Interessante tocht lan2:s de in aanbouw
zijnde nieuwe dijken
Dijl
kring „Flakkee" was enthousiast
over dit gigantisch werk
CHR. WEEKBLAD OP GEEEPOEMEEKDE GRONDSLAG
VOOR DE ZÜID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Gods scheppingsorde
wordt verworpen
Er wordt hard gewerkt
om medio October
klaar te zijn
Hoge dijken, minder gevaar
Battenoord
Hoek ven St. Jacob in een
fabrieksterrein herschapen
Bitumen, waardevol materiaal
voor onze dijken -*^
Een tocht door poelen
en gaten 1
^it het
znót
er»
Waterdag 27 Juni 1953
2216
Redaotiebureau: Pr. HENDRIKSTRAAT 14, MIDDELHARNTS
TELEFOON K 1870-2017 GIRO 167930 POSTBOX 8
Moot advertentiën uitsluitend Drukkerij TelefK 1870 - 2729
Na 6 uur 's avonds Telef. K 1870 - 2017
Verschijnt tweemaal per week. Woensdag en Zaterdag
ABONNEMENTSPRIJS1.70 PER KWARTAAL
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per mm.
Bij contract speciaal tarief.
Zes dagen werken'en één dag rusten,
■edaar de Scheppingsorde.
Een reg-eJ, een orde ingesteld door de
ugpper van hemel en aarde. En daar-
i-eeds gezaghebbend voor alle rede-
L schepselen. Een scheppingsorde wijs
tot heil van alle schepselen. Neen
iet alleen voor de mensen, maar ook
oor de dieren. Hoe weldadig ook voor
e last en trekdieren, we denken aan de
erkpaarden in onze omgeving, dat ze
zes dagen, van zware arbeid een ze-
nde dag hebben van volkomen rust.
aar inzonderheid voor de mens. Zes
gen om te arbeiden. Een zevende dag
te rusten. Hoe heilzaam voor het le
en van de mens. Van niet te beschrijven
tekenis en waarde voor de mens. Na
s dagen van werken een zevende dag
an rust voor mens en dier. We wijzen
er slechts op het nut van de weke-
'kse rustdag in verband met de voor
ens en dier zo hoog nodige rust. Aan
e verheven aard en het geestelijk ka-
liter van de wekelijkse rustdag, zoals
e Heidelbergse Catechismus het zo
ostelijk ondei'schrijft in het 2e deel van
et antwoord op vraag 103 „dat ik al
e dagen mijns levens van mijn boze
erkeu viere, de Heere door zijn Geest
mij werken late en alzo de eeuwige
abbath in dit leven aanvange", gaan
e nu voorbij.
We willen uitsluitend wijzen op de
ote wijsheid van de Schepper om na
es dagen van werken een zevende dag
s rustdag te geven. Deze Goddelijke
rde is in de loop der eeuwen niet on-
angevochten gebleven. Och zovaak wil
e nietige mens het beter weten dan de
chepper van hemel en aarde. De man
en van de revolutie van 1789 stonden
en heel andere tijdsbestel voor. Ook
apoleon. En zo menig dictator en man
an de revolutie wilden die tijdsorde van
e Schepper omver werpen. Omdat ze
eenden dat ze een betere regeling kon
en ontwerpen. Ongetwijfeld was de vij-
dschap tegen God het rad dat de be-
eging veroorzaakte. Ook nu komt er
eer zo'n denkbeeld om de hoek kijken,
aar is een Hamburgs architect dr
rnst May, die de noodzakelijkheid be
oogt van een andere tijdsorde. Volgens
em is het weekend te kort. De mensen
unnen in deze drukke afmattende en
enuwslopende tijd in zo'n kort week-
nd niet voldoende tot rust komen.
