Flakkee in de Provinciale Staten
Bladz. 2
„E IL A N D E N - NIE U W S"
Zaterdag 23 Juli ijij
VERVOLG SAMENVOEGING
FLAKKEESE GEMEENTEN
De landbouw wordt hier uitgeoefend
met gebruikmaking van de laatste re
sultaten van het wetenschappelijk on
derzoek en met behulp van de meest
moderne landbouwmethodes en machines
en behoeft voor die van geen ander land
ter wereld onder te doen.
De Middenstand heeft zich krachtig
ontwikkeld en vreest de concurrentie
van de stad niet.
Verschillende dorpen op dit eiland
moeten tot de mooiste van Zuid-Hol
land gerekend worden.
Reeds meer dan 40 jaar geleden Icwam
door onderlinge samenwerking de Dijk
ring tot stand, die thans nog aan an
dere streken ten voorbeeld wordt ge
steld.
De met elkander samenwerkende ge
meenten hebben in de laatste twintig
jaar waterleiding en electriciteitsbedrij-
ven gesticht, die zeer modern uitgerust
en financieel kern gezond zijn.
De diaconieën hebben gemeenschap
pelijk het prachtige ziekenhuis „Bethes-
da" gebouwd en breiden dit nog steeds
m.et nieuwe afdelingen uit, terwijl thans
de plannen voor een groot rusthuis wor
den uitgewerkt.
In Middelharnis, waar reeds een
R.H.B.S. en een Ambachtsschool stond,
werden in betrekkelijk korte tijd twee
ULO-scholen, in Sommelsdijk een Land-
bouwhuishoudschool en een Lagere
Landbouwschool opgericht.
In de oorlog werd te Middelharnis een
nieuwe gasfabriek gebouwd, terwijl in
het afgelopen jaar een combinatie van
gasbedrijven tot stand kwamen, de elec-
trificatie van Oost-Flakkee mogelijk
werd.
Door gemeenschappelijk overleg heb
ben deze kleine gemeenten grote pro
blemen opgelost en veel tot stand ge
bracht.
Op cultureel gebied kan gewezen
worden op het Wetenschappelijk Ge
nootschap en op het groot aantal zang
en muziekverenigingen, waarvan er ve
le in de hoogste afdeling uitkomen.
Doordat juist op G.O. zo sterk werd
gevoeld, dat in deze tijd een nauwe sa
menwerking van alle beschikbare krach
ten noodzakelijk is, werd de Flakkeese
Gemeenschap opgericht, waarin alle ge
meenten en andere publiek rechterlijke
lichamen en verenigingen deel hebben
genomen ter bestudering van de ge
meenschappelijke problemen.
Elke onbevooroordeelde bezoeker van
ons eiland is vol bewondering voor de
ze streek met haar zo aparte schoon
heid.
De Volkshogeschool organiseert elk
jaar voor een groot aantal buitenlandse
studenten excursies naar Flakkee ten
einde hen ,,het Nederlandse platteland
op zijn best" te laten zien. Het is wel
betreurenswaardig, dat dit alles ons
provinciaal bestuur tenenenmale ont
gaat en het zou wellicht voor de Volks
hogeschool aanbeveling verdienen in het
vervolg de deelnemers aan haar excur
sies ook eens dichter bij huis te zoeken.
Wanneer wij de grieven van G.S. even
nader bezien, dan blijkt aanstonds, dat
op zeer goedkope wijze typische na-oor-
logse moeilijkheden van algemeen ka
rakter aan Flakkee verweten worden,
terwijl wat veel erger is het falen van
G.S. zelf de kleine gemeenten in de
schoenen wordt geschoven.
Het requisitoir begint met de opmer
king, dat de omstandigheid, dat G.O. in
menig opzicht bij de ontwikkeling van
de latere tijd is ten achter gebleven
naar het oordeel van G.S. inderdaad
mede als gevolg van een gebrek aan
bestuurskracht „van de kleine gemeen
telijke eenheden" moet worden gezien.
