aiDWECKBIADÖpCiED.GDOni]aiAG v5ÖR^ZyD-H0ilBiZEElJW3CK^ EHAMDEn
pROEKfnBARDIA
N.V. UitgeTsrsmaatscliaiiptJ „EILANDEN-NIEDWS"
in Duitscb haodeo.
Yersehilksde berichten
15e Jaargang
WOENSDA® 24 JUNI 1942
No. 1354
Het modernisme in de
Ned. Herv. Kerk
WAARIN SEDERT 1 N O V EM B ER 19 35 ORG E NOME N HET BLAD ,0 N Z E E I L A N D E N" 18^ JA ARG AN G
DHGAVB VAH
Gevest^ te Mldctelfattali i Ftiw Hmixflatr. 122 G Gito 167930 i Fostbos I i Td. 17,
Blflmatoor mor Zeelkiidt St BIurteBe^ffc MsrUb. Telef. 6D.
GERINGE VERHOOGING VAN DE
LOONBELASTING.
K1783
AI1D
lEUW
Abonnementsprtls 83 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling.
Verschijnt 2 maal per week.
Afzonderl^ke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per Jfuur.
wamÊmÊÊBaÊÊmÊimmmÊÊÊmaKÊÊÊimÊÊm
Gewone regelprijs 7 et. per m.m. Contracten belangrijke I
reductie. PrijsverHooging toegestaan door liet Dept. vanl
Handel, Nijverheid en Scheepv. onder No. 16236 N.P. d.d.|
24 Maart 1942.
VeiranttvooTdélöIc Hoofdredacteur: 1%. d« Waal
MMdi^hamlk
18.
Hebben i3e modernen rscht in de kerk
Nu we de phüosofische; achtergrond, de
leer en de positie der modernen- hebben on
derzocht, komen we voor' de Vraag te
staan, oi hjt modernisme als godsdienstige
viclitiftg en de modernen als lidmaten recht
vcan beat aan hebben in de Ned. Horvormtie
Kerk en in het algemeen in een Christè-
liiM Kerk.* rit is een kwestie va". b-:?gir.ycl
zoowel ais van practljk. In.iien principieel
is uitgemaakt, dat de vrijzinnigen weder-
renhtelijk iii de kerk zijn binnengedr Ji'gen
sn hmilec;- met die der Kerk in flagi'aite
strijd is, kan in feite de houding der hoo-
gere en lagere besturen tegenover deze
richting in de practijk geen andere zijn
dan een volstrekt aifwijzende en iïioet zij
gericht zij/i op de uitschakeling der Mo
dernen uit het gfeheule kerkelijk lev ;n, des
noods met radiCÜle middelen.
Verreweg, de meeste, modernen zijr van-
meonint,', dat zij wel degelijk recht in cie
kerk h-;bben en ofschoon het overgrojte
deel ervan zich weinig cf niet met de.
kerk en kerkelijke zaken inlaat, doch
slechts lid is op papier, doen zij niet als
Piersorr en Busken Hüet, maar blijven zij-
stand houden in een instituut, waarin ze
.zich als'geheel toch minder goed of in het
geheel niet thuis moeten, gevoelen. Ze pre
tendeeren zelfs historisch, reglementair én-
moreel recht in de kerk te hebben, gelijk
Prof. Eerdmans gepoogd heeft aan te too-
- non.
De modernen redeneeren zoo: Op de Sy-
i.ode van Dordrecht in 1618-'19 werden de
formuMerén als principiëele basis der
kefk aangenomen. Daarin is de leer der
t03nmal:ge Herv. Kerk .vervat. Nu is er
na 1819 ndbit meer een Nat. Synode ge
houden, totdat in 1816.dp Hervormde Sy
node als schepping van Koning Willem I
optrad. In die 200 jaar heeft de kerk haar
belijdenis nimmer kunhen herzien, maar
het theologisch denken heeft niet stilge
staan. Er kwamen- nieuwe ideeën, doch jn
de Belijdenis kon dit door de staatkundige
toestanden niet tot uiting komen. Feitelijk
had de Synode van 1816 deze zaak ter hand
moeten nemen, maar zij deed niets, zij
mocht niet§ doen, want de Koning had ver
ordend, dat zij geen taak had in leerstelli
ge geschillen. Doordat zij de leer niet hand
haafde, sprak zij stilzwijgend uit, dat ieder
vrij was' in zijn belijdenis. Wel schrijft art.
