Burgeriyk Armbe-
stiuur wegens periodieke aftreding van
de heer J. Hoogmoed. B. en W. stelden
voor dhr Blok te benoemen, die op deze
voordracht prijs stelde, maar zeide deze
niet te aanvaarden. Hij stelde voor zijn
fractiegenoot Grootenboer te benoemen,
die alle 11 stemmen verkreeg.
Benoeming lid in Bestuur en Vereeni-
ging Lagere landbouwschool te Som
melsdijk (wegens per. aftreding van de
heer L. van Nimwegen).
E)e raad benoemde 23 Maart 1948 de
heer L. van Nimwegen tot lid van het
Bestuur van de Vereniging Lagere Land
bouwschool alhier, zulks voor de duur
van zijn zittmgsperiode als raadslid,
In de vergadering van 6 September
1949 werd de heer van Nimwegen her
benoemd.
Heden vaceert de functie opnieuw en
B. en W. stelden voor in de ontstane
vacature te voorzien door herbenoeming
van de heer van Nimwegen, die'daartoe
alle stemmen verkreeg.
Benoeming leden Woonruimte-com
missie wegens periodieke aftreding van
de heren 'G. Breur, J. Koevoets, H. van
Lente, A. Peekstok en J. P. C. v. Zielst.
Al deze heren werden herbenoemd.
De begroting van de Emgo 19531954
werd teruggesteld in handen van de
commissie, omdat deze nog niet was na-
gezien.
Regeling van het presentiegeld van
de leden van het College van Regenten
van het Burgerlijk Armbestuur te Som
melsdijk.,
Na aanname van een voorstel tot wij
ziging van het Reglement van het Bur
gerlijk Armbestuur, stelden B. en W.
voor om het presentiegeld van de leden
van het College van Regenten dier In-
steUing te bepalen op 250.per jaar,
zulks met ingang van 1 Januari 1954.
Werd goedgevonden.
Goedkeuring besluit van de Commis
sie voor de Technische Dienst „Middel-
harnis-Sommelsdijk" tot vaststelling van
een verordening tot wijziging van de
verordening regelende de wedden van
het personeel in dienst bij de Technische
Dienst ,,Middelharnis-Sommelsdijk" (Ie
wijziging).
B. en W. delen de Raad mede, dat
door de Commissie voor de Technische
Dienst ,,Middelharnis-Sommelsdijk" on
der dagtekening van 26 Augustus 1953
een verordening is vastgesteld tot wijzi
ging van de verordening regelende de
wedden van het personeel in dienst van
de Technische Dienst ',Middelharnis-
Sommelsdijk". In deze verordening
wordt de jaarwedde van de heer Ir. J.
C. Snelleman als Directeur van de
Dienst nader geregeld.
De heer Blok stelde hier vragen over,
het werd echter z.h.s. goedgevonden.
Verhuur woning Kerkstraat 6.
B. en W. deelden de Raad mede, dat
de gemeente door aankoop eigenaar is
geworden van de woning Kerkstraat 6.
De woning was op het moment van de
overschot (20 Juli) onbewoond, maar is
sedert 1 Augustus 1953 bewoond. De
huur van de woning bedraagt 2.10 p.
week, waarbij de abonnementskosten der
waterleiding ad 4.47 per kwartaal door
de vorige eigenaar werden betaald.
B. en W. stelden de Raad voor de wo
ning met ingang van 2 Augustus 1953
te verhuren aan een door B. en W. aan
te wijzen persoon voor de hiervoor ge
noemde huurprijs.
Met ingang van 3 Januari 1954 ware
de huur te verlagen tot 1.75 per week,
onder voorwaarden, dat de abonnements
kosten waterleiding vanaf dat tijdstip
door de huurder worden voldaan.
Hiermee ging men z.h.s. aocoord.
Een begrotingswijziging werd goed
gevonden.
Aanvulling Instructie voor de machi
nist tevens schoonliouder der brandspui
ten in de gemeente Sommelsdijk.
