CHDWEEK&IADÖpGED.GR0nD5IA6
^ZUID-HOa^ZCEUWJCNC EltATiDEn
N.V. DitgeTersmaatschappü „ËlLANDEN-NiEDWS"
Verschillende berichteD
Df bea 79or rookwaar en
versnaperjpgea geldig.
14e' Jaargang
WOENSDAG 20 MEI 1942
No. 1345
Het modernisme in de
Ned. Herv. Kerk
WAARiN SEDERT 1 N O V EM B ER.1 9 35 OPGENOMEN HET BLAD ,0 N Z E E IL A ND E N" - 1 8E JAARGANG
UITGAVE VAK
VASTGESTELD.
BEKENDMAKING
K1783
Gevfötlgd te MfcCddliiiinili i Frinf Hetadx^btt. 122 G i Giio 167930 i Foctba^ f a Tal, 17.
sykantow mx» Zeelanfis St. Maartess^ib mxtkt, Xelef. 69.
Abonnementsprils 93 cent per 3 maanden btj vooruitbetaling.
Verschijnt 2 maal per week.
AfEonderUJke numiaers 5 cent Buitenland 8 guldefa per Jaar.
Gewone regelprijg 7 et. per m.m. Contracten belangrijke
reductie. Prijsverhooging toegestaan door het Dept. van
Handel,Nijverheid en Scheepv. onder No. 16236 N.P. d.d.
24 Maart 1942.
Veranttvoordeliite Hoofdredacteiir: Tb. de XVaal
TVTWdelhamü
15.
Blijven of heengaan?
De modernen namen in de Ned. Hervormde
Kerk een eigenaardige positie in. De offici-
ëele kerkleer, bedoeld in art. 11 van, het
Algemeen Reglement, was nimmer afge
schaft, al werd ze ook niet gehandhaafd.
Principieel genomen stond de kerk nog
steeds op dezelfde grondslag als in 1618 en
al was het getal niet zoo heel groot, toch
waren er nog zeer vele lidmaten en ook
verscheidene predikanten, die de oude gere
formeerde belijdenis aanhingen. In deze
kerk en temidden van een nog steeds ster
ke orthodoxie kwamen nu de modernen te
staan als predikant oif gemeentelid met een
godsdienstige opvatting; die lijnrecht tegen
de leer der kerk'en der orthodoxe groepen
inging. Tegenover den Christus als Zone
Gods stelde het modemicme zijn verwer
ping als zoodanig; tegenover den gevallen
mensch den mensch, in kiem aan Jezus,
het ideaal, gelijk; tegenover de belijdenis,
dat Hij is ontvangen uit den Heiligen Geest
.sn geboren uit de maagd Maria de bewe
ring, dat Hij ontvangen is uit den timmer
man Jozef en geboren uit zijn vrouw Ma
ria; tegenover de leer des kruises de straf
voor den dweeper; tegenover Zijn weder
komst een steeds voortgaande ontwikke-
lingl; in één woord tegenover de Schrif
tuurlijke leer der zaligheid door de ver
lossing in Christus een vage religiositeit,
die opgaat in de oude trits uit dè 18e
eeuw: God, deugd >2n onsterfelijkheid.
Niet alleen de rechtzinnigen bespraken
de positie der modernen, ook zij zelve ga
ven zich rekenschap van de moeilijkheid.
Er was wel leervrijheid, maar toch werden
zij m, vele opzichten belemmerd en voelden
ze zich niet vrij genoeg. Daarom streden
zij voor verwijdering uit de reglementen
van al wat hen kon hinderen: geen belijde
nis, geen vaste doopsformule, geen onder-
teekeningsforinule voor Candidaten, geen
leertucht. Op deze wijze maakten ,zij-van
de gemeente een wildernis, waarin allerlei
schepselen elkander poogden te verslinden;
van de kerk een vereeni,ging van ja en
neen en van de kansel een spreektribune
van het ongeloof.