11 van het Alg. Reglement de handhaving
der leer voor, doch. déze is nergens /om-
Schreven. Wel wordt er op verschillende
plaatsen gesproken van „geest, hoofdzaak,
beginselen en karakter" der Herv. Kerk.
Welnu, deze kuhnen de vrijzinnigen ook
onderschrijven. Zij hebben wel in hun hart
een ,ander getuigenis des Heiligen Gees-
tes" en zij erkennen de specifieke dogmata
der orthodoxie niet, maïir daarmede zijn zij
nog niet buiten het Christendom en dus ook
niet buiten de Kerk komen te staan. On-
derteekening der formulieren mag een
Kerk niet eischen. Dat is in strijd met het
wezen van het Protestantisme, dat gees
telijke vrijheid inhoudt.' Bovendisn, de or
thodoxen zijn zelf- ook van Dordt afgewe
ken, en zijn het op vele punten 'onder el
kaar oneens. "Vooral de ethischen zijn zeer
ver afgedwaald van de oud-CalvJnistische
leer, maar ook zelfs ,de geestverwanten
van Knijper en Bavinck hebben niet meer de.
- zelfde opvattingen als de Gereformeerden
van 1619, met name op-liet gebied van de
inspiratie, het wondergeloaf en de weder
geboorte. Zoo hebben de rechtzinnigen ze
ker niet het recht om zichzelf als huisge-
nooten en de modernen als vreemdelingsn
in de Kerk te beschouwen. Daarbij is het
volgens prof. Eerdmans in het belang van
de Herv. Kerk, dat de modernen erin blij
ven met het oog ep het Protestantsche vrij.
heidsbeginsel, dat anders in het gedrang
komt. Immers de 'Confessioneele leer
brengt'versteening!
Ziehier het standpunt der Hervormde
modernen, waarop ze hun réchten baseeren.
Dit betoog is niet sterk en het kan gemak
kelijk afdoende weerlegd worden. In hoofd
zaak komt het hierop neer: 1. De Kerk
moet geen vaste leer hebben, doch de leden
in hun i-èligieuze meeningen vrijlaten. 2.
De modernen zijn Christenen, dus is er voor
hen plaats in de kerk.' We merken ,op, dat
deze twee uitspraken eigenlijk met elkaar
in strijd zijn.' De modernen erkennen met
de tweede immers, dat de vrijheid, die' de
Kerk kan toestaan, In ieder geval beperkt
is tot de grens vah het Christendom, waar
mede derhalve de absolute leervrijheid
wordt ontkend. Prof. Eerdmans erkent, dat
een atheist of materialist niet in de kerk
thuisjioort. Toen Ds. Bahler, een Boeddhist,,
door de Synode werd gehandhaafd, vond
een vrijzinnig blad dit fout. Daarmee
■wordt dus door de modernen in beginsel
toch de leertucht erkend en wordt deze
slechts een kwestie van meer of minder.
■^Vij houden het vodr een vanzelfsprekend
heid, dat de Kerk' een Belijdenis moet heb
ben, op de Schrift gegrond. Zij bezit de
Waarheid Gods en moet daarvan getuige
nis geven. Zij zoekt niet naar de Waarheid,
doch heeft 4pze uit den hemel ontvangen.
Zij moet de rijkdom van Gods genade pre
diken en daarin geen onzeker geluid geven.
Zij moet een positief antwoord geven aan
de menschheid op de hoogste levensvragen.