's Maandagsmorgens komen ze onvol-
oende uitgerust op hun werk. Hij stelt
an voor om tien dagen achtereen te
erken en dan drie tot vier dagen rust
nemen. Technische en religieuse hin-
erpalen mogen geen reden zijn.om deze
"dverileling in te voeren. Ja voor velen
het weekend kort, ja te kort. Maar
at ligt niet aan het weekend. Dat ligt
an de mensen zelf. De mens misbruikt
et weekend. Doordat hij er geen ge-
niik van maakt. Doordat hij op de we-
êlijkse rustdag zich drukker maakt
elfs dan op de werkdagen. Kom maar
de recreatieoorden. Het is een jach-
en en vliegen met allerlei middelen van
'ervoer dat het verschrikkelijk is. Hoe
rioeit het in bossen en stranden. Hoe
onken en puffen de motoren. Zo, dat
He landelijke rust in gevaar komt. En
at alles met een hartstocht en een in-
panning die vaak de inspanning van de
erkdag ver te boven gaat. Van rust
oeken en nemen is geen sprake. Geen
onder, dat men 's Maandags onvol-
oende uitgerust op zijn werk komt.
"et weekend is niet te kort, maar men
aakt er geen gebruik of een verkeerd
ebruik van. Geen wonder dat men dan
iet genoegzaam op adem kan komen.
elen spannen zich Zondags in op een
ijze, die als ze in de week op hen toe-
epast werd de vakbonden zouden doen
rotesteren omdat er sprake zou zijn
an een jaagsysteem.
Nogmaals het weekend is niet te kort,
aar men misbruikt het door extra
"are inspanning. Dat zich op de duur
"reken gaat is niet te vervi^onderen
aar het de schuld is niet gelegen in
ods Scheppingsorde, maar in het mis-
i'uik, dat de mens er van maakt. Ge-
ruikte men het weekend zoals God het
Zijn Woord van ons vordert en riclit-
e men zijn Zondag in naar het voor-
chrift van de practische Heidelberger
r ware geen behoefte aan langere rust-
ozen.
Het misbruik van de gaven Gods
"eit de mensheid ten verderve. En dan
oe lichtvaardig schrijft die Ernst May.
*^liSieuze hinderpalen mogen geen re
en zijn, deze regel niet in te voeren.
us wie op grond van Gods Woord zich
r tegen verzet, neen daar moet geen
ekening mee gehouden worden. Gewe-
ensdwang dus.
t 2ijn plannen die opkomen in het
i'ein van mensen uit de ontkerstende
ereld van West-Europa. Maar waak-
amheid is geboden. Hoe dwaas en ver
aten op zich zelf, de mensheid is vat-
aar voor dergelijke nieuwe dingen. Hij
s er vatbaar voor omdat hij los gesla-
en IS van het vaste anker van Gods
oord. De menselijke dwaasheid is on-
erekenbaar groot en staat nergens
°oi' als hij Gods Woord heeft verlaten,
an blijkt Gods Woord zo waar „Wat
'jsheid zouden ze hebben?" Och het
aKkeren en jagen in deze tijden van de
>"f'verschrikkelijk. Zenuwslo-
eM, En heeft men een van God gege-
P ™^'^'3ag, men misbruikt hem om ook
P (üe dag te jagen en te jakkeren ten
fw nodige rust. De
Ci^ V arbeidsdagen is een gave
•vT*" mensen ware hij nooit ver-
nJ?f'^-En deze Goddelijke Scheppings-
Wdmantie verwerpt men.
nacht°°r5 ordening van de dag en de
en f'P« continuarbeid in werkplaats
laonek eist ook de nachtarbeid. De
achmes mogen niet stilstaan.