Tussen artikel 7 en 8 der Instructie
werd een nieuw artikel 7a ingevoegd,
luidende:
,,Hij zal de Brandweerkazerne schoon
en zindelijk houden en daarbij de aan
wijzingen opvolgen, welke hem worden
gegeven door het College van B. en W.,
door de Directeur van de Technische
Dienst en de Commandant der Brand
weer."
Kegeling beloning machinist tevens
schoonhouden der brandspuiten. Bij brief
van 24 Augustus 1.1. vestigt de Com
mandant der Brandweer er onze aan
dacht op, dat het werk van de machi
nist der brandspuit verdubbeld is. Hij
heeft nu de zorg over drie spuiten. Door
de Commandant werd gevraagd de be
loning van de Machinist daarmede in
overeenstemming te brengen.
Deze beloning bedraagt thans 125.-
per jaar.
B. en W. meenden dat het goed was
om de machinist tevens te belasten met
het schoonhouden van de Brandweerka
zerne. Dit had zijn uitdrukking gevon
den in het voorstel onder het vorige punt
der agenda.
In verband met een en ander stelden
B. en W. voor om de beloning van de
machinist te bepalen op 300.per
jaar, te rekenen met ingang van 1 Juli
1953.
Werd goedgevonden.
Verzoek van het Bestuur der Woning-
bouwveremging Sommelsdijk" alhier,
om beschikbaarstelling van gelden voor
verbetering van het rioleringsstelsel van
de woningen Koninginnelaan en A. J.
de Graaffstraat.
B. en W. deelden de raad mede, dat
van het Bestuur van de Wonin^ouw-
vereniging „Sommelsdijk" alhier, was
ingekomen een verzoek om beschikbaar
stelUng van een crediet voor verbetering
van het rioleringsstelsel van de wonin
gen Koninginnelaan en A. J. de Graaff
straat.
Het Bestuur legde daarbij over een
omstandig rapport van de Directeur van
de Technische Dienst.
Het is in de practijk gebleken, dat het
bestaande rioleringsstelsel niet voldoet
en aanleiding geeft tot vele klachten.
B. ea W. stelden de Raad voor aan
de Woningbouwvereniging voornoemd
een crediet beschikbaar te stellen groot
2000.— of zoveel meer of minder als
nodig zal zijn voor de uitvoering van
het plan, omschreven in het bedeelde
rapport van de Directeur van de Tech
nische Dienst.
De heer v. Nimwegen had met ver
wondering kennis genomen van dit stuk
en dhr Peekstok meende dat het voor
zien had kurmen worden.
De voorz. zeide dat ook B. en W. het
betreurden, het architectenbureau en de
opzichter had moeten zien, dat het niet
in orde was. In het belang der inwo
ners moest een afdoende regeling ge
troffen worden.
De heer Edewaard zocht de schuld
óók in het ontwerp en bestek en niet
bij de opzichter alleen waarop de heer
Knape zei, wanneer het in het bestek
gestaan had, dat het bedrag der riole
ring dan ook hoger was geweest. Het
waren dus geen extra kosten maar het
was een uitbreiding.
Het voorstel werd aangenomen.
Goedgekeurd werd het besluit Com
missie voor de Technische Dienst Mid-
delharnisSommelsdijk met betrekking
tot het treffen van voorzieningen als
bedoeld in de brief van de Minister van
Binnenlandse Zaken van 31 Juli 1953,
nr. 15869, Hoofdafd. O.P.Z., afd. A. Z.
Bur. III.
Wijziging gemeente-begroting 1953,
(aanschaffing kachels voor het Consul
tatiebureau)
B. en W. deelden de Raad mede, dat
vanwege de gebruikers van het Consul
tatiebureau gevraagd is om over te gaan
tot het plaatsen van twee nieuwe an-
thracietskachels in dat bureau. De kos
ten daarvan bedragen 375.
Hiermee ging de raad accoord.
Onbewoonbaarverklaring woning Dub
bele Ring 19.