De Kerk is niet gesticht om haar leden als
een club philosofen te doen zoeken naar
wat waarheid is, maar om van haar god
delijk Waarheidsbezit -uit te deelen. De
Kerk is geen debating-gezelschap en geen
lichaam van pro 'en contra, waarin leugen
en waarljeid dezelfde rechten hebben, maar
de predikster van de ééne weg der zalig
heid, die ons de Schrift openbaart. Dit
staat onder ons onomstootelijk vast. Maar
zelfs modernen moeten erkennen, dat dit
eigenlijk niet anders kan. Schol ten schreef
eens: „Geen Kerk zonder belijde^iis. Haar
overtuiging uit te spreken en de beginselen
vast te stellen, tot'wier erkenning, ieder
lid gehouden is, Is een recht, dat aan elke
maatschappij behoort en met de verlooche
ning waarvan de kerk' haar karakter als
godsdienstige vereeniglng met de .daad zou
opheffen." De eerlijke Dr. Pierson schreef:
„Ronduit geèprokenV de kerk is mij te .sng
geworden, terwijl ik gevoel, dat hare grens
palen nog meer te willen uitzetten gelijk
zou staan met haar te vragsn, dat zij zel
ve haar doodvonnis onderteekene." Prof.
Rauwenhoff, ook modern, deed deze uit
spraak: „De tegenstelling Katholiek en
Protestant is In mijn oog veel minder
scherp dan die van modern en anti-mo
dem," waarin ligt opgesloten, dat, indien
kerkelijk samenleven van Katholieken en
Protestanten onmogelijk Is, dat yan moder
nen en orthodoxen zeker ongerijmd moet
wordsn geacht. En om .niet meer te noe
men, prof. "Van "Vloten, een zeer radicaal
vrijzinnige, gaf als zijn méenjng te kennen,,
dat de geloovigen niemand op de kansels
moesten toelaten, die zich buiten de ge
meenschap der Christelijke Kerk heeft ge
steld. „Zij, die de leerstellingen der Kerk
niet meer deelen, moeten haar onmiddellyk
vaarwel zeggen."
Het zou daarom voor links zoowel als
Voor rechts vast moeten staan, dat leder,
die in zijn overtuiging afwijkt van hetgeen,
de Kerk in haar Belijdenis leert, geen recht
in de^ Kerk heeft. Ook de Hervermde Kerk
heeft een leer, die de predikanten en lidma
ten rnoeten aanhangen. Al is er practisch
leervrijheid, rechtens bestaat deze niet. De
Kerk mag niet opzij gaan voor persoont.
lijke overtuigingen, die afwijken van de
Belijdenis en Schrift, ..doch zij moet deze
toetsen aan de leer der Kerk, zooals de
Dordtsche Synode met de Remonstranten
deed. Leervrijheid is een onding, een zonde
der Kerk, een karakterloosheid, die niet
scherp genoeg veroordeeld kan -worden. De
modernen hébben daarom principieel geen
recht in de Kerk en historisch evenmin,
want dat iemand ergens is, bewijst nog niet
dat hij er wezen mag, gelijk prof. Slotemar
ker de Bruine, schrijvende over deze ma
terie, terecht heeft opgemerkt. Het moet
dus zoo ?ijn, dat de Kerk een belijdenis
heeft, het lidmaat ook en dat deze elkaar
dekken. Beide gaan uiteen, als ze niet meer
id)2ntiek zijn. Dit is het eenig juiste stand
punt.
Het antwoord op de vraag, of modernen
nog als Christenen kunnen worden be
schouwd, hangt af van wat men onder een
Christen verstaat. Neemt men dit woord in
zijn meest oppervlakkige beteekenis en
houdt het in, dat men nog aan zekere vage
godsdienstigheid vasthoijdt en b.v. de histo
riciteit van Jezus Christus niet verwerpt,
dan kan in zekere zin van een moderne
Christen gesproken worden. Indien' men
echter aan dit woord de beteekenis geeft,
die het oorspronkelijk had en in de Chris
telijke Kefk behouden heeft, dan is de mo
derne zeer zeker geen Christen meer. Het
Chrisben-zijn immers staat of valt met het
geloof in Christust als onze Zaligmaker.
Prof. Roessingh erkende dan ook dat de
moderne mensch geen Christen meer is,
als men onder Christendom de bekende tra-
ditioneele godsdienst verstaat en het opvat
in de zin van het Concilie van Nicea en de
Synode van Dordt. Hiermede is dan echter
tevens uitgesproken, dat de modernen,die
buiten het Schriftuurlijke Christendom
.staan, vanzelfsprekend ook buiten de Chris
telijke Kerk moeten blijven en is principi
eel hun recht in de Hervormde Kerk, die
een Christelijke Kerk is, ontkend.