Dinsdagmiddag is door de „Dijkring Flakkee" een tocht langs de in aanbouw
zijnde dijken aan de Zuidkant van ons eiland georganiseerd. Het verzamelpunt
was Hotel Spee te Somm.elsdijk, waarin vooraf de leden van de algemene ver
gadering, onder presidium van dijkgraaf Ir. J. B. Mijs bijeenkv/amen. In deze
korte bijeenkomst, waarin echter nog enige belangrijke besluiten werden ge
nomen, herdacht de voorzitter het overlijden van de heer Abraham van den
Tol te Stad aan 't Haringvliet. Hij kenschetste hem als een zakelijk iemand en
dankte voor hetgeen door hem ten nutte van de Dijkring was verricht. Daarna-
werd in de gereedstaande auto's plaats genomen en de tocht aanvaard.
Natuurlijk hadden Dijkraden en Pol-
derbesturen wel al iets van onze in wor
ding zijnde nieuwe dijken gezien, maai'
dit keer werd het een bezichtiging over
het gehele traject onder leiding van de
deskundigen ir. J. Mijs, Tr. H. van Ros-
sum en Hoofdopzichter Smits van den
Bommel.
Via Dirksland en Melissant werd eerst
naar de Gabriëllina- en Roxenisse-polder
gereden, over de Schenkeldijk tussen de
ze beide polders naar de hoofdwaterke
ring. Dit is het punt, waar de Generale
Dijckage grenst aan Dijkring Flakkee.
De dijk was daar op punten tot het
maaiveld weg; men is daar bezig met
herstel van binnen uit; d.w.z. met aan
voer van zand per vrachtauto's. De
werkzaamheden waren daar zover, dat
men bezig was met de klei-afdekking.
Aan de dijken verderop bij de Roxenis-
se polder wordt regelmatig gewerkt. Van
landzijde is daar de toevoer van mate
riaal. Deze dijk krijgt een bredere voet;
het talud aan de binnenkant komt van
1 1% op 1 2'/^, tei-wijl de dijk een
halve meter hoger wordt.
Na dit bezichtigd te hebben, werd over
de tweede Waterkering langs de Diede-
rik en St. Elizabeth naar Herkingen ge
reden. Hier werd de totaal afgebrok
kelde buitendijk van de polder Oud-Her-
kingen in ogenschouw genomen. Deze
dijk krijgt langs de huizen bij de haven
te Herkingen eveneens een bredere voet,
waartoe de sloot wordt gedicht en de
weg vlak langs deze huizen zal komen.
Het opmerkelijke van de dijken langs
de polder Oud-Herkingen, is, dat deze
het goed gehouden hebben. Op vele
punten is deze dijk 6.40 m hoog. Ondanks
de hoge vloed waren er wel beschadigin
gen, maar is deze dijk in tact gebleven.
Vervolgens werd lajigs het Stroómgat
te Herkingen gereden waar de dijk langs
de zandzakkendam wordt hernieuwd.
Men is daar met perszuigers in de weer
en ook de vele diepe poelen door het
stroómgat ontstaan, (op punten wel 10
m diep) worden gedicht. Vele hectares
land zien hier wit van het overgespoel-
de zand en zijn totaal bedorven. Men was
er druk bezig met egaliseren. Klinker-
land- is één zandzee
Het volgende object was de bezichti
ging van het werk aan de haven van
Battenoord, die thans geheel is afge-
damd. De nieuwe dijk komt langs de
huizenrij dwars over de kaden heen. Er
komt aan de andere zijde van de haven
ook een laad- en losplaats, zodat het ha
venterrein althans niet kleiner wordt.
De uitgang van het gemaal wordt plm.
25 m verlengd.
Wij hebben ons laten vertellen,'dat de
huizen op de dijk alle zullen worden op
geruimd. Alleen het huis van Lugten-
burg met de Polderkamer (op de hoek)
zou blijven staan. Dit moet ook wel,
want het zou een alleszins vreemd ge
zicht geven, wanneer deze huizen net
achter de verhoogde nieuwe dijk zouden
komen te staan. De bewoners zouden
een nieuwe woning te Nieuwe Tonge
krijgen. Br moesten vele huizen ont-
Dag en nacht moeten ze werken. Om
de productieprijs te drukken. Om de con
currentie het hoofd te kunnen bieden.
