CI«WEt^lM)^6ED.ÖlOI1DölAG^^ZlJ®- ÖLAÜDEn
WOEHSDAQ 22 APRIL 1M2
No. 1337
Het modernisme in ét
Ned, Herv Kerk
WAARIN SEpERT 1 NQVeMBER1935 OPGENOMEN HET
mmAvs vm
BBunagffliiiiiwMMi^B—^B—i^—1—laa
LAD .O NZ E'E II. AMD EN"
@«T«%i te M^eM^boK^ a Ikto UcodriNte. t«^ Q Giro 16Z930
B Fostbox S Tel. 17,
S8.
18^ JAARGANG
NA 1 MEI OEEN EXTRA
BRANDSTOFFEN,.
TABAKSARTnaSLEN EN
VERSNAPERINGEN.
K1363
AbonnementspEgs 83 cent par 3 mawidea Hï yooruitbetalïng.
Verschijnt 2 maal per week.
AlK>»4erlïke nummera 9 «Htó BuitwOaaa S tsaaea pur laar.
iï
^ÊÊÊÊmamÊmwmÊSBmÊm
Gewone regelprijs 7 et. per m.ni. Contracten belangrijke
.reductie. Prijsverhoogjng- toegestaan door het Dept. van
Handel, Nijverheid en Scheepv. onder No. 16236 N.P. d.d.
24 Maart 1942.
Verantwoordeliik Hoofdredacteur: Th. Wadi
1kTI>7<1a1h.3m1V
11.
De leer der moderAién.
Na alles, v/at we over de vóórgeschiede
nis en de geestelijke vaders van het mo
dernisme gezegd hebben, v/illén we pogen,
een samenvatting te geven van wat men
met een voor deze richting minder geschik
te term kan noemen de „theologie" der
modernen. De, grondbeginselen, waarvan ze
uitgaan, bespraken we reeds, doch .het is
noodig met het oog op een helder li^zicht
in de anti-gereformeerde bouw van dit
systeem, na te gaan, hoe 4e modernen staan
tegenover de fundamsnteele stukkon der
gereformeerde dogmatiek en derhalve ook
tégenover,de Calvinistische opvatting der
Heilige SchriLft. -
Het modernisme is In. V7e.z.en niet religi
eus, maar philosofisch van oorsprong. Zijn
geboorte is te zoeken in het geloof aan de
immanentie Gods, d.i. de aanwezigheid
Gods in het hart van alle menschen en l)et
heeft derhalve een pantheïstische onder
grond. ,Ei3n andere stamvader van het mo
dernisme is het rationalisme. De godsdienst
moet in overeenstemming zijn met het re
delijk denken; de rede staat boven de open
baring. Zoo is het modernisme een ver
standsrichting, hetgeen zijn consequenties
heeft voor de theologie, allereerst hierin,
dat ©en btovenmatuuilijfee openbaring' wordt
geloochend. God openbaart zich niet, zooals
in de Bijbel is voorgesteld, door theophanle
of rechtstreeksche .verschijningen, noch
door supra-natureele profetieën of door
wonderen, noch in de vleeschwording Zijns
Zoons.. Het Christendom is dus niet in bij
zondere zin van God afkomstig. Het is
slechts een relatieve godsdienst als elke
andere, een schakel in de ontwikkeling van
het godsdienstig bewustzijn der mensohheid
die wellicht door hoogere vomnen van gods
dienstig leven zal worden vervan,gen. God
is volgens AUard Pierson sleclfts te ken
nen uit den mensch en uit de natuur, dus
niet uit Be Schrift. Hier naderen we der
halve een ander grondbeginsel van; het
modemisme: dat dè Bybsl geen goddeiyk,
doch sTleohts een menschelijk boelk is. Hij is
wch door mechanische, noch organische,
noch door "dynamische inspiratie tot stand
gekomen, maar is .zuiver ménschenwerk. Er
staat niet_ in welke normisn God den
mensch aanlegt, maar hoe de menschen
vroeger over God, dachten. Scholten schreef'
daarover in zijn „Leer der Hervormde
Kerk": „De Bijbel behelst njet de regel,
maar de uitdrukking van des Christens ge
loof." Voor de modernen heeft de .Schrift
dus geen normatief gezag in zaken van
geloof en zeden. De mensch mag zijn eigen
overtuiging stellen naast of boven 'het
woord des Bijbels. Hiermee vervalt de gan-
sche bijzondere' openbaring Gods en haar
geheele inhoud.
