EILANDEN-NIEUWS
Uil het
Kijkvenst
er
DEN BOMMEL „TEGEN"
De nieuwe Bonnen
J V.
2e Blad
Zaterdag 25 October 1947
No. 1665
>i
/^OE DE GEMEENTERADEN OVER^E
DER GEMEENTEN DENKEN.
Kuijper oom suïs in de lokaI^n
Do paneelzaig^ers van 1886.
Wie het heden wil verstaan moet de
geschiedenis kennen. Alle menaelqk
streven zet zich, soms onbegrepen, in de
volgende geslachten door. En zo vrorte-
len onze kerken ook weer in het verle-
den. Het is zo leerzaam nog eens in dat
vervlogene te schouwen. 'Soms heft ook
de geschiedenis waarschuwend de vinger
op. Ditmaal zal ik geen beschouwingen
of critiek leveren, maar breng alleen een
enkel ding in de herinnering van de
oudere lezers en deel het mede aan de
jongeren.
Mij kwam inhanden de preken-serie:
„Uit de diepte". Leerredenen door de
Predikanten der Nederduitse Gerefor
meerde KerÉ van Amsterdam, (Doleren
de) en hunne trouwe medebroeders „in
de lokalen" gehouden. 18861887. In de
latere afleveringen is de titel „leerre
denen", vervangen door „Bijbellezingen"
en volgt er: „door de Afgezette leeraren
en hun trouwe medebroeders."
Kuijper leverde de eerste preek, over:
„Alzo zal het onder U niet zijn." Voorts
zijn er preken in van H. Hoekstra,
Karssen, van Winckel, van Lingen, van
Schelven, van Veelo, Geesink, de Hartog
Sikkel, Veder en de Gaay Fortman.
Kuyper was met zijn getrouwen uit de
Herv. Kerlï gezet, nadat hij met 17
ouderlingen had medegedeeld, geen god.
loochenaars meer te zullen aanhoren; zij
zouden uit de kerk blijven. Zeer lezens
waard is Kuijper's brochure uit die da
gen over Het vergrijp der 17 Ouderlin
gen.
In deze prekenserie. opent Knijper met
een welsprekende klacht over de toe
stand der Herv. Kerk in die dagen, een
preek zoals alleen Kuijper die maken
kon, man van geleerdheid en bijzondere
gaven.
Het Was ook wel erg; de Godlooche
naar geduld en de gereformeerde hoor
ders moesten en zouden hem aanhoren.
Men kan Kuijper en de zijnen de eer
van een principiële houding niet ontzeg
gen. Zij gaven alle voordeel en roem
prijs en predikten „in de lokalen", dat
waren „Frascati", Gebouw van de Wer
kende Stand, en Maison Stroucken. Wel
hadden de dolerenden nog getracht in de
Kerkekamer van de Nieuwe Kerk te ko
men en forceerden zij de deur; van beide
partijen waren deurwaarders aanwezig
om de feiten te constateren en exploi-
ten uit te brengen, maar de dolerende,
klagende broeders bleven er uit. Er werd
over de houten deur een ijzeren aange.
bracht en nog verleden jaar besloot de
Herv. Kerkeraad de toen geschonden
deurpanelen te laten in de toestand,
waarin zij door de inbrekende broederen
in 1886 gebracht waren.
Laat mij dan ook iets bewaren: een
citaat uit Kuijper's eerste preek:
„Ja, ik heb ze gekend, gekend onder
eigen bekenden en vrienden, die openlijk
in deze zelfde provincie van de kansel
tot zelfs de hope des eeuwigen levens
verworpen hadden, lerende, dat er geen
opstanding na den. dood is en toch, geen
derzulken is ooit gemoeid. Die aUen
heeft men vrijgelaten. Een Bedienaar des
Woords die heel het Woord en de God
van dat Woord verwierp, dat mocht! Ja,
sterker en gruwelijker nog, M. H., in
net ambt en als leraar onzer Kerk zijn
ze gestorven, die in diepe onzedelijkheid
verstrikt en afgestompt voor alle hoger
leven, eindelijk aan delirium tremens be-
aweken zijn. En toch, zelfs tegen dezul
ken is niet gewoed. Zelfs zulke mannen
zijn als „overleden leraars" met ere her
dacht in ons Kerkelijk orgaan. Hen trof
de banbliksem niet."