De arbeider in de fabriekscentra wor
den in ploegen verdeeld. Afwisselend
in dag- en nachtploeg. Met de ruïnieuse
gevolgen voor het gezinsleven. Voor het
geestelijk en verenigingsleven en voor
het kerkelijk leven.
En door de vakbonden wordt het aan
vaard. Gestreden wordt voor betere sa
lariëring, maar dat het gezinsleven en
het geestelijk leven wordt verwoest, men
laat het passeren. Zo is speciaal in de
een/tra van de industrie het ploegenstel-
sel moordend voor het geestelijk leven.
De ordinantle Gods in de Schepping ge
geven van een wekelijkse rustdag en van
dag en nacht, de ontkerstende mens ver
werpt ze tot zijn eigen verderf.
eigend worden waarover het laatste
woord nog niet is gezegd.
Voor deze nieuwe dijk was mon met
bulldozers en draglines reeds de pers
kaden aan het leggen. Het kwam ons
voor, dat hier de dijk vrij open lag, en
bij een e.v. onverwachte vloed gevaar
opleverde. Deskundigen beweerden dat
dit niet anders kon en binnen zeer kor
te tijd hier reeds een stuk nieuwe dijk
zou gereed zijn.
Aan de hoek van St. Jacob, (tussen
Nieuwe en 0\ide Tonge, daa,r waar de
Veerschipper op Duiveland pleegt aan
te leggen) is een groot werkterrein ge
maakt, waar complete bitumen-fabrie-
ken zijn gebouwd. Het is daar zowel van
land- als rivierzijde een en al bedrijvig
heid. De N.V. Koninkl. Mij. Wegenbouw
te Utrecht heeft er vier grote installa
ties voor de fabricatie van bitumen,
waarmee de dijkeh zullen worden be
kleed. Een er van is reeds in volle wer
king de andere worden gereed gemaakt.
Op het werkterrein zijn bitumen auto
banen gelegd, die onder langs de berm
van de dijk doorlopen. Daardoor is het
mogelijk dat de warme specie op ge
makkelijke wijze naar de plaats van be
stemming kan worden vervoerd.
De hoek aan de Battenoordsedijk bleelc
tamelijk verdedigd te zijn. Het Polder
huisje aan de hoek staat er nog onge
schonden. De bitumenlaag, destijds al
daar langs de glooiing van de dijk aan
gebracht, is gebleken van onschatbare
waarde te zijn!
De buitendijk aan de Hoek is naar
binnen gelegd waarvoor grond is ont
eigend en komt nu in een vrij rechte lijn
te liggen. Men was er bezig om in de
berm van de dijk de eerste bitumenlaag
aan te brengen. Eerst wordt damwand
geslagen (2% m diep) waarna de bitu
menlaag wordt gelegd. De dijk is op dit
eind al op het hoogte ca. een meter ho
ger dan voorheen omdat de golfoploop
door de gladheid van de bitumen hoger
wordt. De bitumenlaag op het dijkli-
chaam zelf, wordt er 80 cm overheen ge
legd. Het is de bedoeling om het talud
aan de binnenzijde, waar een kleilaag
komt, met gras in te zaaien. De vraag
is nog, of men daar op tijd mee gereed
zal zijn, waardoor men, uit tijdnood, mo
gelijk nog tot het besluit kan komen om
de binnenzijde ook te bitumeren. Even
wel zijn er ondePhandelingen gaande om
rivierklei (uit de uiterwaarden) aan te
kopen, en naar de dijken te vervoez'en.
De tijd eer de najaarsstormen komen,
begint echter ook een woordje mee te
spreken.'
De uitvoerders, fa. van Hatuum en
Blankevoort uit Beverwijk hebben er
verbazend veel materiaal, zodat nu de
zaak van de Prov. Waterstaat is uitge
zet, het werk geweldig kan opschieten.