Met het wegvallen van de Schrift ajs
kenbron voor God en goddelijke dingen kan
van een eigenlijke theologie niet meer ge
sproken worden. Als de waarheden der
Schrift worden verworpen, moet de gods
dienst ontleend worden aa.n wat de mén-
schelijke geest door bespiegeling of erva
ring concludeeren wil uit datgene, wat voor
oogan is. Het ligt voor de hand, da^ dan
alle vastigheid ontbreekt. Geen wonder is
het dus, dat het modernisme eigenlijk geen
positieve leerinhoud heeft. Een dogma.tiek
heeft het nooit bezeten. Door het individu
alisme, dat er aan ten grondslag ligt, ont
breekt alle gezag en jfe er op,vele punten
ook weinig overeenstemming onder de mo
dernen zelf, terwijl men door het steeds
meedeinen op de variabele wetenschappe
lijke inzichten des tijds evenmin tot een
vast systeem komen kan. Aanvankelijk-had
Scholten nog een soort godgeleerd stelsel,
doch al spoedig veranderde dit. De moder
nen willen zich ook niet in een dogmatiek
opsluiten, want velen hunner vinden met
Lessing het zoeken naar de waarheid beter
dan het bezit ervan. Van moderne zijde is
dan ook ronduit wel eens erkend: „Wij zijn
rtjker aan negatieve dan aan positieve ge
loofsovertuigingen". Bij de bespreking der
voornaamste Christelijke dogmata. Waar
tegenover we" de moderne opvatting zullen
plaatsen, zal dit inderdaad duidelijk uitko
men.
Wje beginnen met de leer van God. De
moderne is geen atheïst; hij gelooft, dat
God bestaat. Alleen zijn Godsbegrip is an-'
dera dan het Bijbelsche. God is de organi-
seerende macht, het Absolute, in zekere zin
ook Schepper. JHij is in de krachten der
natuur en in de geesteswerkingen van den
mensch. Daarom is dit Godsbegrip panthe
ïstisch. Een bijzonder voorzienigheid ig-
er echter niet; alles verloopt volgens vaste,
wetten en wq menschen zijn slechts deelen
in de grQote wereldmachine. In dit opzicht
herinnert het modernisme aan het deïsme,
dat Go,d de wereld op gang laat brengen
doch zich er verder niet mee bemoeit. De
God der modernen is dus een product van
menschelijke vinding en, onderscheidt zich
ook daarin .van disn der Christenen, dat hij
niet drieëenig is. Dit is,een heel ingrijpend
verschil, dat iiet mo.dernisme de Triniteit
loochent. Prof. Eerdmans beweert, dat dit
leerstuk in de Bijbel niet voorkomt en ont
staan is als navolging van het polytheïsme
(veelgodendom). Het is later in de hand
schriften van het Nieuwe Testament inge
voegd, o,a. in 1 Joh. 5 7. De miodernen
zijn geneigd met Hackel in diens beek
„De Wereldraadselen" de Drieëenhsid'te
noèmon een triplotheïsme (.driegodendom).
Zij ontkennen de godheid van Christus en
ook. die van de Heilige Geest en daar^nee
is vanzelfsprekend de Drieëepheid geloo-
ehend en het Christelijk Godsbegrip. De
H. Geest is geen, goddelijk persoon, geen
„wonderstem" in 's menschen hart, maar
niets dan eigen op God gerichte geest.
