Ct1PMEKBIADöpGED.6ll0rmSIA6 vöS^ZUID-IICHlEnZCEUW^ EHAHDEn N.ï. Uitjeversmaatseliaiipij „EILANDEN-NIEÜWS" Plaatselijk Mienws Rechtzaken 14e Jaar^ag WOENSDAG 25 MAART 1942 No. 1329 Het modernisme in de Ned. Herv. Kerk Marktberichten Bericht ~~'-III WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER1935 OPGENOMEN HET B LA D ..O N Z E E I L A N D E N" - 1 8E JAARQANQ roKS^VB VAN Gevestigd te mt&^limó» Vtfm Hea«i*ft. O Qw» 167930 i EflitKox 8 TA 17. B^fteBtonr vaat Sieeluul: St. VtaarttiamB^ Vaxbt, Telef. S8. vn. GASGENERATOREN OP MOTORTREKKERS. Gouden appelen op zilver gebeelde schalen. GOEDEREEDE K1783 IIAIIDEn-ll uws A:*«Miemeiitspi5tiB 93 cent per 3 maanden Mij vooruitbetaling. V«rBclJt|nt ledemi Woensdag en Zaterdag "2 maal per week. AJBonaerltlke nunmierB 6 cent Buitenland 8 gulden per Jaar. AdveEtentie-pEjjB 20 cent per regel- ReBlamSS 40 etiDt Hoofdredacteur: TH. DS WAAIi iSXDB^SMAItma G 123. .(Scholten.) - Men kan nliet. zeggen, dat het modernis me maakwerk is van een paar wijsgeenge koppen. Het is een religieuze beweging, die door de geest der eeuw gedrongen, een the ologische oplos^ng zocht voojt- de verhou ding van het Christendom tot de moderne wereld. Niettemin is deze godsdienstige richting, gelijk elke andere, tot systemati sche ontplooiing gekomen door de weten schappelijke arbelid van eenige groote ge leerden, van wie Scholten en Opzoomer de voornaamste zijn. Zij en andere jonge theo logen en philosofen, gesproten uit oud-li- berale kringen, trokken, mede door de stu die dqr Duitsche vrijsgeerige stelsels, de consequenties uit de nieuwe gedachten, die het eeuwenoude gezag der Chili-stelijTie nor men hadden verworpen en als grondslag der wereldbeschouwing co.^structies der re de, gebouwd op ervaring, beschouwden. Op- zfoomer begon met het propageeren zijner lee^ingen eerder dan Scholten en was ook direct veel radiicaler. Hij wordt dan oojk beschouwd als de eerste moderne theoloog in ons land. Doch Scholten werkte meer dogmatisch kerkelijk en daarom zulten we hem.,^ eerst bespreken. Jan H.endrlk Scholten, gebo. ren in 1811, werd in 1840 dus reeds op 29'-jarige leeftijd ^- professor te Frane- ker, welks hoogeschool echter aan het uit sterven was en kwam in 1843 als hoogleer aar in de theologie te Leidan, waar hij in 1885 stierf. In zijn proef schrift-was hij nog Groningsch-gezind- en supra.-naturalist. Hij v^ridedfgde daarin de stelling, dat God ten slotte alle menschen zalig maakt. Spoedig ging zij.iii sympathie voor de Evangelische richting echter over, daar zij hem niet be vredigde,, wat vernioedelijk samenhing met zijn sterk ontwikkelde intellectualistische neigingen. Op zijn colleges had hij veel stu denten; ook Dr. Knijper is zijn leerling ge weest, op wien^hij groote invloed heelEt uit geoefend. Van de -boeken, die hij gescheven heeft, is „De leer der Hervormde Kerk" verjrewe^ het belangrijkste. In dit boek doet hy zfch kermen als de groote dogmaticus van het modernisme. Merkwaardig is, dat hij het was, die een standaardwerk over de leer der kerk schreef; immers deze leer stond practisch niet vast en een modern- georiënteerd p'rofessor scheen toch.» wel de laatst aangewezene te zijn om. in dogma- toBChe aangelegenheden richtinggevend op. te treden. Scholten meende evenwel, dat hij voortbouwde op de leer van Calvijn en dat hij derhalve werkelijk nog gereformeerd was. In genoemd werk beschuldigde hij no ta bene Groen van Piinsterer niet gerefor- mee|nd en Protestautsch te zijn! Hij was in dit opzicht zlóó naïef, dat hij Christus en