GOD - NEDERLAND
w
EEKBLAD VOOR DE ZU I D-H OLLAN DSCH E EN ZEEUWSCHE EILANDEN
1^
Onie verantwoording
Hoofdreddtteur: Th. DE WAAL - MIDBELHARHIS
«C ttxmaDarfr^
as
mi
SoH-Deo-Gloria
@ode allaen de eer.
met het staken of het voortzet
ten der uitgave?
watiheer de door ons beleden
beginselen in het gedrang zouder
komen, of het blad of zijn re
dacteur gedwongen partij te kie
zen ten gunste van de N. S. B.,
dan zou de uitgifte onmiddellijk
vrywiilig worden gestaakt.
Viermaal is ons blad verboden
geworden.
/l
tel
V,
:t-
of
le-
or
m.
:r-'
ir-
er
de
ar
St.
ns
na
It
er
k-
te
:n
:n
of
k
or
of
e-
ts.
et
ir
n
;n
)r
rt
)r
8.
)r
IJ
19
OTTGAVE N.V.UITG.MIJ. EILAISIDEN-NrEUWS
Prins Hendrikstraat 122c JMiadelhamis
Telefoon No.'17 - postbox 8 - Giro No, 167030
Plaatsvery. Hoofdredacleur J. H. Koppelaar, Voorstr. Sommelsdijk
Bijkijhioor voor ZeelandSI. Maailsnsdiik, Markt, Telefoon 59
Verschijnt 1 m.'p. w. yrijdagavond. Regelpr. 6
et. per m.m. Vroegt^dige inzemding van copy en
advert, gewenscht wegens beperkte plaatsruimte.
17e Jaargang No. 15§2
70 «stbt sfd! lkga%
U9l time» t'
moAtes, om in b«t.
Vryda^unmer te
kunnen ^iTDittoa •p-
genoin«p, TCoegtfl-
dlg worden ling«-
zonden.
'f.J':
ir -^
lËtl
Ite
ikel
053
teti
^6
~-"op
jón-
idel
De vfceselijke oorlog in Europa,
welke ruim ,vijf en een half jaar ge
woed heeft, en zooveel leed, rouw,
ellende en verwoesting heeft gebracht,
is geëindigd met de overwinning van
Amerika, Engeland en Rusland en de
ondergang van het groote Duitsche
Rijk en het Keizerrijk Italië, y
Wie is in staat, om de gevoelens
va» on* hart, over dit heugelijke feit,
vrede, onder woorden te brengen.
Vrij van de vreeselijke tirannie van
het Nationaal Socialisme. Terecht was
iedere rechtgeaarde Nederlander hier
voor beducht.
Zulk een despotisme druischte tegejj
het karakter van ons volk in, zoodat
Wij als vrij volk geheel zouden zijn
ten ondergegaan.
Vrij, met het heugelijke vooruitzicht,
om straks onder de regeering van het
doorluchtige en geliefde Huis van
Oranje, weder te mogen opbouwen
wat verwoest is, en te arbeiden in het
belang van den bloei en welvaart van
ons volk.
Wat een voorrecht dat wij nog een
Vorstin uit het Huis van Oranje be
zitten en God de Heere, het drievou
dige snoer
God Nederland Oranje
nog niet heeft verbroken.
Een .onzer predikanten te Rotter
dam, geroepen voor de Sicherheitspoli-
zci, voor het feit, dat hij van den
kansel bad voor onze geëerbiedigde
Kosingin, zems„Wanneer God de
band met Nederland en Oranje ver
breekt, is er geen macht welke die
schakels weer aan elkander kan sme
den, doch omgekeerd, als God de
Heere Zijn verbond met Nederland
en Oranje niet te niet doet, is er geen
macht ter wereld, welke dit drievoudige
snoéi verbreken kan. Zoolang God
Zijn verbond handhaaft, zal er ook
een volk in Nederland zijn, dat bidt
om de bewaring en het herstel van het
doorluchtige Oranjehuis.
Bij de overdenking van den aange-
kondigden vrede het herstel van
het Huis van Oranje, past ons in de
eerste plaats het -
Hij geve,^door de werking van Zijn
Heiligen Geest dat ons volk, door
Zijne tuchtiging geleerd, Gods ordi-
nantiën moge eerbiedigen, dan zullen
wij in alle eerbaarheid, een stil en een
gerust leven leiden en zal het ons wel
gaan. 'Onze groote staatsman Groen
van Prinsterer, merkte op
Klein' voor God, was Nederland,
groot en machtig in de wereld.
