i zonder kerk
De Ned. Herv. Kerk te Middelkarnis
door brand verwoest
I Cen gemeente
De gehele
Fiakkeese
Brandweer
in actie.
eiimideh-iiieui/s
Bureau: Prins Hendrikstraat 122c
Middelhamis, Telef. 17, Giro 167930
Postbox S. Telefoon Drukkerij 19
CHR. WEEKBLAD OP GEREFORMEERDEN GRONDSLAG
voor de ZUID-HOLLANDSCHE en ZEEUWSCHE EILANDEN
WOENSDAG 5 JANUARI 1949 21ste JAARGANG No. 1783
Abonnementsprijs 1.50 p. kwartaal
Advertentieprijs 12 et. p. millimeter.
Bij contract speciaal tarief.
De Ned. Hervormde en de burgerlijke
^emeente^van Middelhamis werd vorige
|veek wel'zeer zwaar getroffen: in tv/ce
'fin n tijds lag de mooie ruime kerk, wat
ie", ens een historisch bouwwerk was, in
puin. I
„Zelden zal een kerkelijke gemeente
mder die omstandigheden Oudejaars-
ivond hebben gevierd, daar het wegster
vend jaar een kostelijk Godshuis mee
nam", aldus begon de pastor loei, de
jWelEerw. Heer Ds H. Goedhardt zijn
udejaarspreek in de grote kerk te Som-
elsdijk, die welwillend tot het houden
Ier godsdienstoefeningen is afgestaan.
Wat moet er in het hart van dien
eraar, die nauwelijks twee maanden
,an zijn gemeente verbonden is.'en in de
Iharten van de leden en meelevenden zijn
lomgegaan, toen ze Vrijdagavond te gast
(waren in het naburige Sommelsdgk, als
leen gemeente zonder kerk. Predikt de
Oudejaarsavond ons altijd de vergan
kelijkheid, door het verlies van zulk een
kostelijk bezit is de vergankelijkheid van
al het aaaise, ons wel aanschouwelijk
voor ogen gesteld.
Terecht werd echter door Ds Goed-
fhart in de voorrede van zijn predikatie
iopgemerkt, dat het Huis des Heeren te
^Middelhamis nu wel weg was, maar dat
jhet Woord des Heeren blijft tot in ,eeu-
igheid. De kanselbijbel, die uit de vlam-
■men gered kon worden, was daar een
jsprekend symbool van. „Het Huis des
!eeren mag ondergaan" aldus Ds Goed
hart, „bergen mogen wijken, heuvelen
ankelen, maar het Verbond Mijns vre-
des blijft tót in der eeuwigheid.
Daarheen wees de prediker zijn gehoor
■jmet Oudejaarsavond, niet om in het
^aardse, het onbestendige te blijven han-
Igen, maar heenwijzend naar datgene, dat
leen bestendig wezen heeft en de tijd en
|de eeuwigheid verduurt. De tekst was
luit Ps. 90 13, 15, 16 en 17^ waarbij
iz.Eerw. sprak ten Ie van de klacht, 2e
Ivan de bede en 3e van de hoop in nood.
sDie hoop alleen... doet leven, want im-
Imers wordt de Kerk in hope zalig. Al
iklonk de zang dan treurig door de ge-
I welven:
Uw heiligdom is door het vuur
verteerd.
Niets heeft zijn glans door 't woên
des gloeds beveiligd.
Uw schoon paleis. Uw woning is
ontheiligd.
Ten gronde toe in puin en as
verteerd,
|dan zingt de Kerk ook:
Gij evenwel. Gij blijft dezelfd',
o Heer!
of, om het met de onberijmde Psalm te
zeggen: „Evenwel is God mijn Koning
van ouds af, die verlossingen werkt in
het midden der aarde."
Staat men dan ook voor grote moei
lijkheden bij het kerkewerk te Middel
hamis, indien zoals door Ds Goedhart
werd- gezegd, de kudde dichter bij de
grote Herder der schapen mocht worden
gebracht, indien van al het aardse
wordt óf gezien en op Hem alleen de ho
pe -gesteld, zou de ramp nog heilzaam
kunnen zijn. Is de Ned. Herv. Gemeente
van Middelhamis dan al niet in een
eigen overkoepelende kerk bijeen, de
overkoepeling van de gunste Gods zou
het grootste zijn.
Eenmaal toch zullen alle kerken ver
branden. Maar de Kerk, de Kerk des
K:aren zal blijven, de poorten der hel
zullen haar niet overweldigen. Zions'
groten Koning feal, wat er ook gebeure,
voor die Kerk in staan. Dat is troost.