B. en W. legden aan de Raad over een
advies van de Hoofdingenieur Directeur
van de Directie van de wederopbouw en
de Volkshuisvesting in de provincie
Zuid-Holland te 's-Gravenhage, d.d. 14
September 1953, strekkende tot onbe
woonbaarverklaring van de woning
Dubbele Ring 19, eigenaar de heer M,
Kats, bewoner Joh. van der Sluijs.
B. en W. stelden de Raad voor tot
onbewoonbaarverklaring van deze wo
ning te besluiten en de termijn van ont
ruiming te stellen op 6 maanden.
De heer Peekstok wilde aanhouding
omdat de eigenaar er door werd gedu
peerd, maar de voorz. vond dat dit niet
kon. De woning was slecht en men
moest de eigenaar niet de gelegenheid
geven, de woning nog gauw te gaan ver
kopen.
Werd z.h.s. aangenomen.
Verhuurd werd 737 m2 tuingrond, lig
gende hoek Molenlaan en Ringstraat a
1 et per m2. De oorspronkelijke prijs was
2 cent, wat gezien de geringe opbrengst
van 2 op 1 et werd gebracht.
Het erfpachtsrecht van 635 m2 tuin
grond, van de erven wijlen mevr. Wed.
J. D. Auperlé zal worden verhuurd a 4
et per m2 per jaar aan nader aan te
wijzen personen.
Besloten werd aan dhr C. Knape een
gedeelte van de Stoofhoekdreef groot 60
m2, te verhuren S, 6 et per m2.
Daarna sluiting van de openbare zit
ting.
Plaatst uw Familieberichteii in
„EILANDEN-NIEUWS"
Uit de KeTkeltjlie Pers
In de Kerkbode van de Geref. Ge
meente te Rotterdam, verzorgd de heer
A. J. K. (ersten) de wekelijkse rubriek
,,Voor hoofd en hart". Wij vonden daar
in een beschouwing, hoe hij over de
nieuwe psalmberijming denkt. Hier volgt
het:
,,Niet alleen speelt de nieuwe verta
ling van de Bijbel een rol, maar er is
al jarenlang gewerkt aan meuwe psalm
berijmingen. Zowel in .de Geref. Kerken
als in de Hervormde. En men kan maar
niet tot een besluit komen. Wat de een
mooi vindt, is bij de ander weer lelijk.
Men laat op de Christelijke scholen maar
weinig psalmen meer leren want van
daag of morgen ligt ons psalmboek in
de hoek en komen er nieuwe. Welke, dat
weten zij niet.
Nu bestaat er al een berijming van
dominé Hasper, daar zijn de Geref. Ker
ken nog niet helemaal mede verenigd.
Het schijnt nog wel het beste te zijn dat
er op het ogenblik aan de markt is. En
Prof. Dijk heeft bij een Hervormde col
lega stilletjes in een „geheime" berij
ming gekeken en daar staat b.v. in Ps.
150 dit moois:
„Cither, cimbel, tambourijn,
,,laat uw maat de maatslag zijn
,,van Gods ongemeten wezen."
Terecht vroeg een dominé, wat is dat
voor heidens gedoe, een ongemeten.
Wezen?" Is dat christelijke taal? Wat
is dat „de maatslag van Gods ongeme
ten Wezen: moeten onze trommels en
bellen de maat Gods aangeven?"
Ieder voelt dat men hier in een hei-
densfilosofische begrippenwereld rond
doolt.
Maar waar begint men ook aan? Het
is in de kerken al net als in de politiek,
er moest doorbraak" komen. Na de be
vrijding moest alles anders worden, niets
kan meer op z'n plaats blijven staan.
Ook de kerkganger begint er draaierig
van te worden, hij zou door de vaart uit
de bank en zo uit de kerk geslingerd
worden. En dan de lieve jeugd, wat moet
zij er van denken Andere bijbels, en
nu andere psalmen (die nog steeds in
de maak zijn)dan leren de juffrouw
en meneer ons maar iets uit de gezan
genbundel met zijn 4e vervolg! Kijk uit,
want er zijn alweer nieuwe bundels. Die
zijn ,,van alle eeuwen" en „van hier en
daar".
