CHmVCEKEMADÖpGED.GQOnDSIAG vöÖRDcZUID-HOainZC^ EltAMDEn V Victorie NJ. Uitgeversmaatschapptj „EILANDËN-NIEOWS" DISTRIBDTIENIEDWS Tusscbeo twee Oorloge» Prijsopdrijüing Verschillende berichten 14e Jaargang WOENSDAG 5 NOVEMBER 1941 No 1291 buitschland wint voor Europa op alle fronten. WAARIN SEDERT 1 NO V EM B ER 19 35 OPGENOMEN HET BLAD .ONZEEILANDEN" - 18E JAARGANG UITGAVE VAN K1783 Aboimementsprija 93 cent per 3 maanden bij voorultbetaMng. Versch^nt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week. Afzo&deriyke mmuners 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar. Gevestigd te MiddeUiAnib Prins Hendrilotr. 122 C Giro 167930 i Fostboz 8 Tel. 17. Bpomtoor voor Zeeland: St. Maartensd^ Markt, Telef. 69. Advertentie-prijs 20 cent per regel. Reclames 40 cenfc Hoofdredacteur: TH. DE WAAL MIDDEUIARNIS C 122. 1918—1939. Elke oorlog heeft zijn voorgeschiedenis. Onze tachtigjarige oorlog, die in 1568 met de slag bfl Helligerlee begon, had een voor spet, dat in 1559 was aangegeven. De groo ts Wereldoorlog is maar niet plotseling ontstaan, doch al spoedig na -1900 begon nen zicH de verhoudingen zoodanig te ont wikkelen, dat de opeengehaopte brandstof in 1914 vlam vatte en de gansche wereld aanstak. En ook de huidige oorlog heeft vanzelfsprekend zijn wortelen in het verle den liggen. Wie de oorzp,ken wil kennen van het geweldig krijgsgebeuren der laat ste twee jaren, moet terug in'de geschie denis en kan daarin de vérklaring vinden van wat zich thans op de wereld afspeelt. Hoever we terugmoeten? Wil men de posities nauwkeurig bepalen en ten volle begrijpen, dan is zeer zeker een teruggang noodig tot ongeveer 1870, toen Duitschland en Italië eenheidsstaten werden. Men dient dan het omhoogstrevon dezer landen van jaar tot jaar na te gaan met betrekking tot de algemeene Europeesche en wereldpo. lltiek. Maar in ieder geval moeten We te rug tot 1918 en 1919, toen de kiem gelegd werd voor een ontwikkeling 4er gebeurte nissen, als we beleefd hebben tusschen de Wereldoorlog, en de huidige in. Ter oriënteering'onzer lezers in het in gewikkeld proces der machtsverhoudingen, der diplomatieke, economische en militaire gebeurtenissen stellen we ons daarom voor, üi enkele artikelen een summier overzicht te geven van de geschiedenis van Europa en de voornaamste staten daarbuiten se dert 1918. We nemen dat laatste jaar, om dat toen, op het moment dat de Wereld oorlogeindigde met de r^ederlaag van Duitschland, een nieuw tijdperk inzette in de liistorie der wereld. Het jaar 1918, be ter nog 1919, was een keerpunt in de ge schiedenis, niet alleen van Duitschland, maar voor alle andere land.3n evenzeer. Het is niet voor tegenspraak v^baar, dat Duitschland het land is, waaromheen de gansche wereldpolitiek zich de laatste tientallen van jaren heeft geconcentreerd. De positie van dit groote en energieke volk vormde, zoowel in tijden van macht en aanzien als van nederwerping en verne dering ten allen tijde het voornaamste ob ject van belangstelling voor de werelddi- plomatie. Dit was zoo vóór de Wereldoor log, tosn het omhoogstreefde, niaar ook daarna, toen het schier verpletterd terne- derlag. Wanneer we dan ook de historie van 1918 tot 1939 nagaan, ligt het voor.de hand, dat we daarbij Duitschland als uit gangspunt nemen. De politiek der andere mogendheden resulteert daaruit vanzeltf. Zoo men weet, eindigde de groote We reldoorlog in 1918 met de nederlaag der Centralen. .Vier jaren lang had Duitschland de strijd volgehouden, tegen een wereld van vijanden, waaronder toen niet alloan Enge land, Frankrijk, Rusland