Ook past ons erkeniiing en dankr
baarheid aan de Engclsche en Amcri-
kaansche regeering en hare legers.
De Engelsche regeering heeft onze
geëerbiedigde Vorstin Koningin Wil-
helmjna, H.K.H. Prinses Juliana, Z-K.H.
Prins Bernhard, de Prinsesjes Beatrix,
Irene en Margriet, alsmede onze uit
geweken regeering zeer welwillend
gastvrijheid verleend. Zij heeft, later
in samenwerking, met Amerika, met
onze regeering beraadslaagd over de
voortzetting van den oorlog, waarbij
inbegrepen de vrijmaking van ons land.
Engelsche en Amerikaansche solda
ten zijn gekomen, hebben^ hun land
verlaten, om hier in regen en wind,
slijk en water, ons land vrij te vechten
van Duitschland, dat op lO Mei 1940
zonder oorlogsverklaring ons gebied
bezette.
Hoe geheel anders, dan wij ons ge
dacht hadden is de bevrijding van ons
land geschied. Welk een bespiegelingen
zijn er gemaakt vóór de invasie? Wat
een beschouwingen na de invasie? Welk
een hooggespannen verwachtingen in
September toen de Geallieerden Brabant
en Limburg binnendrongen? De gewel
dige luchtraid naar Arnhem heugt ons
nog goed, en hoe is het alles geheel
anders uitgekomen.
Ziende op dit alles, wat heeft God
ons beproefd, maar niet ter dood over
gegeven. Wat had er van onze groote
steden terecht gekomen als de Duit-
sehers hier tot het bittere einde hadden
doorgevochten Totale verwoesting,
maar ook uitgestorven vanwege den
honger.
In tijden van voorspoed keerden wij
God den nek toe, maar ten tijde van
onze benauwdheid, riep een ieder„Sta
op en verlos ons." (Jer. 2 27b)
Wat een goedertierenheid en lank
moedigheid dat niettegenstaande zulk
een miskenninig. God de Heere toch
nog heeft willen hooren,
„Waak op o God en wil van verder
lijden.
Ons klein getal, door Uwe kracht
bevrijden."
Op waarlijk grootsche wijze, hébben
Engeland en Amerika, onze in nood
verk-eerende bevolking geholpen, waar
voor een woord van oprechten dank
past.
Bij alle blijdschap, welke ons vervult,
gaan onze gedachten uit naar de vele
gezinnen, welke wel mede verblijd zijn,
maar met een gewond hart. Wie zal
het juiste aantal opgeven van de man
nen, vaders, zonen, verloofden, welke
hun leven hebben gelaten op het slag
veld, en nu niet meer naar hun haard
steden terugkeeren.
Wat een oorlogsslachtoffers, gevallen
als een gevolg ven het geweld van
den oorlog- Tewerkgestelden, welke
in het buitenland gestorven zijn en
nimmermeer door hun betrekkingen
zullen worden aanschouwd.
Wat een overledenen, gefusilleerd
of bezweken aan de martelingen in
gevangenissen of concentratiekampen
W^ie zal al het leed beschrijven, ook
in ons eigen land?
God de Heere gedenke aan de achter
gebleven familiebetrekkingen en Hij
sterke hen, in het zware krui^ dat zij
te dragen hebben.
Laat geen wraakgevoelens in onze
harten vernachten. Hoe groot de smart,
de ellende of het leed is, dat ons dik
werf smadelijk en onrechtvaardig is
aangedaan, weet, dat God zegt: „Mij
komt de wrake tce. Ik zal het ver
gelden." Ziende op de vergelding Gods,
mogen wij gerust zeggen: arm, arm
Duitschland. Onder de Duitschcrs wa
ren enkele personen, met karakter,
spelden in den gronten hooiberg. Wij
kunnen het verstaan, hoe hun edele
hart bloedt, hij het leed dat hun ge
troffen heeft en de smaad, welke nu
hutJ If^Jld ftö volt irjiptpn nnrlergaan,
Een moeilijke en misschien bange
tijd staat ons te wachten. Er is vrede,
maar geen wederkeeren tot God, noch
herstel van Gods Kerk, de plaats van
waar het oordeel begint. Ver is ons
volk afgeweken op elk gebied en
zwaar zal de weg van terugkeer zijn.
