ChRWEEK&y\DSpGEQ.GR0riBaiA6^ÖRnZUID-H0aaiZEClJW^ ElllflDErf
K.V. Ditgeyersmaatscbappli „EllANDEN-NIEUWS"
TODLON BEZET DOOR A$-TROEP£N
15e Jaargang
WOEMSDAG 2 DECEMBER 1942
No. 1405
Uit de geschiedenis
van de tabak.
Ghiircliill: Het eind van den
oorleg niet in zicht.
WAARIN SEDEftT 1 N O V EM B ER 1 9 35 OPGENOMEN HET BLAD ,0 N Z E E I L A N D E N'* - 1 8^ JAAI^GANG
SRCIAVI VAH
GcTesÜgd u MiobiMbwÉb ttbtg Headdlirtr. 122 G Gim 167930 i VstSxa I Td. IZ,
Bfpouitow mci SeMsadt St. WbtasieBmiB^ Hwbt, XeM. SB.
K1783
lATID
AborniementsprQs 93 cent per 3 maanden by voorultbetaBog^
Verschijnt 2 maal per week.
Afsonderijjicc ü'->o -y.ers 6 csntBulteaUu/a 8 guides per ]sar.
Gfèwone regelprga 7 et. per m.m. Contracten belangrgke
reductie. Prijsverhoogtng toegestaan «ïoor het Dept. van
Handel, Ngverheid en Scheepv. onder No. 16236 N.P. d.a.
24 Maart 1812.
Verantwoordeiyk Hoótdzedactear: Th. de Waal
ASiddelhamlk
De tabak mag zich tegenwoordig in een.
zeer bijzondere belangstelling verheugisn.
De Nederlanders zijn al sedert drie eeuwen
hartstochtelijke rookers. Bekend is, dat
vóór de oorlog elk jaar voor 140 millioen
gulden de lucht wei'd ingeblazen. En nu de
aanvoer van de buitenlandsche. tabak vrij
wel stilstaat en de tabakssoorten, waarmee
wij verwend waren, zoo langzamerhand uit
geput zijn, baart het tabaksvraagstuk met
name onze mannelijke bevolking grootë
zorgen. Het gemis of de schaarste van het
geurig krui'd schijnt zelfs zulk een invloed
te, hebben, dat menigeen meer klaagt over
gebrek aan rooksel dan over andere beper
kingen, die de oorlogsomstandigheden ons
opleggen,, hetgeen wel wijst op Ue ver-
slaaifdheid'van ons volk aan pijp, sigaar of
sigaret.
Nu er zooveel over .de tabak gesproken
wordt, willen we eens nagaan, waar ze
vandaan gekorrs2n is en hoe ze tot zulk een
onmisbaar" genotmiddel is geworden.
De tabak is eigenlijk een plant, die in
Amerika thuis hoort. Vóór de ontdekking
van dat werelddeel door Columbus in 1492
was zij aan de Europeanen onbekend. De
Roodhuiden in de Nieuwe Wereld haddeil
echter de tabak reeds lang daarvoor ver
bouwd en zij deden dat om de gedroogde
bladeren ervan als genotmiddel te gebrui-
k.3n. Op. de West-Indische eilanden, waar
Columbus het eerst aan wal kwam,- zag hij,
dat de Indianen de bladeren oprolden, in
een maisblad wikkelden en op de wijze van
'onze sigaren rookten. E)eze rollen droegen
£<3n Indiaansche naam, waarvan de Span
jaarden, die het eerst in Amerika landden,
tabaco maakten; vandaar ons woord tabak,
dat in de meeste Europeesche talen onge
veer gelijkluidend is. Naar die rollen werd
dus ,de heele plant 'genoemd. De Spanjaar
den gingen in Amerika het rooken van de
Indianen overnemen en de Portugeezen
volgden dit na. Omstreeks 1550 werd voor
het eerst de plant in Portugal zelf ge
kweekt en vandaar werden tien jaar later
de .zaden ervan door den Franschen ge
zant Jean Nicot naar Parijs overgebracht.