Zoo kwam bij vele modernen de vraag
op, of zij eigenlijk nog -^vel in de kerk
thuishoorden. In de loop der jaren hebben
duizenden dit probleem vrijwel onbewust
opgelost, doordat ze bij gebrek aan gods
dienstige behoeften, die door de moderne
prediking ten eenenmale verstikt waren,
automatisch onkerkelijk- werden. Anderen
evenwel, met name de predikanten, over
wogen deze zaak-welbewust en met ernst.
De conclusies dezer overwegingen waren
niet gelijk. Er waren twee stroomingen
onder hen; de eene zei: blijven, de andere:
heengaan. Zij, die van meenjng waren, dat
het parool moest zijn. in de Hervormde
Kerk te blijven, deden dit uit verschillende
motieven: gehechtheid aan de kerk speelde
een groote rol; voorts meendisn velen, dat
de kansel een prachtig propagandamiddel
voor het modernisme moest blijven, terwijl
anderen betoogden, dat de modernen min-
sbans evenveel recht in de kerk hebben als
de orthodoxen. De meer conservatieif aan-
gelegden dat waren meerendeels zij, die
bij Scholten in Leiden hadden gestudeerd
bleven, Kuenen voorop, die uitsprak: „De
modernen vormen in de kerk een reforma
torische partij." Zij achtten het gewensch-
ter, te strijden voor vrijer beweging in de
Synodale Organisatie en te streven naar
een vrijzinnige Hervormde Kerk.
Daartegenover was er een minderheid,
die het beter vond heen te gaan. Deze mo
dernen vondisn zelf, dat ze in de kerk niet
meer pasten, niet meer thuis hoorden, dat
öe eerlijkheid gebood,, een instituut te ver
laten, met welks grondslag men het iïiet
eens was. Beter is het geheel vrije groepen
te vormen, waarin men,zichzelf kan uitle
ven, oordeeld>3n sommigen. Dit waren te
meer radicaal aangelegde naturen, die voor
de uiterste consequenties van hun beginsel
niet terugdeinsden. Vooral Opzoomerianen
werden onder dezen gevonden. Behalve een
permanente uittreding plm. 1860 tot heden
toe is er in de historie van-het modernisme
tweemaal sprake van* esn versterkte exo
dus, ^de eerste, die een meer individueel
karakter droeg, in de jaren 1862 tot 1865,
waarbij de predikanten Pierson en Busken
Huet op de voorgrond traden en een twee
de, meer massaal, tusschen 1873 en 1878,
waarbij ook vele gemeenteleden betrokken
waren. Zij, die niet geheel met een kerke
lijke gemeenschap vdlden breken, gingen
over naar de Remonstrantsche Broeder
schap, o.a. 10 Hervormde predikanten, wel
ke van 1870 tot 1910 in ledental vervijf
voudigde, naar de Evangelisch Lutersche
Kerk, die ook bijna "geheel gemoderniseerd
was of zij stichtten een zelfstandige Vrije
Gemeisnte, zooals de gebroeders Hugen-
holtz, beiden predikant in Amsterdam.
Naar de Remonstranten gingen vooral veel
intellectueelen over, op vrie het modernisme-
in, zeer bijzondere mate vat gekregen had.
Later werden op verschillende plaatsen af-
deehngen opgericht van de Nederlandsche
Protstantenbqnd of van de Vereisniging
van Vrijzinnig Hervorm.den.
(-JVordt vervolgd.)
De E/ookerskaai-t gisldig.
Zelden ,zal een nieuwe distributie-rege
ling zoo in het mid-delpunt der belangstel
ling staan, als die voor tabak en versna
peringen. We- kunnjan elders in ons Blad
lezen, dat de betreffende bonnen zijn gel
dig verklaard. Dit is een bericht, dat o,r!ze
lezers welkom zal zijn.