't Is scherp, maar waar gezegd: ïn
het licht van zulke toestanden verloor
de vraag „mogen wij wel uit de Herv.
Kerk gaan" veel van haar klem.
Tn de lokalen preekten zij. De hoor
ders zorgden voor inkomsten. Zilveren en
gouden sieraden werden in de collecte
gevonden. Het verder verloop kennen wij.
En thans hebben Knijpers Kerken zelve
een uittocht van broederen beleefd, ge
leid door Prof. Schilder, verdedigd met
een fberoep op art. 31 der Dordtsdhe
Kerkorde en hegonnen om <^e vernieuwde
inzichten in de leer des Verbonds. Wat
in de kleinere kerkformaties als „Ug-
ging" (bestempeld wordt, is hier de ver-
intellectualiseerde geloofsleer.
Er komt moeheid in Nederland. De
Scheiding van 1834, de Doleantie van
1886, hoe daverde het land er van. Een
ieder leefde mede, al was het ook in
pure nijd. Maar men nam er notitie van.
Sedertdien scheiding op scheiding; Ds.
Netelenbos in Middelburg, Dr. Geelker
ken in Amsterdam, thans Prof Schilder,
maar de bewogenheid is alleen in de ker
ken, niet meer buiten haar. Te roemen
is ons waa,rlök niet oorbaar.
WAARNEMER.
voor bet tydvak van 36 October t.m.
8 November 1947.
Elk der volgende bonnen geeft recht op
het kopen van:
Bonkaarten KA, KB, KO 711 (Serie Q)
Q01 Brood 800 gram brood
Q01 Boter 125 gram boter
Q02 Boter 125 gram margarine of
100 gram vet
Q03 Boter 250 gram margarine of
200 gram vet
Q01 Vle0s 100 gram vlees
Q02 Vlees 400 gram vlees
Q01 Melk 4 liter melk
Q03 Melk 6 liter melk
Q—05 Melk 6% liter melk
Q01 Diversen 100 gram kaas of 125
gram korstl. kaas
Q02 Diversen 50 gram cacao
Q03 Reserve 1600 gram brood
Q04 Bfeserve 200 gram kaas of 250 gr
korstl. kaas
Q06 Reserve 800 gram brood
Bonkaarten KD, KE 711 (Serie Q)
Q11 Bo-ood 800 gram broed
Q11 Boter 250 gram boter
Q12 Boter 125 gram margarine of lÜU"
'gram vet
Q11, Q12 Vlees 100 gram vlees
Q—13, Q—15 Melk 10 liter melk
Q11 Diversen 100 gram kaas of 125
gram korstl. kaas
Q12 Diversen SO gram cacao
Q13 Reserve 800 gram brood
Q14 Reserve 100 gram rozijnen
(voorinlevering)
Bonkaarten MA, MB, MC, MD, ME,
MF, MG, MH 713 (bijz. arbeid, a.s.
moEders en ziekien (Serie Q).
Q-^21 Brood 800 gram brood
Q—21 Boter 250 gram boter
22 Boter 250 gram margarine of 200
gram vet
Q21 Melk 5 liter melk
Q31 Vlees 300 gram vlees
Q—22 Vlees 100 gram vlees
Q—31 Kaas 200 gram of 250 gr korstl.
kaas
Q31 Eieren 5 eieren,
B^ïvengenoemde bonr^en kunnen reeds
•op Vrijdag 24 October a.s. worden ge
bruikt, met uitzondering van de bonnen
voor melk, waarop eerst op Maandag
27 October mag worden gekocht.
De bonnen Q 14 Reserve voor rozijnen
moeten uiterlijk op Zaterdag 8 Novem
ber bij een detaillist worden ingeleverd.