Maar het volk des Heeren leeft niet
bij iets ,,van hier en daar" of bij gedich
ten uit het oude heidendom. In haar
psalmen zingt de kerk wat God haar
door Zijn Geest deed ervaren. Klacht
over zichzelf maar ook jubel uit en om
God.
Blijf nou alsjeblieft van mijn psalm
boek af. Mag ik niets meer houden?
Jullie verklaren alles maar voor verou
derd. Dat boekje is een medicijnkastje.
Wat wou je nou peuteren aan psalm
150, dat loflied aan een volzalig God,
waarmede het psalmboek besluit? Looft
nem naar zo menig blijk van Zijn heer
lijk Koninkrijk, voor Zijn troon, en
hier beneden!
Want het begint hier beneden al. Op
zoekende liefde Gods stemt weer een
lied in het hart van Zijn kinderen, wier
mond door hun diepe val met altoos-
durende stomheid geslagen was; tot alle
lof Gods onwillig en onbekwaam; alle
maal voor altoos uitgetreden.
Maar daar doet de Heere genadewon-
deren en nu zingen zij, in God verblijd,
aan Hem gewijd, van 's Heeren wegen.
Dat is toch zeker „bevinding", waar ve
len zo laag op neerzien? En omdat het
nog zo gebrekvol is, zo ten dele, roept
do strijdende kerk de triumferende in
de hemel te hulp, looft Hem voor Zijn
troon en hier beneden! Al valt het niet
zo dikwijls voor, maar toch ziet dit volk
wel eens uit naar de dag die zeker ko
men zal, wanneer zij met de ganse Kerk
van alle tijden God volmaakt zullen prij
zen. Dat zal daar het werk zijn op een
verhoogde toon, vaia allen die het hier
in beginsel hebben geleerd.
Hebt u zo al eens in de kerk gezon
gen? Dan wordt het werkelijk sursum
corda, de harten omhoog!"
Middelen tegen insecten
Op het terrein van de raffinaderij te
Pernis zal de Koninklijke Shell groep zo
mogelijk nog dit jaar of anders begin
volgend jaar een fabriek doen bouwen,
welke bestemd is voor de fabricage van
bestrijdingsmiddelen tegen insecten. De
kosten van de bouw worden geraamd
op ruim tien millioen gulden.
In de fabriek zal men zich voorna
melijk bezig houden met de fabricage
van aldrin en dieldrin, twee bestrijdings
middelen, welke tot nu toe alleen in
Amerika werden gemaakt en ook alleen
daar op de markt werden gebracht. Met
deze middelen heeft men o.m. zeer veel
succes gehad bij de bestrijding van emel-
ten.
De te Rotterdam te bouwen fabriek
zal de productie verzorgen voor de
Europese markt. Men hoopt de fabriek
in het midden van 1955 gereed te heb
ben.
-O-
De minister van maatschappelijk werk
heeft aan de gemeentebesturen meege
deeld, dat de regering een tegemoetko
mingsregeling heeft getroffen voor de
gemeenten, die extra kosten hebben ge
maakt in verband met de watersnood,
naar analogie van die, welke bestaat ten
aanzien van de kosten voor oorlogs
slachtoffers.
De laatste weken heb ik heel wat ge
lezen in de Beschrijving van de Stadt
Brielle en den Lande van Voorn en de
Privilegiën, Octroyen, Ordonnatiën,
enz. betreffende de Stad Briel en het
Land van Voorn door Kornelis van Al
kemade, en vermeerderd door Mr. P.
van der Schelling, uitgegeven in 1729
te Rotterdam.
Daarin staat heel wat interssants
over de. oude geschiedenis van ons ei
land, dat ook te maken heeft met de
vroegere gebruiken, de folklore dus. De
taal heb ik overgenomen, zoals die in
de stukken geschreven is. Voor Flak-
keeënaars is die niet zo moeilijk te le
zen, maar enkele opmerkingen kunnen
toch van nut zijn voor de lezers.