Naar hem werd de plant Niootiana ge
noemd, waarvan ook de benaming nicotine
afkomstig is. Omstreeks 1620 begon men
onder Lodewijk XIII tabak te Tooken als
genotmiddel. Ook in Nederland kwam het
rookon langzamerhand in zwang, aanvan
kelijk uit steenen pijpen, die men in een
gezelschap liet rondgaan, waarbij dan ieder
een paar trekjes kon doen, dus zoo onge
veer o,p de manier van de Indianen.
Er was echter een zeer sterke actie te
gen het tabakrook2n, vporal van de zijde
der kerken, zoowel van de Roomsch-Katho-
lieke als van de Protestanten. In 1624 deed
Pajis Urbarius vni aUe rookers in de ban.
De toenmalige koning van Engeland, Ja
cobus I, die gaarne Voor een groot godge
leerde doorging, schreof zelfs een boek
tegen het rooken, een ,,Tractaat tegen de.
tabak," waarin hij zijn onderdanen, aldus
aanspreekt:
„O, mijne onderdanen, zoö gij nog eenige
schaamte hebt, onthoudt U toch van dat
onbezonnen gebruik der tabak, waarvan de
oorsprong verachtelijk is en waarvan men
zich enkel uit dwaasheid enschandelijke
heidensche navolging, bedient, waardoor
mien zich ,den toorn Gods op den hals haalt,
zijn gezondheid bederft, zijn huishouding
in wanorde brengt en den roem zijns va
derlands bezwalkt. Wacht U voor het ge
bruik van iets, dat schandelijk is om aan
te .zien, leelijk riekt, hirsens en tong be
nadeelt en waarvan de rook inderdaad de
ijselijke vlam van het helsche vuur ver
beeldt." Ken ziet, dat zijn oordeel zeer
straf was en zoo verwontert het ons niet,
dat hij de rookers bedreigde met de galg!
Men hield de tabak voor een vergif, dat
geschikt was voor menschen, die zelfmoord
wilden plegen. Een Zwitsersch predikant
uit de buurt van Bern verklaarde dan ook,
dat de monden der rookers nigt anders
waren dan schoorsteensn 'van de hel. In ons
land twerd gedurende de eerste tijd (van
1580 tot 1620 ongeveer) het „cruidttoback"
slechts gebruikt voor geneesmiddel om
tandpijn te stillen, doch al spoedig ging
men het buitenland naapen. In verschillen
de steden werd echter door de magistraat
het rooken verboden, waarmee de burgers
evenwel niet altijd genoegen namen, zoo
dat er- b.v. in Haarlem een keer een ta-
balcsoproer uitbrak, waarbij de. woningen
van enkele leden der vroedschap (gemeen
teraad) werdisn geplunderd of beschadigd
en het verzet met geveeld moest worden
bedwongen, bij welke gelegenheid eenige
belhamels op het schavot terecht kwamen
om opgehangen of gegeeseld""te wordep.
De huisvrouwen waren er aanvankelijk
zeer op tegen, dat haar wederhelften in
huis van hun tabak genoten. Zij gedoogden
het „vileijn stlnck- en quijlcruidt" niet- in
haar nette kamers, zoodat de liefhebbers
buitensliuis er gebruik van moesten maken
en ook omdat mlen er zich in het begin
voor schaamde, deed men het tersluiks.
Men ging naar de herbergen en „toeback-
huyzen" om het rookgenot te smaken en
men noemde dat dan „toetaaok-suigeh", een
,,toebackje smooken," een „lekker pijpje
smoock drinken" ,of ,toeback slurpen.' In
het eerst slikte men de rook in, wat voor
de longen niet erg gezond was, zoodat men
het al spoedig ging doen op ,de thans nog
gebruikelijke wijze.
'(Wordt vervolgd.)
WAAR NIET IS, VERLIEST DE
GEBRUIKER ZIJN RECHT-
Besparing op het verbruik van gas, en
electviciteit is in de tegenwoordige om
standigheden .dringende _noodzaak gewor
den. Het behoeft nauwelijks te worden aan
gestipt, dat voor de fabricage van gas en
_de opwekking van electriciteit kolen noo-
dig zijn en het gas- en electriciteitsrant-
soen, dat den verbruiker is toegestaan,
nau^ verband houdt met het beschikbare
quantum ,kolen_ Het rant.'soen zou dan ook
stellig hooger zijn dan het is, indien dit
met het oog op de huidige kolenpositie
mogelijk ware. Het behoeft geen betoog,
,dat de directies der gas- en electriciteits-
bedrijven niets liever zouden doen, dan de
verzoeken om' eisn hooger rantsoen in te
willigen. In het algemeen is zulks echter
helaas niet mogelijk. Er zullen zeMs zoo-
als men dezer dagen heeft kunnen lezen -^
straffere maatregelen genomen worden te
gen .degenen, die het toegest'ane rantsoen
gas en electriciteit overschrijden.
