kent Qij QoeReeo
oveRflakkee?
■■p
AAL
or-
ring,
Zn.
CHR. WEEKBLAD OP GEREFORMEERDEN GRONDSLAG
VOOR DE ZÜID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
verbetejsd maar xog
r
DE VISBANK TE
HERKINGEN
u
en me
lend le-
dbegin-
.35
.80
.75
vooir
enedeir
tingeni
Sea
oteerd
onger-
aUe
rradig
Tonge
IharnJs:
gegil
gepro-
r niet
t haar-
door
tegen
e zeg-
n zich
r toch
t iets
oorge-
elaat.
andel-
meer.
jn be
ad ik
over-
alles.
alles
ekend
Bureau: Prins Hendrikstraat 122o
Middelhamis, Telef. 17, Giro 167930
Postbox 8. Telefoon Drukkerij 19
WOENSDAG 29 JUNI 1949 21ste JAARGANG No. 1831
Abonnementsprijs 1.50 p. kwartaal
Advertentieprijs 12 et. p. millimeter.
Bij contract speciaal tarief.
II.
Zagen wij in ons vorig schrijven over
bovengenoemd onderwerp hetgeen Oolt-
gensplaat te zien gaf, thans willen wij
de aandacht vestigen op het dorp Oude
Tonge.
Wie dit dorp bezocht op Vrgdag, treft
daar op de beurs een bonte menigte van
zakenlieden en een levendig handels
verkeer.
Komende van de richting Nieuwe Ton
ge ziet men vanuit de verte drie gebou
wen welke domineren over de_ omgeving,
respectievelijk de koremnolen van van
Schelven, de R.K. Kerkjnet haar spitse
toren en de Ned. Herv. Kerk met toren.
Achter de molen van v. Schelven ziet
men een restant van een voormalige ko
renmolen, welke gedeeltelijk door brand
verwoest werd en nu de vorm heeft van
een peperbus.
De molen van v.Schelven heeft het
volgende opschrift: Den eersten steen
is Gelegt door Abraham Comelisse
Noorthoeve op den 25 Juny Anno 1748.
De eigenaar van deze molen was zo
welwillend ons dit gebouw van binnen te
laten zien, van de vloer tot in de kap.
Het is de moeite van een beklimming
waard om de massieve constructie van
dit gebouw te zien en wij betreuren het
dat bij de komende electrificatie van
Oost-Flakkee, de ranke wieken niet
meer zullen draaien, omdat een electro
motor de taak daarvan zal overnemen.
Even voorbij deze molen ziet men, be
neden de Molendijk, een gebouw dat
voorheen dienst deed als O.L. School.
Dit gebouw wordt thans gebruikt voor
vergaderingen en diverse doeleinden en
ziet er zeer onoog'lijk uit.
In de Nieuwstraat staat de R.K. Kerk,
welke in 1898 in gebruik werd genomen
en gewtjd aan „Onze lieve Vrouwe he
melvaart." Zowel in- als uitwendig is
dit een schoon gebouw.
Voorheen stond de R.K. kerk aan de
Achterweg. De voormalige kerkingang
is nog zichtbaar. De eerste Pastoor van
Oude Tonge was Ploris v. d. Tol, in het
jaar 1504.
Achter de R.K. kerk staat, aan de
Achterweg, de Parochie-school. De Ned.
Herv. Kerk werd oorspronkelijk gewijd
aan de H. Maagd Maria.
Het is niet zeker wanneer met de
bouw van deze kerk werd begonnen, of
wanneer deze werd voltooid. Op een (nu
verwijderde) grafsteen in de kerk kwam
het jaartal 1492 voor. Thans komt nog
op een, tegenover de ingang liggende
grafsteen het jaartal 1502 voor.
De eerste Predikant was Johannis
Hortius, welke van 1575 tot 1582 daar
heeft dienst gedaan.
Op een aangebouwd portaal, 't welk
een zeer schone vorm heeft, staat te le
zen: „De eerste steen van dit portaal is
gelegd in 1742.
H^t ruime kerkgebouw heeft plm. 800
zitplaatsen. Een drietal lampenkronen
van geel koper zijn een sieraad. Twee
^-dezer lampenkronen hebben bovenin
schildjes, met de volgende opschriften:
I.
St. Joris wiert eer hier geëert,
Door keizers previlegij;
Maar Hollands reght, dat 't quaat
omkeert
Der Graaflyckheits coUegy.
II.
Heeft op 't request, haar aangeboon
(Waar aan ook was geheven
Der Gildebroeders hant en loon.)
Dit Apostll gegeven.
III.
Dees overdraghte zij valijt
Op d' Oude Tongsche kerck„
Waarvoor g' hier siet, ('t geen
pausdom spijt)
Dees kroon van koperwerk.
A. van Halen. V. D. M.
H. L.
Wanneer St. Joris pijl
en boge was gebroken,
Lag St. Sebastiaan
haast in het stof gedoken;
En vont zich haast ontset
van schutters en geweer,
Die doelden na het wit
en schoten 't sijnen eer.