Hoe het probleem van de aanwezigheid
van eenige honderden moderne' predikanten
en vele duizenden dito lidmaten in de Herv.
Kerk moet worden opgelost, ligt buiten het
bestek van deze artikelenserie. Dit vraag-i
stuk had reeds lang opgelost moeten zijn.
de practische moeilijkhedsn," die eraan ver
bonden zijn, mogen geert beletsel zijn voor
een radicale solutie.
(Slot volgt)
DUITSCH WEEBMACHTBERICHT.
Harde strijd om laatste fort in NoordeMjlc
front van Sebastopól. Fortificatie L.enin
gevallen.
Luchtaanval op Bostof. -
Britsche bommen op Emden.
Hoofdkwartier van den Fülirer, 21 Juni
Het opperbevel der weermacht deelt
mede:
,,In het Noordelijk deel van de vesting
Sebastopól is gisteren ook de fortificatie
Lenin gevallen. Daarmee zijn alle iforten
van het Noordelijk front, van Sebastopol-
mot uitzondering van het kustfort in Duit-
sche handen o.m. de sterke forten Stalin.
Maxim Gorki, bastionMolotoftalrijke
oude forten en verscheidene artilieriebun-
kers. In het door den vijand nog taai ver
dedigde kustfort zijn de Duitsche troepen
doorgedrongen, zij leveren een harden strijd
van man tegsn man om de door den tegen
stander nog bezette bunkers^.
In het Zuidelijke deel 'van het vestingen
front hebben Duitsche en Roemeensche
treepen verscheidene aanvallen afgeslagen
en in'tegenaanvallen het vijandelijke stel
lingensysteem verdet opengebroken. Het
luchtwapen heeft ook gisteren mét sterke
strijdkrachten de gevechten om de yerster-
kingsn gesteund en ravitailleeringsinstalla-"
ties in ,de stad en 'vijandelijke schepen in de
haven gebombardeerd. Een bolsjewistische
motortorpedoboot is bij een aanval op de
Zwarte Zee-haven Jalta door kustartillerie
zoo zwaar beschadigd,, dat zij verloren ge
acht kanw^iji^pigtflachtel^ke aanvallen
van het luchtwapen "op Rostotf ""STéBisn In"
■verscheidene deelen der stad groote bran
den ontstaan. -
Aan het overige Oostelijk front slechts
plaatselijke gevechtsactiviteit.
Zooal^ in een extra-bericht is medege
deeld, hebben Duitsche en Itallaansche troe.
pen onder bevel van General-oberst Rom
mel gisteren het grootste deel van de
zwaar versterkte vesting Tobroek be
stormd. Daarop heeft hedenochtend een
Engelsche parlementair bij een Italiaan-
schen corps-staf de overgave van de ves
ting aangeboden. Stad en haven zijn bezet.
Tot dusver z'ijn ruim 25.000 gevangenen,
onder wie verscheidene generaals, binnen-
gebracht en onoverzienbare hoeveelheden
wapens, oorlogstuig en voorraden buitge
maakt. In scherpe achtervolging yan de"
verslagen Britten naar het Oosten werden
Bardia en Blr el Gobi ingenomen.
Bij het aanvallen op de Kanaalkust ver
loor het Britsche luchtwapan gisteren ne
gen vliegtuigen tijdens luchtgevechteh. Nog
een Britsche jager werd door schepen van
een rivierflotieltje neergeschoten.
Britsche vliegtuigen hebben overdag
zonder effect storingsaanvalien gedaan" op
het Noordwestduitsche kust- en grensge
bied.
Bij nachtelijke aanvallen v'an Britsche
bommenvverpers 'op de stad Emden ont
stond brandschade, hoofdzakelijk in woon
wijken. Nachtjagers, afweergeschut en ma.
rine-artillerie schoten tien der aanvallende
bommenwerpers neer.
Tobriek capltuleierde na feilen strijd.
Extia-berlcfat en weermachtberlcht van
ItaUaansch opperbevel.
Het extra-bericht van het Itallaansche
hooffdkwartler, waarin de capitulatie van
Tobroek werd bekendgemaakt, luidt als
volgt:
Na de felle gevechten van gisteren, die
het verzet van den vijand gebroken heb
ben, is er hedenochtend 21 Juni om 7 uur
een Engelsche parlementair verschenen bij
het commando van ons 21ste legercorps
om, namens den commandant van de ves
ting Tobroek de capitulatie aan te bieden.