Paulusi Augustinus en Calvijn voor zijn systeem annexeerde in de overtuiging, dat dit logisch en principieel verantwoord was. Hij geloofde, dat het moderile denken de redelijke (fundeeiling bracht van wat eeu wenlang door het Christelijk geloof was be leden. Wij, modérnie menschen, zoo sprak hij, zijn de waarachtige, de denkende, de consequente Christenen van dezen tijd. Aan vankelijk beargurrfenteerde hij zijn wijsgee- rig-theologisch stelsel nog metbijbelteksten om te do3n ^en, hoe prachtig het" klopte met de Schrift? Maar langzamerhand werd dit anders. Zijn systeem werd ontdaan van het Bijbelsch omhulsel én kwam als puur modemiistdsch aan de dag. Wat nu zijn leer betreft, hierin lis hij ziclizfélf niet geheel gelijk gebleven. Naar mate hij ouder wordt, wordt hijiradicaler en nadert hij meer tot Opzoomer. Als moderne wiilde hij beslist Christen blijven, maar de Bijbed beschouwde hij niet als de bijzondere openbaring Gods. Noch aan de Schift, noch aan de Belijdenüs der Kerk bande hij eenige bindende autoriteit toe voor het ge loof. Alleen het „getuigenis des Heiligen Geestfes" is de laatste g*ond der geloofs. Hieronder verstond hij echtemiet datgene, wat de Schrijft' en de gereformeerde reügjie daaronder verstaan, n.l. de bovennatuurlij ke stem Gods in de harten der geloovigen, maar niets anders dan de stem de/i- men- schelijke rede, zoodat volgensi zijn oipvat- ting de Heilige Geest in ieder mensch spreekt. De godsdienst moet zich en zie hjer zijn rationalisme voor de rechtbank der rede kunnen rechtvaardigen. Het geloof moest redelijk ziijn, niet gebaseerd op ge voelens en bevindingen, maar het denken moest erin op de voorgrond staan. Hij maak. te zoo de godsdienst afhankelijk van men- scheUjke inzichten, van toevallige weten schappelijke Btandp\mten, die morgen dik wijls weer vrijzigen en haalde alzoo met de verwerping der Schrjft de basis van onder, de godsdienst weg. Met het supra-natura- lisme had hij derhalve geheel gebroken. God grijpt .niet in het wereldgebeuren in. Daarom zijn er ook geen wonderen; die zijn logisch ongeirijmd. En Jezus was geen bovennatuurlijk persoon,; Scholten ontdoet zijn beeld van al het bovenmenschelijke. Hij is ,de stichter van de Christelijke gods- diisnst, zooals Mohammed die van de zijne was. Zoo wordt door Scholten de Godheid van Christus radicaal geloochend. Op ,aijn standpunt kwam hij vanzelf ook tot het detemüiiisim©, d.i. de leer, dat alles in natuur en historie ook in het denkleven van den mensch verloopt volgens noodwen dige processen, naar vaste wetten bepaald. In dit systeem is voor de rtienschelijke ver- antwoö^rding gesn plaats diie echter door de Schrift gehandhaafd wordt. De zonde is voor Scholten geen ongerechtigheid, maar een toestand van het nog niet ontwikkelde goede, een onvolkomenheid in het proces der geestelijke ontwikkeling, die eenmaal zal worden overwonnen. Prof. Scholten |is door de consequenties van zijn eigen stelsel gedrongen worden, steeds verder te gaan op de weg van het radicalisme. De verzoeinnig van theologie en philosofie meende hij gevonden te heb ben en de iredelijkheid des geloofs bewezen. Omstreeks 1860 gaat hij erkennen, dat ér een kloof is tusschen zija gedachtencomplex en de Schrift. Van Opzoomer neemt hij het empirisme over en met Kuenen gaat hij aan Schilif tcritiek doen. 