Ter verduidelijliing voegen wij hier nog
aan toe, dat het ook mogelijk is in hotels
en restaurants sigaren of cigarillos te koo-
pen. Men geeft-daartoe een heele bon af,
en ontvangt, evenals bij boter, wisselbon-
nen terug. Op dezen bon kan men dan later
weer sigaren of cigaretten koopen.
Ona het o^uderscheid tusschsn sigaren, si
gaartjes en cigarillos duidelijk te ,doen uit
komen, heeft men de zg. „groote" sigaren,
waarvan er ,5 op 1 bon geleverd worden,
kenbaar gemaakt aa,n een groen bandje,
terwijl de cigarillos, waarvan men er 10
krijgt, van e.3n paarse, banderolle ,2ullen
worden voordien.
Zooals men uit de bepalingen begrijpen
zal, heeft een man recht op 2 rantsoenen
per week, waarvan dus telkens 2 bonnen
zullen worden aangewezen.
Een rookerskaartis voor "een man, een
kostbaar bezit. Bij nauwkurige bestudee
ring van deze kaai't, zal het opvallen, dat
hierop staat aangegeven: geldig tot eii met
5 September. (Dit staat ook op, de versna-
peringenkaart). Beide kaarten zullen ech
ter, slechts 8 weken geldig zijn. Daarna wor
Ó3n weer nieuwe uitgereikt.
Door deze distributie van tabak, sigaren
en versnaperingen komt er tenminste weer
een eerlijke verdeeling onder de bevolking.
Niet: de een alles en de ander niets. We
kunnen -eens zeggen, het is-niet veel wat
we kunnen koopen, maar laten wij, mannen
blij zijn, dat we wat krijgen. De laatste
weken was er niets. Dan was het parasitee
ren op hem, die ngg wat had
Zuinig aan- We rooken en we stoomen
weer- Beter een half ei, dan een leege dop.
KERTSJ IN DTJITSCHE HANDEN.
Het opperbevel van de Duitsche weer-
macht maakt in een extra ♦bericht bekend:
Na het overwinnen'van hardnekkig ver
zet zijn Duitsche troepen Kertsj binrien-
gedrongen. Stad en haven bevinden zich
in onze handen.
DE SCHUTBLADEN VAN COUPON
BOEKJES VOOK ZIEKENFONDS-
PREIWIES.
Br is al eens eerder op geweZen, dat de
schutbladen van ,de couponboekjes voor
de -betaling van de in,gevolge het zieken-
fondsenbesluit verschuldigde-premie, zorg
vuldig dienen te worden bewaard. Slechts
bij hooge uitzondering zal aan verzoekisn
tot vergoeding van verlqren gegane schut
bladen kunnen worden voldaan. Verzoeken
hiertoe kunnen uitsluitend gericht worden
tot den corrimiss'aris, belast met het toe
zicht op de ziekenfondssn te 's-Gravenhage,
dus .niet tot de raden van arbeid of de be-
drijfsvereenigingen.
Voorts wordt onder de aandacht ge
bracht, dat alleen die schutbladen mogen
worden ingeleverd ter betaling van pre
mie, waarin alle bijbehoorende coupons aan
de arbeiders zijn uitgereikt in de periode,
waarov^ de premiebetaling loopt.
Deshalve mogen de ingeleverde schutbla-
dien alleen betrekking hebben op reeds ver
schuldigde premie. Zij dienen dus eerst te
worden ingezonden, nadat de werkgever de
premje-opgave van den raad van arbeid of
de bedrijfsvereeniging heeft ontvangen.
MAXIMUMPRIJZEN VOOR JAM
Blijkens een mededeeling van den Ge
machtigde voor de Prijzen zijn met ingang
van Maandag 18 Mei 1942 maximumprijzen
voor jam vastgesteld. Jam is thans uitslui
tend verkrijgbaar in 3 kwaUteiten nl.:
vruchtenjam, huishoudjam Ie en huishoud-
jam 2e soort. Men raadplege de officieele
mededeelingen in de bladen.