,Wij verdubbelen de klinkers aa, ee,
00, uu, door twee eendere tekens, maar
vroeger nam men voor het tweede te
ken ook e of i. Men schreef paar als
poer, pair of paar, heer als heir of heer,
voor als voir of voer, buur als buir. Sch
vindt men vaak se, dus scriven; de lan
ge ij is y, i of ie, k wordt c of ck, g
wordt gh of ch. Men ziet God geschre
ven als God. Got, Gott, Godt. De z voor
aan een woord is meestal s, dus zijn is
sijn. Vaak ziet men in één stuk een zelf
de woord op twee of drie manieren ge
schreven, dat nam men niet zo nauw.
Er staan veel verouderde woorden in,
waarvan sommige nog leven in de ei-
landse dialecten, van andere plaatste ik
het Hollandse woord tussen haakjes.
Ik begin met het midden van 't eiland
Dirksland.
In 't jaar 1278 werd Dirksland door
Graaf Floris V verkocht aan Heer Al-
brecht van Voorn, „onder belofte van
Waringe (zorg), geleide ende bescher-
minghe voor de Koopluyden ende In-
woonderen." Uit brieven blijkt, dat dit
land en Grijsoorde in 1339 nog in het
bezit der Voornes was. In 't jaar 1363
heeft vrouw Margaretha van Moermond
aan haar man Heer Wouter van Heems
kerk bij octrooi de „l,vftogt" (het vrucht
gebruik) van Dirksland gegeven.
We krijgen dan de toestemming van
de herbedijking in 1415 van Dirksland,
zijnde het oudste der Bedijkte landen
van Flakkee, als toen was onderge-
vloeid, ingebroken zijnde geweest door
den buytendyck bij de Meestoven, zijn
de de polder groot 2943 gemeten, 279
roeden". Het blijkt wel, dat het toen
totaal van de kaart was.
De 13 Nov. 1415 gaf Hertog Jan van
Beyeren als Heer van Voorne aan Pie-
ter Claeszoon en zijn medegezellen
(compagnons) Dircxlandt met al zijn
toebehoren „om te bedycken tot eenen
Koornlande op de volgende voorwaar
den:
Ie. In den eersten soo sullen, Pieter
voornoemt ende sijne medegezellen be
dycken onze uitgorsen voorseydt tot
haren schoonste ende orbaren (op de
voordeligste en beste wijze) ende sullen
ons van de bedyckte voors geven ende
vry bedijcken die sevenste veure, ons
odat bewysende mitter cavele aen ses
blocken, ofte min.
2e. Item, soa sullen wy hebben in on
sen lande voors, als dat bedyckt is, van
Koren-tiende ende van Vlastiende den
elfste Schoof ende van Lamtienden dat
tiende Lam.
3e. Item, soo sullen wy die keure
(keuze) hebben, drie jaer lang naestko-
mende van der Koren-tienden voors of
van onser Gorshuiren, so onze Gorssen
nu ter tyt gelden, dat is, te weten van
alsoo veele, als de voors Bedyckers be
dycken sullen.
4e Item, soo sullen wy hebben van
elcke gemeente lants een halve Hollantse
groote, van allen den lande, dat den
Lantluiden toebehoren zal, te betalen
alle jaren tot Sinte Martyns Misse in
den winter.
5e. Item, soo sal dit voors landt- quite
(vrij)' wesen zeven jaer lank, na dat de
ploug eerst daerinne komen sal, van
allen Heervaer den (kosten voor 't le
ger). Beden, Diensten ende Lasten; ende
't einden de zeven jaef lank, voorseyd,
soosal dit voors land ons dienen ter
Heervaert ende quite wesen met halve
Beden.
6e. Item, soo sullen wy allen Onder
saten in onsen voors landen woonachtig
wesende, beschermen ende ontlasten
van alle onbescheiden lasten van Bis-
schops wegen van Utrecht, in eeniger
wys opgelegt. (De bisschop van Utrecht
meende namelijk ook recht te hebben op
deze landstreken.)