'Tenslotte hield hij evenals de 18e eeuwsche '(''erlichtingsman- nen niets anders over dan de trits: God deugd en onsterfelijkheid. (Wordt vervolgd). De Vereeniging voor Bedrijfsvoorlichting „Goeree Overflakkee" hield Vrijdag j.l. haar algemeene vergadering in Hotel Spee te Sommelsdijk, onder presidium van den heer J. van, Nieuwenliuizen van Ooltgens- plaat. Na afdoerïing van enkele huishoudelijke zaken, werd door 'den heer Br. P. A. van den Ban, Rijkslandbouwconsulent tè Wage- ningisn een lezing gehouden, getiteld: Gas- generatoren op Motortrekkers. Spreker behandelde achtereenvolgens drie vragen: ten Ie: is het technisch moge lijk een gasgenerator te bouwen; ten 2e is, het ecan^misch mogelijk; ten Se, welke weg moet bewandelt om er een te verkrijgen. De technische mogelijkheid beziende, zei spr. dat er met benzine-. Petroleum- en dieselmotoren, waarvan generatoren .zijn' geniaakt reeds veel ervaring is opgedaan. In 't eerst is er veel gezeur mee en aller lei stagnatie, doordat men niet voldoende op de hoogte is. Later leert men de kne pen beter kennen. De stagnatie die ont staat spruit meestal voort uit: niet "vol doende kracht en ve!|rv.uiling. ■Dé compressle-verhouding is een belang rijk din,g, waarover spr. technische bezon- derheden meedeelt. Het toerental, de goe de grootte van de in- en uitlaatklep speelt ook een rol. Het gas, dat door het smeulen van vuur ontsitaat en dus heet is, .móet in de eerste plaats intensief worden ge mengd met lucht en, goed gekoeld. Over al deztefactoren, inzender over de juiste compressie-ve'rhouding, geeft spr. een breedvoerige beschouwing. Een euvel is, dat niet de juiste bougies bestaan die de gewenschte compressie ver dragen en de magneet njet' berekend is voor de hoogere ontsteking. Op benzine aan' slaan gaat juist daarom soms zoo moei lijk, omdat hij daarvoor minder geschikt is gewotden. Noodig is in ,de eerste plaats 'een goed onderhoud en een opletten, hoe de motor op al dfe kleinigheden reageert. Over het ombouwen van een dieselmo tor geeft spr. ook osn uiteenzettin,g maar "die komen hier practisch lilïet voor. Gerekend moet worden op een verminde ring van ruim 20% van het motorvermo gen. De trekkracht, uitgedrukt in kilo's, kan 30 a 40% minder geschat worden dan' bij een gewone motor. Is dus de aard van het bedrijf, dat de gewone 'motor voorheen geheel belast is, kan men met een gene rator In de trekker niet volstaan, ein is het dus economisch niet mogelijk. Was er toch voor de nlOfor wat over, dan kan men met 30 40% minder trekkracht nog wel toe. De kostisn van generators voor tractors, voor dorschbedrijven enz. zijn geheel door de Overheid gedragen (tenminste voor* de generator alleen) voor het ombouwen van de trekker wordt geen subsidie verleend. Volgens mededeelihgen van de Landstand moet men ook op geen subsidie rekenisn. ,In de 3e plaats beziet spr. wat fnen doen moet, orn een gasgenerator te kjijgen als men tot ombouw van een trekker overgaat. Er .aijn wel 10 metken in den ha.ndél in 2 typen: een generator voor hout en turf en een voor anthraciet.De laatste is de goed koopste, al moet men ziich daar niiet blind op staren. Bij hout,gas kan men de buizen uitspoelen en makkelijk schoonmaken, bij antraciet vormt zich als vuil meer een teelr afzet, waardoor meer moeilijkheden ont staan. Om vergunning te krijgsn moet een for mulier worden ingevuld, (ook door den bou wer) en ingezonden aan het Rijksbureau voor Hout. en Tankgas, Bezuidenhoutsche- weg Den Haag. Voorheen moest het Rijks bureau voor de Voedselvoolrzjeruing de nood zaak beoordeelen, thans is dit niet meer noodig. Waarschijnlijk zullen nu alle aan vragen, worden ingewilligd. De Voorzittor dankte de spreker voor zijn uiteenzetting, al moet hij constateereri