DISTRIBUTIE VAN KAARSEN.
Gedurende het tijdvak van 18 tot en met
31 Juli a.s. zullen de met 22 genummerde
bonnen van de petroleumkaarten "S en T
recht geven op het koopen van één rant
soen kaarsen 300 gram.
De aandacht wordt in, verband met het,
bovenstaande er op gevestigd, dat ,de voor
het koopen van kaai.sèn aangewezen bon
nen vooraf bij den winkelier moeten wor
den ingeleverd, desgewenscht tegen ont
vangstbewijs, en de aflevering van de kaar.
sen aan de verbruikers eerst plaats heeft,
nadat de winkelier zieii met behulp van, de
door hem ontvangen bonnen heeft bevoor
raad -
GEEN PAKJES VSÏIMICËLLISOEP
ZONDER BON. -
De secretaris-generaalvan landbouw en
visscherij maakt bekend, dat men met in
gang van 17 Mej j.l. bij het koopen van,
pakjes vermicelllsoep den ter verkrijging
van vermicelli aa,r!,gewezen bon dient af te
geven. Per bon wordt een hoeveelheid,
waarin 100 gram vermicelli is verv/erkt,
beschikbaar gesteld. In verband hiermede
zal de vermicellisoep worden verpakt jn
zakjes elk inhoudende ten hoogste vier
pakjes, met dien verstande, dat de inhoud
van ieder zakje overeenkomt met 100 gram
vermicelli.
MEN KAN KOOPEN WAAR MEN WÏL.
Tabiaikskaart No. 26 en 2Ï.
iCigarettenkaart No. 06.
De secretaris-generaal van handel, nij
verheid en scheepvaart maakt bekend, dat
gedurende het 'tijdvak van ^aandag 18
Mei 1942 tot en met Zaterdag 23 Mei 1942
elk der 'bonnsn no. 26 en 27 van ,de ta-
bakskaart recht geeft op het koopen van
hetzij 20 sigaretten, 5 sigaren, 10 cigarillos
of 25 gram tabak, terwijl in hetzelfde tijd
vak de bon no. 6 van de sigarettenkaart
recht geeft op het koopen van 20 sigaret
ten. Cigarillos kunnen van sigaren worden
onderscheiden, doordat zij een paarse ban
derolle hebben, terwijl sigaren vaji een
groene banderolle voorzien zijn. Pakjes van
25 graia tabak zij.n niet in den handel ver
krijgbaar, zoodat degenen, die tabak wen-
schen te koopen, de bonnen 26 en 27 te
zamen ter verkrijging van een pakje tabak
50 gram dienen in.te leveren. Aangezien
Zaterdag 23 Mei a.s. opnieuw bonnen gel-
,dig zullen worden, kan men door de bon
nen 26 en 27 tot 23 Mei te bewaren en deze
met de volgende bonnen «te combineeren,
ook een pakje tabak 100 gram koopen.
De eerstvolgende bon van de cigaretten-
kaart zal voor het tijdvak van Zaterdag 30
Mei tot en met Zaterdag 6 Juni a.s. wor
den aangewezen.
Wiisselbonneii in icaf é's ena;.
Ten behoeve "van degenen, die in hotels,
cafe's of restaurants tabaksartikelenwen-
schen te lioop<3n, zijn wisselbonuen a 1/5
rantsoen ontworpen, De vidsselbonnen h§8-
aankoop van sigaren of cigarillos. Op lede
ren bon Voor 1/5 rantsoen zijn een- sigaar
of 2 cigariiibs verkrijgbaar. Deze bonnen
^ijn, evenals de wisselbonujen voor boter,
vleesch enz. uitsluitend geldig in hotels, ca
fe's, restaurants e.d. zoodat men hierop
geen tabaksartikelen bij een winkelier mag
koopen.