Hier venvijt de grote pot aan het
kleine keteltje, dat het geen bestuurs
kracht heeft.
Het is toch immers niet voor betwis
ting vatbaar, dat de achterstand het
gevolg is van de omstandigheid, dat
dit eiland zo lange tijd van de rest van
Nederland afgesneden is geweest en nog
steeds is door de primitieve verbindin
gen. Deze verkeersbelemmeringen snoe
ren Flakkee de adem af en beletten de
verdere ontwikkeling.
De werkzaamheden van G.S. hebben
zich op dit terrein beperkt tot het aan
horen van de onophoudelijke klachten en
het instellen van commissies van on
derzoek, wier rapporten prompt in de
veilige beslotenheid van de archieven
werden opgeborgen.
Nog geen maand geleden hebben G.S.
zich met alle kracht verzet tegen het
toekennen van een kleine bijdrage in de
zware lasten, die het eiland elk jaar
voor de veerdiensten moet opbrengen
zulks onder het motief, dat 25% van
deze kosten voor de provincie niet te
dragen zou zijn, zodat het redelijk gc-
aclit werd, dat de volle last van moer
dan Vi millioen. per jaar door het be
trekkelijk kleine eiland opgebracht
wordt.
Wel zeer sterk steekt hiertegen af d^?
houding van het provinciaal bestuur
van Zeeland, dat onder veel moeilijker
omstandigheden millioenen besteedt voor
de instandhouding van haar veer
diensten.
Ook is het goed er in dit verband nog
eens op te wijzen, dat de zo belang
rijke veerverbinding tussen Flakkee en
Brabant geheel op initiatief van Flak
keese instanties tot stand is gelcoiiion
en door hen gefinancif^rd word.
Eerst thans na meer dan 15 jaar
heeft de provincie Zuid-Holland beslo
ten een bijdrage te verlenen in het o::-
derhoud van de desbetreffende hav2:\
Over de andere grieven most ik thar.;-
wel kort zijn.
Dat de politieverordening in 35 jaar
niet verbeterd behoeft te worden, pl?it
voor de rust van de bevolking, de kwa
liteit van het geleverde werk en do
zelfbeperking, die de plaatselijl<e over
heid zich heeft opgelegd.
De Regering, die in het meer dan lOn
jaar oude Burgerlijke Wetboek r.o-'
steeds de bepaling heeft gehandhaafd,
dat, .kerfstokken met hun dubbel ove.--
eenkomende in rechte geloof verdienen",
zal over dit argument van G.S. ve:--
moedelijk niet zo enthousiast zijn.
Dat op het eiland moeilijli; bevoegd^.-
leerkracliten te krijgen zijn, is een-
deels te wijten aan de slechte verbin
dingen, waardoor onderwijzers van el
ders welke geneigd zijn hierheen t-^
komen, anderdeels aan het zo onrede
lijk stelsel van de standplaatsaftro'.:,
waartegen het platteland al jaren lan?
een schier hopeloze strijd voert. Ail->
verzoeken om verbetering in de toestand
te krijg'en door het vestigen van een op
leiding voor onderwijzers te dezer plaat
se zijn tot nog toe door de Regering
steeds afgewezen.
Vele gemeenten hebben juist in ds
laatste jaren het kleuteronderwijs ge
moderniseerd, zodat niet juist is de be
wering, dat de inrichting van het kleu
teronderwijs verouderd is. Overigens lij
den onze universiteiten in nog veel ster
kere mate aan ditzelfde euvel.
De gemeenteraad van Middelharnis
zal wel met grote verbazing van de
plotselinge belangstelling van G.S.
voor het kleuteronderwijs kennis ne
men. Immers werd door G.S. omstreeks
1936 nog geëist de opheffing van de
gemeentelijke kleuterschool, omdat de
uitgaven hiervoor niet langer verant
woord werden geacht.