Dat Jezus niet de Zoiie Gods was vol
gens de mo.dernen, mag bekend worden-
geacht. Uit de verwerping van het boven
natuurlijke volgt dit. God kan geen men
schelijke natuur aanuemen. Christus is niet
op bo.vennatuulijke wijze geboren uit Maria
maar ,was, indien althans zijn historiciteit
vaststaat wat een deel der modernen
betwijfelt een mensch van gelijke bewe
ging als wij, zelfs, niet zondeloos.. De twee-
natünenleer wordt dus geloochend en het
traditioneele Christusbeeld valt geheel weg,
want het is o,n,tdaan .van al het bovenmen-
schelijke. De Bijbelsche Christologie is dus
opgegeven, gelijk Hugenholtz 'in 1882 zei:
„In een geloofsleer naar moderne beginse
len js vobr de Christologie (leer van Chris
tus) hoe ook aan- of uitgekleed, geen
plaats meer." Volgens Eerdmans is de leer
van de godheid van Christus jongere theo
logie; de oudste voorstelling is, dat Jezus,
JoZefs zoon, van. menschelijke oorsprong
was!
Jezus wel als een bijzondere n-.ensch, ten
minste zij, die in hem een historisch per
soon .zien en de Evangeliën in meerdere of
mindere mate als uitgangspunt nemen. Er
is onder hen Veel verschil, zooals 'blijkt uit
hgt door de Ned. Protestantenbond uitge
geven boek:' „Christus-beschouwingen on
der modernen." Men neemt Van het Evan
gelie aan, wat men aannemelijk acht en
maakt aldus een Christus-naar menscheiijk
model. Inderdaad wordt Hij: met allerlei
mooie namen betiteld, maar de eenige
naam, die Hem toekomt, wordt Hem ont
houden. Hij wordt genoemd: de stichter
van onze godsdienst; één der gidsen op de
groote weg van het leven der menschheid
(let wel: één); de volksleeraar; de profeet
uit de werkmansstandi; de godsdienstige
mensch bij uitnemendheid; een religieus
genie; de leèraar, die tusschen Galilea's
bergen menig - goed woord gesproken en
menige goede daad v§fricht heeft; een ide
aal- mensch; de grootste zoon der natuur,
enz. Men ziet in Hem een voorbeeld voor
ons in lieifde tot God en ;tot dsn naaste,
niets meer. Van Christus als den Zoon van
God, die op aarde kwam om als Middelaar
de zonden te verzoenen van Zijn volk door
Voldoening aan het recht Gods, -wil men
.n,iet weten.- Hij leed niet voor de zonden der
meifechen-, maar ze blijven^drukken op de
rosnschheid. Het Evangelie kent het Midde
laarschap niet. In' de gelijkenis van den
verloren zoon wordt deze toch zonder be
middeling door den Vader aangenomen.?
Gaarne argumenteert het modernisme hier
mee, doch de uitspraak- van Christus zelf:
Niemand komt tot den Vader dan door
Mij, 'Wordt verworpen.
Jezus' geboorte, zijn wonderen, zijn op
standing en hemelvaart worden óf verwor
pen óf uit natuurlijke factonen verklaard.
Dit brengt de loochening Zijner godheid
inee. Christus' opstanding was zoo ver
klaren de radicaalste modernen eén
droombeeld, slechts te dan,keïi aan de harts
tocht eener hysterische Vrouw. De discipe
len hebben Hem toen slechte in extase ge
zien en de verhalen erover hebben geen
historische beteekenis. De Paaschboodschap
is slechts een verkondiging van jonge len-
tevreugde na wintersche dood!
Alle heilsfeiten worden dus geloocbend
of verkracht, en de Christelijke feesten
van hun diepe zin beroofd. Omdat Christus
geen God was, is. Hij ook niet de Wereld-
richter, zooais de „naïeve" traditie aan
neemt. En in de grond der zaak is de Chris
tusaanbidding der orthodoxie ihenschen-
vergoding in het oog der modernen. Zoo
blijft er in de moderne dogmatiek" geen
plaats over voor Christus. Zijil werk, vol
bracht voor £>en schuldige menschheid,
wordt dwaasheid geacht, want de mensch
kan wel langs een andere weg zaUg wor
den. Geen wonder is het, dat de vraag
wordt gesteld, of de modernen- nog Chris-
nenen zijn.