en de Vereenlg- de Staten waren, maar ook Italië en Ja pan, zijn tegenwoordige bondgenooten. De hulp, die het van het wankele Oostenrijk- Hongarije en van Bulgarije en Turkije ont ving, was gering, daar deze landen mili tair niet sterk waren. Over de oorzaken der nederlaag kan geen verschil bestaan. Duitschland was militair niet verslagen. Het kon bogen op groote overwinningen: België, een deel van Frankrijk, Servië en Roemenië waren bezet en in het Oosten wa. ren de Russische legers verslagen, zoodat tenslotte in hoofdzaak op het Westelijk front gestreden werd. Het oorlogsfront bleef tot het laatste toe tamelijk intact. Voorzoover het Duitsche leger zich in de laatste maanden uit Frankrijk moest gaan terugtrekloan, geschiedde dit als gevolg van de sedert de zomer van 1918 begonnen zijnde Ineenstorting van het moreel der Duitsche burgerbevolking, waardoor van zelfsprekend ook dat van het leger werd aangetj,st. Het waren voornamelijk ,de eco. nomische toestand tengevolge van de blok kade der Geallieerden en de binnenland- sche politieke verwarring, die tenslotte tot de ineeijstorting hebben geleid. Doordat de Duitsche economie niet autarkisoh was ge richt zooals nu en men* dus wat de voed- seltoestand betreft, niet bereksnd was op een oorlog yan 4 jaar, kwam de voeding door de blokkade ernstig in het gedrang, waartegen de import- uit enkele neutrale landen' als Nederland niet voldoende te genwicht kon bieden. Door de lange duur van de oorlog, de sombere vooruitzichten en ook door de bolsjewistische revolutie werden de geesten ,st«eds meer verward en oproerlg. In verschillende deeten van het land vonden in October revolutionaire be wegingen plaats, waarbij z.g. arsolfadén, d.i. raden van arbeiders en soldaten werden opgericht. Onder de druk daarvan ver klaarde de rijkskanselier Max van Baden op 9 November 1918, dat Keizer Wilhelm en de Kroonprins afstand hadden gedaan. Zoo stortte van binnen uit de Duitsche weerstand in elkaar, nadat reeds Bulga rije, Turkije en Oostenrijk waren voorge gaan in het staken der krijgsverrichtingen. Op de beroemde 11e November werd in het bosch van Compiègrne de wapenstil stand gesloten. Op dezelfde dag vluchtte de Keizer naar Nederland. Dit is dus wel een historische datum. De voorwaarden voor de wapenstilstand waren een voorproef van de vrede van Versailles. Al het bezette ge bied moest binnen 14 dagen ontruimd wor den; binnen een maand de heele lirtker Rijn. oever; terugReer der Duitsche troepen uit Rusland; overgave der Duitsche koloniën, die nog verdedigd werden.; uitlevering van alle duikbooten en bijna de heele rest van de vloot; idem van 5000 kanonnen, 2000 vliegtuigen, 5000 locomotieven, 150.000 wa gons; handhaying der blokkade; uitleve ring der GeaUiëerde krijgsgevangenen zon der wederkeerigheid. Het waren harde voorwaarden, die aan het Duitsche volk werden opgelegd. Voor al het voortduren der blokkade en het niet. vrijlaten der krijgsgevangenen was onmen- schelijk, want hiervoor bestond niet ,de min ste noodzaak. Geen wonder was het, dat in Duitschland een vreeselijke toestand ont. stond, niet aPeen doordat de honger voort duurde, maar vooral door de onrust bin nenslands. Er was weinig minder dan een chaos ontstaan. De socialisten hadden on der leiding van Ebert en Scheidemann tie regeering, in handen genomen, doch de communisten wilden veel verder gaan en slaagden er gedurende de eerste helift van 1919 in, in tal van groote steden tijdelijk de macht In handen te krijgen. Het geleek toen veel op de Parijsche Commune van 1871. Ve'e deelen van het land