Voor de verkeersproblemen in do ker
nen is inderdaad in vele gevallen no.g
geen afdoende oplossing gevonden. Met
clit zelfde probleem v/orstelen overigens
ook de gemeentebesturen van Amster
dam en Londen zonder dat men daar
ooit op het idee is gekomen deze moei
lijkheden door een wijziging van de ge
meentegrenzen op te lossen.
Rondweg misleidend zijn de opmer
kingen betreffende de bouw-activiteit,
waarbij onder vermelding, dat in de pe
riode van 1920 tot 1945 per jaar slecht.'a
één woning ingevolge de woningwet ge
bouwd werd, de plaatselijke overheid
haar gebrek aan activiteit scherp
verweten.
In de periode 1920 tot 1945 nam de
bevolking van G.O. slechts onbeduidend
toe, tenAfijl het aantal woningen van
6342 met 17796 of 28% steeg.
Voor Ouddorp bedraagt deze stijging
44% en voor Middelharnis bijna 47'^;,
hoewel de bevolkingstoename in dezelf
de periode in de laatste gemeente
slechts ruim 10% bedroeg.
Hoewel de woningtoestanden dus reeds
zeer veel verbeterd zijn, hebben niette
min de gemeentebesturen na de bevrij
ding ervoor gevochten om nieuv/e wo
ningen te mogen bouwen.
G.S., die thans zo scherp de uiterma
te slechte woningtoestanden op Flak
kee aan de kaak stellen en de gemeen
tebesturen zulke fatale tekortkomingen
op dit punt verwijten, hebben niettemin
het bouwvolume voor dit eiland in 1949
bepaald op nihil.
De memorie wemelt verder van feite
lijke onjuistheden. Niet in 1937, doch
reeds in 1881 benoemde de gemeente
Middelharnis een bouwkundig opzichter,
terwijl vanaf die datum voortdurend
bekwame krachten in dienst zijn ge
weest tot zelfs in 1932 een Delfts inge
nieur als gemeente-architect benoemd
werd.
Er zou volgens het rapport tot kort
voor de oorlog op vrij willekeurige wijze
zijn gebouwd, doch het gehele nieuwe
gedeelte van Middelharnis, dat sedert
1920 werd bij gebouwd, is voor een plat-
In onze vorige nummers namen wij in
e:;tenso op de motie der Flakkeese Sta-
t;n.leden, het antwoord van Ged. Staten
liet verslag der Commissie uit de Sta
ten tot advies inzake de voordracht be
nevens het weerwoord van Ged. Staten.
Op Dinsdag 5 Juli j.l. kwam de gehele
aangelegenheid in openbare behandeling
Eerste spreker was de Heer Van Ens-
bcrgen (C.P.N.) Deze bepleitte in het
algemeen meer toezicht op de vervoers
maatschappijen, opdat geen grote win
sten gemaakt worden, terwijl anderzijds
dese maatschappijen ten koste van het
rii.bliek zich verrijken en niettemin niet
i:i de behoeften voorzien.
D?.arna was het woord aan de Heer
Vo der Brugge (A.R.).
Dor.e begon zijn teleurstelling uit te
r:-^re!:on over de wijze, waarop Ged. St.
iiitvooring hebben gegeven aan de in
December aangenomen motie.
Er is in het geheel niet gebleken, dat
het College gebruik heeft gemaakt van
de kennis, die zij door persoonlijlc be
zoek van het eiland heeft, terwijl zij
evenmin de adressen van Kamer van
ÏCooyhandel en gemeenten heeft geme-
i.iorecrd, zodat de Staten niet worden
voorbereid op de grote beslissingen, die
i:i de naaste toekomst ten behoeve van
i-st eiland genomen moeten worden.
Het College heeft naar zijn eigen
vv'oorden zich niet beraden over de wen
selijkheid en noodzakelijkheid, doch een
afwijzend standpunt ingenomen op
r^rond van de finantiele toestand der
provincie.
Spr. noemde dit standpunt onjuist.