dat Ir. V. d. Ban, nu niet buitengewoon enthousiast over die ombouwing tot gas generator is. Verschillende vragen die j,iit de verga dering komen worden daarna door den spr. beantwoordt. Dan wordt de vergadering gesloten. Vermelden we nog, dat de Rijkslandbouw consulent lir. v. di Meer, blijk gaf van zijn belangstelling door zij.n tegenwoordigheid. BEURTVAABTTARIEF 1943. Maximumprijzen voor binnenlandsoh heurtvaartvervoer. Voor een van de belangrijkste takken van vervoer in ons land, de binnenlandsche beurtvaart, wordsn blijkens een in de Staatscourant verschenen beschikking ver. voei;p(rijzen en vervoersyoorwaarden gere geld. Al zijn de door de Verschillende beurt- vaartóndernemingen tot nu toé berekene tarieven door de afkondiging van het Ver- voerprijsBesluit van I3 December 1940 bin nen de perken gehoudet en gebonden aan het prijspil van 9 Mei iir'iO, toch bleek een algemeene regeling voor alle beuirtvaartta- rieven noodzakelijk te zijn. Het Vervoer- prijsbesJuit liet n.l. de mogelijkheid op.3n voor ontheffing van het vooïschrift den vrachtprijs op het 9 Mei-peil te houden en stond toe, dat goedkeuringen van besluit van kracht bleven. Deze individueele behan deling van vracht prijsverhoogingen zou echter op den duur tot verwarring aanlei ding geven, waardoor Weer andere onge- wenschte gevolgen, zooals eon vdrvoersver- schuiving, zouden kunnen ontstaan. Deze laatste overweging is de reden geweest, dat er een beurtvaarttarief werd ontworpen, dat algeiïleen geldend moest zijn en de ho'ogst toelaatbare prij.z;en bevatten. Thans zullen, naar de Gemachtigde voor de Prijzen meöedeelt, ingevolge artikel I der Tariefbeschikking „Binnenlandsche Beurtvaart 1942" met ingang van 16 Maart a.s. voor alle Nederlandsche beurtvaarton- .dernemingen de vervoerprijzen en vervoers. voorwaarden vankracht wordian, die zijn opgenomen in Ijet „Beurtvaarttarief 1942." De vervoerprijzen voor het zg. wal-wal- vervoer, die in dit tarief zijn opgenomen, zijn maximumprijzen, die niet mogen wor den overschreden. Degenen, die een hooge- nsn prijs bedingen of betalen .zijn dus straf baar volgens het PrijsbeheerschingsbeSluit 1941. NaÈtst deze maximumprijzen .zijn voor de bijkomende kosten, zooals aanteeken- geld, kennisgevingen van aankomst en rem- boürsprovisie, prijzen vastgesteld, die bere kend moeten worden op den voet als in het tarief vermeld. Het tariefboek bevat een opsomming van de ongeveer 1150 beurt- ^^arttrajecten in Nederland met vetmel- ding van de tariefgroepnummers. De ta rieftabellen, geven onmiddellijk aan hoeveel voor ieder traject de hoogst toelaatbare wal-wal-vracht voor zendingen tot 100 kg. in eensrgevend geld" bedraagt, terwijl voorts den vrachtsom is vastgesteld voor zendingen van 100 tot 1000 kg. en van in tonnen uitgedrukt gewicht. Voor goederen, die veel plaats innemen of een bijzondere verzorging noodig hebben mag geen toe slag op het gewicht worden toegepast. Bo vendien is in het tarief een aantal goederen genoemd, waarvoor een reductie van 10% op de vrachtbedragen moet worden toege past, terwijl voor het vervoer yan m«el en bloem en van vee en.paarden afzonderlijk taaieven .zijn opgenomen. Voor bezorgen en afhalen zijn tenslotte eveneens afzonderlij ke maximumprijzen vastgesteld. Tegelijk met het .in' werking treden van het Beurtvaarttarief 1942 worden alle be schikkingen betrefifende reeds in afzonder- fijke gevallen vastgestelde tarieven, voor zoover die tot berekening van hoogere dan de thans vastgestelde maximum,prijzen aan leiding zouden kunnen