In ons Dinsdagnummer konden wij
van de behandeling der iSamenvoegings-
kwestie door de Sommelsdijkse gemeen
teraad nog verslag geven, terwijl wij
wegens plaatsgebrek het verslag van
Stad aan 't Haringvliet moesten laten
overstaan, hoewel dit reeds geheel ge
zet stond. Elders in dit nummer treft
men dit thans aan. Waar echter deze
materie in aUe 13 Plakkeese gemeenten
thans in snel tempo moet worden afge
werkt, is het zeer bezwaarlijk om van
elke vergadering een verslag in extenso
te geven. Daar komt nog bij, dat op vele
plaatsen dezelfde argumenten worden
aangevoerd, zodat een uitgebreid ver
slag van elke gemeente vrij eentonig
zou worden. Wij zullen daarom volstaan
de argumentatie der verschillende raads
leden in het kort weer te geven.
Dinsdagmiddag was Den Bommel aan
de beurt de samenvoegingsmaterie te be
handelen. Zoals te" verwachten was,
kwam men hier ook tot de eindconclu
sie:
Allereerst werd in deze vergadering
nog de gemeenterelcening 1946 vastge
steld. Deze beliep in gewone dienst aan
inkomsten f 162.318,77; aan uitgaven
f 1166.058,29; naflelig slot f 3739,52.
Kapitaaldienst: inkomsten f 108.767,71;
uitgaven f 106.922,99; batig slot 1841.72.
De heer Meier had nog een opmerking
over de hoge onderhoudskosten van
Kaai en ponton en vroeg zich af of deze
wel verantwoord waren tegenover de
weinige inkomsten, waarop de Voorz. zei
dat de toegang tot de boot" goed in orde
moet zijn. Bovendien is er een grote ver
betering aangebracht, geheel voor reke
ning van V. d. Schuyt, terwijl in het ver
volg over het onderhoud met deze fa.
overleg zal worden gepleegd.
De heer Jacobs voegde er aan toe, dat
aan Ged. Staten gevraagd is de haven
op diepte te houden, wat voor de ge
meente ook weer een voordeel zou bete
kenen. De gemeentebegroting 1948 werd
de Raad aangeboden.
Over het samenvoegingsplan spreken
de, zei de Voorz.. dat zijn mening was,
dat de kleine gemeenten in de uitoefe
ning van hun taak niet voor degrote
behoeven onder te doen. Hij geloofde
niet, dat de samenvoeging met O'plaat
die krachtsontwikkeling zou geven,
welke men er van verwacht. Een bebou
wing naar elkander toe is er niet; de af
stand is te groot. Al zou er een hulp
secretarie komen, dan komt toch de
harteklop van de gemeente tot uiting
daar, waar het gemeentehuis gevestigd
i.-?. Ook betwijfelde spr. een goedkope
exploitatie bij totstandkoming der sa
menvoeging. Consequenter zou zijn van
Plakkee één gemeente te maken, waar
door de belangen der dorpen beter be
hartigd zouden kunnen worden. Spr.
wees samenvoeging af.
Dhr. Jacobs zag een nadeel voor hen,
die buurtschap worden, vooral door de
grote afstand der dorpskernen. Scholen
en verenigingsleven kunnen niet samen
smelten. De vraag zou zijn of Den Bom
mel behoorlijk in de Raad vertegen
woordigd zou zijn. Eén gemeente van
Plakkee maken zou gaan, mits er in
iedere plaats een commissie ter beharti
ging der dorpsbelangen blijft.
Ook dhr. Hokke was van mening, dat
woningbouw, riolering, e.d. bij samen
voeging niet intensief behartigd zullen
worden. Over grenswijzigingen zou te
spreken zijn, hoewel hij aanmaande tot
voorzichtigheid, omdat bij grondverlies
de belangen der gemeente zouden wor
den geschaad. Dhr. Meier zag slechts een
groter krachtsontwikkeling op cultureel
en sociaal gebied indien van Plakkee
één gemeente werd gemaakt, waartegen
hij geen bezwaar zou hebben, doch dhr.
Bogerman, die hetgeen de vorige spre-
keie gezegd iiadd*!, onderschreef, ver
klaarde zich ook voor samenvoeging tot
één gemeente. Hij wou den Bommel laten
zoals liet is tot in lengte van dagen. Dhr.