Aan de hoek kan men met de perszui
gers vrij goed aan de aldaar gebouwde
steigers komen, en wordt het zand van
de zandzuiger „Ahoy" in tempo aan
gevoerd. Op vele andere punten is dit
niet zo gemakkelijk. Op meerdere pun
ten moest de Marine met diepte-bommen
werken om te bevorderen dat de bag-
germachines gemakkelijker de 80 m bre
de sleuven konden graven, waardoor de
zandbakken aan de wal kunnen komen.
Men h^eft aan de dijk bezuiden de Hoek
een zgn. ,,opjager" gelegd, die slechts ca.
een meter diepgang heeft, om het op te
spuiten zand weer enige kilometers ver
der te brengen. iDe slikken, die voor de
waterkering anders een voordeel zijn,
zijn in dit geval een geweldige hinder
paal en maken onze dijken duur.
Wat de bitumen-fabricage betreft,'
komen 4 installaties aan de Hoek, 2 aan
de Galathee, 2 te Herkingen en twee
aan de Noordkant aan de Pallandtpol-
der (zie foto bewerking aan de Pal-
landt). Met deze installaties, als ze
straks alle in bedrijf zijn kan men enorm
veel werk verzetten.
De tocht die verder gemaakt werd,
zal de deelnemers lang heugen! Over
Oude Tonge ging het naar de Lodewijks-
polder, waar gereden werd naar de
Krammerse slikken. De krommingen in
de oude waterkerende dijk worden er
daar geheel uitgehaald, er komt langs
de Anna Wilhelminapolder (de grote en
de kleine) een bijna rechte dijk op
Sluishaven aan. De perskaden zijn al ge
legd, binnen niet al te langen tijd zal
hier het dijklichaam worden gespoten.
Op sommige plaatsen komt deze dijk
birmen-, op andere plaatsen buiten-
waards^
1"- Er is tamelijk grond-voor onteigend,
dhr Smits vertelde ons echter, dat er
over het algemeen méér h.a.'s grond
waren bijgekomen.
De tocht werd gemaakt buitendijks,
over stukgereden onderbermen, vol met
poelen en gaten.
Onze chauffeur, ir van Rossum, die
er dagelijks komt, wist met de jeep
handig door de gaten heen te hobbelen.
Soms ging het steil de dijk af, of steil
er tegenop. Van 'de chauffeurs met de
luxe wagens werd echter deze middag
hun rijkunst op de proef gesteld! Geluk
kig echter bleef niemand in de modder
steken.
Wegens het late uur werd niet meer
naar Sluishaven gereden, de terugtocht
over de mooie asfaltwegen ging vrij ge
makkelijker.
De polderheren hebben evenals wij,
een indruk gekregen van het gigantische
werk, dat hier aan de gang is, om ons
geliefd eiland van het water te vrijwa
ren. Men was er enthousiast over, al be
kroop de vrees, dat men niet vóór de na
jaarsstromen gereed zou kunnen zijn.
Het is te hopen, dat het met die stor
men en vloeden meevalt en ook, dat het
opgezette werkschema, volgens de plan
nen verloopt.
Foto Panl Hof Jr.
Z.K.H. Prins Bemkard die Maandag 29 Juni a.s. zijn perjaarcfag riert.
Vader- en Moederliefde Een
ontroerende brief Betrachting
van het liefdegebod noodzakelijk.
Van redactiewege gewerd mij kortge
leden een brief van een lezer, die door
de ramp veel leed had wedervaren. Hij
was nl. zijn oude vader en veelgeliefde
moeder verloren. De een 88 jaar oud en
de ander iets jonger, waren beiden
in hun overstroomd huisje, waaxin ze
lang en gelukkig hadden geleefd, dicht
bij elkaar liggenid gevonden en' te Dirks
land ter aarde besteld. Al waren deze
mensen op hoge leeftijd gekomen, en de
zoon die het schreef ook niet jong meer,
toch bestond er tussen deze mensen een
intense liefde, zoals een rechtgeaard
ouder zijn kind en een rechtgeaard kind
zijn ouders toedraagt. Deze brief heeft
mij ontroerd, waarom ik zonder na
men te noemen er enige fragmenten uit
zal doorgeven.