Geen uitbundig feestgejoel vervulle
ons hart. De wereldoorlog is nog niet
aan een einde. Ook Nederland zal zeer
waarschijnlijk met de Geallieerden
haar aandeel moeten leveren aan de
bevrijding van ons Nederlandsch-Indië.
Als Japan doorvecjit is dit onze
djire plicht.
Daarom vinde onze blijdschap en
erkenning hare vervulling in de na
volging van de Kerk Ps. 48 10:
„O God wij gedenken Uwer wel
dadigheid in het midden Uws tempels."
Nu wij vrij zijn van de,Duitsche be
zetting en daardoor niet meer onder
.Duitsche censijur, voelen wij ons geroe
pen onze houding vanaf Mei 1940 voor
het publiek uiteen te zetten.
Tot goed begrip moeten wij kort
teruggaan tot, vöèr 1940.
Wij bezaten toen vrijheid van druk
pers. Zeker, er waren grenzen; Vorstin
en Regeering moesten worden geëerbie
digd, de godsdienstige gevoelens van an
deren mochten niet worden gekrenkt;
de goede naam en eer van onze naas
ten moehten niet worden aangetast, doch
deze grenzen waren zeer rekbaar en met
recht was het op persgebied, redactio
neel, zeer droevig gesteld.
Ook wij droegen in „Eilandennieuws"
onze beginselen uit en verdedigden deze
^,aJ^r beste weten. Bracht deze uitdra
ging van onze beginselen ons voordeel
Ieder, die meï het perswezen ten plat-
telandc op de hoogte is, weet beter. Al
was Mn 1940 de toestand zeer veel ver'
beterd, tpch de jaren welke achter la
gen, hadden meermalen de vraag naar
voren gebracht, of de groote financieele
verliezen en persoonlijke opofferingen
wel gerechtvaardigd waren.
Bovendien waren er begin 1940
een groot aantal bladen in ons land,
het was een ware- chaos. Zoowel de
VereenigingDagbladpers' als ,Periodieke
Pers" overwoog stappen, om tot reor
ganisatie te komen, doch zonder steun
van de overheid, waren zij innerlijk te
zwak, verbeteringen tot stand te bren
gen.
Zoo was de toestand, toen de oorlog
uitbrak. Na de capitulatie, stond ieder
een versuft en ontsteld te kijken. Niet
alleen dat wij geen wettige regeering
hadden welke ons voorging en den weg
aanwees, maar ook onze volksleiders
onverschillig van welke partij, schenen
ineens van het toneel verdwenen te zijn.
Nergens was er eenige voorlichting,
niemand gaf advies ook de vereenigin-
gen niet waarbij de pers georganiseerd
was, en dat terwijl de oorlog voort
schreed, en de Duitsche legers, de eene
overwinning na de andere behaalden.
Welke couranten, hebbói toen hun^
arbeid vrijwillig gestaakt? Voor zoover
ons bekend,' geen enkele. Wel staaJi^ten
een paar kleine tijdschriften hun uitgave
wijl hun voorlichting welke zuiver met
onze regeeringsvorm verband hield, geen
zin -meer had. Ook verdwenen na het
opheffen der politieke partijen, de ver-
eenigingsorganen, die alleen bestemd
waren, voor voorlichting aan de leden
der betreffende' partij, doch de dag- en
weekbladen bleven in stand.
Door de vakvereeniging ,tDe periodie
ke Pers" werd erop gewezen, dat het
ook bij de couranten tot reorganisatie
moest komen en werd door de firma
Gebrs. de Waal een voorstel gedaan tot
reorganisatie van de pers op het eiland
Goeree en Overflakkee Door de vak
groep is dit voorstel strikt en recht
vaardig genoemd, omdat het beoogde
onder toezicht der organisatie of een
accountant ieders rechten en baten, zoo
veel de omstandigheden toelieten, billijk
te regelen. Het werd zeer geschikt ge
acht, als grondslag voor te h®uden .be
sprekingen en het jiiaken van een over
eenkomst.
Zoover is het echter ninjmer gekomen.
De vraag welke regeering voor ons
land tijdens debezettingsperiode zou
optreden, werd niet tot oplossing ge
bracht. Een poging om een regeering
te vormen samengesteld uit de ontbon
den politieke partijen mislukte, eveneens
een poging der Nationale Unie. Hoe
een en ander precies i's toegegaan, zul-
len wij binnenkort wel nader vernemen.