Jammer genoeg zijn er nog verbruikers,
.die den reden en dus de noodzakelijkheid
,der rantsoeneering niet kunnisn of willen
inzien. Anderlen, die overigens niet van in
zicht zijn ontbloot, putte» zich uit in het
ontdekken' van motieven, waarop speciaal
voor hen een, hooger rantsoen zou moeten
wordten vastgesteld. Meestentijds ervaren
deze verbruikers, dat hun Verzoek niet kan
worden inge'willigd. Dit behoeft niet ^zoo
heel erg te verbazen. De verzoeken mogen
redelijk zijn, de kolenpositie laat niet toe,
dat het rantsoen wordt v.^rhgogd. .-
Ben ieder, die meent aanspraak te kun
nen of moeten makisn op meer dan hij
heeft, bedenke, dat waar niet ,is zelfs de
gebruiker zijn recht verliest.
Kortstondig verzet onderdmUtt.
- Deel dèr vloot gezonkens
Het opperbevel der Duitsche Weermacht
deelda Vrijdag'in een extrg,-berioht mede:
Duitsche duikbooten hebben in het ope
ratiegebied van de Noordelijke IJszee tot
aan den toegang tot den Indischen Oceaan,
in hardnekkige gevechten tegen in konvooi
en alleen varende schepen, 19 schepen met
een gezamenlijken inhoud van 123.000 br.t
tot zinken gebracht. Door deze successen
is het vijandelijk ravitailleeringsverkeer
naar de Noordelijke Sovjethavens en het
middisn Oosten, gevoelig getroffen.
De Führer heeft den commandant der
zesde Roemeensche divisie Infanterie, luit.-
generaal Lascar, als blijk van waardeei*ing
voor zijn succesvolle leiding en de dappere
houding der onder zijn bevel staande troe
pen, het eikenloof bij het ridderkruis van
het IJzeren kruis verleend.
DE VESTING TOULON BEZET.
Voorts deelde het opperbevel der weer-
macht mede:
Na den overval ^er Britsch-Amerikaan-
sche strijdkrachten op vhet Fransche kolo
niale gebjeq, rukten Duitsche en Italiaan,
sche troepen in - hette voren onbezette
Frankrijk binneh om deze gemesnschappe-
lijk met dp Fransche weermacht te be
schermen iegen nieuwe aanvallen der
BritschiAmerikaansche aanvallers. Nadat
Fransche leger- en vloot-eommandanten
zich op eerewoord verplicht hadden zich
met hun afdeelingfen te voegen in het ka
der der totale verdediging, werd volgens
den wil van den Führer de Fransche weer
macht niet slechts onaangetast gelaten^
doch ten deele ook'versterkt en uitgerust,
terwijl de buitengewoon belangrijke vesting
Toulon van de Fransche Middellandsche
Zeevloot, aan de zelfstandige Fransche ver
dediging werd overgelaten.
Intusschen hebben zich de gevallen vaTi
eerewoordbreuk, ontvlüchtingspogingen
door hooge Fransche officieren opgesta
peld. Evenzoo werd het duidelijk, dat de
systematische ophitsing van de Fransche
weermacht, die tot sanjenwerking bereid
was, door Angelsaksische invloeden steeds
verder om zich heen grepen ^n de laatste
dagien ook ingang vonden bij de vloot te
Toulon. Begrijpende dat deze politieke
splitsing der Fransche weermacht in toe
nemende mate ,de veiligheid der Duitsche en
Italiaansche bezettingstroe,p3n in gevaar
bracht en het gezag der Fransche staats-
leiding ondermijnde, hebben Führer en Du-
ce in den afgeloopen nacht bevel gegeveii
de vesting Toulon te bezetten en te verhin
deren, dat de Fransche Middellandsche Zee
vloot haar voorgenomen vertrek kon vol-
brengsn en de onbetrouwbare contingenten
der Fransche weer macht te demobiliseeren
Duitsche en Italiaansche troepen hebblen
dit bevel bliksemsnel opgevolgd. Het ver
zet van door Angelsaksischen invloed op
gehitste elementen, dat op.enkele plaatsen
zich voortzette is m de kiem gesmoord en
in enkele uren het gestelde doel bereikt.
