Raad St. Annaland
FOLKLORE
r
QD EN TAAL
y
Het hondsdagenweer van eind Juni
Plaatselijk Nieuws
^_-
Nieuwe agent te
Oude Tonge
Ondiepe depressies in de zomer van
grote invloed!
i( Aanschaf motorspuit en trekker
-^ Benoeming havenmeester
Dank aan Lekkerkerk
Land en Tuinbouw
Reis naar Frankrijk uit
rampgebied
^i,uióhoudelyke wenketx^
^e gewoon zijn de betaling van
het abonnementsgeld per postkwi-
tantie af te wachten, floen het bes
te voor zover ze zelf giro heb-
ijgQdit voortaan per giro over
te schrijven.
De inningskosten bij de Posterijen
zijn n.I. sedert 1 Juli sterk ver
hoogd en bedragen 30 et per post-
kwitantie. Wanneer U dus het ab.
geld ad 1-70 overschrijft op on
ze giro-rekening, verdient U tel
kens 0.30. Wie geen giro heeft,
betale per postwissel.
Het nieuwe kwartaal is per 1 Juli
ingegaan; wij wachten nu nog 14
dagen met de verzending der post-
Itwitanties, die dan noodwendig
nioeten verhoogd met 30 et, dus
1.70 ab. geld plus 30 et is 2.
Verdien 1.20 per jaar, door zelf
het bedrag over te maken.
Administratie
N.V. Eilanden-nieuws
Middelharnis
MIDDELHARNIS
B.B.-cursus. J.l. Donderdag is een
aanvang gemaakt met de opleiding van
de mobiele ploeg Opruim- en Reddings
dienst. De betreffende cursus staat on
der leiding van dhr Caron, Hoofdinstruc
teur van de Opruim- en Reddingsdienst.
Een lokaal van het Weeshuis te Som-
melsdijk, aan de Langeweg, is hiervoor
bereids beschikbaar gesteld.
Begin van brand. Maandagmorgen
ontstond een begin van brand in de keu-
Iten van de woning van de heer Wajon,
meulDelmagazijn, Schoolstraat.
Een gordijn van het keukenraam vat
te vlam door een brandend gasstel en
deelde het vuur mee aan het venster
kozijn.
De heer en mevr. Wajon waren uit-
stedig, de huisbewaarster belde direct
de Rijkspolitie op, die onmiddellijk de
brandweer het uitrukken. Bij aankomst
behoefde men echter geen water te ge
ven, daar men het brandje zelf reeds
had gedoofd. Beter voor niets uitrukken
dan te laat, want het had erger kunnen
zijn.
MELISSANT
Burg. Stand, Ingekomen: M. van der
Spaan van 's-Gravenhage,
Vertrokken: J. A. de Geus en gezin
naar Rhoon; H. J. van der Boom naar
Herkingen; G. H. Vreeman en echtgeno
te L. Klink naar Winterswijk; J. Dries-
se naar Breda; L. Soldaat, wed. C. Otte,
en M. Kievit, wed. C. van Beek, beiden
naar Sommelsdijk.
OUDE TONGE
Collecte Roode Kruis. Het bestuur
van de afd. van het Roode Kruis is
voornemens op Vrijdag 10 Juli a.s. een
collecte te houden. Gezien het prachtige
en opofferende werk door deze instel
ling in dé afgelopen rampmaanden ver
richt, bevelen wij deze collecte bij ieder
ten zeerste aan.
Vooral de beursbezoekers uit andere
gemeenten bevelen wij deze collecte aan.
Laten zij in het zwaar getroffen Oude
Tonge met milde hand geven!
Door het vertrek van de heer Th. de
Pender naar Brabant, hebben wij als
agent voor ons blad aangesteld
de heer P. Groenendijk
Oostdyk 36 Oude Tonge
De heer Groenendijk belast zich met
het opnemen van abonnementen en ad
vertenties.
OOLTGENSPLAAT
Gevonden. Bij de politie zijn de vol
gende gevonden voorwerpen te bekomen
1 portemonnaie met inhoud; 1 ledige
portemonnaie; 2 alpinomutsen; 1 kin
derbroekje. Als verloren staat aangege
ven 1 portemonnaie met inhoud.
Burg. Stand over de maand Juni '53.
Geboren: Johanna Maria, dochter van
W. F. V. Wijk en A. Moerenhout; Willem
Frans, zoon van J. Kievit en J. Kreeft;
Maria Johanna, dochter van A. C. v.
Dam en L. Leydens; Theodorus Johan
nes, zoon van W. S. v. Everdink en C.