Wordt vervolgd.
BOTER; MA.RGAEINE EN VET OP
BOK 2r.
Gedurende het tijdvak van 21 t.m. 23
April a.s. geeft de met 21 genumnierde bon
van de boterkaart recht; op hctkc-spen van
125 gram- boter. GeduiKnde genoemd tijd
vak geeft voorts de met 21 geuimm.erde
bon van de vetkaart recht op her koopcn
van 125 gram boter (aonder reductie) of
125 gram, mai'garine of, voor zoover voor
radig, .100 gram bak- en braadvot.
De distributie vaa Bi'jwioibanden.
De secretaris-generaal' van h!5,nde!, nij
verheid en scheepvaait maakt bekend, dat
de distributiediensten de' verzoeken tot ver.-'
lenging van den geldigheidsduur van ver-
loopen bonnen voor rijv/ielbanden zullen af
wijzen, zoodat het geen zi" heeft, zich hier
omtrent tot den .istribütiedienst te won
den. Ieder, die nog in het bezit is van ver-
loopen bonnen voor rijwielbanden, d'ont
derhalve opnieuw een ganvrage voor' een
bon in te .dienen.
Voorts wordt bekend gemaakt, dat er
een nieuwe regeling is getroffen teneinde
er voor te zorg dat op de uitgegeven
bomien ook ind.erdaad rijwielbanden zullen
Wor!den geleverd. In verband hiermede zul
le» de distributiediensten iij het vervolg
uitsluitend bonnen voor r-ijwielbanden uitge
ven, die met een roode streep zijn gemerkt.
Alle bomien, ,die niet van deze roode streep
zij.n,Voorzien, zijn. ongeldig.
Gedurende de maand April zal geen
.gelegenheid bestaan tot het,indienen "va-n
aanvragen, ,daar de aanvragen', die in Maart
zijn ontvangen, eerst in behandeling zul
len worden genomen.
Binmenkoit laitreikiiig brairjdstoffenkaarten
voor het nieuwe selzioen.
De secretaris generaal van handel, nijver
heid en scheepvaart maakt bekisnd, dat,
daar het van belang is de bevoorrading van
vaste brandstoffen voor den komenden win
ter zoo spoedig mogelijk te beginnen, reeds
binnenkort zal_. worden overgegaan tot het
verstrekken van de nieuwe bonkaarten
-voor vaste brandstoffen. Bij het uitreiken
van de nieuwe kaarten zal -voorloopig geen
onderscheid worden gemaakt tusschen de
verschillende catagorieën, die tot nu ,toe
werden onderscheiden, namelijk, haarden
en kachels 1 tot en met 4 kamers, haarden
en kachels _5 en meer kamers èn centrale
verwarming,zoodat aan al deze verbrui
kers een zelfde kaart, gemerkt D.V. van
14 boii(nen zal worden verstrekt.
De, uitreiking'van de nieuwe brandstof-
ifenkaarten zal zooveel mogelijk geschieden
gelijktijdig met de verstrekking van de bon
kaarten voor de zesde .distributieperiode.
De kaarteii .zmllen uitsluitend worden uit
gereikt aan personen, dje de aanduiding
;,hoofd" op hun stamkaart hebben en in
het afgeloopen seizoen een brandstoffen-
kaart J-. K."" of L. hebben ontvan,gen. Deze
kaart-J. K. of L. waarop alle nog niet aan-
geweaen bonnen moeten voorkomen, uitge
zonderd die bonnen, welke konden worden
vernietigd, namelijk de bonnen 21 C. V. en
22 C. V. van de L.-kaart, moet bij de in
ontvangstneming .van de bonkaart D.V. wor
.den ingeleverd. Ten aanzien van eigen
brandstofproducten, schippers, flatwo
ningen, persanen, die geen J., K. of L.-
kaart kunen- inleveren, alsmede. B. C. D.
en E> ver bruikers zullen nog mededeelingen
volgen. V
By zieikte en befValüng.