7e. Item, soo en sullen wy van geenen
breucken (misbruiken), die in onsen
Nienlande voors geschien mochte, te
Regte setten (voor èt gerecht brengen),
noch doen setten, vangen, gyselen, zoe
ken noch doen zoeken, om daer recht
af te doen, dan na Regt ende Costume
(gebruik) ons Land van Voorne.
8e. Item, soo sullen wy geenen Vee
ren verhuiren, noch doen verhuren om
uit onse Nienlandse uit- en in te varen,
binnen drie jaren, nadat .hy dit voors
landt bestaen zal te bedycken: Ende 't
ende de voors drie jaren zoo sullen wy
onze voors Veeren mogen verhuiren tot
onsen schoonste ende oorbaer, dies dat
alle onse Ondersaten en onse Nieuwe-
lande woonende, zelve ende met haren
goede varen mogen (kunnen) tot eeu
wigen dagen, daer 't hen geneugen zal,
met die Schepen, die de voors Lantlui
den toebehooren zullen, zonder eenigh
Veerschat (passagegeld) daer af te ge
ven.
9e. Pieter Claeszoon ende zyn mede
gezellen sullen in dit Nieuwenlandt
Schouten zetten om dit te bedriven (be
sturen), zeven jaren lank duirende.
10. 't Emden de zeven jaren zoo en
sal niemant wezen Schout noch Sche
pene, hy en zal daer in hebben tien ge
meten eigen lants, ende daer inne woon-
agtig wezen. (In art. 11 staat, dat een
gekozen schout of schepen niet mag
weigeren).
12e. Soo sullen alle onse Ondersaten,
woonachting in ons Lant voors berninge
winne (brandstof halen, dus truf ste
ken) mogen uit haer zelfs land, op tien
Roeden nae den Seedyk, die ze binnen
den Nieuwe Lande bruiken sullen, ende
daer af sullen wy hebben de tiende
vimme (hoop, deel).
13e. Van Meede (meekrap) ofte van
Koorn sal men ons geven aan eiken
Gemete een en twintig groeten (naam
van een munt).
14e. Waert dat eenige Visscherye ofte
Kreecken verdroogden binnen onsen
Nieuwe lande voors, zoo zal die aen-
was volgen, ende toebehoren den laet-
sten lande daer aen gelegen.
15e. De ettinge (weierij) van den
uitersten Dyck sal volgen ende toebe
hooren den Dycker voors, alsoo lange
als 't een zee-weer (buitendijk) is.
16. Alle degene, die dit voors landt
bedycken of daer inne woonachtig sul
len wesen, mogen tappen, backen ende
alle andere huis-neringen doen tot beu
ren wille, sender eenigsints daer af te
geven, de voors zeven jaren lanch ge-
duirende. Ende Pieter voornoemt ende
syn medegesellen sullen Ordonantiën
maecken bij de breetste Geërfden van
maeten biers, broots, koorens ende alle
andere nootdruften, die henluiden oor-
baerlyckst (het beste) duncken sal, die
voors zeven jaren lang geduirende, ende
niet langer.
17. Item, soo sullen die Lantmeesters
van ons Land van Voorne dit Nieuw-
lant metten dyck, wege ende wegesloo-
ten blocken (verkavelen) ende een yge-
lyck op 't syne bedryven, klein ende
groot: hieraf sullen zy heblDen haer loon
twintig nobelen (gouden munten). En
de waert 't, dat ons Landmeesters voors
om dit loon niet doen en wilden, soo
sullen onse Ondersaten ons Nieuwlands
voorschreven nu ende tot allen tyden
ander Lantmeesters, by den breetsten
Geërft, nemen, die haer genoegen sul
len.
19. Item, soo sal men geven in der
eeren Godts, der Heiliger Kercke van
dat men in den Nieuwlande bedycken
sal, zes en dartig gemeten Landts, be-
houdelijck (met dien verstande) des, dat
die Prochie-Pape Rebben sal de twee
deelen van den lande voors ende eenen
Priester, die daer af drie Missen ter
weecke doen sal een derden deel van
den lande. Ende dese voors Priesteren
zullen beide woonagtig wesen binnen
desen lande voorschreven.