,,Om de vier of vijf weken reisden we
naar onze oude vader en moeder en wa
ren dan 2 dagen thuis. Dan was ik
ondanks mijn 57 jaren weer kind. Ik
S5S.3
HET LEGGEN VAN DE BITTJMENXAAG AAN DE VAN PALLANDTPOLDEB
Hier is men bezig met het leggen van de bitumenlaag aan het dijklichaam van de Van Pallandtpolder. De
warme specie wordt door auto's van de installatie aangereden gladgestreken en aangestampt. De aannemers
van de dijkdichting aan de Noordkant is de fa. Bolt je Zn. te Zwolle; de onder-aannemer fa. P. C. Zonen
te Heemstede verzorgd de bitumenlaag. Op de rivier ziet men in de verte een zandzuiger en aan de steiger
een perszuiger.
die de halve wereld had doorgejaagd,
was iedere keer tot tranen toe bewogen
als ik thuis kwam, moeder in mijn ar
men sloot en de harde eeltige, maar nog
sterke hand van mijn vader in de mijne
voelde. 's-Avonds zaten we dan in het
kleine huisje rustig te schemeren, waar
bij het vaak gebeurde, dat moeder be
gon te zingen. Ze was te Melissant ge
boren, waar haar vader destijds zang-
school hield. Zodoende kon ze haast alle
Psalmen uit haar hoofd en tot in haar
hoge ouderdom had ze zulk een lieve
stem, dat het altijd weer ontroerde.
En 's-avonds, als we dan in de bed
stee gingen slapen, dekte moeder, voor
ze zelf naar bed ging, nog eens goed da
dekens achter de rug, precies zo, als
toen ik nog kind was. Zo op 57-jarige
leeftijd, leerde je het onschatbare geluk
steeds weer opnieuw beseffen, wat het
zeggen wil een goede moeder en vader
te hebben.
Op 22 Januari een week vóór de
ramp dus was vader 88 jaar gewor
den en 23 Januari gingen we 's-avonds
weg zonder te weten om elkaar hier
nooit meer te zien!
Moeder bracht ons tot de achterdeur,
nog een kus, nog een handdruk en op de
hoek van het slop zag ik ze met ha^r
keuvel wit aistekend tegen de groene
achterdeur ons staan na te wuiven. De
laatste maalwat een smart, wat
een schier onoverkomelijk leed!"
Zo zijn er veel gevallen geweest op
onze eilanden, waarin op onverwachte
en hartverscheurdende wijze de liefste
betrekkingen van elkaar werden losge
scheurd. Kinderen hun ouders en ouders
hun kinderen in de watersnood verlo
ren.
Als we nog een oude vader of een
oude moeder hebben, schrijver dezes
heeft ze helaas niet meer laten we
dat toch waarderen. Een kind, al heeft hij
of zij dan de middelbare leeftijd al over
schreden kan bij vader en moeder alles
kwijt. De wereld is zo hard en meedogen
loos, er komen zo talloos veel moeilijk
heden in het leven voor bij moeder
en vader kan men alles kwijt. Moeder
begrijpt moeder dekt haar oude jon
gen nog even goed toe, als toen hij
schoolkind was.
Ik heb wel eens gezegd, misschien
hebben de opstellers van de Catechismus
ook wel een oude vader of moeder ge
had. Hoe kernachtig wordt het in Zon
dag 39 uitgedrukt: „dat' ik met hun
zwakheid en gebreken geduld hebbe,
aangezien het Gode beUeft, ons door
hunne hand te regeren." Hoe jammer
dat het in de practijk van het leven
Vervolg pag. 2 Ie kolom