Toch moest het land worden geregeerd
en de N.S.B.-partij onder bescherming
der Duitschers trad naar voren en nam
de leidende functies over. De pers kwam
te staan, onder het toezicht van het
departement „Volksaufklarung und Pro
paganda".
Een persconferentie tevoren te Gouda
gehouden .onder leiding van Dr. A.
Scbwebel, gaf werkeUjk verwachting, dat
er vooral voor de plattelandspers, nog
een gtoote mate van vrijheid zou over
blijven.
Helaas, al heel spoedig lag genoemd
Depattettlent ialle vrijfceid aan banden»
Critfck op de N.S.B.-partij en leiding
werd verboden, terwijl de reorganisatie
der pers, niet plaats had via het bestuur
der Vakpers, noch door onderling
overleg, maar uitsluitend irechtstreeks
door het departement. De genomen
maatregelen zijn altijd zeer onbillijk
geweest en gespeend aan elk rechtvaar
digheidsgevoel.
De dagbladen, voor zoover niet be-
hoorehde tot de N.S.B., werden yerplieht
een N.S.B.-er tn de hoofdredactie op te
nemen. Voor de weekbladen kon dit niet,
omdat de finantien 'dit niet toelieten.
Deze kwamen onder directe controle
van den Haag. Latei- werden zijeen
Haagschs redacteur toegewezen, welke
hen op- de Persconferentie vertegen
woordigde.
Op de eerste Algemeene Vergadering
der N.V. Eilandennieuws na Mei 1940,
is de positie van bet blad besproken en
door den Voorzitter de vraag voorgelegd:
„Wat moet et gedaan worden, het
„blad vrijwillig opheffen, of doorgaan
,.zoolang dit mogelijk en toeges'taan is?"'
Om deze vraag tot oplossing te bren
gen, ging een andere vraag hieraan
vooraf.
Het uitdragen van onze beginselen
moest op de voorgrond blijven staan,
maar ook het, belang van bet land.
Waarmede dienden wij nu deze bei
de belangen en mitsdien het Flakkeesche
publiek het meest:
De vergadering k;wam tot het besluit
,',VOOrtzetten", echter onder de vol
gende voorwaarde:
Dat wij met voortzetting het publiek
het meest 'dienden, werd gegrond op
de volgende overwegingen:
a. Ons land was bezet, en hoewel
toen gering, de hoop werd niet
geheel opgegeven, dat wij weder
nog eens bevrijd zouden worden.
b. Gedurende de tijd der bezetting
moeten de menschen een krant
lezendistributienieuws, land
bouw- en andere mededeelingen
dwingen hen daartoe,
c. De menschen willen een blad
lezen, teneinde te weten hoe het
met de oorlog gaat - wnt er in
hun omgeving voorvalt - welke
familie- en andere advertenties
er in de courant staan.
d. Omdat het grootste deel van het
publiek een courant moet, maar'
ook wil lezen, onthouden wij als
streekpers met onze uitgave hen
een positieve N.S.B.-voorlichting.
e. Wijl een juiste voorlichting van
het oorlogsnieuws zooveel waard
is om de moed niet te verliezen,
steunen wij het lezend publiek.
Stonden dan tegenover de voordee-
len, genoemd in de punten d. en e.
géén bezwaren, zooals advertenties voor
de S.S., opgelegde artikelen, enz.?,
Zeer zeker, doch het publiek rea
geerde hierop in negatieven zin. Het
voelde duidelijk het onderscheid aan
tusschen hetgeen was opgelegd en het
geen door ons geschreven werd. Het
Buitenlandsch Overzicht won aan be
langstelling en sympathie, vooral nadat
de radio's waren ingeleverd.
Geen enkele, maar honderden sym
pathiebetuigingen sterkten en ovcituig-
den ons in de meening, dat de nadee-
len niet de minste invloed haddenmen
lette er niet op of wilde ze niet lezen,
terwijl daarentegen de reactie op de
vóordeelen vaak zoo sterk was, dat
het onS met vrees vervulde en ons
dwong, ons te matigen.
Hoe werden dan deze artikelen sa
mengesteld? Heel gewoon. Ze werden
geschreven voor de gewone eenvoudige
man eb moesten derhalve zoo begrij
pelijk mogelijk zijn.