6. Hogemans; Wilhelmus Cornells, zoon
van M. Haek en A. Hameeteman.
Overleden: A. M. van Everdink 65 j.,
echtgenote van J. C. Vermaas; S. C.
Stolk 77 j., echtgenote van J. v. Ree;
M, de Vos'77 j., echtgenote van W. J.
Buth.
Gehuwd: Joh. Jansen 27 jaar en J.
IJpelaar 23 jaar.
-■ Ingekomen: J. Knops van Nieuwe
Tonge; L. Kreeft van Ridderkerk; L.
Vemiaat en gezin van Fijnaart; M. M.
V. Dam van Schipluiden; A. v. d. Klun-
dert
en gezin van den Bommel; J. Min-
lïenberg en gezin van Den Bommel.
Vertrokken: A. v. Oostende naar Me-
hssant; S. van Gurp naar 's Heer Arends
?,erke; J. l. Beijer naar Ridderkerk; P.
ï-. Kamp naar Oude Tonge; C. de Vos
naar den Bommel; A. de Vries en ge-
an naar Gouda; J. Kamp naar Voor-
""rg; C. C. Vermaat naar Roosendaal
en G. Moerenhout naar 's Hertogenbosch
uitdiepen wateringen. De waterin-
gen uitlopende op het watergemaal in
fle kom der gemeente worden met een
"aghne uitgediept. Deze watergangen
yn tijdens en na de ramp zeer ondiep
geworden. De uitkomende grond en
moüder wordt verreden naar de voorma-
3 ™?oute aan de Dorpsdijk.
Verzilveren vacantiebonnen. Het in-
hph?'®"^ van vacantiebonnen zal plaats
'«oben op de navolgende data:
voor bouwTvakarbeiders op Vrijdag 10
''"a.s. sav. van 5 tot 9 uur hij dhr F.
■^- vliet, Boomgaardpad.
voor de landbouw op Zaterdag 11 Ju-
as. nam. 2 tot 5 uur bij W. de Vos,
*^- Biggestraat.
Voor de-landarbeiders op Zaterdag 11
(Van onze weerkundige medewerker)
Onlangs spraken wij met iemand, die
ons vertelde in zijn jeugd eens drie mid
dagen achtereen de school te hebben
verzuimd. Dat was indertijd gekomen
door zwaar onweer. ledere middag, om
streeks hetzelfde tijdstip ontwikkelden
zich onweersbuien, die zo hevig waren,
dat de kinderen thuis moesten blijven
en de school noodgedwongen dicht ging.
Bij het aanhoren van dit verhaal heb
ben wij mogelijk een beetje ongelovig
gekeken, omdat we ons een dergeUjk
voorval niet zo best konden voorsctel-
len. Sedert de weersomstandigheden varj
22—27 Juni van dit jaar is dat anders.
In sommige delen van ons land, met na
me in het Noordoosten, zijn er dagelijks
onweersbuien voorgekomen, die een on
derdeel vormen van een zeer uitgestrekt
onweersgebied boven het vasteland van
Europa.
Boven Europa bevonden zich grote
hoeveelheden warme en vochtige lucht,
waarin door verwarming van de zon
heel gemakkelijk verbreking van het
even,wicht plaats had. Wanneer de tem
peratuur in de onderste lagen van de
atmosfeer tot een zekere graad ver
warmd werd, ontstonden er opstijgende
luchtstromingen, die soms tot grote
hoogte reikten. Het K.N.M.I. deelde in
een van zijn weerpraatjes mee, dat
straaljagers een hoogte van 10 km
voor de toppen van buienwolken von
den. Zijn de toppen van de buienwolken
tot een dergelijk hoog niveau doorge
drongen dan is er allang eeni krachtige
onweersbui aan de gang, die vergezeld
gaat van hagel en zware windstoten.
Nu komen er ieder jaar wel dagen
voor met een onstabiele weerstoestand.
Het weer is dan van de kook en bij het
minste of geringste regent of onweert
het. De toestand, die in Juni van dit
jaar is opgetreden, was toch wel in be
paalde opzichten anders dan gewoonlijk
pleegt voor te komen. Europa werd
overdekt door een ondiepe, zgn. vlakke
depressie, die practisch niet van plaats
veranderde. Het gevolg hiervan was, dat
ook de luchtmassa's op het continent aan
haar plaats gebonden waren en niet door
een drogere luchtsoort vervangen konden
worden. Dezelfde weerstoestand hield
zodoende dagenlang aan.