Stad en havlen van Toulon zijn sedert den
-woegen ochtend hecht in handen van on.
ze troepen. Een deel der Fransche vloot
heeft zich ondanks het tegenbevel der
Fransche regeering tot zinken gebracht.
De .demobilisatie der door ophitsing onder
mijnde Fi'ansche afdeelingsn is gaande en
zal weldra voltooid zijn.
Naar S.P.T. uit Vichy meldt, heerschte
Vrijdagmiddag om zes uur voleldige rvist in
Toulon_ In de Fransche oorlogshaven hin
gen nog steeds dikke Rookwolken boven
het havengebied en vliegen de kruitkamers
van de tot zinken gebrachte schepen de
lucht in.
Naar het A.N.P. uit Berlijn meldt, is Jaij
.de bezetting van Toulon niet gevochten.
Slechts kwam het hier en daar tot inciden
ten. Hoewel men te Berlijn gisteravond nog
niet over de nadere bijzondei'heden beschik
te, en ook nog niet kon zeggen of de Fran
sche weermacht geheel ontbonden, dan wel
slechts ontwapend wordt, nemen Duitsche
militaire kringen aan, dat een groot deel
van de Fransche vloot tot zinken is ge
bracht.
Een nieuwe dag van rouw voor d©
Fransche marine.
In verband -met de gebeurtenissen in
Toulon 'is te Vichy het volgende officieele
comrnuniqué uitgegeven:
Onze vloot heeft sinds Juni 1940 vele
snaartelijke beproevingen doorstaan. Onze
schepen zijn bij Mers el Kebir verslagen,
andere zijn te Alexandrië geblokkeerd en
weer andere door de Engelschen buitge
maakt. Ten slotte zijn nog andere 14
dagen geleden door de Amerikanen aan
de kusten van Algerije en Marokko getrof
fen.- De dag van 27 November is een nieu
we rouwdag voor de Fransche marine. Niet
zonder innerlijke ontroering kan men aan
de fiere schepen' denken, die de- trots van
onze zeestrijdkrachten geweest zijn en .die
thans nog slechts weerlooze wrakken vor
men. De Franschen, ..die trotsch waren op
hun marine .3n hun marine-mannen, wier
heldenmoed steeds door allen werd erkend,
lijd onder dezen nieuwen slag, die hen ge
troffen heeft. Voor de Franschen is deze
slag des te smartelijker, daar hij het gevolg
is van de onwaardige houding van bepaalde
aanvoerders, die gelijktijdig hun vaderland
verraden en hun eed gebroken hebben.
Naast degenen, die zoo dwaas waren ons in
.den oorlog.te storten, .zijn zij het, die jegens
het land de verantwobrdelijkheiddragen
voor het verdwijnen van een marine, die de
hescherming beteekende van ons imperium.
<3ok zij, die mai*ine, is het slachtoffer van
^dezelfde misdaden, en zij was het symbool
Tan de beste traditie van eer en roem van
ons land.
JAPANSCHE SUCCESSEN.
De verliezlen der Amerikanen in den derden
slag bvj de Salomons-eilianden-
Het Japansche hoofdkwartier geeft en-
Itele aanvullingen resp. verbeteringen op
het communiqué van 18 dezer over den
derden slag bij de Salomons-eilanden:
De vijandelijke verliezen van den derden
slag bij de Salomons-eilanden bedragen vol
gens de laatste gegevens: tot zinken ge
bracht 2 slagschepen, 11 kruisers, 34
torpedojagers en een transportschip,' Zwaar
beschadigd: 3 kruisers, 34 torpedo jagers,
en 3 transportschepen. Middelmatig hescha
digd: 1-slagschip en 3 torpedo jagers.
Het communi'qué van 18 dezer had ge
meld: tot zinken gebracht 8 kruisers, 45
torpedojagers en een transportschip, zwaar
beschadigd: 3 kruisers, 34 torpedojagers,
en 3 transportschepen en middelmatig be
schadigd: 2 slagschepen.