Mooijaart, o5k tegenstander, herinnerde
er aan dat O'plaat en den Bommel vroe
ger één gemeente zijn geweest onder de
naam St. Adolfsland. In 1812 is er een
splitsing gekomen. Omdat den Bommel
geen belang 'bij O'plaat heeft en de af
stand te groot is, achtte hij liet voor
stel die gemeenten wéér samen te voe
gen niet noodzakelijk noch gewenst.
Dhr. Borigdorff noemde het een in
grijpen in de gemeentelijke autonomie,
waarvoor de Chr. partijen op de bres
hebben gestaan en zag er de geest van
de nieuwe tijü in. Het geregeerd worden
inplaats van te regeren bekoorde deze
spreker niet. Ook hij wees op de wijk-
raden in de steden en wees deze centra-
lisatiepolitiek van de hand. Het regeer-
beleid meende hij ibeter gediend te zijn
door de benoeming van enkele burge
meesters van karakter, die de capaciteit
bezitten hun taak behoorlijk te verde
len. Dhr. Houthuizen zei het kort maar
krachtig. Hij had alle achting voor Ged.
IStaten, maar wilde alleen die heren vra
gen: „of ze ons terwille willen zijn als
we zélf om samenvoeging vragen!" Nu
is er geen behoefte aan.
Dhr. Jacobs ibracht nog de moeilijk-^
heid van de Kranendijk te berde. Zou
nien dat bij Oude Tonge voegen, dan
dacht hij ter compensatie aan een cor
rectie te Achthuizen, waar ook de grens
van O'plaat doorloopt.
Dhr. Mooijaart wist zich te herinne
ren, dat 25 jaar geleden de Kranendrj-
kers bij Oude Tonge hadden willen aan
sluiten, wat is afgewezen.
De Voorz. gaf een beeld -van grootte,
inwonertal en gezindheid van de Kranen-
dijk, waaruit bleek, dat deze niet op één
bepaalde gemeente georiënteerd was.
Dhr. Jacobs wou er voor zien te zor
gen, dat de gemeente niet aan inwoner
tal en oppervlakte inboet, zonder daarbij
een versterking van enige partijen in de
Raad op het oog te hebben.
Dhr. Hokice gevoelde echter v«or grens
correcties ook niet veel. Met de wens
van de Voorz. dat Ged. Staten goede
nota zullen nemen van de mening van
de Raad en dienovereenkomstig hun be
sluit zullen nemen was dit punt afge
handeld. Dhr. Boiigjüorff wierp nog een
balletje op over een onmogelijke grens
scheiding te Achthuizen, waarover nog
een wijle werd gepraat en tot slot werd
goedgevonden Stad en Landschap een
officieel ontwerp te laten maken voor
het uitbreidingsplan Achthuizen. Daar
op werd de vergadering gesloten.
Dinsdagavond kwamen Ouddorp's vroe
de Vaderen bijeen. Doordat deze ge
meente zijn nog maar zo kort geleden
geïnstalleerde Burgemeester plotseling
van het toneel zag verdwijnen, stond
deze vergadering onder leiding van loep-
burgemeester Grinwis. Alvorens het kar
dinale (agenda-)punt werd aangesneden
werden enkele andere zaken afgehandeld.
Aan het schrijven der gemeente Diever
over de classificatie werd geen adhaesie
betuigd. J .V. d. Houten uit de Oostdijk
kreeg ontheffing van straatbelasting op
grond van onvermogen, waaribij de heer
Hameatefman aanmaande tot voorzich
tigheid om het scheppen van preceden
ten te voorkomen, hoewel hij geen be
zwaar had tegen deze oninbaarverkla
ring. De vergoedingen voor onderwijs en-
vakonderwijs der Bijz. School werden
vastgesteld.Wegens het bedanken van
dhr. Hameeteman voor zijn benoeming
tot lid der WoonruimteJCommissie moest
een ander worden benoemd. Hiervoor
waren niet minder dan vier stemmingen
nodig, waarvan de laatste tussen Pr.
Kastelein en P. Westhoeve. Laatstge
noemde Werd met 6 stemmen gekozen.
Een der raadsleden gevoelde zich hierbfl
Zie voor vervolg pag. 2 Ie kolom