Men ziet hieruit dat in de zomermaan
den ondiepe depressies voor de bewoners
op het land gevaarlijk kunnen zijn. In
de wintermaanden zijn het daarentegen
juist diepe lagedrukgebieden, die de zee
varenden het meeste ontzag inboezemen.
Onweer uit het Oosten
Vaak kan men bij mensen misverstand
aantreffen over het verband tussen trek
richting van de buien en de wind. Ter
verduideUjking diene in de eerste plaats
dit: De wind aan de grond heeft in de
practyk geen enkele invloed op de door
een bui te volgen baan.
Waait er een Oostenwind, dan wil dat
niet zeggen, dat het onweer ook uit het
Oosten zal opkomen.
Onweerspuien bewegen zich over het
algemeen met de heersende hoogtewind
mee, en deze kan wel eens tegengesteld
wezen aan de wind bij de grond.
In de vlak achter ons liggende be
ruchte Juni-periode kwamen de onweers
buien uit richtingen tussen OZO en NO,
een voor ons land vrij zeldzame richting.
Een opmerkzame waarnemer zal hebben
geconstateerd, dat veel buien zich pre-,
ciés richtten naar de drift van de mid
delbare wolken, b.v. de schaapjeswol
ken. Bij buiige situaties kan dit ver
schijnsel voor een eigen voorspelling op
korte termijn vaak een belangrijk hulp
middel zijn om te bepalen of een bui al
dan niet over de plaats van waarneming
zal trekken.
Tenslotte nog een enkel woord over
een grote neerslaghoeveelheid. In Zu
rich viel in iets meer dan een etmaal:
80 mm.
Berekenen we, hoeveel gewicht aan
water er daar op een stuk land van 1
hectare is gevallen, dan komt men op
het fantastische getal van800.000
kg!
Juli
as. van nam. 2 tot 5 uur letters
tot 7\^' 6 tot 9 uur letters M
pad ^- '^- ^- Vliet, Boomgaard-
Dinsdagmorgen 30 Juni kwam de vol
tallige gemeenteraad te St. Annaland
in openbare vergadering bijeen.
De ingekomen stukken worden na
opening en vaststelling notulen behan
deld.
Dat is ten eerste een schrijven van
de Commissaris der Koningin, waarin
het besluit wordt vervat, dat dhr F. M.
Boogaard tot wnd. burgemeester is be
noemd tot zolang in de per 1 Mei jl. ont-
stante vacature is voorzien.
Een goedkeuring op de gewijzigde be
groting 1953.
Een dankbetuiging van de bond „Pro
Rege" voor verleende subsidie.
De rekening van „Het Groene Kruis"
over 1952, waaruit blijkt dat de gemeen
te 783.97 bijdraagt in het tekort, wat
ook betaalbaar is gesteld.
Een mededeling van de Commissie tot
Wering van Schoolverzuim dat in haar
laatste vergadering de heer A. A. Goe-
degebuure Azn. is benoemd tot voorzit
ter en dhr C. J. C. Boot tot secretaris.
Voorts een verslag over 1952 van de
ze Commissie, waaruit het minime on
geoorloofde verzuim blijkt, nl. nadat een
oproep was gedaan, welk verzuim ge
oorloofd bleek. Het stemt de commissie
tot grote- voldoening dat men slechts 1
geval moest behandelen.
Geen bezwaar is er tegen toekenning
van de ramptoelage aan de gemeente
ambtenaren. De salaris verordening is
ook gewijzigd en na een kleine opmer
king goedgekeurd.
Evenzo het ambtenarenreglement.
Er is ook geen bezwaar tegen de va-
cantieuitkering 1935 die nu 2% be
draagt zonder limiet, terwijl het voor
heen tot een maximum van 75.was.
De ziektekostenregeling"" is ook 2
maar dit met een maximum van 60.
waarmee de Raad ook kan instemmen.
De Z.L.M. steunt het nog niet inge
komen verzoek van een aantal buiten de
kom der gemeente wonende- eilandbe
woners die electrificatie wensen en pleit
er voor dat wel te willen bevorderen en
steunen.
B. en W. stellen voor, waar nog geen
nadere gegevens bekend zijn, zoals prijs
en kosten voorshands in principe te be
sluiten tot het verlenen van medewer
king.
De heer G. iGoedegebuure is van me
ning dat de kosten niet klein zullen zijn.
©e biggen in ons Ooltgensplaat
Verging het in de rampnacht kwaad,
Ze smoorden in het zilte nat
Zodat de „Plaat" geen big meer had.
Dit was voorwaar een flinke strop.