II.
Want 't zijn de Gildebroers,
die 't regt met al de landen.
Op haar Leeraars versoek,
gaan stellen in de handen
Van 'd Oude Tongsche kerk;
daarvan zy een bewijs
Dees opgehangen kroon,
tot haren roem en prijs.
III.
Gans lofltjk is dees daad;
dus volck en overheden,
Tot heylsamer gebruick
't verguiste geit besteden.
Hierom was een request
van haar gepresenteerd
Aan Hollands Graaflijckheid,
die hierin consenteert.
D. gmout.
Tegenover de kansel bevindt zich het
orgel, hetwelk met een twintigtal regis
ters, twee klavieren en een vrijpedaal
is uitgevoerd en een mooie klanknuan
cering heeft. Bij het bezichtigen van dit
instrument was men zo welwillend om
het ons te laten bespelen.
In de portalen van de kerk liggen
nog verschillende grafzerken met duide
lijk leesbare opschriften en sierlijke fi
guren.
Aan de scheefgezakte muurgedeelten
is te zien dat de tand des tijds ook aan
dit hechte bouwwerk knaagt.
De zware vierkante toren welke aan
het westelijk deel van de kerk grenst
had voorheen een mooie koepel, met
uurwerk en wijzers. In 1812 werd deze
koepel op bevel van het Franse bestuur
afgebroken.
Ook hier roofden de Duitsers de to
renklokken, doch op de eerste jaardag
van Koningin Juliana werden twee nieu
we klokken aangebracht, de grote klok.
heet Juliana en de kleine klok werd
Wilhelmina genaamd.
Het gebouw 't welk thans als P.T.T.
NIWl' GUNSTIG.
Tijdens een lunch gegeven door de
Ned. Kamer van Koophandel in België
en Luxemburg heeft minister van den
Brink een en ander medegedeeld over
het herstel in Nederland. Wij ontlenen
er het volgende aan.
In 1945 bedroeg het peil van de indus
triële productie nauwelijks 50% van het
vooroorlogse peil. In 1948 bedroeg dit
reeds 113% en in het eerste halfjaar
van 1949 heeft men reeds 120% bereikt.
De landbouwproductie ligt nog steeds
beneden de 100%.
De" uitvoer naar de waarde bedroeg
in 1948 twee en een half maal de voor
oorlogse waarde.
De uitvoer was in 1948 55% hoger
dan in 1947.
De koopvaardij vloot heeft vrijwel
haar vooroorlogse capaciteit bereikt.
Sprekende over de handelsbetrekkin
gen tussen Nederland en België noemde
de minister de volgende getallen. België
exporteerde naar Nederland in 1946 voor
300 millioen gulden en in 1948 voor een
waarde van 730 millioen gulden.
Voor de export van Nederland naar
België waren de bedragen in 1946 170
millioen gulden en in 1948 420 millioen
gulden. In totaal was de export van
België naar Nederland over het tijdvak
19461948 1% milliard gulden en van
Nederland naar België 880 millioen
gulden.
Ook het dekkingscijfer van de invoer
door de uitvoer is veel verbeterd. Be
droeg dit in 1947 slechts 43%, in 1948
was het gestegen tot 54% "en over de
eerste vier maanden van dit jaar was
het opgelopen tot 62%. Ben aanzienlijke
verbetering, maar toch is onze handels
balans nog zeer passief.
Dat is een bedenkelijk verschijnsel.
Trouwens ook voor de oorlog had ons
land een passieve handelsbalans. In die
tijd was dat niet zo heel erg, omdat al-
kantoor in gebruik is, was voorheen een
gemeenteschool.
Aan de tegenoverzijde van het P.T.T.
kantoor is een nieuwe industrie verre
zen, nl. de Bedden- en Matrassenfabriek
van de fa. Kosten.
Op de Kaai vindt men het mooie Raad
huis met zijn fraaie gevel, waar in de
top het wapen van Oude Tonge is te
zien. Een sierlijk torentje prijkt boven
dit gebouw 't welk in 1742 werd opge
trokken.
Thans is men bezig om dit gebouw
van binnen doelmatig in te richten en te
schilderen.
De kom van de haven ligt in de nabij
heid van het Raadhuis. Hierom heen
ziet men afwisselend oude en nieuwe
gebouwen.
De haven loopt met grillige bochten
naar de Krammer en is bij lage water
stand niet bevaarbaar.
Omdat de Duitsers de sluis van de
haven vernielden werden de omwonen
den van de havenkom genoodzaakt, bij
hoge waterstanden, vloedplanken aan te
brengen ter voorkoming van het binnen
stromen van water in hunne woningen.
Oude Tonge is ook een gasfabriek
rijk, welke (tot heden) aan een vijftal
gemeenten gas levert.
Het oude karakter van dit dorp gaat
langzamerhand verloren door de vele
moderne woningen' en zaken welke men
er aantreft.