waren in staat van burgeroorlog, vooral in Beieren. Pas in de tweede helft van 1919 begon het rustiger te wordenTDe actie der com munisten verflauwde. De Nationale Ver gadering kwam te Weimar bijeen en nam een nieuwe grondwet aan. Ebert werd Rijkspresident. Duitschland werd een par lementaire republiek en de, democratische partijen kregen de' leiding 'in de regeering, de Sociaal-Democraten, het Roomsoh-Kath. Centrum en de Democraten. Het was n.l. een zeer merkwaardig verschijnsel, dat de Wereldoorlog, niet alleen in Duitschland, maar overal, zelfs in de neutrale landen een sterk democratische invloed heeft uit geoefend,' gelijk de huidige oorlog aller wegen een autocratische tendenz te aan schouwen geeft. In weerwil van de val van het Hohenzollern-regime en ondanks het optreden eener democratische regeering werd nochtans in Versailles een vredes verdrag opgesteld, dat uitging van de praemisse, dat Duitschland de alleen-schul dige aan de oorlog was. De schuldvraag is namelijk door .de Ge allieerden, wel zeer simplistisch opgelost. De verschillende publicaties in gedenk schriften van leidende staatslieden uit die tijd, zooals Von Bülow, Poincaré, Clémen- ceau, Lansing, Lloyd George e.a. hebben aangetoond, dat de praemisse van het Ver- saille Dictaat historisch-wetisnschappelijk onjuist is. Het samenstel van bondgenoot schappen en de ontwikkeling der politieke en economische verhoudingen zijn de oor zaak geworden van de Wereldoorlog. In- tusschen was^door de machteloosheid van Duitschland de mogelijkheid geschapen, dit land een zoodanige vrede op te leggen, dat het voor altijd verhinderd zou worden, zich weder op te richten. Dit geschiedde te Ver. sallies, waarover een volgende keer. (Wordt veirvolgd.) DIBKSLAND TJOKtAT Tjoklat wie hieraan denkt voelt iets van weemoed in zich opkomen. De winkelierster C. v. Z. te Dirksland wil de haar klanten graag hiervan afhelpen door ze nu en dan eens een reepje te ver- koopen, maar niet voor 5 of 6 cent, zooals zij behoorde te doen, maar voor een kwtot. je per stuk. - Nu heeft zij zelf 25 gulden boete van den Inspecteur voor de Prijsbeheersching te 's-Gravenhage, zoodat ook zij in den vervolge zij het op grond van andere overwegingen bij het lezen van het woord „Tjoklat" eenigszins weemoedig ge stemd zal zQn. ZEEPDISTBIBUTIE. BONAANWIJZING. De Secretaris-Generaal van het Depar tement van Handel, Nijverheid en Scheep vaart maakt bekend, dat de onderstaande bonnen recht geven qpï het koopen van de daarachter vermelde hoeveelheden zeep. Toitet- en hpishoudzee]^. Gedurende het tijdvak van 1 November tot en met 30 November a.s. geeft de m«t „135" genummerde bon van de ,,bonkaart algemeen,' 'alsmede de met ,lt> zeep" ge merkte bon van de zpepkaarten P. en Q. welke respectievelijk aan kinderen beneden den leeftijd van twee jaaren van e^an leef tijd tusschen twee en acht jaar, .zijn uit gereikt, recht op het koopen van: - hetzij 150 gram toilstZeep (samenstelling van né, 1 September 1940.) hetzij 90 gram huishoüdzeep of 200 gram zachte zeep (samenstelling van vóór 1 Ja nuari 1941) hetzij 150 gram zachte zeep. (samenstelling Han né. 1 Januari 1941); hetzij 100 gram zachte zeep (samenstelling van nd 31 Augustus 1941); hetzij 300 gram zachte .zeeppasta, of 250 gram zeeppoeder,.of 450 gram waschpoe- der. Stukken huishoüdzeep van 120 gram, welke nog in omloop zijn, mogen tegen in levering van-één bon worden uitverkocht. GeduBsnde bovengenoemd tijdvak geeft de met ï,D toüetzeep" gemerkte bon van de zeepkaart P, welke aan kinderen beneden den leeftijd van twee jaar is