En voor de eigenaars geen „job".
Neen, 't waren flinke schadeposten
Die geld ons hadden kunnen kosten.
Ons kunnen kosten, ja, want ziet
Wat Lekkerkerk onS gratis biedt,
Een zending biggen en ook zeugen,
We konden ons weer echt verheugen.
't Geschenk kwam zeldzaam goed van
pas
Gezien ons dorp schier „bigloos" was.
Maar nu wordt straks weer druk
geslacht
Daar Lekkerkerk de biggen bracht.
Wij willen daarvoor hart'lijk danken
De hulp bleef niet bij holle klanken,
Maar was fantastisch en kordaat.
Heb daarvoor dank van Ooltgensplaat.
De Varkenshouders te
Ooltgensplaat.
De heer J. Moerland vraagt of het
niet bezwaarlijk is om een principebe
sluit te nemen. Het zou dan te meer te
genvallen wanneer het straks niet aan
vaardbaar blijkt en het valt dan ook
moeilgker tegen te stemmen.
Weth. Stola zou het zeker steunen,
wanneer het maar enigszins mogelijk is.
Dat wil dhr J. Moerland ook wei,
maar terug te moeten is beroerder.
De heer G. Goedegebuure zou het lie
ver niet bij een gedeelte laten, maar
alle buitenbewoners electrificatie geven.
De voorz. wijst er op, dat er nog geen
kosten bekend zijn, en men dus niet ver
der kan gaan dan een principebesluit
zoals voornoemd. Daar zijn tenslotte al
len voor.
Uit een schrijven van de Waterleiding
Mij Tholen blijkt dat een deel van het
buizennet moet worden vernieuwd, nieu
we bronnen aangeboord en pompen bij
geplaatst. Door de gebeurtenissen op 1
Februari werd een en ander weliswaar
vertraagd, maar daarom niet minder
noodzakelijk, integendeel.
Dit aan te vullen en te vernieuwen is
nodig om in 1953 en 1954 voldoende ca
paciteit te krijgen. In totaal zal er
500.000 gulden voor worden geleend en
de gemeenten worden als aandeelhoud
sters gevraagd zich voor een gedeelte
van dit bedrag garant te stellen. Zo
bijv. te St. Annaland voor een bedrag
van 81.000.Niemand heeft er be
zwaar tegeni.
Nadat de voorz. de uitslag van de
gehouden verkiezing heeft medegedeeld
onderzoeken twee raadsleden de ge
loofsbrieven van de nieuw benoemden en
adviseren tot toelating.
Aangeboden wordt vervolgens de ge
meente rekening 1951.
Trekker en spuit
Dan is aan de orde het voorstel tot
verlening machitging aankoop 2-wielige
motorbrandspuit met trekker-manschap
wagen.
Hierbij leest de voorz. een brief van
de Brandweerinspectie waarin op de
noodzaak van uitbreiding en verbetering
wordt gewezen. De voorz. wijst er op,
dat dit „grapje" wel een 12.000 zal
kuimen kosten. Hij heeft verschillende
aanbiedingen gekregen, maar zag liever
eerst dat de Raad het dag. bestuur
machtigde om in overleg met de brand
weerinspectie deze zaak eerst te bekij
ken en dan een conclusie voor te leggen.
De heer J. L. Goedegebuure vraagt of
hierop dan alle manschappen ook ge
plaatst kunnen worden.
De voorz. antwoordt bevestigend. Het
is niet de bedoeling, om een uitermate
duur ding te kopen als het eenvoudig
ook kan.
De heer J. L. Goedegebuure stelt voor
op dat het hard nodig is en dhr C. Goe^
gebuure vindt het evenimin een overbo
dige luxe. Er moet nu maar goed mate
riaal komen.
De heer J. den Engelsman vraagt of
de oude spuit nog wat waard is.
Dat blijkt niet zo heel veel te zrjn,
maar ze kan nog wel gereviseerd wor
den.
De voorz. is het er echter mee eens
om nu goed materiaal te nemen.
Er is nu lemg genoeg getobt vindt
de heer J. L. Goedegebuure. Laten we
dan niet op duizend of tweeduizend gul
den zien knikt weth. Stols, anders zitten
we straks weer met de stukken.
De heer J. Moerland erkent dat trek
ker en spuit niet goedkoop zullen zijn,
maar door snel ter plaatse te zijn is het
wel eens mogelijk in één keer een zoda
nig pand te redden, dat bij onvoldoende
materiaal de schade meer zou bedragen
dan de kosten van het materiaal. Het
dag. bestuur wordt vervolgens gemach
tigd zich in deze nader te oriënteren.