Hier zal die Kerk een „strijdende" Kerk
blijven, maar ze heeft één voorrecht, de
Kerk des Heeren heeft met een over
wonnen vijand te doen. Christus, de Ko
ning der Kerk heeft overwonnen, en Hij
zal eenmaal die strijdende Kerk triom
fantelijk overbrengen in de triumpheren-
de Kerk. Daar zal geen strijd en moeite
meer zijn, geen vlam zal ze aanroeren,
dan alleen de vlammen der liefde, die
geen wateren kunnen uitblussen, waar
door zij de eeuwige hallels uitjubelen:
Gij hebt ons Gode gekocht, met Uw dier
baar bloed.
In onze üorige editie konden wi/ nog juist voor het afdrukken
vermelden, dal de Ned. Herv. Kerk, naast het Gemeentehuis
het mooiste histonsche monument van de gemeente Middelhamis,
is afgebrand. Het verloop van deze geweldige hrand, die zo
snel om zich heen greep, dat in twee uren iijds dit monumen
tale gehouw geheel in de as werd gelegd, laten wij hieronder
volgen.
Donderdagmorgen 30 December om
streeks 10 uur, ging de roep door het
dorp: „het koor van de kerk staat, in
brand." Wij spoedden ons er ijlings heen
en toen bleek, dat uit het koor een ge
weldige rookmassa naar buiten kwam.
Die rook, die in het begin in een dunne
sliert naar /buiten kwam had de aan
dacht getrokken van enige gemeente
werklieden, van de visventer J. Witte-
koek en Mevr. Deenik, terwijl de heer
H. Peeman direct de opperbrandmesster
dhr Timmers waarschuwde. Orndat de
sleutel van het koor niet aanstonds
voorhanden was, nam een timmermans-
knecht van de heer Kroos het initiatief
om de deur open te rammen, waarna
men de drie voorhanden zijnde snel-
De vlammen sloegen toen reeds door de
lei en-bedekking heen. Het valt te begrij-
pe.!i, dat dit een zeer moailijk blussings-
werk was, daar het vuur onder de leien
woedde, waar men zeer moeilijk bij kon
komen. -Het koor bleek dan ook om 11
uur^ reeds verloren.
De gehele Flak-
keese brar.dweer
was gealarmeerd,
die successievelijk
op het toneel van
de brand arriveer
de. Het werd een
wirwar van slan-
gen en de water-
'stralen die zich op het brandende
kerkgebouw richtten, waren niet meer
Ue lelie brand ia de tistoriscLe kerk te Mi<ïtïelïiai.-iis.
brandblusapparaten in een hoelc van het
koor, waar de vuui'haard zich bevond,
ledigde. Het liet zich toen nog niet zo
ernstig aanzien.
Intussen was de brandweer in actie
gekomen, die op de nortonpomp bij het
postkantoor in een minimum van tijd
water had. Ook personen die niet bij de
brandweer behoorden hielpen met man
en macht slangen uitrollen en sleepten
ladders aan. Geweldige rookvlammen
stegen nu uit het dak van het koor,
waaruit bleek, dat de vuurhaard zich
niet beneden, maar iri de geheel van
hout gemaakte koepel en het plafond
bevond. Het vuur greep direct zo om
zich heen, dat men even over half elf
de vlammen binnen het koor kon horen
knetteren. Binnen in het koor scheen
de brandweer niets meer te kimnen
doen, zodat men zich geheel op het dait
concentreerde.
De brandweerlieden begonnen gaten
in het dak te hakken om daardoor de
stralen water naar binnen te werpen.
VERLIEZEN IN INBONESIE
66 gesneuveld, 172 gewond.
Officieel wordt medegedeeld, dat sinds
het begin van de actie in Indonesië vol
gens tot dusverre ontvangen berichten
66 militairen sneuvelden en 172 militai
ren gewond werden.
te tellen. Dit was nodig ook, want het
bleek nu, *dat ook de koepel iri de kerk
en het plafond in brand stond.
Tussen het koor en de kerk staat wel
een afscheidingsmuur, maar de koepel
van het koor loopt boven deze muur
in de kerk over en vormt als 't ware
een tunnel, waardoor de vlammen zich
aan de zoldering en het plafond gemak
kelijk konden meedelen. Bovendien zorg
de de wind voor do nodige trek, de ver
plaatsing van het vuur ging daarom
ook zo snel, omdat (naar men ons van
bevoegde zijde meedeelde) de koepel van
de kerl> 'was afgedekt met een laag
rubböroid.
De kerkvoogd A. v. d. Nieuwendijk
die met -enige anderen door de ijzeren
deur in de toren, ter hoogte van de
zoldei-ing- een kijkje ging nemen, kwam
alras tot de ontdekking, dat het een ho
peloze zaak was en ook de kerk was
verloren. De vlanamen loeiden door-het
gehele bovengedeelte van de kerk.