uitgereikt,- recht op het koopen van 75 gram toiletr zeep van de oude samenstelling. Volledigheidshalve wordt er op gewezen, dat waschpoedier niet gekocht kan worden door het publiek, doch uitsluitend wordt be schikbaar gesteld ten behoeve van wassche. rijen. Zeep vioor wasscherijen. De bestaande regeling ten aanzien, van de wasscherijan blijft onverminderd van kracht. De wasscherijen zijn derhalve verplicht voor elke twintig kilogram droge vuile wasch een zèepbon van het publiek in ont vangst te nemen. Zooals reeds voorgeschre ven is, dienen de wasscherijen eerst een bon van hun klanten in ontvangst te nemen en pas daarna een hoeveelheid van twintig kilogram waschgoed hetzij Ineens, hetzij bij gedeeltsn in behandeling te nemen. De aandacht wordt er op gevestigd, dat bovenstaand voorschrift ook geldt voor de zoogenaamde „waschverzenders," 'die slechts als tusschenpersoon tusschen het publiek en de wasscherijen optreden. De wasch van kantoren, hotels, cafe's, enz. voorzoover het handdoeken, poets, en stofdoeken, servetten, tafellakans e.d. be treft, kan ter behandeling worden gegeven zondelr dat daarbij bonnen behoeven te worden afgegeven. DE DISTRIBUTIE VAN BOTEK. 's-GRAVENHAGE,1 Nov. De secre- taris-generaal van het departement van Landbouw en Visscherij maakt het volgen de bekend met betrekking tot .de distribii- tie van boter: Bij velen blijkt ten onrechte de opvatting te zijn ontstaan, dat het boterrantsoen voor de nieuwe periode van 2 tot en met 20 No vember a.s. zou zijn verminderd. Deze op vatting is onjuist, daar het rantsoen onge wijzigd is gebleven. Bij het inwisselen van de oude boter, en vetkaarten tegen nieuwe werden voor elke heele kaart, twee nieuwe kaarten uitgereikt welke weliswaar tezamen op een blad kun nen voorkomen, doch dan tweemaal de num mers 51 tot en met 58 dragen. Voor het tijdvak van 2 tot èn met 20 No vember zijn de bonnen 51 en 52 geldig ver klaard, welke elk recht geven op 125 gr. boter. Aangezien houders van heele boter- kaarten en heele vetkaarten thans het dub. bele aantal kaarten hebben ontvangen, heb. ben deze dus twee bonnen 51 en twee bon nen 52 ter beschikking, waarop in totaal 500 gr. boter kan worden gekocht, hetgeen overeenstemt met het oude rantsoen. Boninen 1/30 rantsoen boterT Destijds zijn bonnen gemerkt 1/20 rant soen boter uitgegeven. De betrokkenen heb ben deze bonnen wederom moeten inleveren bij de distributiediensten, aangezien het niet in de bedoejing lag deze bonnen in om loop te brengen. Thans blijkt echter, dat er bonnen van deze soort in omloop zijn. In verband hier' mede wordt er de aandacht op gevestigd, dat deze met 1/20 rantsoen boter gemerk te bonnen niet geldig zijn en dan ook niet door de distributiediensten worden inge wisseld tegen geldige rantsoenbonnen. DISXEIBUTIE VAN CACAOPOEDER. De secretaris-generaal van het departe ment van landbouw en visscherij maakt be. kend, dat met ingang van 2 Nov. een aan vang zal woMen gemaakt met de distri butie van cacaopoeder. In het algemeen zal de distributie van cacaopoeder als volgt geregeld zijn. Per periode van vier weken wordt een rantsoen van 50 gram cacaopoeder yer- mengd met suiker beschikbaar gesteld aaii kinderen béneden 14 jaar. Gedurende de eerste week van deze periode kunnen de consumenten de bonnen inleveren, gedu rende de tweede week bevoorraden de de taillisten zich en gedurende de der.de en vierde week wordt .de^ cacaopoeder afgele verd aan 'ban, die daarvoor bonnen heb ben afgegeven. Voor het geval de cacao poeder vermengd is met andere producten b.v. suiker, bedraagt het rantsoen