CHQWEEKBIADopGED.GD0nD5rA6 w^DtZUID-HOUoiZCCliWK^ EHAHDEn
N.Ï. DitgeTersmaatSGliappü „EILANDËN'MIËDWS"
De Ooderwiis-statistiek
WD_1941.
15e Jaargang
WOENSDAG 15 JULI 1942
No. 1360
Rechtzaken
Tot afweer van hande-
lingen tegen' de
bezettende njlacht
BEKENDMAKING!
WAARIN SEDERT 1 N O V EMBER 1 9 35 O P G E N O M E N HET B LA D .O N Z E E I L A N D E N" - 18^ JA ARG AN G
UnGAVB VAS
aa
KI783
IIATIDEn
Abonnementsprös 93 cent per 3 maanden bö vooruitbetaling.
Verschijnt 2 maal per week.
AfKttMiermise nmnmers 6 cent Buitenland 8 gulden per Jaar,
Geves^d te MiddelliafmilK Vtiot Hendi])»lz. 122 G i Giso 167930 i togthta I Ttl. 17,
BykBmtoor jfoat XMltaAi St. BUutensdOb. Blarltt, Telet 59.
Gewone regelprijs 7 et. per m.m. Contracten belangrijke
reductie. Prijsverhooglng toegestaan door het Dept. van
Handel, Nijverheid en Scheepv. onder No. 16236 N.P. d.d.
24 Maart 1942.
Veranttvootdelqta Hoofdiedactenr: Th. d« Waal IffliMeilhamlk
Ook, ja misschien vooral in deze oorlogs.^
en bezettingstijd is het interessant, na^
gaan, hoe zich ons lager .onderwijs ^t-
wikkeld, in het bijzonder wat betrej^ de
richtingen, die zich daarin sedert eeE|ii''eeuw
op3nbaren. De jongste uitgave van^t Cen
traal Bureau voor de Statistiek bf 's-'Gra-
venhage biedt hieromtrent Wterom be
langwekkende stof. Daarin vinden de laat
ste cijfers inzake het, Gewoffli Lager en
Uitgebreid Lager Onderwijs ^Igens de toe.
stand op 31 Dec. 1941. We,.Sullen niet zon
der meer deze cijfers ov^nemen, maar ze
tevens historisch belicht|n.
Men weet, dat 100 jaar bijna alle kin
deren op de Openbare;'Staatsschool gingfen
en derhalvje zoogenaamd neutraal onderwijs
genoten. In 1857 waren de percentages 82
voor de Op. School, 3 voor de Chr. School
en 15 voor de R.-Kath. School. Sedert dien
heeft de toestand zich van jaar tot jaar
voor het Opsnbaar Onderwij g in ongunsti
ge zin ontwikkeld, vooral ha 1900. In dat
jaar waren de percentages: 69 voor de O.S.,
14 voor de CS. en 18 voor de R.K.S. Toen
in 1920 de gelijkstelling van Openbaar en
Bijzonder Onderwijs tot stand kwam en dit
laatste niet langer uit eigen middelen be
kostigd behoeft te worden, was dit vanzelf
sprekend weer een krachtige stimulans ten
gunste van-de bijzondere school, zoodat bv.
in 1931 de percentages bedroegen: 37 voor
deO.S., 25 voor de dS. en 37 voordeR.K.
S. Vergelijken we nu hiermede de cijfers
van 1941, dan blijkt, dat de achteruitgang
in leerlingenaantal bij het openbaar onder
wijs nog steeds doorgaat, tervrtjl de beide
hoofdtakken van het bijzonder onderwijs
nog immer vooruitgaan, ook -ten opzichte
van de laatste jaren.
Jaar
1931
1939
1940
1941
Gpsnb.
36.7
30;8
30.4
29.2
Chr.
25.2
26.1
26,2
26.4
R.-Kath.
36.6
41.4
41.8
42.2
Het totale aantal leerlingen van alle la
gere scholen bedroeg op 31 Dec. j.l. pre
cies 1.140.546, dat is ongeveer een 8e deel
vÈin de geheele bevolking van ons land.