De troepen van de As hebben de vesting,
de stad en de haven bezet. .Er zijn 25.000
gevangenen gemaakt, onder wie verschei
den generaals. De buit is aanzienlijk.
Het dagelijksehe weermachtberlcht van
het Itallaansche. opperbevel luidde als
volgt: -
Naar het- Oosten, optrekkende gemotori
seerde afdeellngen hebben Bardia bezet.
Sinds gisteren wordt een aanval onderno
men op de Vesting Tobroek, gesteund door
een hevig^ massaal optreden van de Itali-
aansch.Duitsche luchtmacht. Iri weerwil
van het felle verzet van den tegenstander
hebben de operaties een gunstig verloop.
Des avonds waren talrijke versterkingen
aan den buitenrand der vesting door -de
dappere troepen van de As veroverd.
Op de Zwarte Zee heeft een Itallaansche
motortorpedoboot, een zg. Mas, onder be-
De laatste hand wordt gelegd aan dé De Ruyter-tentoonstelling in het Rijksmu
seum te Amsterdam, welke expositie is ingericht ter herdenking van den beroemden
tocht .naar Chattam. Een fotografische ver grooting van de ou^e gravure, welke de
verovering van de Royal Charles'i voorstelt, wordt aan een der wanden bevestigd.
Pax Holland-v. Bemmel. s.
vel van den korvet-kapitein Curzjo Castag.
nacci, de Sovjet-duikboot „Equoka" getor
pedeerd en tot zinkisn gebracht. Hierbij
werden eenige leden der bemanning gevan
gen genomen.
DEZE WEEK 1 KÖ. AAKDAPPELBN
Gedurende het tijdvak van 21 t.m. 27
Juni geven élk der met „aardappelen 32a
gemerkte bonnen recht op het koopen van
kg. ardappelen.
De met „aardappelen 32b" gemerHte bon
nen zullen niet worden aangewezen ter vér
krijging van aardappelen en kunnisn der
halve worden vernietigd.
"Voorts geeft met ingang van 21 Juni
a.s. de taet „een rantsoen aardappelen"
gemerkte''bon recht op het koopen van 1
kg. aardappelen
GELDIGHEIDSDUUR AARDAPPELBON
NEN VERLENGD
De secretaris-generaal van landbouw en
visscherij maakt bekend, dat de- geldig-
seldsduur der niet „31a" genummerde bon
nen van de aardappelkaart is verlengd tot
en met.Zaterdag 27 dezer.
Met nadtuk wordt er de aandacht op
gevestigd, 'dat genoemde bonnen ook ge
durende de komende week recht geven op
het normale rantsoen van van 2% kg., zoo
dat de aardappelhandelaren verplicht zijn
tot en met Zaterdag 27 dezer op elk der
met ,,31a" genummerde bonnen l.Vi kg.
aardappeten af te leveren.
De geldigheidsduur der met „31b" ge
nummerde bonnen van ,de aan vetkaart-
houders .uitgereikte aardappelkaart is even
eens verlengd tot en met Zaterdag 27 dezer
Deze bonnen geven derhalve nog tot en
met dien datum per stuk recht op kg
aardappelen.
In het verordeningenblad is een besluit
opgenomen, w'aarin o.m. is bepaald, ,dat .de
loonbelasting met ingang van 1 Juli wordt
verhoogd.
Voor het meerendeel van de belasting
plichtigen (ongeveer 75 pet.) heeft de -wij
ziging van "het tarief slechts een betrekke
lijk geringe verhooging van de loonbelas
ting tot gevolg. De verhooging bedraagt
b.v.