Havenmeester
Door het overlijden van de heer M. J.
Boogaard is de betrekking van haven
meester de vacant.
De voorz. wriijdt woorden van dank aan
de overledene, die ook dit werk steeds
met grote accuratesse deed en steeds
bereid was te helpen.-
De heer G. Goedegebuure wenst deze
woorden te onderstrepen.
Er blijken 5 solhcitaties te zijn inge
komen, n.I. J. Scherpenisse, rustend
schipper, A. Weijler, gemeentebode, D.
A. v. d. Klooster, Achterweg, Johs. Keur
Wzn. A 239 en, Arie Rijnberg voorheen
Haven 246.
De voorz. wijst er op dat het loon 15%
van de opbrengst havengelden bedraagt
en benoeming per 1 Juli a.s. valt.
De heer G. Goedegebuure merkt op
dat er vijf sollicitanten zijn en dat er
maar één nodig is. Hij stelt voor in be
sloten zitting even van gedachten te
wisselen, waartegen niemand bezwaar
heeft.
Na heropening wordt gestemd en
krijgt J. Scherpenisse 1, A. Weijler 5 en
Johs. Keur Wzn. ook 1 stem. A. Weijler
is dus als havenmeester benoemd.
Herziening uitbreidingsplan
Voorgesteld wordt een besluit te noe
men inzake herziening van het uitbrei
dingsplan In de Suzannapolder. De voor
zitter licht dit nader toe door er op te
wijzen hoe er 1 Februari een 8 tal hui
zen in genoemde polder zijn vernield.
Voor tot bouw kan worden overgegaan
is in het belang van de inwoners ge
wenst, aldus de voorzitter, dat herzie
ning van genoemd deel van het uitbrei
dingsplan wordt voorbereid. Dhr Wes-
seloo is al bezig met de voorbereidingen
daartoe. Dit moet eerst eer het andere
kan volgen. Men zal trachten dit zo vlug
mogelijk te doen plaats hebben, want
hoe eerder begonnen kan worden Hoe
prettiger voor de mensen.
Daarmee is de raad het eens, die dan
ook accoord gaat met genoemde herzie
ning.
De wijziging begroting gemeente over
het dienstjaar 1952 en 1953 gaan onder
de hamer door.
Rondvraag
Heeft B. en W. al een aanwijzing ge
had dat ze kunnen gaan bouwen en wat
is het plan met het oude gemeentehuis,
zo vraagt dhr IG. Goedegebuure.
De voorz. antwoordt dat hij daarop
straks na de openbare raad wel
even terugkomt, wat trouwens zijn be
doeling was.
Voorts vraagt de heer G. Goedegebuu
re of er nu al definitieve plannen zijn
met betrekking tot afscheiding op de
haven, wat toch ook voor de gemeente
van belang is.
De voorz. antwoordt dat aanbesteding
vorige week plaats had, maar men daar
overigens (financieel) niet mee te ma
ken heeft, daar het tot het Waterschap
behoort.
Weth. Stols heeft een grief tegen het
parkeren op de Langestraat. Niet wan
neer dat behoorlijk gebeurd, maar wel
zoals de laatste tijd aan beide kanten
van de straat, waar dan tussendoor
vrachtauto's rijden wat voor de jeugd
hoogst gevaarhjk is. Een parkeerverbod
aan één kant is z.i. gewenst.
De voorz. begrijpt niet waarom weth.
Stols daarmee in deze bijeenkomst komt
aandragen, waar er vorige week wethou
dersvergadering was, waar hij het even
had kunnen zeggen en men dan de po
litie maatregelen had kunnen laten ne
men.
Weth. Stols zegt er Vrijdag jl. geen
erg in te hebben( gehad.
De voorz. vindt dat men de mensen
niet geheel kan weren, dus was het vol
doende dat even te zeggen tegen de po
litie.
Weth. Stols ziet niet in, waarom hij
dat hier niet te berde zou brengen.
De heer J. den Engelsman vraagt of
er nog wat gaat gebeuren in de haven.
In de hoek bq Keur ligt er veel modder
en er zijn nu toch modderschuiten.
De voorz. zal dit laatste bekijken. Die
hoek wordt overigens weinig meer ge
bruikt naar zijn mening.
De heer C. Bidderhof vraagt hoe of
het er nu eigenlijk bijstaat met de toe
slag kolen, welke bedragen nog steeds
niet zijn uitgekeerd.
De voorz. antwoordt dat er meer te
doen is.