Vergeleken met 1940 beteekent dit een ver-
mindering> met 2832 leerlin'gen. Dit zal ver
moedelijk hieraan zijn toe Ie schrijven, dat
in de loop Van 1941 werd bepaald, dat de
schoolkinderen, die van Jpodschen bloede
zijn, niet me^r op ,de gewone scholsn moch.
ten worden toegelaten, mair in afzonderlij
ke Joodsche scholen moeaten worden bij
eengebracht. Dit was slechts mogelijk In
de grootere plaatsen, zoodat eenige dui
zenden Joodsche kinderen^ die bijna uit
sluitend de openbare scholen bezochten,
thans in het geheel geen schoolonderwijs
meer genieten. Het 'overig^ bijzonder onder
wijs," dat zijn particuliere scholen, die noch
Christelijk, noch KathoUek zijn, vermeer-
^ert dit jaar met ruim 7000 leerlingen. Dit
zijn bijna allen Joodsche kinderen, die aan
het openbaar onderwijs zijn onttrokken en
naar specifiek Joodsche scholen gingen. Een
aantal openbare scholen, voornamelijk in
Amsterdam, die tevoren hoofdzakelijk door
Joodsche leerlingtan werden bezocht, zijn,' in
1941 uitsluitend voor deze leerlingen be*
stemd un werden, nu voortaan als bij.a)nde-
re scholen aangemerkt. Het aantal Jood
sche scholen, dat slechts j5 bedroeg," steeg
in 1941 met 44 tot 49. Ongeveer de helft
daarvan (23) bevindt zich in Amsterdam,
waar ook de grootste heKt van alle Ne-
derlandsche Joden woont (ongeveer 65.000).
Intusschen nam vooral door deze verplaat
sing van Jodenkinderen het totale aantal
openbare scholen af met 36. Op het Chr.
en Katholiek onderwijs had ,deze maatregel
geen invloed, daar Joodsche leerlingen op
deze school slechts zeer sporadisch voor-,
kwamen.
Oyer het geheele land gerekend, heeft
iiet Openbaar Onderwijs nog 333.000 "leer
lingen, het Christelijk O.nderwijs 301.000,
het Roomsch-Kathohek onderwijs 481.000
en het overig bijzonder onderwijs 25.000,
■waar van er ruim 8000 op Joodsche scho
len gaan. Stelt men het totaal.aantal Jood-'
sche kindensn van de schooUeeftijd op on
geveer 13:000 dan -blijktf hieruit, .dat 5000
Jodenkmderen thans gefen schoolonderwijs
meer genieten.
Wat het aantal hoofden en onderwijzers
betreft, dit bedroeg aan^ alle s'bholen teza
men op 31 Dec. j.l. 31.738. Dit is tegen
over het Vorig jaar een vermeerdering van
1363. De groote stijging van dit aantal
vmdt haar verklaring ih de wijziging van
de leerlingsnschaal, welke in 1941 tot stand
kwam, waardoor een flink aantal plaatsen
het onderwijs beschikbaar kwam. Het
aantal kweekeUngen met akte bedroeg
4153, van welke aan 2612 de leiding van
een klasse was opgedragen. Het jaar ,daar.
voor was dit nog 3621, zoodat 1009 kwee-
kelingen een benoeming als onderwijzter
ontvingan, hetgeen mogelijk was door 'de
verandering der leerlingenschaal."
De .statistiek geeft obk aan het gemid-
deld^aantal leerlingen per school. Dit is bij
d^ïOpenbare 135, bij de Christelijke 157 en
de Roomsch-Katholieke 198. Bij de eer-
fltè treft men dus de meeste kleine scholen
aan.
Ten slotte, nog. één en ander over het
Uitgebreid Lager Onderwijl (U.L.O.- Het
totaal aantal scholen is hieybij pOl. Er kwa-
.nten 5 Joodsche U.L.O. Scholen bij. In het
geheel werden deze scholen bezocht door
101.297 leerlingen. Sed;^t 1940 zijn er 1029
bijgekomen.' Het Op. ^jOnderwijs verminderd
met 1274 leerlingerff- het Bijzonder steeg
met 2303. Het eefste werd voornamelijk,
evenals bij het t»ÏO., veroorzaakt door de
verplaatsing der? Joodsche kinderen.