Duitsche weeimachtsberichten, uit
zendingen B.N.O., weekoverzichten uk»
Duitsche couranten dienden als grond
slag. Nauwkeurig werden de bewegin
gen aan de fronten nagegaan. De be
richten werden samehgevjit tot een
overzichtelijk geheel en getracht werd,
de plaats gehad hebbende feiten te ver
duidelijken.
De Duitsche propaganda eigende
zich niet aan het nuchtere kaïakter der
Hollanders, omdat wij missen dat ön-
noozeié, van onkunde bljjk gevende
geloof van vele Duitschers, Daarom
spraken de Duitsche successen niet'tot
ons, de menschen geloofden ze niet.
Ze kwamen met de werkelijkheid niet
overeen, terwijl de toegegeven verlie
zen niet werden begrepen, ornaat de
ernS't en de werkelijke beteekenis ver
zwegen werdi
Sleclft enkele voorbeelden.
Tóen de Duitschers zulke enorme
successen behaalden op de Bolsjewisten
en het front liep vanaf Leniagrad—
Moskou—Stalingrad naar den Kauka-
sus, zdde ,de Föhrer in een van- zijn
redevoeringen dat een leger dat zulke
enorme verliezen geleden had, zich on
mogelijk meer kon herstellen.
De pers ontving een officieele instruc
tie, er mocht niet meer ovet het Sövjet-
leger geschreven wordener bestonden
slechts nog horden en benden, Welkfe
vernietigd moesten worden. Was het
land hiervan gezuiverd, dan Was de, oor
log in> Rusland gedaan.
Hoe sterk en goed georganiseerd bleken
echter deze overgebleven benden nog te
zijn. Want ze hebben de Duitschers vafl-
af Stalingrad en de Kaukasus verslagen
tot buit^ de poorten van Berlijn.
De duikbootoorlog bracht onge
dachte successen. De strijd kon dooi;
Engeland onmogelijk gewonoea worden.
De torpedeeringen ovcetrofFen de aan
maak, terwijl de bestaande vloot ver
nietigd was. Nietnand ontkende de
ernst van de toestand, maar dat deze
niet zoo was als de propganda wilde
doen gclooven, is gebleken uit het feit
dat Amerika zeer veel materiaal en
manschappen heeft overgebracht, z^ii
in zoo'n hoeveelheid dat hun legers
zijn -opgerukt tot aan de Duitsche ri^
vieren Elbe, Donau, Oder.
Bij den aanvang van de bombarde*
meuten op Duitschland, miste ledere
bom zijn doel. Lukraak uitgeworpen
bommen troffen slechts wat schapen en
koeien of enkele schuurtjes. Thans moet
iedere Duitscher zelf zeggen: „Ganz
Deutschland alles kaput".
Het V 1 wapen, hoe ernstig ook,
voor de menschen welke er daoi ge
troffen zijn, het was in het stadium
van den oorlog, toch niet meer instaat,
om maar zelfs de geringste wending
in den strijd te brengen.
Door nu de berichten te ontdoen
van hun propagandistische franje en de
verliezen in hun ware gedaante mede
te deelen, en hieraan vast te knoopcn,
welke gevolgen deze konden hebben,
voor het verloop van den strijd en het
einde van den oorlog, sprakende
overzichten tot het publiek. Ze werden
begrepen, maar, en hier school een
groot gevaar, ze benaderden of kwamen
daardoor overeen, met de uitzendingen
van Gealheerde zijde.
Bij de eerste opheffing bestond de
Vereeniging „De Periodieke Pers" Üog,
Een onzer heeren is toen bij den secre*
taris geweest om inlichtingen. Deze
zeide openhartig geen invloed te kunnen
uitoefenen, in de hangende reorganisa
tie, doch adviseerde naar ,Den Haag
te gaan en daar bij.de heereö, die de
beslissing namen, persoonlijk onze be
langen te bespreken. Dit hebben wij
steeds gedaan en daar gewezen op de
door ons beleden beginselen, op het
hoogste aantal abonné's, de oudste jaar*
gang en bet groote geldelijke offer,-dat
door ons was gebracht.
Wat er ook is verteld
of nog verteld zal worden, moet
ieder voor zich weten, wij hebben ons
aan het bovenstaande steeds gehouden.
Zijn er andere motieven genoemd, dan
zijn deze door ons niet naar voren
gebracht.
I