Weth. Stols is het volkomen eens met
dhr Ridderhof. Er zitten ook nog be
dragen in van ten onrechte geind va-
cantiegeld. En dat loopt al vanaf vorig
jaar Pinksteren. Het is meer dan tijd
dat dit wordt uitbetaald. Hij vindt dat
men er die mensen nog wel rente bij mag
geven ook, want dit duurt veel te lang.
De voorz. zegt er voor te zullen zor
gen, dat het op korte termjön zal wor
den uitbetaald.
Daarna sluiting.
Enkele wenken voor gebruik
van traetorbanden
Een goed onderhoud van tractorban
den kost menig landbouwer nog wel een^
hoofdbrekens. Men heeft inmvers zomer
en winter te maken met ongunstige
weersinvloeden! Ja, ook in de zomer,
want het felle zonlicht is zeer schade
lijk voor rubber en kan de oorzaak zijn
van het ontstaan van kleine barstjes in
de band. Modder en vocht daarentegen
doen geen kwaad en het is zelfs raad
zaam 's zomers de banden met modder
te bedekken. In dit verband moet men
er aan denken, dat men de banden ook
beschermt tegen oliën en vetten.
Slippen van banden heeft tot logisch
gevolg: slijtage. Slippende banden door
snel optrekken of plotseling remmen
kan tot gevolg hebben, dat stukken van
de ribben afscheuren. Het is van belang
de wieldruk op peil te houden door vloei
stof in de banden te doen of door wiel-
gewichten.
Men moet beslist verhinderen, dat de
banden tegen de zijwanden van de ploeg-
voor schuren. Dat kan men doen door
de ploeg op juiste w^jze achter de trek
ker te koppelen.
Een raadgeving, die altijd zijn waar
de behoudt, is: let op de spanning en op
de snelheid! Overspanning of onder
spanning van de banden kunnen kar
kasbreuken veroorzaken. Grote snelheid
geeft extra slijtage; bovendien zijn trac-
torbandenj daar niet op berekend.
Door een juist gebruik zullen de voor
delen van de luchtband nog beter tot
hun recht komien.
In en,kele voorgaande artikelen heb
ik de aandacht gevestigd op de kinder
spelen van vroeger, de spelen buitens
huis. Nu zal ik iets meedelen over de
genoegens van de jeugd thuis, zoals ik
die zestig jaar geleden gekend heb en
voor zover ik ze me nog hériimeren kan.
Tegenwoordig hebben de kinderen al
lerlei speelgoed, auto's, treintjes, vracht
wagens, bewegende dieren, poppen,
bromtoUen, enz. Ze krijgen speelgoed op
d'r verjaardag, met Sint Nicolaas, met
Kerstmis; als de ouders naar de stad
zijn geweest, enfin bij allerlei gelegenhe
den en in bijna alle gezirmen. Het speel
goed ia overal te koop, zelfs al op de
dorpen. Vroeger kwam er op de „Ker-
remse" een „kraeme" met allerlei snuis
terijen, poppen, fluitjes, tollen, „toeters"
en dan kreeg een kind wel eens wat,
maar voor de meeste was het daarmee
afgelopen. Er was immers geen geld
voor duur speelgoed?
En toch speelden de kinderen, net zo
goed .als nu.
Het is zo aardig voorde groten,
dat dure moderne speelgoed, dat ze voor
hun kinderen kopen, het ene stuk na 't
andere. De kinderen spelen er een of
twee dagen mee en dan gaat het weer op
de hoop bij 't andere. Alleen een paar
stukjes zijn de uitverkorenen van het
kind, die namelijk, welke zijn fantasie
aan 't werk zetten. Want alleen daarop
komt het aan! Een arm kind speelt met
een simpele lappenpop en een armzalig
wiegje even fijn als een ander met de
duurste pop en de prachtigste wieg. Als
moeder er angstig op toeziet, dat het
fraaie speelgoed niet te veel verhan-
nest wordt en het kind voelt dat, dan
is het vrije ongedwongen spel al gauw
uit. Geef een kind een duur mechaniek
je, dat hij niet eens zelf mag opwinden;
hij kijkt er een paar keren naar, vaak
minder verrukt dan de ouders, en dan
wil hij zelf draaien. Al gauw is het dan
stuk; hij draait het niet kapot, omdat
hij zo ondeugend is, maar omdat hij dil
onderzoeken hoe ver -hij gaan kan. Is
het stuk, dan is z'n belangstelling weg
en de ouderen zuchten over dat mooie
dure speelgoed, dat weer „nae z'n moer"
is.