Voorts Wordt er nogmaals met nadruk
de aandacht op gevestigd, dat-men geheel
vrij is in de keuze van welken winkelier
men zijn tabaksartikelen wenscht te be
trekken. Het is in het geheel niet noodig,
dat men dit doet bij den vrinkelier, bij wiïn
men indertijd zijn t-bon heeft ingeleverd.
Versnaperingen:
diTie bonnen voor vier "woken.
De secretaris-generaal van l.xndbouw en
visscherij maakt bekend dat voorshands
per periode van vier weken drie bonnen van
de versnaperingenkaart tegelijk. ?;ullen wor
den aangewezen, waarvan een ter verkrij
ging van chocoladewerk, een t-'.r verkrij
ging van suikerwerk en een ter verkrij
ging van een ^ezer artikelen naar keuze.
Onder chocoladewerk vallen alle artike
len,' waarin of waaraan chocolade verwerkt
is. Gedurende het tijdvak van 18 Mei tot
ën met 13 Juni a.s. zal de met. „26" ge
merkte bon der versnaiPeringisnkaai-t r3cht
geven op het koopen van 100 gram choco
ladewerk, de met „27" gemerkte bon op
het koopen van 100 gram suikerwerk en
Voorjaarswerk op het land. De zorg voor het opgroeiend gewas vereischt thans de
volle aandacht van den boer.' De kriebeleg bewijst nu goede diensten voor de juiste
ligging van den grond. Pax HoUand-lde Haan-s.
Het bureau van ,den Bevelhebber
der Weermacht in Nederland maakt
bekend:
Den ISen Mei zijn rujm 2000
vroegere Nederlandsche beroepsof
ficieren en adsp.-officieren weer in
Duitsche krijgsgevangenschap ge
bracht. Aan de betrokkenen is daar
bij de volgende motiveering bekend
gemaakt:
De Führer Van het Duitsche Rijk
heeft in aansluiting aan de capitu
latie van de Nederlandsche Weer-
macht in Mei 1940 bevolen, dat
zij, die tot deZe Weermacht behoo-
ren, niet meer als krijgsgevangenen
behandeld zouden worden, doch vrij
gelaten. Dit geschiedde in deveron--
derstelling, dat zij zich het daarin
liggende vertrouwen waardig zouden
toonen. Misbruik makende van het
loyale karakter van dezen maatregel
hébben leden van de voormalige Ne
derlandsche Weermacht den laatsten
tijd in belangrijke mate deel geno-i
men aan allerlei vijandelijke hande
lingen tegen Duitschland. Onder hen
bevond zich een aanmerkelijk aantal
vroegere officieren en adspirant-offi-
cieren. Dezen hebben daarmede tege
lijk, voor zoover zij destijds op eere
woord werden vrijgelaten, hun eere
woord verbroken.
Het oppercommando van de Duit-
sche weermacht ziet zich daardoor
gedwongen, de vrijlating der vroe
gere Ne,derlandsche beroepsofficie-
ren en adspirant-officieren onge
daan te maken en hun weer in ver
zekerde bewaring te stellen.
Deze maatregel treedt onmiddellijk
in werking.
Daardodr vallen zij weer in vol
len omvang onder de voor krijgsge-'
vangenen geldende bevelen -en voor
schriften gesteld en in het bijzonder
onder de voor krijgsgevangenen ge
bruikelijke beperkingen der persoon
lijke vrijheid."
Deze redenen voor de getroffen
maatregelen worden bij dezen ter al-
gemeene kennis van het Nederland
sche volk gebracht.
Bovendien gebruikt de bevelhebber
der weermacht in Nederland deZen
noodzakelijk geworden maatregel als
aanleidingvan er oprueuw en met na
druk op te vrijzen, dat elke poging
tot verzet tegen de bezettende macht
meedoogenloos wordt onderdrukt. In,
,dien in de toekomst mocht blijken,
dat leden van de voormalige Neder
landsche Weermacht deel hebben aan
vijandelijke handelingen tegen
Duitschland-, dan zou de thans ge
troffen maatregel moeten worden
uitgebrefd tot de vroegere reserve
officieren en beroepsonderofficieren
van de voormalige Nederlandsche
Weermacht.
de met „28" gemerkte bon op het koopen
van hetzij 100 gram chocoladewerk, hetzij
100 gram suikerwerk.