Het aantal Kbcifden en onderwijzers bij
het U.L.O. bedroeg 3893, terwijl er ook nog
280 kweekeli^gan'met akte werkzaam wa
ren, van wife er 229 ,de zelfstandige leiding
van een klas hadden. De verhoudingscijfers
van de 3Tichttirigen zijn voor deze o,ider-
wijstak wat de leerlingenpercentage be
treft als volgt:
Jaar
Operib.
Chr.
R.-Kath
1940
38.0
27.7
32.0
1941
36.4
28.0
32.7
Hieruit blijkt, dat ook bij het U.L.O. het
Op. Onderwijs achteruit- en het Bij.zionder
vooruit gaat.
KANTONGERECHT SOMMELSDIJK
Zitting |vain Vrijdag 10 JuH 1942.
De "voedselvoonzlening in het gfeiling!
M. H., landarb. te M. heeft op de kade
aldaar binnen de strepen gestaan.
Verd. ontkent dit echter ten stelligste.
B. J, eveneens te M., staat terecht voor
het zelfde tfeit. Ook hij ontksnt.
De verbal, gem.-veldw. v,. N. heeft het
ni'.-'t gezien, maar er werd aangifte .van ge
daan door een Duitsch militair. Meermalen
istaat men dan op ,de> strepen, dus niet er
binnen en niet er buitsn. Men dpet dit als
het ware óm de politje te plagen.
Het O.M. vraagt vrgspraak.
De Kantonrechter spreekt'voor deze keer
de verd. vrij.
L. C, landb. te D. heeft de dijk om de
polder Altekiein gc'-chourd, zonder daartoe
in het bezit te zijn van een sohriftelij'ke
vergiin?i)iig van, het polderbestuur.
Verd. befcant, dit gedaan te hebbén. Hij
handelde echter in het belang van de voed
selvoorziening en heeft pok een vergunning
aangevraagd, 'maar hierop werd afwijzend
beschikt.1
Get. C. W. landb. te D. en Voorz. van het
polderbestuur verklaart, dat verd. hiervoor
vergunning aangevraagd heeft, waarop af
wijzend beslist werd. Dtt omdat deze dijk
een slaperdijk is en dus vlak achter de bui
tendijk ligt. Heeft er nu door een of andere
oorzaak een doorbraak plaats, dan loopt
eersf de eene polder vol, terwijl de losge-
Woelde en omgeploegde aftrde van den
slaperdijk nu geen water meer tegen houdt,
zoodat ook de tweede polder vol loopt. Op
deze gronden werd afwijzend beschikt.
Verd. verklaart echter^ dat de dijk toch
geen -waarde meer heeft als dflk en ook
niet als slaperdijk, omdat de kruin onge
lijk is en er ook een paar huizen op staan.
Tenslotte was" het toch 'in het belang van
de voedselvoorziening, dat Jiij dit deed.
De Kantonrechter denkt evenwel, dat het
hem meer te doen was om ,de^ scheurpre-
mie, dan om het belang" van de voedsel
voorziening.
Get. R., Secr. der polder verklaart van
-verd. schrijven .om vergunning ontvangen
te hebben, waarop om de reeds naar voren
gebrachte redenen afwijzend beschikt. Verd
is daarna naar hem toe gekomen en zei, dat
hij nog 24 uur kreeg dm op dit besluit .te
rug- te komen, anders zqu get. zich mis
schien wel eens in Den Haag moeten ver
antwoorden. Hij noemde de heeren van het
polderbestuur plutocraten, ,die geen oog
hadden voor het belang van de voedsel
voorziening; aldus get. R.
De verd. zelf is tijdans de rechtzitting
erg ongeduldig en rumoerig en valt de hee
ren telkens ifi 'de rede, zoodat hij door den
kantonrechter meermalen tot de orde ge
roepen moest worden.
'De ambt. van het O.M. is van meening,
dat de bestuursleden der- polder in dit ge
val beter bevoegd zijn om te oordeelen, dan
den verd., die zich doet kennen als een
eigenwijs iemand. Hij betreurt het dat de
maximum-straf voor dit geval slechts f 25.-
of 10 dagen is, maar eischt deze dan pok.
De Kantonrechter veroordeelt benn dan
tot 2 X If 12.50 of 2 X 10 dagen.