Wij speelden met een oude stoel en
stoof „paertje", uren lang; we speelden
„vaodertje in moewdertje", met een stoof
als tafel, al of niet met een paar kleine
kopjes van een serviesje. We speelden
schooltje en een barse meester of juf
frouw liet de stoute kinders in den hoek
staan. Onze ouders waren toen niet ,,pae-
dagogisch" onderlegd er stonden nog
geen rubrieken over „opvoedkunde" in
de kranten en van „psychologie" wisten
ze helemaal niets. Maar ze zullen vaak
gelachen hebben om de manier, waarop
de kinderen hen in hun spel nabootsten
en er zelfs leringen uit getrokken heb
ben.
We hadden een blokkedoöze, eenvou
dige houten blokken en bouwden er van
alles van huizen, torens, stalletjes
voor 't vee, enz. Daar waren ook de do-
meneetjes (domino-stukken) zo fijn voor
En we hadden een vader, die uit een
peen of knol allerhande beestjes kon
snijden, die arresleetjes maakte uit een
stukje karton, een wagen uit een peen
met vier schijfjes als wielen, die poppe
tjes, mannetjes en vrouwtjes kon knip
pen en van alles kon tekenen, paar
den, koeien, varkens, huizen, bomen, al
lerlei voorwerpen. Soms moesten we ra
den, wat het worden zou, als hij een
paar krabbels had opgezet. De hoofd
zaak, waar het bij de opvoeding van kin
deren op aankomt is, dat ze in een pret
tige sfeer opgroeien, dat ze niet alles,
maar ook niet helemaal niemendal mo
gen, dat ze geleid worden met vaste
hand maar zonder hardheid. En al spe
lende leren ze ook; zo leerden de meis
jes vroeger spelende breien, stoppen en
naaien. Ik weet wel, dat er ook wel eens
traantjes vielen, als er zo en zoveel
naadjes gebreid moesten worden, maar
't kwam er toch in hoofdzaak op aan,
dat ze spelende leerden. Kunnen ze nu
ook nog breien, haken, letteren (letters
en figuurtjes maken op een letterdoek),
enz. De oude letterdoeken zijn nu zelfs
geld waard. Wie heeft er nog één voor
het Plakkeese Museum? En wie heeft
nog oude knipsels?
Huiselijke spelletjes. Ik reken daaron
der ook vertellen (een vertelseltje doe-
we)waarop kinderen dol zijn. Nog denk
ik aan de schemeruurtjes, dat vader ons
de geschiedenissen van Mozes, Jozef,
David, enz. vertelde. En dan namen op
geven. J. v. D., wie is dat Jan van Dam,
A. K. En dan wij maar raden, soms was
het de naam van iemand, die we heel
goed kenden, maarbij een bijnaam
of als Jan van Kees, Bet van Aeren, enz.
Moeder wist altijd van die vreemde te
bedenken. Onder elkaar deden we het
ook. Raadseltjes opgeven, „t Roótje
steekt 't zwartje; dat 't witje uut de
weie laopt", d.w.z. het vuur verhit de
zwarte ketel, dat de witte melk er uit
loopt. „Hoop in vrees zat op de waegen,
hie zag tweêbeên vierbeên draege."
„Tweebeên gooide driebeên nar vierbeên
in die d'r van deur" (de schoenmaker,
die z'n driepoot naar een hond gooide).
Af en toe werd er zevezot gespeeld of
op 't Ganzebord. Ieder kreeg wat kaak
jes of pepernoten en het avonduurtje
ging genoeglijk om. Df er werd gedo-
meneed (met de domino-stenen), meest
al blind. Speelde je met z'n vieren, dan
kreeg ieder zeven stenen, die hij om
gekeerd voor zich had liggen. En dan
op de beurt „anzette", wie kon, anders
verhuusde de steen naar onderen en
moest de volgende zetten. De ouderen
speelden ook wel een echt spel. Er ble
ven dan stenen liggen, om te likken,
d.w.z. ze erbij te nemen, als je niet kon.
(HoU. kopen of eten) Bij sommige spel
letjes mocht je op de koeje rieje, d.w.z.
je mocht nog een keer meedoen, al had
je geen fiches meer. 't Kienspel noem
den we kieme. Ook werd er wel eens
gedamd engeblazen, ook wie 't
gauwst z'n stukken kwijt was.