Japansche marinekringen verklaren, 'dat
de vlo.ot erin geslaagd is, in de drie zee
slagen bij de Salomonseilanden de JKieri-
kaansche marine in dit gebied te vernieti
gen. Wanneer men afziet van het gebruik
van nieuwe Ameriicaansche schepen, kan
men zeggen, dat de Amerikaansche vloot
in ,den eersten slag haar kruisers en ja
gers, in den tweeden haar vUegkampsche-
penen in den derd2n haar slagschepen heeft
ve;rloren. De Amerikanen kunnen geen
vloot meer' opstellen, die bestaat uit slag
schepen, vliegkampschepcn, kruisers, tor
pedojagers en duikbooten in de goede ver
houding.
Dè bedoeling viajn de operaties in Afrika-
Minister-president Churchill heeft Zon
dagavond voor de B.B.C, osn rede gehou
den, waarbij hij het Brltsche volk er voor
waarschuwde te gelooven, dat het einde van
den oorlog reeds in zicht is. Hij zeide zijn
hoop te stellen op de mogelijkheid, dat de
verschrikkelijke gevaren, die best in staat
zijn ons leven en alles wat wij bezitten, weg
te nemen, overwonnen .zullen worden."
Churchill begon zijn rede met een over
zicht van den toestand ih Gyrenaica. ,en. het
overige deel yan Noord-Afrika. President
Roosevelt en generaal Eisenhower hebben
de verantwoordelijkheid voor de operaties
tegen het Fransche gebied. Vervolgens
sprak Churchill over' den strijd tegen de
vijandelijke .duikbooten, waarvan hij het re
sultaat tot nu toe als „niet onbevredigend"
kenschetste. In verband hiermede deelde hij
mede, dat een gedeelte van het verlies aan
tonnage wordt gedekt door hetgeen de ge
allieerden in de Noord-Afrikaansche ha
vens il? handen is gevallen. Wat de opera
ties in Noord-Aifrika betreft, zeide de pre
mier, dat het offensief in het Westsn en
dat in het Oosten van Noord-Afrika niet los
van elkaar staan. Generaal Alexander is in
het Oosten begonnen en in het Westen
wachtte generaal ^isenhower af, tot be
paalde resultaten waren bereikt, waarop
hij het offensief opende.
Churchill noemde Afrika een spring,
plank, teneinde met den vijand in nauw ge-
vechtscoijtact te geraken. Hij maakte ge
wag van-' de beteekenis van heropening 'van
de Middellandsche Zee voor het militaire
verkeer en van de daardoor lange zeereis
om Kaap de Goede Hoop, waarmede wel
licht een zeer zware klap kan worden toe
gebracht aan de vijandelijke duikbooten.
De beheersching van de kust van Noord-
Afrika biedt ook het voordeel, dat ér een
nieuw front in het luchtruim geopend kan
worden. Teneinde den strijd te bekorten is
het n.l. noodzakelijk, den vijand onafgebro
ken in den lucht met de-grootste intensiteit
te bestoken.
De operaties in Fransch-Noord-Afrika,
zoo vervolgde de premier, kunnen de ge-
aUieerden in staat stellen, het zwaartepunt
van den oorlog naar ItaUë te verplaatsen.
Wanneer te .zijner tijd de vijand wegge
vaagd zal zijn van de landtong, van Tunis,
zal heel Zuid-Italië worden blootgesteld aan
-een zwaar offensief uit de lucht. In dit ver
band liet Churchill niet na hevige aanval
len te doen op Mussolini.
De succesten in Afrika mogen echter de
aandacht niet afleiden van de „geweldige
slagen," welke'de Sowjet-troepen aan het
Oostelijke front uitdeelen. Churchill noem
de Stalin's militaire leiding „voortreffelijk"
Toen het offensief tegen Noord-Afrika be
raamd werd, voorzag men, dat daarvoor oh
verwijld reacties in Frankrijk zouden wor
den verwekt. Churchill meende, dat de
geest van het ,i,strijdende Frankrijk" een
overheergchenden invloed op de Fransche
natie zou gaan uitoefenen.