L. O., chauffeur te O. T. Aangehouden
zaak, heeft te N.-Tonge een aanrijding ,ver
oorzaakt, doordat hij onder den invloed van
sterke drank verkeerde. De verd. is niet
verschenen. Als get. wordt gehoqrd J. H.
uit B., die met verd. mee geweest.is naar
Breda.
Deze verklaart niet gezieii hebben, of
verd. in Breda sterke drank i:ebrüik heeft.
'Wel hebten zij onderv/eg in.Oud-Gastel nog
gepleisterd en drank gebruikt. Deze was
echter zoo koppig, dat gé.t. er sufferig van
geworden is, en zich weinig meer weet te
herinneren, van wat ft' nadien gebeurd is.
De Ambt. van het' 'Ö.M. leest ,dan nog
een verkl. voor van dén herbergier uit Oud
Gastel en blijft bij.'zijn eisch van 3 weken
hechtenis.
De Kantonrech'Éer vindt ,de verkl. der ver
schillende get. zeer uiteenloopend en
spreekt den verd. bij gebrek aan bewijs,
vrij.
H. G.j landfe. en veekoopman te D. heeft
gewond paard arbeid laten verrichten. Ver
dachte blijft bij zijn reeds eerder afgelegde
verklaring en vindt evenals zijn raadsman
Mr. den Hollanderdil? de vorjge keer ook
reeds gezegd heeft, j^t de aanklagers de
schuldigen .zijn. De gfei. werkman v. Br.
heeft hét paard niet goed ingespannen,
waarna de gem. veldw. H. hem, zooals af-
gesproksn was, Zou bekeuren.
Het O.M. houdt het met de verklaring
van verb, dat het paard voor dit werk inet
anders ingespannen kon worden en eischt
f 30.-^' of io dagen.
De Kantonrechter -wil ,de zaak nog even
aanhouden om de veearts en get. v. Br.
nog eens te hooren.
P. V. d. W., Jandarb. te G. heeft aan de
Kinderdijk aldaar graszoden gestoken en
vveggenomen.
Hij deed dit in opdracht van zijn werk
gever F., maar heeft ze niet weggenomen.
F. is ,ze zelf wezen halen.
Get. F. de werkgever van verd. verklaart
dit gedaan' te hébben volgen.s een reeds be
staande algemeene gewoonte. Toen hij last
kreeg met ,de politie, heeft hij ze dan ook
weer teruggebracht.
In verband hiermede eiscj'k het O.M. f 1
of 1 dag -met teruggave van het inbeslag-
genomene. Uitspraak f 0.50 of 1 dag met
teruggave.
M. V. d. M.^ huisvrouw.^van J. B. te Den
B. had geeii persoonsbewijs bij zich en geen
bel op haar fiets. Wordt veroordeeld tot
f 1.— of 1 dag en f 0.50 of 1 dag.
J. S. te O., (niet verschenen) heeft door
op de hoek te blijven staan het verkeer be
lemmerd. Eisch f 1.50 of 1 dag. Uitspraak
f 2150 of 2 dagen.
J. M. te S. had .geen achterlicht op zijn
fiets. Dit had hij eraf gestooten en kon
het niet meer laten maken, anders was hij
niet voor 12 uur thuis. Eisch en uitspraak
If 1.50 of 1 ,dag.
M. S., niet verschenen, zonder voor- en
achterlicht gereden. Eisch en uitspraak f
4.of 2 dagen en f 2.50 of 2 dagen.
J. S., bakker te O. T., niet verschenen,
had_ te weinig droge stof in 't brood. Eisch
f 25.boete. Uitspraak f 15.of 15 da
gen.
K. L. K., niet versqhenen, geen persoons
bewijs bij zich'. Eisch'if 2.50 of 1 ,dag. Uit
spraak f 4.of 4 dagen.
L.. J. de B., niet iversohenisn, had geen
rijbewijs.. Ejsoh en uitspraak f 7.50 of 7
dagen.
J. B., Icaashandelaar te D., heeft over
de grond van M. D. molenaar, eveneens te
D. geloopen, terwijl dit verboden was.
Hij deed dit om de bar der voetbalvereen.
te halen. Anders mocht dit en ook nu is het
weer met genoemden ^eer in orde,gemaakt,
zoodat het weer mag.