geven, ingetrokken, terwijl beschikkingen, waarbij vervoerprij- 2>3n beneden het maximumtarief werden vastgesteld, van kracht blijven. Exemplaren van het tarief zijn verkrijg baar bij het Nederlandsch Binnenvaartbu reau Koninginnegracht 98;. Den Jlaag. EIEREN ZONDER BON TEGEN NORMALEN PRIJS. Dezer dagen is in de bladen e.3n bericht gepubliceerd, .waarin werd medegedeeld, dat o.a. kippen, en eendeneieren, afkomstig., van pro,ducenten, die geen krachtvoer krij gen toegewezen, buiten de distributie val len en dus zonder bon verkrijgbaar zijn. De Gemachtigde Voor de Prijzen vestigt er de aandacht op, dat dit geenszins be- teekent, dat deze eieren vrij in prijs zullen zijn. Ook deze eieren zijn gebonden aan de maximumprijzen en zoowel het verkoopen als het koopen tegen hoogere prijzen is strafbaar. De politioneele instanties en het opsporingscorps van de prijsbeheerschin,g hebben opdracht gekregen een nauwgezet te controle toe te passen en tegen overtre dingen zoowel van verkoopers als koopers ten strengste op te treden. SOWJET-AANVALLEN NA SOMS VERBITTERDE GEVECHTEN AFGESLAGEN. Het opperbevel van de Duitsche weer- macht deelde vandaag mee: Op bet schierefiland Ketsj .zijn nieuwe aanvallen van den vijand mislukt. In het Donetsgebied sloegen,Duitsche en Roemeen sche troepen met vrij sterke strijdkra-chten en pantserwagens ondernomen aanvallen der bolsjewisten in verbitterde "gevechten af. In den middensector van het front werden verscheidene van hun verbindingen afgesneden troependeelen van den vijand vernietigd. Daarbij verloor de vijand in 2 dagen behalve talrijke gevangenen eenige .duizenden doode alsmede 15 pantserwagens 31 kanonnen en ander oorlogsmateiriaal. Ook aan de overige deelen van het Oos telijke front hadden de Duitsche troepen bij het afweren van vijandelijke aanvallen en bij eigen aanvalsactiès succes. Bij luchtaanvallen werden meer dan 300 vijandelijke voertuigen van allerleisoort en 23 treinen vernield. De bolsjewisten verlo ren gisteren 54 vliegtuigen. In het tijdvak van 16 tot '22 Maart werden aan het Oos telijke front 137 vijandelijke pantserwagens vernield. In NoordiAfrika hebben de Britsche strijdkrachten, die op 21 Maart in het ge bied ten Oosten van Martoeba werden te ruggeworpen, zich verder teruggetrokken. Voor de Noord-Amerikaansche kust birachten D;iitsche gevechtsvliegers in een stoutmoedigen aanval een koopvaardijschip van 6000 brt., dat ineen door Britsche zee. strijdkrachten beschermd konvooi voer, tot zinken. Twee andere koopvaardijschepen bleven na bomtreffers liggen. Op Malta plaatsten, Duitsche jachtvlieg tuigen en duikbommenwerpers bom-voltref- fers op vliegveldinstallaties. Zeven Britsche vliegtuigen werden op den beganen g{ro.nd vernield, twee in luchtgevechten neerge schoten. TWEE MANNEN BEDOLVEN EN GEDOOD. Zate^'.dagavond waren in een weiland van den pachter H. te Oirsbeek 4 jongelui, 2 zoons van den pachter'en J. S. en H. R., resp. 23 en 19 jaar oud bezig met het gra ven van een schuilkelder. Om voa'r verster king daarvan hout te halen, verljeten de gebroeders H. de kuil. Nauwelijks waren zij boven of de bovengrond stortte in en J. S. en H. R. werden bedolven. ETTEN, 18 MAART 1943. De aanvoer op de heden alhier gehouden Veemarkt bedroeg 40 stuks, wa,arvan 30 ru.nderen en 10 stuks biggen. De aanvoer'van muntig veè was ruimer, de handel' levendig met hooge prijzen. De aanvoer van jong vee was redelijk, de handel imatig en de prijzen vaöt. De aanvoer van biggen Was klein, de han del tamelijk en prijshoudend. Prijz.3n: Kalfkoeien van f'460540j;. kalf vaarzen van if '450520mager vee van f 220350; graskalveren van f 110220 en biggen van f 1014 per stuk. J. F. Roseleur te Eerkei en Rodenrijs wegens het verkoopen. van eenige zakken graan,, werd gestraft met vier maanden gevangenisstraf met onmiddellijke gevan genneming. (Goflachten uit boete en VladJ) Chiristus ging op naar Jeruzalem, om ons den weg te banen naar het nieuwe Jeruzalem. Christus wachtte in .zijn lijden: Een nacht van bloedig zweet. Een morgen van ontzetting. Een middag van God verlatenheid. Christus heeft met Zijp discipelen: samen gewandeld. samen gezongen, maar Hij kon niet met hen samen lijden en sterven. (Ds. L Kievit.) Bij overheidsmaatregel is met ingang van heden voor ,de geheele Nederlandsche pers een verde're beperking van den om vang ingevoerd. Wat voor ons Blad be- teekent dat .zioowel het Woensdag als het Zaterdagnummer slechts 4 pagina's groot zal zijn. Het streven van de redactie zal er des ondanks op gericht blijven om de lezers zoo goed als de omstandigheden het ver oorloven op de hoogte te houden van de .gebeurtenissen en ook overigens het karak. ter van het blad zooveel mogelijk te hand haven. MIDDELHARNIS Pas op Uw fie*s- Verleden week werden, bij de firma Ni- piug op de kaai, niet minder dan drie fietsen gestolen. Het zoontje van den heer A. Koote had Vrijdagmiddag het ongeluk al spelende o.nr der een rijdsnde 'auto op de Voorstraat te recht te komen. Dokter Knops verleende .de eerste hulp. Ernstig aan zijn gezicht ver wonde en een beenbreuk moest hij in het ziekenhuis wolrden opgenomen. De heer J: van der Wende is naar het Ziekenhuis te Dirksland gebracht om al-' daar een operatie te ondergaan. Zondag zal in de Chr. Geref. Kerk in beide diisnsten collecte worden gehouden ten bate der Theologische School te Apel doorn. Zondag zal in de Geref. Kerk in beide diensten collecte worden gehouden-ten ba te der Vjrije Universiteit. Bij den boekhouder den heer H. van der Wj-ende ligt de rekening der diaconie van de Ned. Herv. Kerk ter inzage vanaf 19 Maart tot en met 27 Maart. MELISSANT Sollicitanten worden opgeroepen voor helpster aan de O.L. School voor nuttige handwerken. Breifjes moeten voor 1 Apfril ten gemeentehuize worden ingediend. Van de heer P. van Dijke stierf een pri ma melkgeit. Voor de betrokkene een ge weldige schadepost. STELLEND AM Vdfige week moest onverwijld M. v. d., Nieuwendijk Gz. naar het ziekenhuis ^yor- den vervoerd voor een spoed operatie. De garna-lenvisschers zijn vorjge week weer enkele dagen wezen visschen, na ne gen -weken in de haven gelegen te hebben, doch er was nog weinig te vangen. Zij die aangewezen zijn door het Rijks Arbeidsbureau om bij de werkverruiming bij dht. Sieling tewerk gesteld te worden kunnen Donderdag 26 Maart geplaatst wor den. ^- Burg. Stand. Ondertrouwd: Adri- anus van Rossum 49 jaar Pieternella An- netje Klink,32 jaar. De beurtschipper alhier die den dienst onderhoud tusschen Goedereede en Rotter dam is van de week voor het eerst uitge- vansn met een halve lading gedroogde ci chorei naar Rotterdam. De Meisjesvereeniglng alhier heeft in het afgeloopen jaar 15 kleedingstukken ver vaardigd en is onder* 28 huisgezinnen ver deeld wat weer een ware uitkomst is en vooral in, deze tij.d. Vorige week is schipper Jelier van Stel- lendam vertrokken uit deze gemeente met een lading vlas. -^ Buj-g. Stand. Ondertrouwd: Krijn Ihrman-28 jaar van Ouddorp en Geertrui Roos 28 jaar, alhier. z

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1942 | | pagina 1