'Ten heeft zich eerst af te vragen wat
r.o taak der provincie is, om daarna te
overwegen of er geldmiddelen aanwezig
::ijn. Bij andere onderwerpen is dit ook
"^.r:^mer gebeurd. Het wegennet is een
'i.or eerste taken der provincie, omdat
d't de economische ontwikkeling bevor
dert en de werkloosheid doet afnemen.
De finantiele toestand laat ook ruim-
to voor een andere beschouwing dan die
v^.r. G.S. In drie jaar tijd is de wegen
reserve gebracht van ruim een millioen
op bijna zes milloen gulden.
Aan de hand van de Kamerverslagen
werd uiteengezet, dat hoe langer hoe
meer de gedachte veld wint, dat een
veer is een onderbroken Weg. Daarom
stemde de Kamer af een voorstel op de
gratisveren in Zeeland een kleine tariefs
heffing in te voeren. Ook de ponten bij
Velsen en Zaandam vervoeren gratis.
De bedrijven op Flakkee worden extra
zwaar belast door de hoge tarieven. Een
vervoersonderneming betaalt per jaar
.f 20.000 veergelden, kleine vrachtrijders
3000.— enz.
Het is een kwestie van rechtvaardig
heid en wenselijkheid de Flakkeese las
ten mede te doen betalen door andere
delen van provincie en land. Ongetwij
feld is dit niet alleen een taak voor de
Provincie, doch Provincie en Rijk zullen
samen moeten spreken. Om te komen
van praten tot daden, diende de Heer
Van der Brugge daarop zijn voorstel in,
zoals we dit in ons vorig nummer op
namen.
Volgende spreker was de Heer Van
telandsgemeente subliem.
Ik vraag mij voorts af waar de 12
voetbalclubs op Flakkee toch spelen, nu
volgens G.S. in geen enkele gemeente
een sportveld ligt.
Onwaardig is het gemak, waarmede
het gebrek aan onderhoud van stra
ten en havens aan de gemeentebesturen
wordt verweten, nu in vele gevallen
door onthouding van de vereiste goed
keuring of door het jaren lang in studie
nemen van plannen, verbetering onmo
gelijk gemaakt vt'erd.
Ik kan helaas niet op elk punt in
gaan, daar ik reeds te uitvoerig geweest
ben, maar ik hoop, dat de gemeentera
den dit wel zullen dóen.
G.S. hebben niet alleen ons eiland,
maar de gehele zaak van de democratie
een slechte dienst bewezen door met
een dergelijk oppervlakkig en beuzel-
achtig stuk te willen motiveren een zo
diep ingrijpen in de vrijheid der mensen
om te wonen en gelukkig te zijn op door
hen zelf verkozen wijze in hun eigen
en door hen zelf bestuurde gemeen
schappen.
Mr L. J. DEN HOLLANDER.
Middell^arnis, Juli 1949.
Dijk (S.D.A.P.). Deze wees ook op ds
buitengewone ongunstige ligging var
Flakkee, die men alleen als bewonei
goed kan ondervinden. Tariefsverlaojni
is geen blijvende oplossing. Alleen eer
vaste verbinding kan Flakkee in.schak(;
len in het verkeer en het economise!
leven.
Ook het Rijk zal daarvoor inge.scl
keld moeten worden.
Hierna voerde de Heer Spronkers (p
V.D.A.) het woord.
Deze spreker vestigde er de aandacli
op, dat het voorstel niet de uiteindelijlii
oplossing van het Flakkeese probleem
gaf.
Zijn fractie was er niet van overtuigi
dat hier alleen een taak voor de pro.
vincie lag. Hier ligt zeker een Rijks,
taak. Daarom kan het eiland niet spie
ken van een recht tegenover de provin-
cie. Door nu te gaan subsidieren erkent
de provincie hier een taak te hebben.