Eisch en uitspraak ;f 0.50 of 1 dag.
J. de B., niet verscl(enen, had geen spie
gel op izijn motorrijtuig. Eisch f "4.of' 2
dagen. Uitspraak f 3.-^ of .3 dagen.
P. de J., groentenhandelaar te. D., niet
verschenen heeft zijn fiets onbeheerd laten
staan.
Eisch en uitspraak f 3.of 3 dagen.
J. V. L._ groentenkpi)pman te O. T. heeft
geen doorl. -register bijgehouden. Hij wist
hier niets van en heèift het toen aan den
Burgem. gevraagd. Oók nu heeft hij er nog
geen, omreden de Bui^em. het hem niet wil
verstrekken.
Het O.M. wil deze 'èaak aanhouden, daar
verd. ook o.a. ook nog procesverbaal heeft
wegens prijsopdrij-ving, enz.
■Wordt aangehouden.
L. -W. te M., niet verachenisn, heeft aan
het kaartspel deelgenomen.
Eisch f 1.50 of 1 dag. Uitspraak f 2.50
of 2 dagen.
P. A. S. bakker te M., niet verschenen,
'had te weinig droge stof in het brood. Eisch
en uitspraak if 15.of 15 dagen.
M. B., eveneens bakker te M., zelfde feit
en zelfde straf.
J. v. d. L., ,niet verschsnen, heeft niet
rechts gehouden. Eisch en uitspraak f 3.
of 3 dagen. J. A. ,de B. niet verschenen, had
geen persoonsbewijs bij zich. Eisch en uit
spraak f 3.0f 3 dagen.
J. V. d. L., niet verschenen idem.
C. A. v. V., niet verscbsneji, heeft zijn
paarden bij een ander op 't land laten loo-
De hoofds.t«rhner van den Nationalen Jeugdstorm, C. v. Geelkerken, heeft Donderdag
op het/JBinnenhof te 's-Gravenhage de 320 vertrekkende vrijwilligers.voor den Ger-
ma^!(ichen Landdienst in het Oosten toegesproken. Een oyerzicht.
Polygoon-Meyer.Pax Holland-s.
pen. 'Wordt aangehouden om get. te hoo
ren.
T. C; V. d. PI., niet verschenen, had geen
bel op de fiets. Eisch *f 2.of 1 dag. Uit
spraak f 3.of 3 dagen.
G. J. in 't V., had teveel water in de
melk. Eisch f 30.of 10 dagen.
Uitspraak f 15.of 15 dagen.
G. M. den'B., zelfde feit en zelfde straf.
P. H., visscher te Z.-B. had visch bene
den de maat bij zich in ,de boot. Dit kwam
doordat verd.'s schepnet gestolen was en hij
ze er dus niet uit kon scheppsn. Eisch en
uitspraak f 1.oif 1-dag.
Den laatsten tdjd heeft def Vijand, met het
oog op de hem bedreigende veJTÜetiigende
nedérlaigen in het Oostenï in versterkte
mate laoor radio-uttzendinj;en en verspi-ei-
ding van vlugschriften dfe|)evolking ivaüi de
door pultsclilan»! beaette fWestelijike gebie
den aangezet tot fladen -vian sabotage.
Ter wiaiarschuwirag vatt onbezonnen ele-;
menten -fcegen deiigeUjké, handelingen, heb
ik, ter beveiUgin|g van "de uitvoering van
mijn militaire opdracht, .©en vrij groot aan
tal inwoners des lands als gijzelaars gevaji-
,gfen doen zetten. Dez» gijzelaars zullen bSj
daden van sabotage der bevolking aange
pakt worlflen. Zij staan» borg met hun leven.
De ibevoUüng heeftj' het in de hand om
door een bezonnen optreden én door mede
werking bij ide verhii^derinig van daden van
sabotage van iedere^i aard de veiligheid
van het leven harer^ medeburgers, die als
gijzelaars zijn aage\tezen, te waarborgen.
De l-gst met de nam^n der gijzelaars zal
gepubllceerifli worden.^
AV.g. 'Wehrmachtsbefehlshaber in
Nederland, gerfêraal der vliegers,
FB| CHRISTIANSEN.
■Verordeninig van' den Rijksconumssaris
voor de bezette Nederlaudsche gebieden
tot afweer van JiBindelingen tegen de be
zettende imaoht.