Boeken hadden we niet veel. Ik kan
me alleen nog berinneren een boekje van
Roodkapje en de Wolf en van Thyl Ui
lenspiegel en Huibert en Klaartje van
Ter Haar, geïllustreerd, verder de Enk-
huizer almanakken met d'r perkamenten
omslagen. We kregen niet veel centen,
minder dan de jeugd van nu kwartjes
heef t om te vers noepen, maar een enkele
keer konden we overplakkertjes kopen,
van die overdrukplaatjes en ook wel eens
een prent. Tegenwoordig zie je die kin
derprenten niet meer, maar vroeger wa
ren ze nog al in trek, zelfs werden zei
op de scholen wel eens uitgedeeld. Over
die prenten, wil ik nog wel iets zeggen.
Die kinderprenten gaven nog al eens
moraliserende beschouwingen, het kwaad
werd gestraft en de deugd beloond. Er
stonden wel 16 of 20 afbeeldingen op
met een twee of vierregelig versje of
een aaneensluitende vertelling in proza.
Ik herinner me nog zo'n plaat van Klein
Duimpje:
Klein Duimpje, uit een kool gekomen
Wordt van de moeder aangenomen.
Hij werd, ofwel de historie liegt
In enen houten klomp gewiegd.
Zo kreeg je de hele geschiedenis met
voor kinderen aardige plaatjes. Ook was
er een plaat met de Bremer Stadsmuzi
kanten. Die kinderprenten waren eigen
lijk een voortzetting van de oude volks
prenten, die ingelijst als wandversiering
dienst doen. Bö een oud-oom van me
hing de hele geschiedenis van Genoveva
van Brabant, de vrouw van Graaf Sieg
fried, die door het werk van de verrader
Golo door haar man verstoten wordt en
jareui lang met haar zoontje in een bos
verborgen leeft. Op een dag worden moe
der en kind door de daar jagende graaf
toevallig ontdekt. Haar onschuld komt
aan 't licht en ze wordt in ere hersteld.
Misschien zijn er op 't eiland nog wel
van die oude volksprenten, die steUig
een plaatsje in 't Museum verdienen.
Er zijn ook nog wel Bijbelse volks
prenten, b.v. van de vlucht naar Egyp
te, van de Verloren Zoon. Bij niijn groot
moeder hing er een van het Laatste
Oordeel.
Ten slotte wijs ik nog op de prenten
met allerhande soldaten en met de ver
schillende beroepen. En wie der ouderen
herinnert zich niet: de Trappen van do
Ouderdom, van kind tot grijsaard?
F. DEN EERZAMBN.
Gebrs. de Waal
St. Maartensdijk
Zoals bekend hebben op uitnodiging
van de Ned. Protest. Bond te Parijs een
20-tal echtparen uit het rampgebied de
gelegenheid gekregen enige weken in de
Franse hoofdstad te vertoeven. Onder de
bevoorrechten waren ook een aantal
Plakkeeënaars, waarvan we onlangs de
namen in ons blad hebben afgedrukt.
Bij het publiek bleek er enige onte
vredenheid over te bestaan, dat de ge
nodigden alle intellectuelen waren en
„the man in the streef' er niet voor in
de gelegenheid was gesteld.
Wij hebben hierover ons licht eens
opgestoken en vernamen dat de Ned.
Prot. Bond te Parijs zélf de catagoriën
heeft bepaald en eisen stelde dat men
min of meer de taal machtig moest zijn
met begrip voor cultuur enz.
Er waren enorm veel aanvragen,
waarom onder hen is geloot. Zo is bur
gemeester Rijnders er uitgeloot, die op
eigen gelegenheid een deel van zijn va-
cantie in Frankrijk heeft doorgebracht.
Men moet bovendien niet vergeten, al
was men de gast van de Ned. Prot. Bond
te Parijs, en al had men gratis reiskos
ten en logies, men toch op behoorlijke
kosten) komt te staan. Entré's voor mu
sea, tripjes e.d. moest men zelf beta
len, en het leven in Frankrijk is duur.
Waarmee wij maar zeggen willen, dat
al waren er andere catogoriën uitgeno
digd, deze mogelijk de kosten niet had
den kurmen dragen.
Wel is er nog gelegenheid naar inter
nationale kampoorden te trekken, waar
over de heer Geesink te Sommelsdijk
gaarne nadere inlichtingen zal willen
verstrekken.
De KOK ZEGT:
Soms kan men een gevoel van mis
lukking hebben als er aan de jus geen
reuk of smaak is en, wat men ook pro
beert, de smaak er niet beter op wordt.
Maar kook eens plak sé,lami-worst mee
in de jus, dan krggt deze smaak en
aroma.