De secretaris-generaal van handel, nij
verheid en scheepvaart maakt bekend, dat
na 1 Mei a.s. geen extra brandstoffen meer
zullen worden verstrekt ten behoeve van
zieken en bij bevalUngen. Ook de vervan
gende verhooging van het gas. of electri-
citeitsrantsoen .vervalt met ingang van ge
noemden datum.
Voor bevallingen, welke gedurende de
maand April plaats vinden, zullen nog ex
tra brandstofifen worden verstrekt. De
bonnen zulten echter eerst worden uitge
reikt nadat de bevalling heeft plaats gehad
Aangezien de geldigheidsduur van de
brandstoffenbonnen, gemerkt met de woor
den „een eenheidbrandstoffen," per 14
April was verstreken, zullen de plaatselijke
distributiediensten, tegelijk met de bonnen
een voorgangsbewijs afgeven, tegen over
legging waarvan de brandstoffenhandelaar
alsnog kolen mag afleveren.
Bij den verjaardag van Adolf Hitler. De Führer woi;dt ter gelegenheid van de
eerste steenlegging van hef ,,Haus <tes dcutschen Fremdenverkehrs" te Berlijn op
14 Mei 1938 door de arbeiders geestdriftig toegejuicht.
P. B. Z. Pax Holland s
EBÏJGSSGEVANGENEN EN GEÏNTER
NEERDEN ïN 'NED. INDÏö
Inlichtingen via het Neil. Rbode Kruis.
'Het bericht in het ochtendblad van Vrij
dag j.l. volgen'3 hetwelk de Japansehe re
geering zich .bereid heeft verklaard aan de
krijgsgevangencentrale van het Internatio
nale Roode Kruis alle inlichtingente ge
ven over krijgsgevangenen en, voorzoover
dit mogelijk is, over civiele geïnterneerden,
.^al, .T^aaT wij aannemen hier te lande met
■groote belangstelling zijn gelezen.
Zij, die zulke inlichtingen wenschen, zul
len uit den aard der zaak de bemiddeling
moeten inroepen yan het Nederlandsche
Roode Kruis, dat voor doorzending ,^org
draagt. In verband met vragen, die ons
hieromtrent bereiken deelen wij mede, dat
men zich voor zoover het te doen is om in
lichtingen aangaande krijgsgevangeni2n en
geïnterneerden dient te wenden tot het In
formatiebureau van het Nederlandsche Roo
de Kruis, Zwarteweg 75, Den Haag en
aangaande burgers in de door Japan bezet
te gebieden van, Nederlandsch-ïndië tot het
desbetreffende inlichtingenbiireau van het
Nederlandsche Roode Kruis, Jan Pieters-
zoon Coenstraat 6.
Verkoop moeit onafliaïikelijk van. lnle|-i';ering
vaia bonnen gescliie|d!en.
Nu tot de distributie van tabaksartike-
len, chocolade en suikerwepken is besloten
en de aangewezen bonnen van de textiel-
kaart bij de desbetreffende handelaren voor
het publiek moeten worden ingeleverd, zijn
er van -verschillende .zijde klachten geko
men, over de handelwijze v&n sommige win
keiiers in verband met het o.ntvangen van
de bonnen.
Het komt hamelijk voor, dat dé verkoop
van tabaksartikelen en versnaperingeiF in
de periode, voorafgaande aan de in werking
treding van e distributie door winkeliers
afhankelijk wordt gesteld van het inleveren
of ingeleverd hebben van deze bonnen.
De gemachtigde voor de prijzen vestigt
er nadrukkelijk de aandacht opj dat deze
winkeliers daardoor kans loopen een over
treding te begaan van, het pi-ijsvormingsbe
sluit 1942, vöorzoover het den koppel-ver-
koop en de verkoopsweigéring heeft en in
confUct komen met het tweede lid van ar
tikel zes van de prijsopdrijvlngs- en ham-
sterwet 1939.