Op grond van par. 5 van het decreet van
den F.ührer over de uitoefening der legee-
ringsbevoegdheden in Nederland van 18
Mei 1940 Rgbl. I S. 778) verorden ik:
Artikel 1.
1) Wie opztettelijk een'opdracht tot be
waking niet of niet voldoende uitvoert, die
hem ter bescherming tegen dadenvan
sabotage is gegeven door den 'Wlehrmaohts-
befehlshaber in Nederland of een door hem
aangewezen instantie, door den General-
Kommissar ifür das Sicherheitswesen und
Höhere SS- und-Pölizeiführer, of een door
hem aangewezen instantie, of krachtens
machtiging van een dezer instanties door
een Nederlandsche instantie, wordt met den
dood, in minder-ernstige gevallen met vrij
heidsstraf ges.traft.
2) Indien de daad ,door nalatigheid is
begaan, dan is de straf gevangenis of hech
tenis. Indien ingevolge de nalatigheid scha
de is ontstaan, wordt gestraft volgens ali
nea 1.
Artikel 2.
1) 'Wie in geloofwaardigen vorm ken
nis krijgt van een misdrijf, tegen de bezet
tende macht of van het voomSnen tot zulk
een misdrijf, sn ilalaat een Instantie der
Duitsche politie of der Duitsche 'Weêrmacht
terstond daarvan te verwittigen, -wordt ge
straft met de straf, waarmede de dader
wordt bedreigd in geval het misdrijf is vol
voerd.
2) In minder ernstige gevallen kan tot
gevangenisstraf worden veroordeeld.
3- Indien geen poging totjiet misdrijc
is gedaan, kan worden afgezien van straf.
Artikel 3.
1) 'Wie een persoon, van -wien hij weet
of .de omstandigheden in aanmerking geno
men moet aannemen, dat deze deel heeft
aan een misdrijf tegen de bezettende macht
of een dergelijk misdrijfjlji den zïn heeft,
niet terstond aangeeft bij,een instantie der
Duitsche politje of der Du|tsche 'Weêrmacht
of wie e3n dergelijk iemand verbergt, bij
zich opneemt of ondersteunt, wordt ge
straft metde straf,- waarpiede de dader be
dreigd wordt, ingeval 14t misdrijf is vol
voerd. - I
2) Artikel 2, alinea 1 en 3 gelden even
eens. I -
Artikel 4.
De strafbare handeljïigen volgens dé ar
tikelen 1 tot 3 zijn misdrijven in .den ziui
van artikel 2, tweede'alinea, der verorde
ning nr. 52/1940, betreffende de Duitsche
rechterlijke macht voor strafzaken, in de
versie der bekendmaking nr. 72/1942.
Artilïel 5.
Indien c^sn functioijaris der Nederland
sche politie of een lid jvan een formatie, die
ondergeschikt is aanj de instructie en be
velen der Nederlandspha politie, een straf
bare handeling tegei|' de bezettende macht
pleegt, dan is voor |ijn berechting de bui
tengewone rechterlijje macht voor led?n
der SS. en voor le(^n der politieformaties
in bijzonderen djen|t, uitsluitend bevoegd,
voor zoover deZe b#oegdheid niet volgt uit
artikel 1 der verpifflening 12/1940 over de
bevoegdheid van d|n (Duitschen) krijgs-
-raad van 8 Jum 1^0.
Artikel 6.
Deze verordeiung treedt in werkjng op
den dag van haar ajfkondiging.
Den Kaag, 13 Juli 1942.
De Rijkscommissaris voor de
bezette Nederlandsche gebieden.
DE NIEUWE AARDAPPELBON.
Wederom 2'/^ kg.
De secretaris-generaal van het departe
ment van laudbouwE en visscherij maakt
bekend, dat voor de Mistributieperiode van
12 tot en met 18 J|li het aardappelrant
soen wederom is valtgesteld 'op 2% kilo
gram. In verband hlAmee geeft gedurende
het tijdvak van ZonAg 12 tot en met Za
terdag 18 JuU elke Ar met „36a" genum
merde bonnen van de|aardappelkaart recht
op het koopen van l|4 kilogram aardap
pelen. I