een hoe veelheid welke 50 gram cacaopoeder bevat. Het in distributie te brengen product zal bestaan uit sterk ontvette cacaopoeder ver mengd met suiker in een verhouding van 50 gram cacao met 100 gram suiker. Elke bon van ,de cacaokaart geeft derhalve recht op het koop-sn van 150 gram cacao met sui ker. Aangezien echter bij den handel nog een voorraad poeder voorraadig is, welke niet of slechts gedeeltelijk ontvet is, zullen de consumenten in den beginne voor een deel nog volvette of magere d.i. slechts in beperkte mat ontvette poeder kunnen ver- krijg-en. Ook deze volvette en magere ca caopoeder wordt volgens de boven aange geven gewiohtsverhouding met suiker ver mengd. De prijs van het product zal, on verschillig of het volvette, magere of sterk ontvette caaco betreft, f Ó.25 per rantsoen. d.i. düs f 0.25 per hoeveelheid van 150 gr inhoudende 59- gram c^caö en 100 gratn suiker bedragen. Gedurende de eerste distributieperiode van vier weken, welke aanvangt op 2 No vember en eindigt op 29 Nov. zal de met ,,een rantsoen cacao, eerste periode" ge merkte bon van de cacaokaart, welke kaart destijds werd uitgereikt aan personen, die op 1 Februari 1941 den leeftijd van 14 jaar nog niet hadden bereikt, recht geven op het koopen van 50 gram cacaopoeder ver mengd mét 100 gram suiker. In verband met het feit, dat de winke liers geen voorschot cacaopoeder 'zullen ontvangen is bepaald, dat gedurende het tijdvak van 2 tot en met 15 November a.s. geen cacaopoeder op de bonnen-aan het publiek mag worden afgeleverd. Gedurende de eerste week van dat tijd vak ,dus van 2 tot en met 8 Nov. a.s. kun- lisn de consumenten de bonnen, welke recht geven op het koopen van cacaopoe der, bij den winkelier inleveren, waarvoor zij dan een ontvangstbewijs kunnen vragen De winkelier moet .de in ontvangst geno men bonnen in het tijdvak van 10 tot en met 14 November bij den plaatselijken dis- tributiedienst inlevensn ter verkrijging van toewijzingen, waarop cacaopoeder bij den grossier kan worden betrokken. Eerst in het tijdvak van 16 tot en met 29 Nov. mo gen ,de winkeliers dan aan hun klanten die daarvoor bonnen hebben afgegeven, de cacaopoeder afleveren. De aandacht wordt er op gevestigd, dat op .de bonnen, welke na 8 November a.s. bij de winkeliers wordisn ingeleverd, eerst in de volgende distributieperiode,, dus na 14 December cacaopoeder mag worden af geleverd. Hotels e.d. Hotels, cafe's, restaurants, cantines e.d. zullen niet voor tóewijzingen of losse bon nen voor cacaopoeder in aanmerking ko men. EXTRA-BRANDSTOF VOOR ZIEKEN. 's-GRAVENHAGE, 1 Nov. Naar aan leiding van het feit, dat is gebleken, dat er over de regeling van extra-brandstof, gas of electriciteit aan zieken en voor be vallingen hier en daar misverstand be staat, deelt men ons van bevoegde zijde het ondervolgende mede: Uitsluitend voor zeer ernstige zieken kan de behandelende geneesheer op het for. muUer MD 29, hetwelk door den vertrou wensarts gefiatteerd moet worden, een aan vrage voor een extra-rantsoen vaste brand, stoiffen, gas of electriciteit bij den plaatse- lijken distributiedienst indienen. De extra- hoeveelheid brandstoffen, die zal worden verstrekt, zal steeds één eenheid per twee weken per gezin bedragen, ter^^ijl voor ten hoogste één maand tegelijk bonnen zullen worden uitgereikt. In plaats van één eenheid vaste brand stoffen per twee weken kunnen zieken desgewenscht in aanmerking komen voor verhooging van het gas. of electriciteits- rantsoen. Er wordt van uitgegaan ,dat één eenheid vaste brandstoffen-gelijkwaardig is aan 73 M3 gas oif 210 