Dit zal eventuele onderhandelingen met
het Rijk zeer hinderen. Bovendien rijsl
de vraag of de veerdienst niet de kurk
is, waarop de R.T.M, drijft, zodat zon
der subsidie toch tot tariefsverlaging
zou kunnen worden overgegaan. Spr
kers fractie zal daarom tegen het ing
diende voorstel stemmen.
De Heer Kranenburg (C.H.) stond
namens zijn fractie sympathiek tegen.
over het voorstel Van der Brugge. In.
derdaad hebben we te doen met een zeer
afgelegen deel der provincie. Aanwijs
baar de zware extra-lasten, die de be
drijven en bevolking daar heeft. Het is
altijd nog onbegrijpelijk dat de Provin
cie, die zulke grote kapitalen in de R.
T.M. heeft in het bestuur geen enkel»
zeggenschap heeft. Subsidiering zou dit
zeker mogelijk maken. Sprekers fractie
zal het voorstel gaarne steunen.
Daarna voerde als derde spreker van
de P.V.D.A. het woord Dr. Van Praag,
Ook deze was er van overtuigd, dat
Flakkee uit zijn isolement moet worden
verlost op een andere wijze, dan dit
thans gebeurt. Hij sloot zich aan bij zijn
partijgenoot Spronkers en noemde het
voorstel niet de oplossing. Door het
voorstel spreken we uit voor een
paald gedeelte verplichtingen te hebben
jegens een vaste verbinding, die mede
tot de taak van het Rijk behoort.
Hij zou daarom eveneens tegen hel
voorstel stemmen, doch wilde mede na
mens de Heer Van Dijk een motie in
dienen, waarin de Staten zich uitspra
ken voor een directe samenspreking tus
sen Prov. en Rijk inzake de totstand
koming van een vaste oeververbinding.
Daarna was het woord aan het Col
lege van Ged. Staten bij monde van Mr
Bolsius (K.V.P.). Deze verdedigde hel
standpunt van G.S. in verband met d(
grote finantiele lasten, waarvoor di
provincie nog komt te staan. Hij noem
de o.a. het wegenplan en de bouw van
een nieuw provinciehuis. Bovendien zijn
de consequenties van het voorstel niet
te overzien. We weten niet de bedrijfs
resultaten van de veerdiensten. Verla
ging van de tarieven, zal het verkeer
doen toenemen. Daardoor zullen de
diensten nog meer overbelast worden,
zodat de klachten over wachttijden nog
zullen toenemen. Bovendien zal de sub
sidie de totstandkoming van een vaste
oeververbinding vertragen, omdat Flak
kee dan voorlopig weer geholpen is.
Alle krachten moeten worden samen
getrokken op een vaste verbinding.
Daarom was het College tegen liet
voorstel-Van der Brugge, doch stemde
in met de motie Van Praag.
De Heer Van der Brugge is daarop
nader op de gemaakte bedenkingen in
gegaan.
Hij betoogde, dat de noodzakelijkheid
van een vaste oeververbinding onverkort
blijft bestaan. Zijn voorstel is uitslui
tend geboren uit de overtuiging, da!
Flakkee de extra-verkeersbelasting niet
alleen mag dragen tot dat de brug er is.
Is er iemand bereid, aldus spr. om te
zeggen wanneer de vaste oeververbin
ding er komen zal. Wanneer dit niet
kan, dan dient Rijk en Provincie de
eilandbevolking tegemoet te komen, ter
wijl het tevens een aansporing is spoed
te betrachten met de vaste verbinding,
Inderdaad heeft ook het Rijk een taak-
waarom spreker in zijn voorstel in al
gemene zin het voeren van besprekin
gen heeft genoemd, waaronder ook die
met het Rijk zijn bedoeld. De Provincie
heeft het initiatief te nemen en zelf c^J
daad te stellen. Dit initiatief heeft zij
ook genomen door een ,,brugcommissie"
in te stellen. Dat door de subsidie par
ticuliere winsten worden bevorderd bf
strijdt spr. G.S. hebben zelfs niet
moeite genomen met de maatschappij*'