20. Item, soo en sullen dese voors
Priesteren geen Renten opbeuren van
den lande voors, eer dat dese Kercke
gewijt is, ende dese Kercke sal men
timmeren (bouwen) ende maecken by_
den breetsten (grootste) Landtluiden,
ende dat van den gemete-gelden; ende
oock metter Renten, die van der Kercke
landen kommen zullen, eer dat de voors
Kercke gewyt is.
Ende omdat wy alle dese dingen ende
punten ende stucken voors vast, ende
gestadigh (onverbrekelijk) gehouden
willen hebben, zoo hebben wy des te
oirkonde (tot een oorkonde) onsen Ze
gel aen desen Brief doen hangen in 't
jaer ons Heeren duisent vierhondert en
de vyfthien, dertien dagen in Novem-
bri."
Verder lezen we nog, dat de Heren
Staten van Holland aan Johan de Gru-
tere. Heer van Dirksland op 5 April
1601 octrooi verleend hebben tot het
maken van een nieuwe Haven.
F. DEN EERZAMEN.
-O-
De stand der werkloosheid was vol
gens gegevens van het Arbeidsbureau
Middelharnis voor het eiland Goeree
Overflakkee per 26 September 1953 als
volgt:
Ingeschreven mannelijke werkzoeken
den: 259, waarvan 23 werkloos, 229
werkenden, geen werkzaam in de DUW
en 7 in Gemeentelijke werkobjecten.
Ingeschreven vrouwelijke arbeids
krachten: 25, waarvan 5 werkenden.
Gevraagd worden o.a. (in Nederland)
bedrijfsleiders (akkerbouw- en gemengd
bedrijf van 12 tot 48 ha) 25 tot 40 jaar
en gehuwd. Grondige kennis van akker
bouw en veehouderij en ruime practi-
sche ervaring. Lagere Landbouwschool
of Rijkslandbouwwinterschool.
----------O
Zowel voor kinderen als volwassenen
Elke arts geeft beslist steeds de voor
keur aan zuivere levertraan, omdat geen
enkel ander levertraanproduct als ge
neesmiddel, versterkingsmiddel en pro-
ph,lactisch middel de zuivere levertraan
kan vervangen.
U weet echter ook, hoe groot de af
keer is, die kinderen en volwassenen dik
wijls hebben van deze zuivere traan.
In Zwitserland is men er in geslaagd
een preparaat samen te stellen dat aan
al deze moeilijkheden definitief een ein
de maakt.
Er zijn inderdaad levertraansamen
stellingen in de handel, waarbij de lelij
ke smaak van de traan is opgeheven,
maar dit zijn preparaten, die meestal
voor twee vijfde uit levertraan en drie
vijfde uit vruchtensap bestaan of emul
sies of alleen vitaminen A en D, zonder
de andere werkzame bestanddelen, zo
als de onverzadigde vetzuren en eiwit-
lecithine-cholerterine en aminen.
Men kan dan in het geheel niet meer
van zuivere levertraan spreken. Daarbij
komt nog, dat deze samenstellingen be
trekkelijk duur zijn.
Dit preparaat is werkelijk in staat om
de onaangename smaak geheel te doen
verdwijnen.
1. Do eigen structuur van de lever
traan blijft behouden. Alleen de
traansmaak is verdwenen.
2. De nasmaak van levertraan, die
vaak heel lang nog blijft doorwer
ken, wordt volledig opgeheven, ook
bij e.v. oprisping.
3. 't Verbindt zich onmiddellijk en vol
ledig met de levertraan.
4. De levertraan blijft even helder als
voorheen.
Elke vader en moeder zal aanstonds
begrijpen, dat hier een bijzonder product
wordt gepresenteerd.
Deskundigen spraken reeds hun grote
waardering uit over het preparaat, dat
de onaangename smaak geheel weg
neemt en dat toch de zuivere en origi
nele traan-structuur laat bestaan.