Daarin wordt namelijk °'ezegd, dat, in
dien de verkoop van goederen uit den voor
raad eener onderneming wordt geweigerd,
de burgemeester dezen voorraad zonder
meer in beslag kan doen nemen.
Mocht zulk een overtreding blijken, dan
zal er niet worden geaarzeld, zoo krachtig
mogelijk in te grijpen, zooals intusschon in
een zestal gevallen reeds is geschied.
Eén cent voor een musschenei.
In het raam van den productieslag is van
gemeentewege te Alphen^ a.d. Rijn een strijd
tegen de musschen ingezet. Blijkens èen of-
ficieele publicatie van den burgemeester
zal voor elk musschenei, dat- tn het tijijvak
van 20 April tot 15 Mei bij het bureau van
gemeentewerken v/ordt ingeleverd, 1 cent
worden betaald. Voor de jeugd beteekent
deze jacht op musscheneieren een buiten
kansje. Men hoopt op deze wijze de door
.den straatjon,gen onder de vogels aan te
richten schade aan land- en tuinbouwge-
wasseii tot een minimum te beperken... ■'''-""
NIEUWE FRANSCHE BEGEERÏNG BE
KEND 'SEMAAKT.
Besluiten viaïi Maar^ohalllc PétaJn.
Te Vichy is gisterenavond officieel de
nieuwe ministerlijst bekend gemaakt, welke
de volgende hamen beva't:
Leider van de regeering, tevens minister
van buitenlandsche en binnenlandsche za
ken, alsmede van voorlichting: Pierre Lavai
Staatssecretaris bij den leider van de re-
geering: De Brinon, admiraal Platon en
Benoist Méchin.
Staatsecretaris v. voorUchting: Marion.
Secretaris-generaal v. politie:" Bousquet.
Secretaris-generaal voor bestuurszaken
in het min. v. binenlandsche zaken: Hilaire
Minister van Staat: Romier.
Staatssecretaris v. oorlog: gen. Bridoux.
Staatssecretaris voor marine: Au,phan,
Staatssecretaris v. luchtvaart: gene
raal Jannekijn.
Landbouw en voedselvoorziening: Leroy-
Ladurie. Staatssecretaris in dit ministerie:
Bonnaïus. Verkeer: Gibrat. Arbeid: Hubert
Lagardelle. Staatssecretaris voor gezin en
gezondheid: dr. Grasset. Financiën: Pierre
Catala. Justitie: Barthélemy. Koloniën:
Brévie. Sport: kolonel Pascot. Minister
handelsverdragen: Barnaud.
Pétain geen leider (van de regering méér.
Alvorens de nieuwe ministerlijst werd
bekend gemaakt, heeft staatssecretaris
Marion het decreet voorgelezen-over maar
schalk Pétains neerleggen van het ambt
van leider van de regering. In dit decreet
Wordt gezegd:
De effectieve leiding van Prankrijks'bin
nen en buitenlandsche poUtiek wordt waar-
genomen door den leider, der regeering, die
.die benoemd wordt door den leider van den
staat en aan hem verantwoording schuldig
is. De leïder van' de regeering legt aan
öen leider van den staat de ministerlijst
ter goedkeuring voor en brengt hem ver-
sla,g uit van zijn initiatieven en zijn han-
deUngen.
In Duitsche politieke krmgen uit men
de meening, aldus het A.N.P., dat Frank
rijk op binnenlaivdsch politiek gebied van
Laval als'man u'it het volk diepgaande so
ciale hervormingen en een ingrijpende be-
stuursvernie-awing, vooral met betrek;king
tot de reorganisatie van het productie-
wezen wachten.
Eilandisn-nieuws P. 1501 Hoofdredacteur
Th", de Waal Middelharnis. Voor dpn ff»-
heelen inhoud verantwoordelijk.
Uitgeverij^N.V. Eilandennieuws M'hamia
Drukkers: Gebr. de Waal - Middelharnli.
K 17S3.