Wij willen ons echter niet door fraai lij
kende droombeelden laten verleidsn. Mij is
nog geen gebeurtenis bekend, die de hoop
rechtvaardigt, dat de oorlog niet lang zal
duren, of dat- Groot-Brittanië geen nieuwe
bittere en bloedige jaren te wachten staan.
De smartelijke ervaringen zou Engeland
echter no^ moeten opdoen, indien het in
zijn strevSi verzwakte en zijn eensgezind
heid verloor nog voordat de overwinning
In .de serie propagandabijeenkomsten werd
dezer dagen in deJordaan .te Amsterdam
het woord gevoerd door den populfeiren ra
dio-spreker Max Blokzijl.
(Polygofen Zeijlemaker Pax Holland s)
definitief behaald is.
Churchill wees erop, dat Duitschland 'bij
na garisch Europa beheerscht, en dat aan
Duitschland millioenen werkkrachten voor
de vervaardiging van oorlogsmateriaal en
voor het bewerken van zooveel vruchtbaar
land ter beschikking staan. De Engelschen
moeten ook bedenken, dat men tot dusver,
nog maar een klein percentage van het
Duitsche leger te maken heeft gehad en
dat deduikbootoorlog niet af-, maar tOe-
nee'Tit,'op dat hij nogaanzienlijk erger kan
■vvorden, alvorens er een verbetering te be
speuren valt.
Ik acht het mogelijk, zoo vervolgde hij)
dat de oorlog in Europa zal zijn af geloopen
vóór den oorlog in Azië. In dat geval zou
Engeland terstond alle strijdkrachten naar
df»n anderen kant van de wereld om de Ver
eenigde Staten, China en vooral Australië'
en Nieuw-Zeeland in hun strijd tegen Japan
bij te staan.
"Wjanneer de oorlog een zoodanig- einde
zou nemen in twee etappes .zou er een
aanzienlijk grootere geest van kameraad
schap aan de onderhandelingstafel heer-
schen dan destijds onder de overwinnaars
te Versailles. Toen was het gevaar gewe
ken. De gemeenschappelijke band tusschen
de geallieerden'was verbroken. Er bestond
geen begrip voor een gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid. Daarom hoop ik, dat
er voor de problemen van Europa aan. het
eind van dezen oorlog betere oplossingen
gevonden zullen worden dan 25' jaar gele
den.
Churchill sloot zijn rede met ,de vernïa-
ning aan de Engelschen, zich erop voor te
be:reiden, dat zij in 1©43 het hoofd zullen
moeten bieden aan de slagen en vraagstuk
ken van een ernstig en verschrikkelijk jaar
Commientaar van Berlifn en Rome.
Te Berlijn verklaart men, "dat uit Chur
chill's rede een opmerkelijk pessimistische
toon spreekt. Bijzonder kenschetsend aciht
men hier de omstandigheid, dat Churchill
niet meer op een kentering van den toe
stand vertrou-wt door militaire.beslissingen
De .dreigemienten, die hij tegen Italië uit,
gelijken meer op de methoden van een Al
Capone, dan op die van een verantwoorde
lijk staatsman, .zegt men verder. De eer van
Italië heeft nog niemand ongestraft aan
getast.
Stefani schrijft dat Churchill nieuwe
bedreigingen heeft 'geuit aan het adres 'van
Italië. Het Italiaansche volk blijft echter
volkomen rustig en laat é'ich door nieuwe
dreigementen niet van de wijs ^rengen.
Het.Italiaansche volk zal koelbloedig weer
stand blijven bieden, absoluut zeker als het
is van de over-winning.
Luchtbombardementen kunnen ,den afloop
van eeij oorlog niet beslissen.
KLEINE JONGEN MISHANDEL».
Toen de 11-jarige Geert Jajisen te Eext
(Gieten, Gr.) zich Vrijdagochtend naar
school wilde begeven,' werd hij in het bosch
aangehouden door een man, ,die gemaskerd
wa9. Deze trok den knaap van de fiets,
bond hem-' met touwen aan het rijwiel en
mishandelde hem. Toen de onverlaat on
raad bespeurde, ging hij aan den haal.
Eenigen tijd l^ter werd de knaap gevonden,
die uiteraard zeer ontdaan was. Het is tot
nu toe niet gelukt den dader op te sporen.