Voor het tegenwoordige verkeer is de
Molendijk veel te smal. Wellicht zal er
in de toekomst voor het doorgaand ver
keer naar andere wegen worden gezocht.
De sporen van de vernielingen door
de bezetters zijn in deze gemeente en
omgevingp nog duidelijk waarneembaar,
zo zijn bv. de schone bomen langs de
dgken allen weg, terwijl de landerijen
door inundatie zeer veel geleden hebben,
doch ook hier bespeurt men de Oud
Hollandse geest, Ende Dessepareert
niet!
Melden wij tenslotte nog de jaren
waarin Oude Tonge werd geteisterd door
watersnoden, 1477, 1530, 1682 en 1825,
terwtjl in 1647 een hevige brand veel in
de as heeft gelegd.
Volgende keer iets over een ander
dorp.
Morgen, Woensdag, is Prins
Bemhard jarig. Overal in het
land zal onze driehleur wapperen
en alom, zal oranje o} een anjer
worden gedragen.
Gode geve, dat onze beminde
Prins, als Echtgenoot en [Raads
man van onze geliefde Koningin
aan Haar zijde Zijn invloedrijke
positie tot in lengte van dagen
mag vervullen.
Leve Prins Bemhard 1 Heil ons
Koninklijh Huis 1
De oude toren van Oosfcerland, een
der weinige torens op Duiveland die de
oorlog hebben overleefd maar toch
zwaar werd beschadigd, wordt thans
gerestaureerd.
lerlei baten ons land binnenkwamen
vooral in de vorm van buitenlandse be
leggingen.
Thans zijn die bronnen opgedroogd,
vandaar dat een passieve handelsbalans
nu veel funester is voor ons land dan
in die tgd.
Hoezeer er ook verbetering is inge
treden, toch is de toestand nog 'lang
niet bevredigend.
Op iedere 100 die van onze middelen
afvloeien naar het buitenland komen
maar 62.terug uit hoofde van onze
uitvoer.
Dat komt neer op een gestadige ach
teruitgang van onze financiële positie, al
moet men er wel rekening mee houden,
dat bij de invoer ook kapitaalgoederen
betrokken zijn.
Versterking van onze uitvoer is en
blijft gebiedende -eis! Het dekkingsper
centage van de invoer door de uitvoer
is een barometer, die aangeeft de toe
stand van onze financiën en het moet
gezegd, hoewel verbeterd Is de stand
nog alles behalve gunstig te noemen.
Tf30 MILLIOEN SCHAPEN OP DE
WERELD
30 millioen minder dan vóór de oorlog.
Blijkens een statistiek van het „Ü.S.
Office of Foreign Agricultural Relati
ons,'"' het Amerikaanse instituut, voor
de behartiging van landbouwbelangen in
het buitenland, waren er in het begin
van 1949 720 millioen schapen in de we
reld. Dat wil zeggen 5 millioen meer
dan 1948, maar 20 millioen minder dan
het gemiddelde van de vooroorlogse ja
ren, dat 740 millioen bedroeg.
In de meeste wol-producerende landen
konden de kudden worden uitgebreid als
gevolg van de hogere opbrengsten.
------O------
1 JULI AANSTAANDE BEGINT
HET NIEUWE KWARTAAL.
ABONNEERT U HEDEN.
De visbank, die In de laatste storm
wel-wankelde, maar nog niet van be
zwijken wist, zal weer gauw door de
ouden van dagen in gebruik kunnen
worden genomen.
Op één der zuilen is nu een inscriptie
aangebracht: „Anno 1603 gerestaureerd
1949."
Over vier jaar viert deze vluchtheu-
vel Voor de ouden van dagen daar
echter iedereen eens onder vertoeft
zijn 350-jarig bestaan.
Wat een tijd.
Wie zal zeggen hoeveel pakjes pruim
tabak er al niet hier in de vorm van
bruin sap aan de straatstenen zijn toe
vertrouwd. Wat is er onder deze vis
bank al niet af gepraat ten goede en ten
kwade.
De Visbank is een antiek stuk werk,
waarvan bij het bezoek van het Prin
selijk Paar aan ons eiland de Prins zeer
veel notitie nam. Het is goed dat deze
wordt gerestaureerd en alzo voor het
nageslacht wordt bewaard.
KNAAPJE STIKTE DOOR
KIEZELSTEEN
Terwijl de 1%-jarige Reinier van der
Plas zich Zaterdagmiddag met zijn va
der in de tuin achter de woning aan
de Burgemeester de Jonghkade te Maas
sluis bevond, stak hij onopgemerkt een
kiezelsteen in zijn mondje. De steen
schoot in het keelgat van het jongetje,
waardoor het stikte, zodat de ontboden
geneesheer slecht de dood kon consta
teren.
In de buUrt van het voormalige con
centratiekamp Vught heeft men Zater
dagmiddag bij het aanleggen van eén
gasleiding een aantal stoffelijke resten
gevonden, vermoedelijk van slachtoffers
der Duitse terreur.