De brandweermannen wierpen hun
stralen door de dakkapellen en hakten
zoveel mogelijk gaten, maai' de toestand
werd steeds hachelijker. Het koor was
om half twaalf al gedeeltelijk ingestort
en men vreesde, zelfs dat ook dé toren
er aan zou gaan. Hier werden dan ook
alle krachten op geconcentreerd. De
brandweermannen Wijnhof en G. de Ko
ning hadden daarbij de leiding. Zowel
aan de Zuid als aan de Noordkant werk
te men met vele stralen, om te toren te
behouden waarin men gelukkig is ge~
Het olussingswerL
slaagd. Dat dit een levensgevaarlijk werk
was, valt te begrijpen. De brandweer
mannen rnoesten, staanèe in de dakgoot
te midden van grote rookkolommen on
der vallende stukken brandend hout,
naar beneden suizende leien hun werk
verrichten. Dat er geen ongelukken bij
gebeurd zijn, heeft ons zeer verwonderd.
Op slappe ladders, soms met 3 man, waar
over bovendien zware slangen hingen,
m.ag hej: verwondering wekken, dat alles
zo is afgelopen.
Om 12 uur Vielen gedeelten van het
kerkdak ineen. De vele stralen die nu
in het brandende gebouv/ zelf konden
worden geworpen, deed het vuur spoedig
kalmeren. Het mooie kerkgebouw, zoals
het tot Donderdagmorgen een sieraad
was van dé geineente, was een trooste
loze puinhoop geworden. Alleen de toren
stond fier overeind en het uui-werk
draaide gestaag voort.
Het mag gezegd worden, dat de brand
weerlieden van alle corpsen gedaan heb
ben wat zij konden. Er i? hard gewerkt;
helaas kan alleen de toren worden be
houden.
Het archief gered.
Het kerkarchief, dat zich in het koor
bevond, kon gelukkig gered worden. Ook
een gedeelte van de kerkbanken en eni
ge eigendommen van verschillende ver
enigingen. Van het mooie orgel trachtte
men enige pijpen te halen, maar door de
geweldige rook moest men "de kerk ont
vluchten. De kanselbijbel is eveneens
gered.
De gebeeldhouwde leuning.
Het antieke stuk aan de preekstoel,
de gebeeldhouwde leuning, welke ook bij
de vorige brand in 1904.kon worden ge
red, is nu weer behouden geworden. Dit
kunstige snijwerk is in 1794 gema9,kt
door Aren Mannusz Wafelbakker, stuur
man te Middelhamis, die met een ge
woon kaakmes een prachtig houten ka
beltouw sneed, waarvan kenners be
weerden dat het mooier was dan een
zelfde kabel van een beeldhouwer.
De oorzaak van de brand.
Omtrent de oorzaak van de brand tast
men volkomen in het duister. Men heeft
eerst gemeend dat het kortsluiting was,
doch dit moet volgens deskundigen uit
gesloten worden geacht. De avond te vo
ren is door een Zangvereniging een re
petitie gehouden en werd nog gedacht
aan een weggeworpen brandende lucifer
of sigaret, maar dan had dit de gehele
nacht moeten smeulen, 's Morgens een
uur te voren was men nog in het koor
geweest. Een kachel stond er te bran
den, maar daardoor is de brand niet
ontstaan. Zoals gemeld, is door snel
blussers het vuur beneden geblust en
men meende eerst dat het daar
mee afgelopen zou zijn, maar op onbe
grijpelijke wijze zat de vuurhaard toen
reeds in het dak. Door de Officier van
Justitie zijn verschillende personen ge
hoord, maar zonder resultaat. De oor
zaak zal men v^/'aarschijnlijk wel nooit
te weten komen.
Verzekering dekt de schade.
De kerk was verzekerd bij de Utrecht
se Algemene tot een bedrag van
Vervolg pag. 2 Ie kolom onderaan.
Bladz. 3
lis het be-
p het in de
kene op 25
- der gasbe-
m raa'dslld
ord dat er
Tonge zijn
il eens wat
1, dat door
in overleg
)t het uit-
:id. Ook is
lade en de
Overigens
rdelijkheid
;ze gezegd
antwoord
diplomatie
ak op, dat
l behoefde
1 zaken er
het beter
net Burg.
concessies
f aan ge-
gedurende
discussie
nog een
ide Scliool
ikele din-
isting
eld deze
-rgadering
over het
gemeen-
•ing.
ONDER
n werden
gen in de
het ge-
iikte van
n vonden
Isbestui^r
gedaan
-.volg van
dat men
it de er-
is. En
Ibewuste
isultaten.
r wanor-
sn goed-
iweerlïe-
waagden
was en
laal.
mening,
uitruk
te plaats
te werk
snelheid
ïerauto's
ïgenover
len ver
werk en
'eer niet
'eer niet
2et. Hoe
én klein
snelheid
iaantal
opweegt
d mate-
L enkele
i mag
op zich
ivatting
mensen
veerwa-
ïn men-
net een
in een
een der
idweer-
erd ge
ien met
Schram
van die
een op-
reerwa-
beslist
n geen
en ook
3ie een
r dient
ikening
.i daar