kwh. electriciteit. Deze hoeveelheden worden eveneens als een eenheid brandstoffen per twee weken per gezin beschikbaar gesteld. Een combi natie van brandstoffen, gas of electriciteit is niet mogelijk, -zoodat de verbruikers steeds hetzij brandstof, hetzij gas, hetzij electriciteit zullen moeten, kiezen. Evenals zulks voor vaste brandstoffen is .voorge schreven, dient de aanvrage voor het extra rantsoen gas of electriciteit "op het iformu- lier MD 29, dat door den vertrouwensarts moet zijn gefiatteerd, door den behandelen- den geneesheer te worden gedaan. Voor bevallingen wordt op vertoon van de distributiestamkaart van het pas gebo ren kind een bon voor één eenheid vaste brandstoffen uitgereikt. Desgewenscht kun- rj3n betrokkenen ook in aanmerking ko men voor een extra-rantsoen gas groot 75 M3, of electriciteit, groot 210 kwh. Zij ont vangen in .dit geval een verklaring van den distributiedienst, welke verklaring zij aan de gasfabriek, respectievelijk het electrlci- teitsbedrijf dienen af te geven, waarna het gas of electriciteitsrantsoen zal worden verhoogd. Een extra-rantscen brandstofften, gas of electriciteit wordt eveneens beschikbaar gesteld. Indien een kind leven'oos ter we reld wordt gebracht of kort na de geboorte overlijdt. In dit geval dient een verklaring van den dokter of een uittreksel uit het re gister van den burgerlijken stand en, de dis tributiestamkaart van de moeder te wor den overgelegd. LEVERTRAAN. 's-GRAVENHAGE, 1 Nov.* De secre taris-generaal- van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart maakt bekend, dat met ingang van 1 November 1941 de 'bonnen, welke door artsen voor het verstrekken van levertraan zijn uitge schreven, ongeldig zijn. Levertraan mag in den vervolge slechts worden'afgeleverd op de zoogenaamde formulieren voor zieken- voedsel (md29) door den behandelendan gesneesheer en den vertrouwensarts onder teekend. ZIEKENHUISVEBPLEGINGSFONDSEN KUNNEN BLIJVEN BESTAAN. De Voorlichtingsdienst van het Depar. tement van Sociale Zaken schrijft; Ten aanzien van de toekomstige positie der ziekenhuisverplegingsfondsen schijnt nogal wat misverstand te heerschen. Daar om kan het zijn nut hebben, er op te wij zen, dat het ontbinden van dergelijke fond sen op ,dit oogenbllk zeer voorbarig en bo vendien ongewenscht moet worden ge noemd. Deze instellingen immers, behou den, ook na de invoering van de verplichte verzekering, ingevolge het Ziekenfondsen- besluit, haar beteekenis voor de vrijwil lig verzekerden, alsook, wanneer zij daar toe worden aangewezen, als -Msico-draag- ster voor de^^iekanhuisverpleging. Voorts schijnt bij werkgevers hier en daar onzekerheid te heerschen ten aanzien van de loonperiode, waarover voor het eerst premie kan worden Ingehouden. Daar om zij alsnog medegedeeld, dat de premie betaling aanvangt op den eersten dag van de eerste volle loonperiode. Dit -wil dus, in normale gevallen voo rweekloonen zeggen: aanvang der premiebetaling Maandag 3 November, met als gevolg, dat de eerste inhouding moét geschieden op Zaterdag 8 Nov. Vele werkgevers vet'keeren tan on rechte in de meening dat de premiebetaling in dit geval aanvangt op 1 November. ERNSTIG ONGELUK TE NIEUWÖLDA. Zaterdagmiddag was .de 10-jarige V. H Knapper te Nieuwolde in de schuur bij de hoeve aan het spelen. Plotseling sloeg de aandrijfrlem van de dorschmachine los. Het ventje werd geraakt en moest met zware verwondingen naar het Academisch zieken, huis in Groningen worden overgebracht. Zijn toestand is ernstig. i-if.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1941 | | pagina 1