1. Bij een weekloon van f 25.
per week
voor een ongehuwde if o.15
voor een gehuwde zonder kinderen f 0.09
■voor een gehuwde met 1 kind f 0.05
2. Bij een weekloon van f 35.
Voor een ongehujvdet 0.30
voor een gehuwde zonder hinderen f 0.20
voor een gehuwde met 1 kind .- f 0.16
voor een gehuwde met 2 kindereh f 8.12
voor een gehuwde met 3 kinderen f 0.08
voor een gehuwde met 4 kinderen f 0.03
- 3. Bij een weekloon van f 40.
voor een ongehuwde f 0.40
voor een gehuwde zonder kinderen f 0.27
voor een gel;iuwde met 1 kind f 0.21
voor een gehuwde met 2 kinderen f 0.17
voor e ongehuwde met 3 kinderen f 0.12
voor een gehuwde jnet 4 kinderen t 0.06
De bijzondere tarieven ^voor losse arbei-
,ders (negende uitvoeringsbeschikking loon
belasting 1940) en vopr artlsbsn, musici,
enz. (zevende uitvoeringsbeschikking loon-,
belasting 1940) blijven ongevirijzigd.
De belastingdienst zal binnenkort aan de
werkgevers nieuwe, tabellen nriet handlei
ding verstrekken. De verhoogde belasting
volgens deze, nieuwe tabellen moet wor- -
den geheven van loonen over tijdvakken,
welke na 30 Juni 1942'eindigen. Zoo zal
voor weekloonen, welke op Zaterdag wor
den 'uitbetaald, de verhoogde belasting
voor de eerste maal 'moeten worden inge
houden op de loonen, welke op 4 Juli wor
den uitbetaald.
Het zal «vermoedelijk niet mogelijk zijn
aan alle werkgevers tijdig' de nieuwe tabel
len toe te zenden. In verband hiermede
wordt medegedeeld, dat de werkgevers er
bij de inhouding van behooren uit te gaan,
dat de volgens de tot nu toe leidende ta
bellen verschuldigde belasting met 10 pet.
wordt verhoogd. Gedeelten van een' 03nt
worden naar beneden afgerond.
Uiteraard heeft de verhooging van-
het tarief van de loonbelasting tot ge
volg, dat ook het tarief voor de in-
kopistenbelasting voor het belasting
jaar 1942 zal worden verhoogd. Over
aanigen tijd zal dan ook een verorde
ning verschijnen, waarin het nieuwe
tarieif van de inkomstenbelasting zal
ziJn opgenomen.
In het thans: verschenen besluit is te
vens In een bepaald (geval de wijze van
heffing van de loonbelasting vereenvoudigd.
Voor de werkgevers, die in den regel over
het gewone lóontijdvak slechts een geschat
bedrag uitbetalen en eerst na verloop van
verschillende loontijdvakken, welke geza'-
menlijk een tijdvak van drie maanden piet
te boven gaan, het loon nauwkeurig afre
kenen. Is de mogelijkheid geopend de loon
belasting eerst biJ de afrekening in te hou
den.
GASGENERATOREN VOOR
VISSCHERSVAARTUIGEN.
Met betrekking tot het dezer dagen me
degedeelde over het door bemiddeling van
de Ned. Vlsscherijcentrale door de overheid
verleenen van crediet voor het plaatsen
van gasgeneratoren in motorvissohersvaar-
tuigen, wordt nog medegedeeld, dat ieder
schip hiervoor in aanmerking kan komen
Indien de motor daarvan voor verbouw ge
schikt is. De animo^hiervoor Is zeer groot.
Van IJmuiden uit gaan reeds vijf Scheve-
ningsche loggers naar zee met een gas-
generator en zeer binnenkort komen weer
Cisnige gereed, zoodat vermoedelijk begin
September de geheéle nachtvisschersvloot
van generatoren zal zijn voorzien. De Sche-
veningsche vloot wordt thans onderbonden
genomen. Van de plaats uit wordt alleen
de dagvisscherij beoefend, waarin kleinere
schepen vallen dan in de nachtvlsscherij.
Urk, 'Wieringen, Makkum, Enkhuizen en
lerseke hebben ook reeds generatorschepen
in de vaart.
De exploitant van den gasgenerator moet
per jaar 1 pet. rente van het verleende
tïredjet afstaan aan de Nederlandsche vis--
scherijcentrale.
Aangezien door het verbouwen van esn
schip 85 95 pet. aan olie wordt bespaard,
is het duidelijk, dat langer een meer ge-
vischt zal kunnen worden en de aanvoeren
aanzienlijk grooter zullen ziJn.