Voorts zal men naar keuze 100 gram cho
coladewerk of lOO gram suikerwerk kun-
,n,en betrekken tegen inlevering van met
een rantsoen versnaperingen gemerkte
bonnen.
ROTTEBDAMSOHE
TRAMWEG-MAATSCHAPPIJ.
Betere vooruifedcKten voor
obllgatlehouders.
de
Bedrijfsresultaten
lijk gunstiger.
aammerike-
Obligatiehouders der R.T.M, hebben huif
standpunt wat betreft de kwestie met het
trambestuur, naar aanleiding van de- voor
stellen, omvatbsnde o.a. de verschijnende
coupons met 25% t» voldoen en ten minste
80 obligaties van if 1000 losbaar te stellen,
hetzij door verkoop, hetzij, door uitloting,
welk voorstel in de 1.1. gelioude'n vergade
ring werd verworpen, in belangrijke mate
gewijzigd. Het is al weer zes maanden ge
leden, dat deZe vergadering heeft plaats
gevonden en de genoemde voorstellen wer
den verworpen. Sedertdien zijn de orider-
handeiingen op een dood spoor geraakt.
Obligatjehöuders, die het recht hadden bij
niet betaling der coupons, faillissement aan
te vragen, hebben geen verdere stappen on
dernomen, blijkaar in afwachting van nade
re mededeelingen van het R.T.M.-bestUur
betreffende loopende onderhandelingen met
de .directies van de Rotterdamsche Blectri-
sche Tram. en de Nederlandsche Spoorwe
gen.
Thans verneemt het Hbl.,
dat de obliga
tiehouders hun standpunt belangrijk heb
ben gewijzigd. Niet dat mj3n voornemens is
de houding inzake de voorstellen te wijzi
gen, integendeel, men verheugt er zich ach
teraf bezien, op het ^oogenblik zeer over,
dat men de voorstellen destijds heeft ver
worpen. Msn is thans echter van meening,
dat de tij.d, welke sedert dien is verstreken,
zeer in het voordeel van de obligatiehou
ders en ook van de Rott. TramwegJMij. .zielf
heeft Igewerkt.
De financieele toestand waarin de R.T.M,
is komen te verkeeren sedert de onderhan
delingen werden beëindigd is, volgens obli
gatiehouders, zeer aanzienlijk verbeterd.
Men is van meening, dat de maatschapptj
zich op het oogenblik zelf geheel kan be
druipen en onderhandelingen met andere
maatschappijen over eventueele overneming
van het bedrijf volkomen overbodig zijn
geworden.
De RiT.M. maakt thans zeer goede- za
ken. De conourreU-tie van autobussisn en
taxi's naar de eilanden, heeft opgehouden
te bestaan. Alle vervoer, zoowel van vracht
als passagier, is gedwongen gebruik te ma
ken van de R.T.M. De obligaties, die voor
heen 7% stonden genoteerd, zijn thans aan
merkelijk gestegen.
Het jaarverslag van 1941 is nog .niet ge
publiceerd, maar men heeft den indruk, dat
de resultaten belangrijk beter dan in 1940,
althans zeer bevredigend zullen zijn. Voor
al, gedurende de vorstperiode, toen de
scheepvaart volkomen was stilgelegd, heeft
de R.T.M, goede zaken gedaan. Men meent
.dan ook dat de R.T.M, thans zeer wel jn
^taat is rente op' de obligatieschuld te be
talen, althans de coupo,ns die op 1 Juni ,en
1 November a.s. vervallen, zal kunnen ho-
noreeren.
Men begrijpt daarnaast evenwel volko
men, dat de R.T.M, nog niet in staat is ,de
■W
